Шупашкар тепӗр темиҫе ҫултан мӗнле аталанассине утӑ уйӑхӗн 3-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Анчах малтанласа. Ун чух хула тӑвӑм канашӗн ларӑвӗнче план проектне архитекторсем, строительство, энергетика, ҫул-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх тытӑмӗн ӗҫченӗсем (ара, шӑпах ҫавсем унпа вӗҫӗм усӑ кураҫҫӗ мар-и?) пӗрле пулса сӳтсе явӗҫ. Пысӑк кӑлтӑксем пулмасан ӑна халӑх итлевӗнче сӳтсе явма сӗнӗҫ.
Тӗп плана Питӗр хулинчи архитекторсем хатӗрленӗ. Ӗҫшӗн вӗсем 6,2 миллион тенкӗ ыйтнӑ-мӗн. Ӗҫе вӗсем пысӑк пахалӑхпа тата кӗске вӑхтӑра пурнӑҫлама шантарнӑ имӗш.
Пӗлекенсем каланӑ тӑрӑх, Шупашкар тӗп планне унччен те ялан тенӗ пекех асӑннӑ хулари Урбанистика инсититучӗн специалисчӗсем хатӗрленӗ. Шупашкарӑмӑр хальхи вӑхӑтра аталанса пурӑнакан плана кӑна урӑххисем шухӑшласа кӑларнӑ иккен.
Ҫак кунсенче Республика кунне халалласа Чӑваш Енре тӗрлӗ мероприяти иртет. Ҫакӑн пек хӗрӳ график вӑхӑтӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Питӗрте иртнӗ Пӗтӗм тӗнчери экономика формуне ҫитсе килме вӑхӑт тупнӑ.
Унта Михаил Васильевич «Сименс» компанин Раҫҫейри тата Вӑтам Азинчи президенчӗпе Дитрих Мёллерпа тӗл пулса калаҫнӑ. Усламҫӑ Чӑваш Енре регионсем хушшинчи сервис центрӗ тӑвас шухӑшлине палӑртнӑ иккен. Предприяти медицина оборудованине юсассипе специализациленмелле иккен. Калаҫу вӑхӑтӗнче ҫавӑн пекех «Сименс» производствине Шупашкарти электроаппаратура заводӗнче йӗркелес ыйтӑва та сӳтсе явнӑ. Компани элчисем ҫитес уйӑхӑн 8-9-мӗшӗсенче Шупашкара килме шухӑшлаҫҫӗ имӗш.
Кунсӑр пуҫне Чӑваш Ен Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа Питӗр хулин кӗпӗрнаттӑрӗ Георгий Полтавченко суту-илӳпе экономика, ӑслӑлӑхпа техника, социаллӑ тата культура пурнӑҫ енӗпе 2013-2014 ҫулсенче килӗштерсе ӗҫлесси пирки икӗ енлӗ килӗшӳ тунӑ.
Чӑваш Енрен турист фирмисем урлӑ пӗлтӗр канма тухса кайнисенчен иккӗ виҫҫӗмӗш пайӗ ют ҫӗршыва суйланӑ. Акӑ, унталла ҫул тытнӑ 24,4 пин туристран чӗрӗк пайӗнчен кӑшт ытларахӑшӗ Египетра каннӑ; 24,2 проценчӗ — Турцинче; 6,4 % — Испанире; 6% — Арабри Пӗрлештернӗ Эмиратра; 4,8% — Грецинче; 4,6% — Таиландра.
Хамӑр ҫӗршыв тӑрӑх тура 58,1 пин турист тухса кайнӑ. Вӗсенчен 92 проценчӗ Чӑвашра каннӑ; 3,8% — Краснодар крайӗнче; 2,7% — Питӗрте.
Ҫак уйӑхӑн 11-12-мӗшӗсенче Чӑваш Ен делегацийӗ Питӗр хулинче пулнӑ, хӗвелтухӑҫ халӑхӗсене тӗпченӗ паллӑ учёнӑй Иакинф Бичурин ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитнине халалласа ирттернӗ мероприятисене хутшӑннӑ.
Асӑннӑ хулари Чӑваш наципе культура автономийӗ чӗннипе ҫула тухнӑ чӑвашсен ушкӑнӗ архимандритӑн вил тӑпри ҫине чечек хунӑ. Унтан вӗсем Бичурина халалланӑ асӑну каҫне хутшӑннӑ. Ӑна хулари чи авалхи вулавӑшсенчен пӗринче — А.С. Грибоедов ячӗллинче — иртнӗ. Унта Питӗрте пурӑнакан 40 ытла наци ҫыннисен литератури вырӑн тупнӑ-мӗн.
Сӑмах май, хулари Наци Лигисен президенчӗ Хамзат Цокиев чӑвашсен ентешлӗхӗ хулан культура пурнӑҫне хастар хутшӑннине палӑртнӑ.
Мероприятире Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей пуҫлӑхӗ Ирина Удалова Иакинф Бичурин Чӑваш Еншӗн епле вырӑн йышӑнни пирки чарӑнса тӑнӑ. Пирӗннисем Питӗрти ентешсене концерт та кӑтартнӑ, лешсем те парӑмра юлман — Чӑваш наципе культура автономийӗ ҫумӗнчи «Парне» ушкӑн хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарнӑ.
Ҫулталӑк ытла ӗнтӗ ҫак сайт пирӗн курӑмсӑр выртрӗ. 2011 ҫул вӗҫнелле пулса иртнӗ пӑтӑрмах хыҫҫӑн ӑна каялла тавӑрма питӗ йывӑрччӗ — сӑнсем те нумайччӗ унта, тата движокӗнче те йӑнӑшсем сахал маррине пула тӳрех ӑна чӗртме май ҫукччӗ. Ытти сайтсене те хута ямаллаччӗ те «Чӑваш тӗнчи» пирки майӗпен манса та кайрӑмӑр.
Халӗ, сайтсене каллех тепӗр сервера куҫарма пуҫланӑ май (вӑйлӑраххи ҫине куҫатпӑр, Амстердамран — Питӗре), вӑл сайта хута ятӑмӑр. Анчах пӗр ҫӗнӗлӗх пур: малашне унта регистрациленме май пулмӗ. Маларах регистрациленнисем ҫеҫ усӑ курма пултарӗҫ. Паллах, енчен те сирӗн Чӑваш Енпе ҫыхӑннӑ сӑнсем пур пулсан — вӗсене унта кӗртме май паратпӑрах (ҫырупа ыйтса ярӑр та).
«Чӑваш тӗнчи» — 2006 ҫултанпа ӗҫлекен сӑнсен галерейи. Унта 18 пин ытла сӑнӳкерчӗк вырнаҫнӑ. Чӑваш Ен кӗтесӗсене кӑтартакан сӑнсен йышех 5 500 яхӑн. Ҫавӑн пекех эсир унта музейсемпе, тӗрлӗ мероприятисемпе, уявсемпе паллашма пултаратӑр. Сайтҫӑсен альбомӗсенче те сӑнсем сахал мар — 2 500 ытла.
Шупашкар хула администрацийӗ чи лайӑх тӗп планӑн ӑмӑртӑвне пӗтӗмлетнӗ — конкурсра Питӗрти урбанистика институчӗ ҫӗнтернӗ.
Шупашкарӑн хальхи тӗп планне вунӑ ҫул каялла хатӗрленӗ. Унтанпа вӑл самай кивелнӗ тесе шутлаҫҫӗ, сӑмахран, ҫӗнӗ микрорайонсене шута илменнипе. Ҫӗннине хатӗрлес тӗлӗшпе ӑмӑртӑва ҫавӑн пекех Хусан, Ростов, Саранск ӑстисем хутшӑннӑ, анчах хакпа, пахалӑхпа тата хатӗрлес вӑхӑчӗпе вӗсем Питӗрти ӑстасенчен япӑхрах пулнӑ. Ҫӗнӗ плана ӑсталама пурӗ 6,2 миллион тенкӗ тӑкаклама шутлаҫҫӗ, ӑна 7 уйӑх хушшинче туса ҫитермелле. Паллах, хатӗрленӗ плана патшалӑх ӗҫченӗсем тата халӑх ырламалла.
Ҫӗнӗ тӗп плана Сосновка, Севернӑй, Ҫӗнӗ Лапсар посёлоксем тата Чантӑр ялӗ кӗмелле. Шупашкар хулин тӗп архитекторӗн Александр Шевлягин шухӑшӗпе тӗп хулапа Ҫӗнӗ Шупашкар ҫитес вӑхӑтра пӗрлешме пултарӗҫ. хальхинчи тӗп планпа мар пулин те, 15–20 ҫултан ку пулса иртмеллех.
Ҫапла, Питӗр ҫынни Александр Семёнов танк экипажӗн экскременчӗсене усӑ курса перекен системӑна патентланӑ. Ӑстаҫӑ шухӑшӗпе экипаж хӑйӗн экскеменчӗсене малтан пушӑ савӑта пухмалла, ун хыҫҫӑн вара унпа тӑшмана пемелле.
Проект авторӗ шухӑшӗпе ун технологийӗ харӑс икӗ мулкача хӑвалама пултарӗ — пӗрре каяшсенчен хӑтарӗ, тепре тӑшманӑн хастарлӑхне чакарӗ.
Интерфакс пӗлтернӗ тӑрӑх Александрӑн кунсӑр пуҫне тата тепӗр 200 патент пур иккен.
Питӗрте метро пурри пирки пӗтӗм халӑх пӗлет ӗнтӗ, хӑшӗ-пӗри унта ярӑнса та курнӑ. Ҫак хулари транспорт ҫыхӑнӑвӗ тарӑн вырнаҫни пирки те чылайӑшӗ илтнӗ-илтнех. Паян вара, раштавӑн 28-мӗшӗнче, 14 ҫул хушши тӑрмашса ӗҫленӗ хыҫҫӑн ҫӗнӗ станцие хута янӑ — «Адмиралтейски» ятлине.
Тӗнче шайӗнче вара чи тарӑн вырнаҫнӑ станци пирки ыйту тавлашуллӑ. Питӗрти станцие уҫиччен ку вырӑна Кейӳ хулинчи «Арсенальнӑй» станци йышӑнатчӗ (102 м.). Питӗрти ҫӗнӗ станцийӗн тарӑнӑшӗ пирки вара тӗрлӗрен пӗлтереҫҫӗ — 102, 105, 120 м. Хӑшӗ вӗсенчен тӗрӗс — пӗлсе ҫитерейрес ҫук. Ҫапах та пӗр иккеленмесӗр калама пулать — Раҫҫейре вӑл чи тарӑнни.
«Адмиралтейски» станцие 1997 ҫулта тума пуҫланӑ. 2005 ҫултанпа ӑна хатӗрлесе ҫитерсе хута ярас тӗлӗшпе ҫӗнӗрен ӗҫлеме тытӑннӑ. Ыйтусен ытларахӑш пайӗ ҫӗр ҫийӗнчи вестибюле ӑҫта вырнаҫтарассипе ҫыхӑннӑ пулнӑ. 2006 ҫулта ҫеҫ влаҫрисем татӑклӑн йышӑну тума вӑй ҫитернӗ. Ҫапла май вара 2007 ҫултанпа ӗҫ майӗпен малалла шума тытӑннӑ. Уҫасса та кӑҫал ӑна раштавӑн 25-мӗшӗнче уҫма палӑртнӑ пулнӑ, анчах та пур ӗҫсене те туса ҫитерейменнине пула малтан 27-мӗшне куҫарнӑ, каярах вара — паянхи куна.
Пуш уйӑхӗн 30-шӗнче Питӗр хулинче Митта Ваҫлейӗ ҫуралнӑранпа 100 ҫул ҫитнине асӑнса Чӑваш ҫамрӑкӗсен инициативлӑ ушкӑнӗ каҫ ирттерчӗ. Мероприятин спонсорӗсем ООО «Иннопель» (Мускав) тат ЗАО «Ренейссанс констракшн» (Питӗр) пулчӗҫ.
Раштавӑн 8-мӗшӗнче Эрмитажӑн шалти картишӗнче «Раштав симфонийӗ 2008» ятлӑ пӑр ҫинчи театр-конкурс иртӗ. 11 сехетре хӑйсен пултарулӑхне ҫамрӑккисем кӑтартӗҫ, 16 сехетрен пуҫласа вара — аслӑраххисем. 24 сехет хушши ку мероприяти иртӗ — чӑнласах та интересли унта нумай пулӗ. Раштавӑн 9-мӗшӗнче вара, каҫхи 17 сехетре жюри ӗҫсене пӑхса тухса ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртӗ.
Ку конкурса Чӑвашран килнӗ А. Молоков скультурӑҫӑ та хутшӑнӗ. Скульптурӑҫ каласа панӑ тӑрӑх вӑл лира ӑҫталама хатӗрленнӗ. Лира ӑшӗнче вара, Раштав палли, пӗчӗк ача выртӗ .
Хыпар ҫӑлкуҫӗ: ЧҪИУ
+9.3 °C