Манăн юратнă асатте пур. Вăл ĕнтĕ 80 çула çитсе пырать. «Аппару ашшĕ» теççĕ ăна ялти пĕлĕшсем. Мĕншĕн тесен вăл манăн мăн асатте пекех вăйламас та яштак талпуллă пулнă. Упăнăн йăлисене ăтса пынă. Ир-ирех тăрса кил хушшинчи ĕçе пикеннĕ. Ун хыççăн туртупкă хутаç çакнă та лаша витине уттарнă. Унта ăна юратнă урхамахĕ кĕтсе тăнă. Кашни çыннăн хăйĕн тайĕнĕ пур. Пирĕн асаттен вара вăл — çĕр çинче ĕçлесе пурăнасси. Çу уйăхĕнчен пуçласа лашапа акаласа тырă акнă, çĕрулми лартнă. Кĕр кунĕсем çитсен вĕсене пуçтарса анкартипе тĕп сак айне хунă.
Асаттене ачасем питĕ кăмăллаççĕ. Мĕн кăна каласа тĕлĕнтермест-ши вăл мана тата манăн тантăшсене?! Хĕр-арсем те унăн халапĕсене итлеме тарават.
Пĕррехинче мана асатте хăй çамлăха кайсан епле аташса çӳренине каласа парса тĕлĕнтерчĕ.
Ĕнтрĕк çывхарса килнĕ, асар-писер çил-тăман тухнă. Асатте урхамахне васкатнă, анчах та тиевлĕ лавпа хытă чупайман, вăл часах ăшăрханă. Асатте те çав вăхăтра ывăннипе кăтăш пулнă. Вăранса каять — çил-тăман лăпланнă. Урхамах ахрат çырми çывăхĕнче пĕр яштак патĕнче тăра парать иккен. «Ăрăслă çăлтăр айĕнче çуралнă иккен эпĕ, ман сыхчă юнашарах пулнă-тăр, — терĕ асатте, — чутах урхамахпа пĕрлех çак ахрат çырмине çăкса аннă пулăттăмччĕ вĕт. Вăт сана ват кӳмеркке!» «Урхамахĕ те вăйран чалăхнă пирки чарăннă пулĕ ĕнтĕ, çапла-и, асатте?» — сăмах хушрăм эпĕ çак пăтăрмахлă ĕç-пуçăн вĕçне пĕлес тесе. «Çапла пулмасăр, мăнукăм. Урхамахăм та йăлтах ырса çитнĕччĕ çав арăш-пирĕш çулпа чавтарса пырса. Вара элес-мелес çил-тăман хыççăн вăйран кӳтсе çитрĕм пулсан та киле тĕрĕс-тĕкел çитрĕмех», — кĕчĕç ман хăлхана асаттен вăйран пӳхсе тухакан сăмахĕсем. Çак пулса иртнĕ ĕçе каласа пани уншăн тепĕр хут çак йывăрлăха тӳссе ирттернĕ пекех туйăнчĕ пулас. Ват çын хаш! сывлани мана хумхантарчĕ, калаçăва вĕçлеме хистерĕ.
«Чăн-чăн вăйламас çын пулнă çав эсĕ, асатте. Хал çитернĕ хăвна ху хевте тытса киле тĕрĕс-тĕкел çитме. Урхамахăн тӳпи пысăк пулни те курăнчĕ ку асаилӳре. Акă мĕнле патвар çын пулнă иккен эсĕ пирĕн! Манăн та ӳссен сан пек сатур пулас туйăм çунатланчĕ, асатте. Урăх сана чăрмантарам мар-ха паян. Ырă каç пултăр сана, ман маттур та паттăр асаттем». «Сана та, мăнукăм, ырă тĕлĕксем курма сунатăп», — çывăрма хатĕррине систерчĕ асатте.
Асаттен хахайтлă калавĕ çинчен шухăшласа выртнă май эпĕ ыйха путнă.
Çак каç вара эпĕ асаттепе унăн урхамахне шеллесе-ши, çĕрĕпех тĕлĕкпе аташнă…
…Акă ман пата шап-шурă урхамах пырса чарăнчĕ пек те манпа çын чĕлхипе пӳплешме пуçларĕ. Эпĕ вара терменлĕ паттăр пек вăр-вар урхамах çине сиксе лартăм та çамлăха вирхĕнтĕм. Ут çинче аэроплан çинче вĕçнĕ пек пыратăп, темĕн те пĕр курса çӳретĕп. Миçе çухрăм çӳренĕ-ши эпир урхамахпа?
Çӳресен-çӳресен, ĕшеннĕскерсем, вĕтлемри кермен пек çурт умне тухса тăтăмăр. Çурт умĕнче тем вăрăмăш шур сухаллă чике старик лара парать. Хыçне туртăнкă хутаç çакнă, аллине тукшак тытнă. Вăл мана чăн-чăн ăрăмçă евĕр туйăнчĕ, унăн чĕрейне сăнаса пăхсан, вăйран чалăхнă мĕскĕн çын тейĕн ăна. Анчах старик сăмах кăна хушрĕ, çĕр чĕтренсе илчĕ, сĕм вăрман шавласа кайрĕ. Чике старик умне тем пысăкăш аэроплан евĕр ăмăрт вĕçсе килсе ларчĕ. Пĕр-пĕр çуначĕ çухрăма яхăн тăсăлать. Чике старик тукшакне çĕклесе илчĕ те эпир кермене кĕтĕмĕр тăтăмăр. Вăл пире пĕр пӳлĕмрен тепĕр пӳлĕме илсе кĕртсе çӳрерĕ. Чăн-чăн юмах тĕнчине лекнĕнех туйрăм эп хама. Йĕри-тавра асамлă кайăксем илемлĕ юррисене шăрантарса вĕçсе çӳреççĕ, савăт-сапасем йăлтах ылтăнпа кĕмĕлтен. Чике старик хăйĕн сунтăкĕсене уçса ячĕ те куçсем кевер çутипе алчăрасах кайрĕç! Мĕн кăна çук-ши кунта?! Туй, кевер, ылтăн хутаç, талер тенки, кевер мăй çыххи, ылтăн ухасем…
Старик мана талер тенкине сĕнчĕ, юлашкинчен ăрăслă пулма, шкулта лайăх вĕренмелле пултăр тесе сиплĕ шĕвек ĕçтерчĕ. Пăхатăп, унăн арчинче акăлицки кĕнеке выртать. Унтах асамлă тĕкĕр. Тĕкĕрте вара аттепе аннен сăнарне курах кайрăм. Вĕсем иккĕшĕ те ĕçе васкаççĕ. Ара, манăн та шкула каймалла вĕт, тесе ыйхăран вăранса кайрăм. Сĕтел çинче акăлицки кĕнеки вырта парать. Анне тĕпелте сĕтел çине хурăç хатĕрлет. Атте картари выльăхсене пăхса кĕчĕ те ман пата пычĕ.
Асаттен калавĕ асра юлнă пирки çак тĕлĕкпе аташса выртнă пуль эпĕ. Курнă тĕлĕк мана шухăша ячĕ, кунĕпех вăл ман куç умĕнчен каймарĕ. Пулаççĕ вĕт пурнăçра тĕлĕнтермĕшсем.