Анне

Сĕтелĕм тĕлĕнче яланлăх юлтăн.

Пуçу тавра анатрилле сурпан.

Художника тав турăн та ыр сунтăн:

«Хам пек пуль, — терĕн, — ватă, — ватă ав, куран...»

Суха касси пек тарăн пĕркеленчĕк,

Çат тытнă тутуна япанхи пек.

Ик куç харши хушши раснах йĕрленчĕ, —

Унта пайтах пытарăннă инкек.

Эс кайрăн та — кил-çуртăм юлчĕ пушă.

Пĕрре кăна çĕр каçрăн çĕн килте.

Хăнăхаймасăр хăшкăлтăм пĕр хушă:

Ытла сасартăк пулчĕ! Тем кĕтеп...

Тин мар-и кӳршĕ-аршăпа эс лартăн?

Тин мар-и-ха пăлхар тусăмсене

Дунай юрри савса юрласа патăн,

Тав куркине сулса енчен енне?

Кил-çурт хӳттийĕн, ырă пирĕштийĕн

Кăштăртатса çӳреттĕн ерипе.

Пиçиххийӳ çинчи çăра уççийĕ

Хуллен ак халь те чĕлтĕртетнĕ пек...

Эс ĕçлемесĕр пурăнма пĕлмерĕн:

«Ват йывăç ларнă халлĕнех хăрать,

Çапла вилсен аванччĕ маншăн», - терĕн.

Çав ĕмĕтӳ сан çитрĕ, ахăрах.

«Çынна йăлăхтарса епле выртайăн?

Виç кунлăх çеç пулинччĕ ман чăрмав», —

Тесе калаттăн. Виççĕмĕш кун кайрăн.

Шав çумăр çурĕ, лӳшкентерчĕ шав...

«Ыр çын вилсен ялан çапла вăл», — терĕç.

Çавна сăнанă, имĕш, ваттисем.

Пĕлместĕп эп: те тĕрĕс мар, те тĕрĕс,

Анчах сана начар темен çынсем.

Эп сан çулна çитеймĕп: сывлăх урăх...

Пĕртен-пĕрӳ — пулмарăм йăх асси,

Таса юнпа çуратрăн, çирĕп турăн,

Хамран килетчĕ пуль упранасси.

Хамран-ши? Ах, апла кăна пулсассăн!

Анчах çанталăк тĕрлĕ çаврăнать:

Хăш чух, ирпе хĕвел йăл-йăл кулсассăн,

Каçпа сип-сивĕ çумăр ярăнать...

Мана ырра шанми туни те пулчĕ...

Çав хурлăхлă, хĕрхӳ самантсенче

Санпа кăна ман кӳтнĕ кăмăл тулчĕ,

Санпа кăна илемлĕччĕ тĕнче.

Ялти пӳртри тĕпелччĕ-и, хула-и, —

Сан кăмăлу пĕр пекчĕ яланах.

Пусăрăнаттăмччĕ çавна пула эп,

Эмел пек сиплĕччĕ тăван сăмах.

Сăмаварна чĕртеттĕн те каç кӳлĕм —

Ларатчĕ юрласа сĕтел çинче.

«Кăшт калаçар-ха, — теттĕн. — тахçан ӳлĕм?

Çулу-йĕрӳ ялан çапла инçе...»

Мĕн куç пăвнă сан ывăлна çав шай?

Инçеччĕ çав, инçеччĕ, çывăх марччĕ,

Ялан вăл тăвалла тапса хăпарчĕ,

Пĕр утăм та пусмарĕ тăва май.

«Пĕрре çуралнăскер пĕрре вилетĕн,

Анчах эс пурăна пĕл пурнăçа!» —

Тесе хутран-ситрен мана питлеттĕн.

Пĕлме... пĕлме пит йывăр пулнă çав.

Те пĕлтĕм пурăнма, те пĕлеймерĕм?

Хальччен мĕскер астивнĕ — йăлт паха:

Хăй майлă сиплĕ пыл, хăй майлă — эрĕм,

Тата мĕн курасси, ай, пур-ши-ха?

Тахçан ача чухнех эс вĕрентеттĕн,

Сас паллисем палла пуçласанах:

«Ӳссессĕн хура халăхшăн тăр, — теттĕн, —

Çыру тесе йăхна ан мансамах».

Сана итлеттĕм ун чухне йăвашшăн,

Хура-шурра ăнланнă-ăнланман...

Мĕн те пулин тăвайрăм-ши чăвашшăн?

Ăна хăй калĕ халăхăм кайран.

Шухăшласан — шухăшăм тем чухлĕ,

Аса илсессĕн — темĕн те асра.

Пĕр тикĕс килмесен те çын кун-çулĕ,

Чун яланах усратăрччĕ ырра.

Шăлтăртатмасăр пулмĕ чашăк-тирĕк,

Анчах ăша ан лектĕр хура юн.

Сан пек пуласчĕ тӳсĕмлĕ те çирĕп:

Хура юна çĕнтертĕр ырă чун.

Хăш чух кĕл тунă евĕр калаçаттăн:

«Çĕре кĕресчĕ куçлă та пуçпах...»

Сакăр вунна çити чĕнтĕр çыхаттăн!

Куçу сӳнмерĕ, хупăнчĕ вутлах.

Çӳçне касаттăм, чĕрнӳне иртеттĕм,

Çуса та кăлараттăм килте чух, —

Çулланăçем илемлĕччĕ, аннеçĕм,

Сан пек никам та маншăн пулас çук.

Уявсенче икерчĕ пĕçерсессĕн,

Çынна астивтереттĕн савăнса.

Салхуччĕ эс, çав кун çын кĕмесессĕн:

«Килмерĕ сĕт майри те иçмасса», —

Тесе вара кӳрше кайса чĕнеттĕн,

Пĕри пулмарĕ — килтĕрччĕ тепри:

«Çатма шăрши кăлартăм та кăшт, — теттĕн, —

Çисе пăхсам... çĕнехчĕ те çĕпри...»

Тусăмсене ятран пĕлсе тăраттăн.

Пĕр пысăк ялччĕ саншăн Шупашкар.

Митта Ваçлейĕн сăввине тăнлаттăн,

Ларса юрлаттăр иксĕр юнашар.

Ак эс те, вăл та çук ĕнтĕ. Хура çĕр

Хупларĕ те ямарĕ каялла.

Ыр сунансем сире ырах кураççĕ,

Çав сыпăнтартăр хуçăк кăмăла.

Кĕнекерен, куллен-кунхи ĕçрен те,

Тĕл пулнă çынсенчен те ывăнсан,

Час-час санпа лармашкăн эп вĕрентĕм,

Сана пĕр сиктермесĕр тăнласа.

Каланине çыра-çыра пыраттăм

Кукаçейсем, кукамайсем çинчен...

Хама пĕр пысăк кил-йышра кураттăм,

Халь ак эс çук та — çав тери кичем!

Ӳстересси — ун кулленхи нуши.

Çуратасси — хĕрарăмăн телейĕ,

Ачи кам пуласса ăçтан пĕлейĕ?

«Çын пултăр», — тет сăпайлăн апăрши.

Анчах ак эп, сасартăк витĕр курнăн,

Ăнлантăм хам кун-çулăн тупсăмне:

Мана эс çын та, сăвăçă та турăн,

Ик хут сана эп парăмлă, анне!

Ӳкерчĕкӳ нумай çынна пăхтарчĕ,

Пĕри апла курать, тепри капла.

Манра аннен тем чухлĕ сăн-сăпачĕ:

Расна курап кашни сăввăмпала.

Анчах, сăну мĕн евĕр пайлансан та, —

Паян, ыран е ӳлĕм, малашне, —

Санра эп курăп, теп, кирек хăçан та

Пĕр пĕтĕм сăн — чăвашăн амăшне.

Сăпка юррипеле чĕлхе упранă,

Вăйăсенче, туйра та юпара

Пĕр савăнса, пĕр хурланса юрланă

Пин-пин анне пекех эс асăмра.

Калас килет сана: пур пек вăя та,

Чуна та — халăха эп пехиллем.

Тайма пуçа çĕре çитех таятăп,

Чĕлхемĕн амăшĕ, чăваш аннем!