Электронлă вулавăш

— Пĕрин сивви тепĕрне каять, тепринне хăй илет. Вăт майлашаççĕ те, — кулса ячĕ Аня. Кулли ун именчĕклĕн тухрĕ.

Хăна пĕр хушă сăмах тупаймасăр ларчĕ. Шăплăхра сĕтел çинчи будильник сасси чанклатса янрарĕ.

— Ятарласа каçару ыйтмах килтĕм, Аня, — хăюланчĕ Николай Иванович. — Çапла пулса тухрĕ, пурăнаймарăмăр. Йăнăшрăм пĕрре.

— Эп унашкал пуласса кĕтмен, анчах пĕлнĕ, — тӳрех тавăрса хучĕ хĕр. — Эпир санпа пĕтĕмпе те виçĕ эрне çеç пĕрле пултăмăр, анчах вăл маншăн виçĕ çулран та хаклă. Эпĕ çав вăхăтăн кашни сехетне мар, минутне астăватăп. Манман-и, эс мана ăсатнă малтанхи каçхине пĕве хĕрринчи сĕвек хурăн çине таянса тăтăмăр. Çумăра сиссе пулас, çывăхри пӳртре çĕр шапи çухăратчĕ. Е юрлатчĕ-ши? Анчах мана çулла пулсан та çуркунне çитнĕ пек туйăнатчĕ. Астăватăн-и? Мĕнешкел ырă шăршăллăччĕ пĕве хĕрринчи хăмăш! Уйăх та хĕр хăлхине çакнă алка пек çакăнса тăратчĕ, эс те темĕнле хитререх, ырăрах туйăнаттăн, пĕр-пĕр юмахри хитре хĕре шыраса тупнă маттур каччă пек курăнаттăн. Пин-пин шухăшчĕ пуçра, анчах нихăшĕ те йĕркеленсе çитейменччĕ, сапаланчăкчĕ. Эс ун чухне çапла каларăн:

— Çут тĕнчере шапа юрри те килĕшӳллĕ. Шăпчăка та итлесе йăлăхма пулать. Çут тĕнчере хитресем çеç мар, манашкал кăйттă-кайттăсем те кирлĕ.

Çапла каларăн эс, вара сасартăках ман чĕре хуппине уçрăн. Пĕлместĕп мĕншĕнне, эпĕ хама мĕн ачаранах тарăхатăп. Эпĕ хамăн куçсене юратмастăп. Вĕсем мăйăр хуппи тĕслĕ. Темĕнле пиçсе çитмен тĕс. Хам та кирлĕ пек пиçеймерĕм. Ытла та йăрăс та вăрăм пӳллĕ пулас килетчĕ манăн. Мĕн пĕчĕкренех ĕçпе лутăрканнăран ӳсеймерĕм-шй? Манăн куçăма мĕн тери кăн-кăвак тăвас килетчĕ. Мĕн панă пулăттăм-ши эпĕ куçсен тĕсне улăштарса паракана? Шкулта, тăххăрмĕш класра вĕреннĕ чух, сана юратма пуçласан, эпĕ хамăн куçсем Люсьăн пек пулманнишĕн, эс ун енне туртăннишĕн хама хам тем тума хатĕр пулнă. Эс ытла та картинкăсем çине ӳкерекен хитре каччă евĕрлĕччĕ. Эсĕ мана пăхас çуккине пĕлнĕ эпĕ. Кайран эс сасартăк икĕ çул иртсен килтĕн. Акă мĕншĕн: эсĕ юмахри пек туйăнтăн, акă мĕншĕн эпĕ сасартăк çунатлантăм. Уйăх хĕр хăлхинчи алка пек, пыл шăршиллĕ çăкалăх пăçмах пек туйăнчĕ мана. Халь те çав вăхăт асамлă пурнăç юрри пек туйăнать. Эсĕ кайсанах, эпĕ ăнлантăм,: хитрелĕх хуçаланать çĕр çинче. Сăвăçсем ĕçпе пиçĕхнĕ, ĕçре çунакан хĕрсене юратни çинчен çыраççĕ. Ахалех хута варалаççĕ вĕсем. Тепри пĕверĕ татăлса аниччен ĕçлесен те никам та юратмасть ăна. Çапах та эп теме шаннă. Тепĕр чухне çеç ăс-тăн туйăма çĕнтерет те, хам йăнăша ăнланса илетĕп. Юрату вăл — шăпчăк юрри пек пулмалла. Шăпчăк киленсе юрă пуçарать, вăл ăна хăватлантарса, хитрелетсе пырать, каçăхса кайса юрлать, юлашкинчен хăй юррине хăй ытарайманнипе чĕри çурăлса каять те кайăк тĕм ăшне персе анать. Ман юрату шăпчăкăнни пек пулчĕ… Пурăнатăп ак. Эс ман юррăма итлемерĕн, эс урăх шăпчăкпа килентĕн. Анчах шăпчăкки ултавçăскер пулчĕ. Пур хитре чечек те тутлă шăршăллă мар.

Аня шăпланчĕ.

Николай Иванович унăн хĕрӳлĕхĕнчен вăтанса кайрĕ. Чĕлхи çине пĕр сăмах та килмерĕ. Çапла иккен вăл тĕрĕслĕх: ăна итлеме йывăр, анчах пытарса усрасан та çиеле сиксе тухать.

— Çамрăклăх йăнăшĕ пулчĕ вăл, — терĕ каччă.

Аня шарламарĕ, самантлăха хăй шухăшĕн сĕрекинчен тухаймасăр ларчĕ.

Николай Иванович Аньăна пуçласа курнă пек тимлесе пăхрĕ. Унăн куçĕсем чăнах та вĕри кăмакара типĕтнĕ мăйăр хуппи тĕслĕ, вĕсем йăлтăрти вĕри çутăпа ялкăшаççĕ. Вăрăм хура куç хăрпăкĕсем хĕрĕн сăн-питне шухăшлăн, салхун кăтартаççĕ.

Аня сĕтел çине хĕрлĕ эрех тултарнă графин пырса лартрĕ.

— Сана Çĕнĕ çул умĕн кĕтрĕмĕр. Килмерĕн.

— Май пулмарĕ, Аня.

— Майĕ вăл шырамасан тупăнмасть. Халь ак тĕл пултăмăр. Кĕркуннеренпех чие çырли эрехĕ ларать. Хам тунăскер. Виктор кĕркелесе тухса тутанкаласа пăхатчĕ. Усра, Аня, тетчĕ, ку Коля эрехĕ. Коли вара унашкал эрехсене сыпас та çук. Пысăк çын вăл халь.

— Мĕн эс, Аня… Чипер калаç!

Кил хуçи панулми илсе кĕчĕ.

— Ку та хамăр пахчаранах. Кăçал антоновка тĕлĕнмелле паха сыхланчĕ. Пăчкă кĕрпипе хурсан çемçелекенччĕ, кăçал типĕ турпас çине пуçтарса хутăм та… Эс тутанса кур-ха, тутанса кур…

Уçă кăмăлпа хăналани Николай Ивановича хăюлантарчĕ, вăл хĕр тултарнă черккене çĕклерĕ. Ăшă-ăшă сăмахсем каласшăнччĕ, анчах сăмахĕсем тупăнмарĕç. Куçĕсем пĕрремĕш хут тĕл пулчĕç. Аня вĕсене тартмарĕ, хăй те пĕр хушă каччă çине тинкерсе пăхрĕ. Вĕсенче Николай шухăшлăхсăр пуçне урăх нимĕн те асăрхамарĕ, вара хĕрĕн шăпчăк юрри пек юратăвĕ иртсе кайнă юрату çеç пулĕ тесе шухăшларĕ.

Сан телейӳшĕн, Аня.

— Çапла пултăр.

— Мана час-часах эс телейрен пăрăнатăн, теççĕ. Ман пата çичĕ-сакăр каччă та хăтана килнĕ, вĕсем хушшинче лайăх палланисем те пур. Астăватăн-и Рудольфа? Вăл халь пирĕн смена маçтăрĕ. Ăсатма яма та çыпăçать, кинона та чĕнет. Чун туртмасть ăна. Çыннăн тата юратура кăна-ши телей? Çук. Маншăн апла мар. Çапах та эп пĕр енĕпе телейлĕ. Аннерен вунтăватă çулта юлнă, аттене тĕлĕкри пек кăна астăватăп. Ик шăллăма çын турăм.

Хам телее пайласа патăм вĕсене. Пĕри аслă лейтенант, академире вĕренет. Тепри кăçал çеç училище пĕтерчĕ. Вăл та лейтенант. Çар çыннисем ĕнтĕ. Çĕршывшăн кирлĕскерсемех пулчĕç. Халь хама та: «Вĕрен, акка», — теççĕ. Ăçта пăрахса каятăп эп атте-анне кил-çуртне? Эп хам киле тытса усрайман пек, укçа куçарса параççĕ. Итлерĕм те вĕсене, хам тĕллĕн вĕренме пединститута кайса кĕтĕм. Пĕр виçĕ кун каялла кăна Шупашкартан таврăнтăм-ха. Пĕринпе тытаймарăм тата. Кулянатăп халь. Вĕренсех пĕтерĕп-ши? Пилĕк çул тертленме тивет.

— Мĕнпе тытаймарăн?

— Математика чуна илет.

— Кӳр-ха программуна.

Черккесемпе вазăна, графина пĕр кĕтесе пуçтарса, Николай Иванович хĕре хăй çумне лартрĕ те чылайччен ăнлантарчĕ. Аня хăвăрт тавçăрса пыни ăна савăнтарчĕ.

— Ой, йывăр та мар, Коля, уншăн эпĕ мĕнле тертленнĕ! — терĕ вăл час-часах.

Тулта автан çур çĕр çитнине пĕлтерсе авăтса ячĕ. Николай сехечĕ çине пăхрĕ. Пилĕк минут кăна йăнăшнă иккен çунатлă сехет.

Хăна çĕкленчĕ. Каллех вĕсен куçĕсем тĕл пулчĕç. Халь хĕр куçĕсем ун çине ăшăрах, кăмăллăрах пăхнăн туйăнчĕç.

— Шупашкара пырсан кĕрсе тух. Сессие пырсан та хам патра пурăн. Çӳреме инçерех те, эп сана машинăсем тупсах хулана лартса ярăп.

— Ыранах каятăн-и?

— Ыранах, Аня. Вăхăт çук.

— Гостиница тăрăх çӳриччен кунтах вырт. Диван çине сарса парăп…

Хĕр кăна чĕреренех каларĕ пулас. Анчах епле юлăн-ха? Сана унта Павел Семенович кĕтет. Канмалли кун ахалех илсе тухрăн, тесе ятлаçать ĕнтĕ. Тата… Тата Люся патне çĕр выртма юлнине асилчĕ вăл. Пĕрре тунă йăнăша каçараççĕ пулсан, иккĕмĕшĕшĕн тепре чухне хытах ятлаççĕ.

Николай Иванович алă пачĕ. Хĕр ăна арçынла çирĕппĕн чăмăртарĕ.

Урама тухсанах вăл кунта çĕр выртма юлманшăн пăшăрханчĕ, чылай хушă пӳртĕн сӳнмен чӳречинчен тинкерсе тăчĕ. Унта канма чĕнекен канăçлăхпа ăна кĕтекен хĕр ĕмĕрлĕхех унран уйрăлса юлнăн туйăнчĕç.

IV

Николай Иванович ирхине ирех заводоуправленине кайрĕ. Малтан директорăн хуçалăх енĕпе ĕçлекен заместителĕ пурччĕ, хуçи хăй çукчĕ; кайран директор тупăнчĕ те, зам çухалчĕ. Кăнтăрла çитиччен Николай Иванович кирлĕ хатĕрсене çыртарса илчĕ, анчах Павел Семенович тупăнмарĕ. Самосвалне шофер управлени умне лартнăччĕ, халь ĕнтĕ машини те, хăй те çук.

Çĕрĕпех çывăраймасăр шухăшлани Николай Ивановича чăркăшлантарса ячĕ, оборудованисем паракан склад заведующипе чипер çĕртенех хирĕçсе кайрĕ. Юлашкинчен шофер тупăнчĕ, заведующи апата кайрĕ. Заводран вĕсем кăнтăрла иртсен çеç тапранса тухрĕç…

— Апат çиетпĕр те — çула, — терĕ Павел Семенович.

Машина тапрансанах, Николай Иванович хăй тарăхнине пытармарĕ, ăна ятласа тăкрĕ.

— Кирлĕ вăхăтра сана яланах тупма çук. Ăçта кайса çухалтăн?

— Эх! калăттăм та пĕрре, — терĕ шофер. — Ăнмасан ăнмасть вăл пурнăç! Гаишник тытса чарчĕ. Халь шăтăк талонпа çӳретĕп ĕнтĕ. Асăнтарчĕ мана Вăрасар!..

— Кирлĕшĕн шăтарнă, — чурăссăн тавăрчĕ Николай Иванович. (Куншăн вăл каярахпа чылаях ӳкĕнчĕ.)

— Çапла çав: вăйлишĕн яланах вăйсăрри айăплă. Айăп-и-ха тепĕр тесен унта? Çук. Куртăм та пĕр палланă çынна, çулăхрĕ мана. Ача сачĕ валли станцăран вутă леçсе пама ыйтать. Шухăшларăм урлă-пирлĕ: ĕçленĕшĕн вăй пĕтмест, садра ачасем шăнса лараççĕ пулĕ. Шăкăр-шакăрах тиесе лартрăмăр та — çула. Станцăран пурĕ те çур çухрăм кăна. Çывăх тесе çынна çунашкапа вутă турттартараймастăн-çке. Тиесен çĕр метр та каяймарăм, гаишник çулса илчĕ. «Салам, Павел Семенович! Салам пултăр, эппин. Калымлатăн?» «Вăл сăмаха шофер прави илнĕренпех пĕлместĕп», — тетĕп çакскерне. Ăна ĕнентериччен вунсакăр çулхи хĕре эп авланман тесе ĕнентерме пулать. Шарт çеç шăтарса пачĕ талона. «Яра пар, — тет, Павел Семенович, — тăватă еннелле, малалла ăслăрах пулăн, калым сăмаха хвранцус чĕлхине пĕлмен пекех пĕлми пулăн». Ăна мĕн! Пĕлмест вăл шăтăк талонлă шофер шăтăк чĕреллĕ этем пулнине. «Тавтапуç, — терĕм ăна, — тавтапуç ăс панăшăн, малалла палланă çыншăн мар, тăван арăм ыйтсан та стартер çине урана пусмастăп». «Тĕрĕс, — тет шельма, — шăтăк талонлă шофер вăл çурма гени». Тăрăхлать тата вăкăр тĕкменскер. Манăн заведующи те тархаслать. Эй! — аллипе сулчĕ шофер, — вăйлишĕн вăйсăрри айăплă. Çитсе пушатрăм вутта. «Ме, — тет, — хăть килне çитсен хуйху-суйхупа çур литр илсе ĕç. Ман айăппах типшар куртăн». «Тавтапуç, — тетĕп, — çур çултан эп эрех сыпмасăрах çĕнĕ талон илетĕп».

— Айда, кĕрсе тухар автоинспекцине, — хĕрхенчĕ ăна Николай Иванович.

— Кирлĕ мар, — тавăрчĕ шофер. — Çĕршыври пĕр чунсăр çыншăн ырă чĕреллисен шучĕ чакмасть.

Гостиницăран кăнтăрла иртни виçĕ сехет иртсен тухрĕç… Тикĕс шоссепе самосвал пысăк хăвăртлăхпа пычĕ. Поселок та, унтан пилĕк çухрăмра ларакан Шырланкасси те хыçа тăрса юлчĕç. Николай Ивановича юрпа витĕннĕ хир, тĕксĕммĕн курăнакан çул хĕрринчи йывăçсем, айлăмлă-тăвайккиллĕ тавралăх нимĕн чухлĕ те илĕртмерĕç. Час-часах ассăн сывлакан шофер çине пăхнă май, шухăшсем таçта-таçта çитрĕç. Кĕçĕн Çавал улăхĕ аса килчĕ. Викторпа, Аньăпа шыва кĕме кайнă чух вĕсенчен темиçе утăм маларах текерлĕк вĕçсе тухнăччĕ. Макăравлă сассипе вĕсен пуçĕ çийĕнчех кăшкăрса явăнатчĕ вăл.

— Курăр-ха, чĕпписене епле сыхлать! Епле харсăр кайăк! — тенĕччĕ Аня.

Аня сăнарĕ те самантлăха кайăк сăнарĕпе пĕрлешрĕ. Епле пысăк чăтăмлăхпа сыхланă вăл хăйĕн юратăвне! Пĕчĕк тăпăл-тăпăл кĕлетки текерлĕке асилтерчĕ, пуç тӳпине хутламлатса çыхнă вăрăм çивĕчĕ текерлĕк тӳпеттейĕ пек туйăнчĕ.

Анчах хĕр сассинче макăру палăрмасть, çавăнпа танлаштару та ăнăçсăр. Коля хăй макăрать çак пурнăçра. Юратăвăн пĕчĕк те ансăр сукмакĕсемпе урлă-пирлĕ кумса çӳресе, вăл пысăк та тӳрĕ çула асăрхаман, çав çул унпа юнашар, унăн умĕнчех выртнă, анчах ун çине тухма пĕлмен.

Николай Иванович сехечĕ çине пăхса илчĕ. Кăнтăрла иртни тăватă сехет. Шăпах халь Аня ĕçрен тухса килне таврăннă. Мĕн тăвать-ши? Çивĕтне сапаласа пуçĕ тăрне тӳпеттей пек чĕркет-ши? Тен, кил-çуртне тирпейлет? Кольăна та аса илчĕ пуль. Пайтах шухăшчĕ пуçра каçхине, йăлтах Аньăна уçса парасшăнччĕ вăл. Калас тенине калаймарĕ, пĕлтерес тенине пĕлтереймерĕ. Халь кая юлнă-ши тата?.. Çавăрас та машинăна каялла… калас Аньăна: «Эпир санпа пĕр мăшăр пулма çуралнă, пĕр мăшăр!» — теес. Шухăшлама çăмăл, калама йывăр. Ĕçне тума вара тата йывăртарах.

Ăçта илсе каять çак çул? Тен, çĕнĕ юрату çуралас вырăна? Тен… Ĕмĕр сакки сарлака… Тен, каялла çак çулпа таврăнма тивĕ?

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн