Электронлă вулавăш

— Шăнкравлăр хăвăртрах больницăна! — кăшкăрчĕ Настя çынсене, кайран

Романăн аллисене тытса пăхрĕ.

Вĕсем сивĕ. Тăруках каччă куçĕсене уçрĕ, анчах ним калаймасăр, каллех тăнне çухатрĕ. Настя унăн пульсне тытса пăхрĕ, аран-аран çеç тапать вăл.

— Роман, ан парăн. Халех васкавлă пулăшу машини килет. Сан пурăнмалла-ха. Эпĕ сана ямастăп, — çирĕппĕн каларĕ хĕр.

Каччă каллех куçне уçрĕ те тепĕр минутранах тăнне çухатрĕ. Ăна сывлама йывăр пулса çитрĕ. Настя йĕкĕтĕн аллисене хыттăн чăмăртарĕ те сăмахларĕ: « Роман, ан парăн. Кур акă, сан патне хĕвел пайăрки анчĕ. Туятăн-и мĕнле ăшă пулса кайрĕ аллусене, урусене. Унтан пурнăç хĕлхемĕ куçать сана. Сисетĕн-и, сывлама та çăмăлрах та çăмăлрах. Сывла, Роман, сывла». Каччă, чăнах та, хăйне лайăхрах туйрĕ пулас: куçĕсене уçрĕ те хĕр çине тинкерчĕ.

Çав вăхăтра васкавлă пулăшу машини килсе çитрĕ те аманнă çынна хăвăртрах больницăна илсе кайрĕ. «Пурте чиперех пулĕ. Нумаях та вăхăт иртмĕ, сывалса тухăн. Сан ăшĕнче халь пурнăç хĕлхемĕ пур», — терĕ Настя ăна илсе каиччен.

Машина куçран çухалсан, хĕр хăй мĕнле ывăннине туйрĕ. Чĕри çине такам чул хурнăн, питĕ йывăр пулса кайрĕ ăна. Шăпăртатса куççуль юхма тытăнчĕ. Вăл каялла уй еннелле кайрĕ те çĕр çине выртса темччен макăрчĕ. Хăй те ăнланмарĕ мĕншĕнне. Тен, тахçантанпа пуçтарăннă йывăр самантсем, пăшăрханусем, ыратусем халь çак куççульсемпе ӳхса тухрĕç, те çапла чун тасалчĕ. Хуллен Настя лăпланчĕ, ăшра та çăмăл пулса кайрĕ.

Тĕттĕмленме тытăнчĕ ĕнтĕ. Хĕр ура çине тăчĕ те ерипен килелле утрĕ. Çул çинче вăл Костьăна тĕл пулчĕ, анчах ун çине пăхмарĕ. Каччă Настьăна сăмах чĕнесшĕнччĕ, анчах леш шухăша кайса пынине курсан, хăяймарĕ. Паçăр йĕкĕт ăна аманнă юлташĕ патĕнче курчĕ. Вăл та, ытти çынсем те ăнланмарĕç, пике мĕн каланине. Темле тĕлĕнмелле, ăнкармалла мар пулчĕç унăн сăмахĕсем. Настя утрĕ те утрĕ…Килĕ умне те çитрĕ ĕнтĕ.Çав вăхăтра шăпчăк хăйĕн юррине шăрантарма тытăнчĕ. Ыйхăран вăраннăн, хĕр пуçне çĕклерĕ те кайăк юррине итле-итле килне кĕрсе кайрĕ.

Çамрăксем нумайччен урамри инкек çинчен калаçрĕç, кайран лăпланчĕç. Эрех ĕçсе тултарнă яшсем хăш вăхăтра чарма пынă Романа çĕçĕпе чикнине те астумарĕç. Операции тунă хыççăн каччă больницăра тепĕр икĕ эрне выртрĕ. «Тĕлĕнмелле, мĕнле чĕрĕ юлнă-ха эсĕ çавăн пек йывăр суранпа», — терĕç тухтăрсем ăна сывалма пуçласан. Часах вăл ура çине тăчĕ. Киле таврăннă хыççăн, тепĕр икĕ кунтанах каччă ĕçе тухрĕ. «Тавтапуç сана мана пулăшнăшăн. Эпĕ ун чухне пĕтмех тытăннăччĕ, сан сăмахсем çеç уйрăлма памарĕç пурнăçран», — терĕ Роман, урамра Настьăна курсан. «Сана та тав лайăх юлташ пулнишĕн. Çулсем малалла, сывă та телейлĕ пулар», — ответлерĕ хĕр.

VI

Настя пиллĕкмĕш курсра ĕнтĕ. Çутă кун вăл ĕçре, каçпа экзаменсене хатĕрленет е документсем куçарать пĕр чĕлхерен тепĕр чĕлхене. Костя малтанхи пекех Наташăпа çӳрет, анчах час-часах килне ӳсĕр таврăнать. Амăшĕ вăрçма тытăнсан, хирĕç: «Мĕн тумалли юлнă халь ман урăх? Эсĕ хăвăн чĕлхӳпе ман телее аркатрăн», — тесе хурать. Ятлаçнин усси çук. Костя ниепле те Настьăна манаймасть, анчах халĕ ĕнтĕ иртнине тавăрма çук. Хĕр улшăннă, тепĕр çын вăл халь.

Кĕркунне Романăн çуралнă кун. Вăл Настьăна тата ытти хăйĕн юлташĕсене праçнике чĕнчĕ. Акă пурте сĕтел хушшинче Романа çирĕм пиллĕк çул тултарнă ятпа саламлаççĕ, парнесем параççĕ. Праçник хĕрсе пынă вăхăтра такамсем алăкран шаккарĕç. Пӳрте икĕ каччă кĕрсе тăчĕç. Вĕсем пурне те сывлăх сунчĕç те Роман патне пырса çуралнă кун ячĕпе саламласа парнесем пачĕç. Кайран йĕкĕтсене сĕтел хушшине ларма чĕнчĕç. Пĕри Настьăна хирĕç вырнаçрĕ. Хĕр сисрĕ: каччă куç илмесĕр ун çине пăхать. Настя халь çеç ăнланчĕ — ку вĕт Игорь, институтра ун патне пыма хăяйман йĕкĕт. Ун сассипе вăл тăна кĕчĕ больницăра.

Каччă хăй çине тимлесе пăхнипе хĕре лайăх мар пулса кайрĕ. Çав вăхăтра купăс сасси янрама пуçларĕ.

— Настя, шăрантар-ха хăв нститутра вĕреннĕ чухнехи юрра, — терĕ кĕтмен çĕртен Игорь.

— Юрĕ, анчах эсĕ мана пулăш, пĕрле пуçлар, — ответлерĕ хĕр, кăштах шухăшланă хыççăн.

«Пĕччен хурăн» ятлăччĕ юрри, пике манма та тытăннă ĕнтĕ сăмахĕсене. Каччă купăсçăна темскер кайса каларĕ те, лешĕ палланă кĕвве выляма тытăнчĕ. Çепĕç, чуна пырса тивекен юрă пурне те хумхантарса ячĕ. Настьăпа Игорĕн сассисем çав тери хитрен, килĕшӳллĕн янрарĕç. Костя, сĕтелĕн тепĕр енче лараканскер, вĕсем çине кĕвĕçӳллĕн пăхма тытăнчĕ.

— Мĕншĕн ку юрра пĕрре те юрласа кăтартман эс пире? Кам ку йĕкĕт?», — ыйтма тытăнчĕç тантăшĕсем чăтăмсăррăн Настьăран, купăс выляма чарăнсан.

— Институтра пĕрле вĕреннĕ эпир унпа. Вăл студентсен концерчĕсенче час-часах хăй те сцена çине тухатчĕ, ответлерĕ хумханнă хĕр.

Часах çамрăксем пурте ташлама тухрĕç. Настьăна вальса Игорь чĕнсе кăларчĕ. Ташланă май, хĕр куçне те çĕклеймерĕ ун çине. Пĕрре пăхса илчĕ те, йĕкĕтĕн юратупа тулнă куçĕсенче путма тытăнчĕ. Хăйĕнчен хăй тĕлĕнчĕ Настя — кĕлленмен иккен-ха ун чĕри, чăн-чăн туйăмсенчен чĕрĕлсе кайма та пултарать.

Каччăпа хĕрсем килĕсене саланма тытăнчĕç. Игорьпа унăн юлташне илме хуларан машина килчĕ. «Каçар, халь манăн каймалла. Тепĕр виçĕ кунтан сан пата килетĕп», — терĕ йĕкĕт сыв пуллашнă май.

Нумай та вăхăт иртмерĕ, пĕр каçхине вăл Настьăна урама чĕнсе кăларчĕ. Вĕсем институтри çулсене аса илчĕç, хальхи пурнăç çинчен калаçрĕç.

— Эп яланах сан çинчен шухăшланă. Тĕлĕксенче те эс çеçчĕ. Вăрçаттăм хама хăюллăрах пулманшăн, куçран çухатнăшăн. Романа хулара курсан çеç пĕлтĕм эсĕ кунта пурăннине, — терĕ Игорь сыв пуллашас умĕн.

— Тĕлĕнмелле, сан сасă мана леш тĕнчерен туртса кăларчĕ, — ответленĕн, каларĕ Настя.

Каччă чăтаймарĕ, хыттăн-хыттăн ыталаса чуп турĕ хĕре. Йĕкĕтĕн вĕри тутисем, юрату хĕмĕпе тулнă куçĕсем пикен чĕрине хумхантарса, çулăмлантарса ячĕç. Аран-аран сывласа ячĕ вăл Игорĕн ытамĕнчен хăтăлсан.

Каччă хулана кайрĕ. Ун хыççăн вăл икĕ хут та хĕр патне шăнкăравларĕ. Ĕç нумай пулнипе, ниепле те йĕкĕт Настя патне килеймерĕ. Тепĕр шăмат кун çеç Игорь яла ун патне патне çитрĕ. Салху каччă.

— Настя, мана çур çула чикĕ леш енне вĕренме яраççĕ. Пĕртте уйрăлас килмест санран, анчах унсăр малалла ĕçлеме йывăртарах пулать. Кĕт мана, юрать-и? — терĕ вăл пусăрăнчăк кăмăлпа.

— Питĕ кĕтĕп эсĕ килессе. Шăнкăравласа та тăрăпăр пĕр-пĕрне, — ответлерĕ Настя.

Чăнах та, пĕртте ярас килмест унăн Игоре инçете нумайлăха. Тин çеç хăйне телейлĕ туйма тытăннăччĕ хĕр, халь вара каллех уйрăлу тухса тăчĕ вĕсен çулĕ çине. Анчах ним тума та çук.

Эрнерен каччă ют çĕршыва вĕренме кайрĕ.

VII

Сивĕ хĕл те иртсе пырать ĕнтĕ. Хĕвел ытларах та ытларах хĕртет, юр çукпа пĕрех. Çуркунне Настьăн çуралнă кун. Пĕррехинче ял хуçалăх кантурĕ патне палламан машина пырса чарăнчĕ. Унтан икĕ хĕрпе икĕ каччă тухрĕç. Пĕрин аллинче тем пысăкăш илемлĕ чечек çыххи, тепри торт тытнă, виççĕмĕшĕ çимеллисемпе тултарнă пысăках мар капăрлатнă карçинкка çĕклесе пырать, тăваттăмĕшĕ темле хутсемпе утать. Çамрăксем кантура кĕчĕç те унта ларакан çынсенчен: «Кам кунта Настя Николаева?» — тесе ыйтрĕç. Акă вĕсем бухгалтери еннелле утрĕç кирлĕ çынна шыраса. Тăватă хĕрпе каччă хăй умне пырса çуралнă кун ячĕпе хаваслă юрăсемпе, сăвăсемпе саламлама тытăнсан, Настя çĕтсех кайрĕ. Ун хыççăн çамрăксем ăна Игорь ячĕпе илемлĕ чечек çыххи, пысăк торт тата ытти парнесем пачĕç те кайма пуçтарăнчĕç. Хĕр вĕсене чунтан тав турĕ те çуралнă куна паллă тума юлма ыйтрĕ, анчах лешсем тепĕр çĕре васкарĕç. Настя вара праçнике ĕçри юлташĕсемпе паллă турĕ. Яланлăхах асра юлакан уяв пулчĕ ку хĕршĕн. Çакăн пек телейлĕ пулса курман вăл хăйĕн çуралнă кунĕнче.

Киле вăл тем пысăкăш хĕрлĕ роза чечекĕ çыххипе, савăк кăмăлпа çăмăллăн утрĕ. Костя, урамра юлташĕсемпе калаçса тăраканскер, тĕлĕнсе пăхса юлчĕ ун хыççăн. Телейпе çиçет Настя. Каччă тахçантанпах ăна кун пек савăнăçлă курман. Йĕкĕте хăйне те темле çăмăл пулса кайрĕ чунĕнче. Вăл хĕршĕн хĕпĕртерĕ.

Настьăн тусĕсем нумайччен калаçрĕç çав çуралнă кун çинчен. Хĕр ун хыççăн татах та илемленсе кайрĕ, темле илĕртӳллĕ хăват çынсене ун патне туртрĕ.

Çур çул хăвăрт иртсе кайрĕ. Пĕр кунне ĕç вĕçленнĕ çĕре кантур патне хура çăмăл машина килсе ларчĕ те унтан Игорь тухрĕ. Вăл Настьăна кĕтрĕ. Хĕр кантур алăкне уçса урамалла пĕр утăм çеç турĕ, куçĕсемпе каччăпа тĕл пулчĕ. Чарăнса тăчĕ пике. Питĕ тунсăхланипе-и, иккĕшĕ те куçĕсене илеймерĕç пĕр-пĕринчен. Тем каларĕç вĕсем, таçта вĕçрĕç шухăшсемпе пĕрле. Акă Игорь чăтаймарĕ: ыткăнчĕ те Настя патне, ыталаса чуп тума тытăнчĕ. Кăштах лăплансан, вĕсем машина çине ларса хĕр килне кайрĕç.

Тепĕр кунтан пурте Настьăн пӳрнинче мăшăрлану çĕррине курчĕç. Вĕсем Игорьпа çырăннă та ĕнтĕ. «Мĕнле питĕ хăвăрт туса ĕлкĕрнĕ эсир пурне те? Туй та пулмарĕ-çке сирĕн», — терĕç ялти çамрăксем Настьăна. «Эпир пĕр-пĕрне тахçанах пĕлетпĕр. Туйĕ пулать тепĕр уйăхран. Халь Игорĕн тепĕр эрнелĕхе ют çĕршыва кайса килмелле», — ответлерĕ хĕр.

Янкăр хĕвеллĕ çуллахи кун ялта Настьăпа Игорĕн туйĕ кĕрлерĕ. Ун хыççăн çамрăк мăшăр хулара пурăнма тытăнчĕ. Иккĕшĕн те унта лайăх ĕç пур.

— Ялта пурăнас килмест-и? Эсĕ вĕт килĕштеретĕн çутçанталăка, — терĕç тус-тантăшĕсем Настьăна.

— Çапла, эпĕ питĕ юрататăп хамăн яла, тăван тавралăха. Чуна ыраттармалла юрататăп. Уя тухатăп та сывлăшăн кашни пĕрчине туятăп, ирĕлсе, хутăшса каятăп вĕсенче. Вĕçĕ-хĕррисĕр инçене пăхатăп та мăн асаттесен тĕнчине аса илетĕп, унта кайнисем çав вăхăтра ман хыççăн çӳлтен сăнаса тăнă пекех туйăнать. Чăнах та, юрататăп тăван тавралăха, анчах кунта пурăнма мана йывăр аса илӳсем памаççĕ. Ыратараççĕ вĕсем чуна, тӳрленмен суран пек, татах та татах тавăраççĕ кăткăс самантсене. Кашни кун çакна туйма йывăр. Тен кайран, ватăласпа, чунпа лăплансан, таврăнăпăр яланлăхах кунта пурăнма Игорьпа. Халь вара, канмалли кунсенче атте-аннене пулăшмалла килкелесе тăрăпăр, — ответлерĕ хĕр.

Настя çĕнĕ пурнăçа пуçĕпех чăмрĕ. Туй пуличчен вăл Николая урамра курчĕ. Улшăннă çамрăк арçын. Вăл малтанхиллех, шкулта чухнехи пекех, савăнăçлă. Малтанхиллех унтан куçа йăмăхтаракан, чуна ăшăтакан ырă çутă саланать. Телейлĕ Николай, вăл пурнăçра хăйĕн вырăнне тупнă. Унăн çемье, юратнă ĕçĕ пур. Вăл — тракторист, комбайнёр, фермер — пĕрре каласан, уй-хир хуçи. Николай ир-ирех тăрать те вырма е сухалама, çулма е сӳрелеме тухса каять. Юратать вăл çĕре, чунĕпе туять ăна. Çĕр те парăмра юлмасть: лайăх тухăç çеç мар, хăйĕн тапса тăракан пурнăç вăй-хăватне те парать.

Костя Наташăна авланчĕ. Хăнăхрĕ вăл çак хĕре, телейлех туймарĕ пулсан та хăйне. Ачасем çуралсан çеç лăпланчĕ чунĕпе Костя.

Пурнăç малалла каять. Кам хăй вырăнне тупнă унта — вăл телейлĕ.