Электронлă вулавăш

Хăнан хăмăр куçĕсем кăшт сивлеккĕнтерех пăхаççĕ. Çӳхерех тути тăп-тăп. Чăмăртарах пысăк сăмси тăтăшах ĕçекен çыннăнни евĕрлех хĕрелсе кайнă.

Пантелеймон Матвеевич малтан пăшалне хывса çакать, унтан васкамасăр хывăнать.

— Тахăшĕ пăшие типĕтнĕ… Кайри хăрах пĕççине касса кайнă та ытти ашне юр ăшне пытарса хăварнă. Иккĕмĕш талăк сыхлатăп. Сисрĕ пулас, шельма, — тет вăл, пукан илсе.

— Пĕр-пĕр сунарçă ĕнтĕ!

— Тен, вăрман касакансем? — кулать хуралçă.

— Ăна пуртăпа тытаймăн, — тет Ваçли.

— Пĕлетĕп. Вăл-ку тарам, — кĕсйинчен çур литр эрех кăларать Пантелеймон Матвеевич, — вил те пĕччен ĕçейместĕп. Эсир юлнă терĕç те, айăп ан тăвăр, килмесĕр чăтаймарăм.

— Эхей, кун пек хăна килсех тăтăр, — савăнăçлăн ялкăшать Петĕр.

— Тавтапуç, Панти, — хушса хурать Виктор Андреевич.

Бригадир пулмасан вăрман хуралçи кунта ĕмĕрне те килес çук. Пĕрле ӳснĕ, пĕрлех çара кайнă, шурă финсене хирĕç çапăçнă, кайран иккĕшĕ те аслă вăрçа «Катюша» расчетĕнче ирттернĕ. Çартан таврăнсан çеç çулĕсем пĕр пулмарĕç: пĕри хăй шăпине вăрманпа çыхăнтарчĕ, тепри — колхозпа.

— Пырас пурсăрăн та хам пата. Сăри пур, аш ăшалăттăмăр. Ăшă пӳртре Çĕнĕ çул ирттересси будкăра ирттерни мар ĕнтĕ…

— Чăрмантарасси… лар-ха эс. Куçар пуканна сĕтел умнерех.

Сĕтел тенĕрен, сĕтелĕ пĕчĕк. Ăна кĕтесе стена çумне çапса лартнă. Ячĕ çеç. Унта тăватă-пилĕк чашăкран ытла вырнаçмасть. Ытти чух Виктор Андреевичпа тепĕр икĕ çын çеç çикелетчĕç ун çинче. Ыттисем чашăкĕсене нар çине лартаççĕ, хăйсем чĕркуçленеççĕ. Пĕр аллинче хура çăкăр чĕлли, тепринче — кашăк. Сăрăплаттар кăна. Ку мел чăвашла та, узбекла та мар, «вăрманла» мел. Çапах та вăрман апатĕнчен тутли çĕр çинче урăх нимĕн те çук. Кун пирки Альберт такампа та тупăшма хатĕр.

— Кружкăсене шутарăр. Вăт çапла. Эс те шутар, Альберт! — хушать Виктор Андреевич.

— Ман валли сăра яр, эрех ĕçместĕп.

— Хăвăн ирĕкӳ.

— Çĕнĕ çулшăн. Кĕрекемĕр яланах тулăх пултăр, выльăх-чĕрлĕх сывă пурăнтăр, уйра тырă хĕвĕнтĕр, вăрманта йывăç хунатăр, хамăрăн телей пултăр, — тет Пантелеймон Матвеевич, сăмсисене пĕчĕк ача пек нăш-нăш туртса.

— Дай бог не последний, — чанклаттарать Петĕр кружкине.

Альбертăн пĕр-пĕр ырă сăлтавшăн сăрапа шаккас килет. Мĕншĕн? Хăй те пĕлмест. Тепĕр хут зоотехник пулассишĕн-и? Е ăста платник пулассишĕн? Халь вăл çул юппинче. Пĕр ĕçĕпе ăна юрăхсăра кăларчĕç, теприне пайтах хăнăхмалла. Тен, Розăшăн ĕçес? Ăнланма тивĕç вăл юлашкинчен. Ĕçлемесĕр çăкăр çимест вĕт Альберт.

— Ме, сăрапа сыпса яр, — сĕнет тахăшне Виктор Андреевич.

Сăра хыççăн Альбертăн çăвар тути пĕтет. Ку малтанлăха çеç. Халь вăл никам çине те пăхмасть. Хырăм выççи хăйĕннех илет. Чĕркуçленет нар умне. Çăварта тутлă кăшман натăртатать, чĕрĕ сухан çатăртатать. Унтах вĕри апат. Лайăх ăшаланă çĕр улми, сысна ашĕ. Кашăкран çăкăр чĕлли çине çу юхать. Сăра ĕçнипех кăшт пуç çаврăнать. Тĕнче те, пур çынсем те аван, ырă.

— Кама хушса парас? — ыйтать Петĕр.

— Яр пĕр-икĕ кашăк? — ыйтать Ваçли.

— Апат çинĕ чух тĕлĕрместĕн эс, — тавăрать повар.

— Çини мĕнле, ĕçлени çапла, — хуравлать лешĕ.

Альберт тăранчĕ. Халь аш та çуннă пек, çĕр улми те ытлашши тутлах мар.

— Кружкăсене тытăр. Апат хыççăн тепрер курка çавăрар. Альберт, тыт.

— Çук, ĕçес килмест.

Каччă хывăнать. Лĕмсĕрех каять кĕлетке. Лĕмсĕрех. Юн мар чупать пулас тымарсем тăрăх, пыл… Урана тимĕр кăмака ăшши çапать. Пурнăç мар, пăçмах. Куçсем хăйсемех хупăнаççĕ…

IV

Тĕлĕк-ши, тĕлĕк мар-ши?

Хăлхара çав-çавах палланă сасă. Вăрман хуралçи сасси:

— Хветĕр ывăлĕ вĕт вал!

— Çавă, Альберт.

— Зоотехникра ĕçлет теместчĕç-и ăна? Хăйне валли пӳрт пури кăларать пуль ĕнтĕ?

— Зоотехникра ĕçлетчĕ. Тем ăнмарĕ-ха ун. Кайран ялпора счетоводра ĕçлерĕ. Хаçатра çунтарсан, ăсранах тухса кайма пуçларĕ ача. Малтан управленинче урăх колхоза яма пулнă, кайран колхоз председателĕ элекленĕ пулĕ-и, ниçта та ямарĕç. Çĕпĕре те, Казахстана та кайма хатĕрленнĕ. Мускав направлени те панă. Амăшĕ макăрать. Таруç икĕ çул хĕн курать. Унашкал пурăниччен пурăнманни. Хуçалăхĕ те япăхланчĕ. Çавнашкал кил-çурта ăçтан пăрахса каятăн. Хăй кайĕ те, амăшĕ вилĕ. Каçрăм Альберт патне. Эс арçын-и, тетĕп. Çапла пултăр, хуравлать хайхискер. Арçын пулсассăн, чирлĕ аннӳне ан пăрах. Сур зоотехник ĕçĕ çине. Пуласах тесессĕн, каллех зоотехник пулатăн. Çамрăк йăнăшĕ вăл темех мар. Хăва авăнсан та тӳрленет. Пыр хам бригадăна. Çулталăкра сакăр çĕр ĕç кунĕ тăватăн. Кăçал пӳртне юсăпăр. Эп халиччен пуртă аври лартман, тавăрать мана хирĕç. Ничево, тетĕп, аллу пур, куçу курать — вĕренетĕн. Çамрăклăхăн малаш. Килĕшрĕ. Кунта киличчен пĕрле хăма çуртăмăр, — янăрать хĕрĕнкĕрех Виктор Андреевич сасси.

— Лесопилка ĕçлемест-и?

— Арканнăччĕ. Клуб туса пĕтерме хăма кирлĕ пулчĕ.

— Хавшак пулас вăл.

— Аптрамасть.

— Вăрман касасси района хуплă çуна кӳлсе чупасси мар çав, — калаçăва хутшăнать Петĕр.

— Эс сахалтарах палка. Малтанхи пĕр-икĕ кунне чăнах та каçхи апат çимесĕрех çывăрса кайрĕ. Халь мана та ывăнтарать.

— Çĕрĕк интеллигенци. Альбертăн пĕрех хут хĕр пулмалла пулнă. Ĕçмен, табак туртман арçын арçын-и вăл? Перепиç вăхăтĕнче арçын шутне ахаль çеç хăпартать, — кулать Петĕр.

Сасартăк куç уçăлса каять. Мачча хăми. Çутă ӳкет. Каç-и, ир-и? Çăвар йăлтах типсе ларнă. Сăмсана махорка тĕтĕмĕ чикет. Чăтайманнипе чыхăнса кайсах ӳсĕрет Альберт. Вăл тăрса шыв ĕçет.

Пантелеймон Матвеевич кайман-ха. Пурте кăмака тавра пухăнса ларнă.

— Чирлемерĕн пулĕ те… Пĕрмай ӳсĕретĕн, — сăмах хушать Виктор Андреевич.

— Çук, тăварлăрах апат лекрĕ. Повар айăплă.

— Ыран тăварсăр çитерĕп.

Альберт кайса выртать. Каллех пылак ыйхă куçсене хуптарать.

— Итлĕр-ха, ачамккăсем, çапах пăшие вăрман ĕçлекенсем пенĕ. Сунар йĕрсĕр пулмасть, — илтет Альберт ыйхă витĕр Пантелеймон Матвеевич сассине.

— Пирĕн эртел мар ĕнтĕ. Пулĕ иртен-çӳренсем, — тавăрать Виктор Андреевич.

V

Алăк сассипе вăранать Альберт. Каллех чыхăнса кайса ӳсĕрме пуçлать.

— Чĕр сухан çи, иртсе каять, — хушать тултан кĕнĕ Виктор Андреевич. Хăйĕнчен уçă сывлăшпа сухăр шăрши çапать. Бригадир чĕлнĕ хăййа чĕртсе кăмакана чикет, ун çине вĕттĕн вакланă вут сыпписем тултарать.

Паян юрпа çăвăнас килмест: кĕлетке ытла та йывăр. Альберт ал çумалли пăтине такăртаттарма пуçлать.

— Паян сивĕ-и? — анасласа ыйтать Ваçли.

— Ĕнерхи пекех, — тавăрать бригадир.

— Эккей, эс, Альберт ыталама та пĕлместĕн иккен. Йăлтах шăнса кайнă, — пуç çинченех витĕннĕ кивĕ утиялне сирет Петĕр. Тăма васкамасть-ха вăл, тутлăн карăнкаласа, каллех витĕнет.

— Сыснапа çывăр эс. Унăн температури вĕрирех, — тавăрать Альберт.

Альберт, нар айĕнчен пуртă илсе, витрене чикет, тумланса вак касма каять.

Тĕттĕм-ха, çапах кун пуçланнине сисме пулать. Хĕллехи вăрăм каçа сыхласа ывăннă уйăх вăрман хыçне кайса куçне хупнă. Сириус та анăçалла аннă. Халь тухăç çутăрах, йывăç мĕлкисем палăраççĕ.

Вак пушшех пĕчĕкленнĕ иккен. Халь унта курка та кĕрес çук. Сирпĕнет пăр, юр ăшне кайса вăркăнать. Сирпĕнет шыв. Пальто аркипе çанă вĕçне ӳксе пăрланать. Кивĕ вакка уçасси çăмăл мар. Çапах та сарăлать, сарăлать. Витре те кĕрет акă. Татах сарать Альберт. Каллех шыв, пăр сирпĕнет.

Будкăра хуран чашкăрать, кăмака кĕрлесе çунать. Виктор Андреевич пăчкă хăйрать.

— Паян кăнтăрлаччен касса пĕтересчĕ, вара, сыпăласа тухса, турат çунтарасси çеç юлать, — пăчкине хăйрама пăрахать бригадир.

— Ваçли кум юлхавланмасан, пĕтеретпĕр, — хутшăнать Петĕр кашăкпа хуранне пăтратса.

— Çивĕч çын çĕтĕлет, çур çын тĕшне тăраймасть, — тавăрать лешĕ, кашăк-чашăк çăваканскер.

— Ĕçленĕ чух та çывăракан çĕр çул пурăнать.

— Çапла лайăх та.

Ваçли хĕрĕхре. Çапах сăнран пăхсан вăтăр виçĕ çулта çеç темелле.

Альберт пуртине çивĕчлетме пуçлать.

Апат та хатĕр. Паян тулă пăтти пĕçернĕ, чей вĕретнĕ. Сĕтел çинчех çиеççĕ. Вырнаçма пулать. Лармалли çеç çук Альбертăн. Вăл ура çинчех апатланать.

— Ӳсетĕн ура çинче çисен, — тет бригадир.

Алăк уçăлать.

— Салам, ял-йыш! — ыр сунать Пантелеймон Матвеевич.

— Апат çиме кил.

— Ал пăчки илсе килтĕм сире пулăшма. Каçхине вуçех манса кайнă, çур çултан иртсен тин аса илтĕм.

— Мĕнле ал пăчки?

— «Дружба» ятлăскер. Бензин та илсе килтĕм, пĕр 20 литр пулать пуль. Атту эсир кун пек тăваттăн çеç ĕçлесен, турă пăр çине аниччен те касса пĕтерейместĕр.

— Ăçта тупрăн? — ыйтать Виктор Андреевич.

— Лесхозăн. Рабочисем касса пĕтерсе кайрĕç те тепĕр эрнесĕр килес çук. Ĕçлĕр!

Альберт та ăнлана пуçлать. Механически пăчкă ĕнтĕ. Анчах кам ĕçлĕ-ха унпа?

— Апата лар, — хистет Виктор Андреевич.

— Тавтапуç. Çийĕрех. Эп çула пуçтарăниччен çисе тухма хăнăхнă.

Пантелеймон Матвеевичăн тăм илнĕ сăмси хĕртнĕ кирпĕч тĕслĕ пулса кайнă, шыçăннă. Хăй вăл нар çинче ларать, пуç пӳрне пысăкăш чикарккă çавăрать.

— Лайăх ĕçлесен ыран пĕтеретĕр. Ку пăчкăпа пĕр-пĕччен 50 фестметр касма пулать, — хавхалантарать лесник.

— Тавтапуç, ĕçлеме манман пулĕ-ха. Тăватă пăчкăпа эпир хальччен икĕ пин фест касмалла, — тет бригадир.

— Йăтма йывăр, мана чухах. Пуçтарăнăр. Кайрăмăр. Эс, Альберт, турат иртме пуртă çеç ил.

Виктор Андреевичпа Пантелеймон Матвеевич, «дружбăна» илсе кĕрсе, тимĕр кăмака умне хураççĕ. Лесник канистрăран бензин ярать. Мотор малтан чăхăмлать, тапранмасть. Юлашкинчен кĕрлесе каять.

Пăчкăна йăтса çитерме Альберт та пулăшать.

— Турă çырлах, çырлах тур, çырлахмасан, как хочешь.

Ĕç пуçланă чух бригадир яланах çак сăмахсене калать. Шӳтлесе, кăшт куларах калать вăл вĕсене.

Альберт метр патакĕ илсе вулла виçет, карт тăвать. Ултă метр çурă. Стандарт. Унтан туратсем иртме пуçлать. Лач! лач! ларать пуртă хыр турачĕ çине. Çатăртатса тайăлать турат. Кĕрлет пăчкă моторĕ, çаврăнать пăчкă сăнчăрĕ кĕрпене сирпĕтсе. Ку саспа ĕçлеме те лайăхрах. Ӳслĕк çеç аптратать.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн