Республика кунӗнче муркашсем те хӑйне евӗр мероприяти ирттернӗ. Районти вулавӑшсенче тӗрлӗ ӑрури ҫынсем валли кӗнеке куравӗсене тишкернӗ, таврапӗлӳ сехечӗсем иртнӗ, ачасем валли конкурссем, викторинӑсем йӗркеленӗ.

Вулавӑшсем йӗркеленӗ мероприятисем ҫамрӑк ӑрӑва пуян историпе паллашма, чӑваш халӑх йӑли-йӗрки пирки лайӑхрах пӗлме пулӑшать.

Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи вулавӑшсем вулакансем патне урама тухнӑ. Урамри «Ҫӗршывӑм манӑн Чӑваш Ен, сана саватӑп чӗререн!» библиокафе Муркашри ача-пӑча паркӗнче вырнаҫнӑ. Унта канакансем Чӑваш Республики пирки кӑларнӑ литературӑпа паллашма, Шупашкар пирки вуласа пӗлме пултарнӑ.

Ачасем викторинӑри ыйтусене хуравланӑ, фольклор вӑййине вылянӑ. Ачасем ҫавӑн пекех чӑваш халӑхӗн историйӗпе паллашнӑ.

Ҫу иртни пӗрре те сисӗнмест. Акӑ пӗр уйӑх та хыҫа юлса пырать. Ачасем те, ахӑртнех, каникулти кунсем ылмашӑннине сиссе юлаймаҫҫӗ.

Вӑхӑчӗ иртет-ха, анчах ачасем шкула ҫӳремесен те килте ахаль лармаҫҫӗ. Сӑмах — Елчӗк районӗнчи Яманчӳрел ялӗн шӑпӑрланӗсем пирки. Вӗсем каникула усӑллӑ ирттереҫҫӗ. Вӗсем килте те ӗҫлеҫҫӗ, шкул пахчинче те тӑрӑшса вӑй хураҫҫӗ.

Ку кӑна мар. Яманчӳрел ачисем яла тирпей-илем кӗртес ӗҫе те хастар хутшӑнаҫҫӗ. Нумаях пулмасть ав унта ҫӑва патне илсе ҫитерекен ҫула юсанӑ. Ачасем аслисенчен юлмасӑр унта ӗҫленӗ. Унтан вӗсем спорт стадионӗнче шӑматкунлӑх ирттерсе тасатнӑ.

Ачасем ӗҫлеме те, тавракурӑмне анлӑлатма та пӗлеҫҫӗ. Вӗсем Ҫӗмӗрле районӗнчи шыв управне те ҫитсе курса унпа паллашнӑ.

Сӑнсем (17)

«Йӑлана кӗнӗ йӗркепе кӑҫал та хӑйсен авалхи аслашшӗсен ҫӗрӗнче тулай чӑвашӗсен 39 ачи канӗ», — тесе пӗлтерет Чӑваш Енӗн Вӗренӳ министерстви хӑйӗн сайтӗнче.

Тулай чӑвашсен ачисем ҫӗртме уйӑхӗн 26-мӗшӗнчен пуҫласа утӑ уйӑхӗн 9-мӗшӗччен канӗҫ.

Министрество пӗлтернӗ тӑрӑх, «ку ачасем — чӑваш чӗлхипе литератури олимпиадисемпе конкурсӗсен ҫӗнтерӳҫисем, чӑваш чӗлхи вӗрентекен шкулсен чи лайӑх ачисем тата чӑваш чӗлхипе, йӑли-йӗркипе, культурипе интересленекенсем».

Вӗсем пирӗн пата Тутар, Пушкӑрт Республикисенчен, Чӗмпӗр, Сарту, Ӗрӗнпур, Тӗмен облаҫӗсенчен тата Мускавран ӗнер килсе ҫитнӗ.

2005 ҫултах пуҫланнӑ йӑлапа килӗшӳллӗн «Эткер» уйлӑх ятарлӑ программа хатӗрленӗ. Унӑн тӗллевӗ — ачасене чӑваш халӑхӗн культурине, йӑли-йӗркине явӑҫтарасси. Ку тӗллеве пурнӑҫлама Вӗренӳ, Культура, Сывлӑх министерствисем тата Чӑваш наци конгресӗ хутшӑнаҫҫӗ.

Етӗрнери ача-пӑча вулавӑшӗнче «Аттепе пӗрле — кӗнеке тӗнчине» вулав акцийӗ иртет. Ӑна хальлӗхе официаллӑ уявсен шутне кӗртмен Ашшӗсен кунне халалланӑ.

Акципе килӗшӳллӗн, вулавӑш ӗҫченӗсем вуламалли интерактивлӑ зона тунӑ. Унта сӗтелҫи вӑййисем, тетте салтаксем, пултарулӑх материалӗсем пур.

Кӗнеке куравне ашшӗсемпе пӗрле вуламалли кӗнекесене кӗртнӗ. Унта - Голявкинӑн «Мой добрый папа», В Драгунскин «Денискины рассказы», А. Вестлин «Мама, папа, восемь детей грузовик», А. Линдгренӑн «Рони – дочь разбойника» и «Пеппи — длинный чулок», Раскинӑн А. «Как папа был маленьким», А. Гайдарӑн «Чук и Гек» и Г. Цыферовӑн «Как лягушонок искал папу», «Ҫар техника» энциклопеди.

Кунтах «Эпӗ тата атте вулать», «Пире атте вуласа парать» листовкӑсем пур. Вулавӑш ӗҫченӗсем мӗнпур ашшӗне ачисене ҫавӑтса вулавӑша килме чӗнеҫҫӗ.

Етӗрне районӗнче кӑҫалхи нарӑсӑн 23-мӗшӗнче пӗр ҫемьере пысӑк инкек пулса иртнӗ. Ҫав кун 36-ри арҫын Ҫӗршыв хӳтӗлевҫин кунне уявланӑ-ши — ӳсӗр пулнӑ. Пуҫне эрехпе минретнӗ пулин те вӑл ачасен пӳлӗмӗнче тӗтӗм мӑкӑрланнине асӑрханӑ. Ырӑ мара сиснӗскер котельнӑй витӗр тула тухса тарнӑ. Ҫав вӑхӑтра пӳртре икӗ ҫул ҫурӑри тата пиллӗкри ачасем тата арҫыннӑн 78 ҫулти амӑшӗ пулнӑ. Вӑйпитти вӗсене ҫӑласси пирки те шухӑшламан, те ҫухалса кайнӑ... Вут-ҫулӑм алхасакан пӳртре халсӑрскерсем виҫҫӗшӗ те вилнӗ.

Ку факт пирки арҫын тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. Ӑна асӑрханмасӑр икӗ тата ытларах ҫынна вилӗм кӳнӗ тесе РФ Пуҫиле кодексӗн 109-мӗш стайин 3-мӗш пайӗпе айӑпласшӑн. Йӗрке хуралҫисен шучӗпе арҫыннӑн килтисене ҫӑлма май пулнӑ, анчах вӑл ку енӗпе нимӗн те туман.

Чӑваш Ен прокуратурин пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, арҫын тӗлӗшпе пуҫарнӑ ӗҫе суда ярса панӑ.

Ҫӗртмен 17-мӗшӗнче «Шупашкар: 500 ҫул» паркра ачасен Акатуйӗ кӑҫалхипе иккӗмӗш хут иртнӗ. Пӗччӗккисем те ҫураки вӗҫленнине уявласа савӑннӑ.

Акатуя шкул ҫумӗнчи уйлӑхсене ҫӳрекен 700 яхӑн ача хутшӑннӑ. Вӗсемпе конкурссем ирттернӗ, вӑйӑ выляттарнӑ. Фестиваль Раҫҫей тата Чӑваш Ен гимнӗ янӑранӑ хыҫҫӑн уҫӑлнӑ.

«Чӑваш юрри тата ташши» номинацире «Веселые нотки» ансамбль 1-мӗш вырӑн йышӑннӑ. Лайӑх ташланӑшӑн 35-мӗш шкулти Артем Семенова, Арина Семеновӑна 2-мӗш вырӑн панӑ. 14-мӗш шкулти «Асамат» ушкӑн 3-мӗш пулнӑ.

К.Ивановӑн поэминчи сыпӑка вуланӑшӑн Екатерина Петрушкина 1-мӗш вырӑна тухнӑ. 2-мӗш вырӑнта Галина Васильева пулнӑ, 3-мӗшӗнче — Павел Николаев.

Ҫавӑн пекех арҫын ачасем вӗрен туртмалла тупӑшнӑ. Унта ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртса чысланӑ.

Кӑҫал Акатуйра интерактивлӑ 4 лапам ӗҫленӗ: «Тискер кайӑк», «Ҫӗрӗ», «Йокс», «В лычки». Куравсем те ӗҫленӗ: «Ялти йӑла-йӗрке театрӗ» тата «Пуҫа тӑхӑнмалли наци хатӗрӗ».

Нумаях пулмасть Шупашкарта вырӑс поэчӗн ячӗллӗ ача ҫуралнӑ. Вӑл ҫӗртме уйӑхӗн 11-мӗшӗне ҫут тӗнчене килнӗ. Чӑннипе, ашшӗ-амӑшӗ ывӑлне мӗнле ят хурасси пирки иккӗленмен те.

Ҫемье канашӗнче вӗсем ӑна Александр ят хума йышӑннӑ. Тин ҫуралнӑ ачан ашшӗне Сергей Пушкин тесе чӗнеҫҫӗ. Ҫапла шутланӑ та — ача Александр Сергеевич Пушкин пултӑр тенӗ. Эппин, иккӗленмесӗрех калама пулать: Шупашкарта Александр Сергеевич Пушкин ҫуралнӑ. Паллах, вӑл вырӑс классикӗ пекех пултарулӑх ҫынни пулӗ-и е ҫук-и — пӗлтерӗшлӗ мар. Вӑл ҫӗршыва юрӑхлӑ ҫын ҫеҫ пултӑр.

Сӑмах май, Шупашкарти Калинин районӗнче ҫӗртме уйӑхӗнче 120 ача ҫуралнӑ. Ашшӗ-амӑшӗ ачисене хӑйне евӗр ятсем параҫҫӗ-мӗн: Леона, Мирослава, Славяна, Христиния, Матвей. Анлӑ сарӑлнӑ ятсене те килӗштереҫҫӗ: Анастасия, Даша, Елизавета, Артем, Антон, Максим, Кирилл, Дима.

Наркотикпе кӗрешмелли пӗтӗм тӗнчери кун, ӑна ҫӗртмен 26-мӗшӗнче палӑртаҫҫӗ, республикӑра наркотике хирӗҫ фестиваль иртет. Ӑна Наркотикӑн саккунлӑ мар ҫаврӑнӑшӗпе кӗрешекен федераци службин Чӑваш Енти управленийӗ йӗркелет. Мероприятие ирттерме Наркотика хирӗҫле ӗҫлекен республикӑри комисси те пулӑшать.

Фестиваль тӗллевӗ пирки каласа кайнӑ май маларах асӑннӑ Управленин пресс-служби наркомание сарассине хирӗҫ тӑрасси, ҫамрӑксен хушшинче ҫак усала хирӗҫ хыпар сарассине, кӑмӑл-сипет пахалӑхне ҫирӗплетессине асӑннӑ. Кунсӑр пуҫне йӗркелӳҫӗсем наркотикпа кӗрешекен ирӗклӗ юхӑма сарас тӗллев те лартаҫҫӗ иккен.

Фестивале ачасемпе студентсем, ҫамрӑксен пӗрлешӗвӗсем, нимеҫӗсем (волонтерсем) хутшӑнасса шанаҫҫӗ. Конкурс материалӗсемпе унта хутшӑнтарма ыйтса ҫырнине ҫӗртмен 20-мӗшӗччен йышӑнаҫҫӗ. Ыйтса пӗлмелли телефон номерӗ — 23-01-86.

Ыран, ҫӗртмен 17-мӗшӗнче, Элли Юрьев ячӗллӗ Шупашкарти ача-пӑча художество шкулӗн 30 ҫулхине халалласа Шупашкарти ӳнер музейӗнче 16 сехетре курав уҫӑлать. Унта ачасен тата вӗсене вӗрентекенсен ӗҫӗсем вырӑн тупӗҫ. Ӗҫсене тӗрлӗ техникӑпа пурнӑҫланӑ: станок тата декораци композицийӗ, керамика, пусмана ӳкерсе капӑрлатни, тӗрӗ, пуканесем, кантӑка капӑрлатни.

Элли Юрьев ячӗллӗ художество шкулне 1985 ҫулта уҫнӑ. 2001 ҫулта ӑна Чӑваш Республикин халӑх художникӗн, К.В. Иванов ячӗллӗ Патшалӑх премийӗн лауреачӗн, Шупашкарпа Чӑваш Енӗн хальхи элемӗсен — гербпа ялавӗн — авторӗн ятне панӑ. Элли Юрьев 1936 ҫулта ҫуралнӑ, 2011 ҫулта пурнӑҫран уйрӑлнӑ. Шкулта художника халалланӑ мемориал экспозицийӗ уҫнӑ. Вӗренӳ программине Э. Юрьев пултарулӑхӗпе паллаштаракан лекцисем кӗртнӗ.

Ачасем каникулта. Анчах ӑна нумайӑшӗ усӑллӑ ирттересшӗн, урам тӑрӑх йытӑ хӑваласа чупасшӑн мар. Ав Улатӑр районӗнчи Алтышево шкулӗн вӗренекенӗсем Хусана экскурсие ҫитсе килнӗ. Вӗсем икӗ культурӑна пӗрлештерекен Кремле кӗрсе курнӑ.

Экскурсие ертсе пыраканни Хусан пирки халап, вӑл 16-мӗш ӗмӗрте ҫӗкленни ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Унтан ачасем мӑсӑльмансен йӑли-йӗркипе паллашнӑ.

Шӑпӑрлансем Хусанти илемлӗ вырӑнсене ҫитсе курнӑ. Бауман урамӗпе ҫӳренӗ хыҫҫӑн вӗсем метропа ярӑннӑ. Кайран Океанариума ҫитнӗ, тӗрлӗ пулӑпа паллашнӑ, акӑшсене тӑрантарнӑ. Крокодила 5 сантиметртан курма пултарнӑ.

Алтышево ачисем экскурсирен лайӑх кӑмӑлпа таврӑннӑ. Вӑл вӗсен тавракурӑмне пуянлатма пулӑшнӑ.