Чӑваш наци музейӗ эндаумент-фонд йӗркелеме палӑртса хунӑ.
Пирӗн ҫӗршыври чылай музее патшалӑх тытса тӑрать. Асӑннӑ учрежденисем тӗрлӗ проект валли грантсем ҫӗнсе илме ӑнтӑлҫҫӗ, меценантсем шыраҫҫӗ. Анчах ку вӑл — яланхи тупӑш мар. Эндаумент текен япала вара ялан тупӑш илсе тӑма май парать иккен.
«Музейра эндаумент-фонд йӗркелесси – калӑпӑшлӑ тӗллев. Унпа маларах «Эрмитаж», Вырӑс музейӗ, Третьяков галерейи йышши паллӑ музейсем ҫеҫ ӗҫленӗ. Регионсенчисенчен эндаумента тӑватӑ регионта ҫеҫ, вӗсем пурте Урал леш енче, йӗркеленӗ: Омскра, Томска, Красноярскра, Владивостокра. Раҫҫейӗн Европа пайӗнчи регионсенчен эпир пӗрремӗш пулӑпӑр, краеведени музейӗсенчен ҫӗршывра — иккӗмӗш», – тенӗ музей директорӗ Ирина Меньшикова.
Нарӑс уйӑхӗн 8-мӗшӗнче К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейне чӑваш халӑх поэчӗ Александр Галкин (1928–2002) ҫуралнӑранпа 95 ҫул ҫитнине халалласа пуҫтарӑннӑ.
Пулас поэт Элӗк районӗнчи Чулкаҫ ялӗнче 1928 ҫулхи нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ҫуралнӑ. Литературӑпа ӗҫлеме вӑл иртнӗ ӗмӗрӗн 40-мӗш ҫулӗсенче пуҫӑннӑ. Унӑн «Ир-ирех тӑрса эп антӑм шыв хӗрне...» пӗрремӗш сӑввине 1956 ҫулта «Ялав» журналта пичетленӗ. Тепӗр виҫӗ ҫултан унӑн «Пӗчӗк ӗҫченсем» кӗнеки кун ҫути курнӑ.
Александр Галкин сӑвӑсем те ҫырнӑ, проза та, юптарусем те. Нумай писатель хайлавне чӑвашла куҫарнӑ.
Хӑй вара чылай ҫул Чӑваш кӗнеке издательствинче ӗҫленӗ.
Астӑвӑм каҫне пуҫтарӑннисем поэтӑн «Кӑвак чечексем» сӑввипе Юрий Кудаков ҫырнӑ юрра пӗрле шӑрантарнипе вӗҫленӗ. Пултаруӑх каҫне Юрий Кудаков та хутшӑннӑ.
Чӑваш наци музейӗ вырсарникун, нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, хӑйӗн черетлӗ ҫуралнӑ кунне уявлӗ. Ҫавна май ун чухне учрежденири ялан ӗҫлекен экспозицисемпе тӳлевсӗрех паллашма май туса парӗҫ. Ушкӑнсем валли экскурсисем тата ӑсталӑх сехечӗсем ирттерӗҫ.
Чӑваш Ен историйӗпе паллаштаракан экскурси 12 сехетре пуҫланӗ, тӗрленӗ Раҫҫей карттипе паллаштараканни — 14 сехетре.
Тӗрлӗ ӑсталӑх сехечӗ 11 сехетре, 12 сехет те 30 минутра, 14 сехетре иртӗҫ.
Чӑваш наци музейӗнче чӑвашла тумланса сӑн ӳкерӗнме пулать. Кун пирки Телеграмри «Чувашия сегодня» (чӑв. Чӑваш Ен паян) каналта пӗлтернӗ.
Культура учрежденийӗн сайтӗнче пирӗн тӑван халӑхӑмӑрӑн историйӗпе культури тӗлӗнмелле пуяннине аса илтернӗ. Чӑн та, хушпупа тухья кирек епле хӗрарӑмпа хӗре те илем кӳрӗҫ. Арҫын вара чӑваш кӗпипе шупӑр тӑхӑнсан маттурланса кайӗ. Ун пек пӑхаттир чӑваш халапӗсенчи Улӑпӑн курӑнӗ.
Музей ӗҫченӗ вара чӑваш тумӗпе паллаштарӗ, сӑн ӳкерӗнме килӗшӳллӗ ҫипуҫ тупса парӗ.
Шупашкарти Хӗрлӗ лапамра Хула музейне уҫма палӑртни пирки унччен тӳре-шара пӗлтернӗччӗ. Ҫав вырӑнта халӗ урӑх музей уҫасшӑн. Вӑл Раҫҫейӗн тӗрленӗ карттин музейӗ пулӗ. Кун пирки ЧР Элтеперӗ Олег Николаев ТАССа пӗлтернӗ.
Олег Алексеевич палӑртнӑ тӑрӑх, ку музей регионпа паллаштарӗ кӑна мар, туристсем килекен вырӑн та пулӗ.
Хальхи вӑхӑтра кирек епле учрежденин те ҫӗнӗлле ӗҫлеме тивет. Ҫакӑ культурӑпа ӳнере те пырса тивет. Чӑваш Енӗн наци музейӗ, ав, «День музея в школе» (чӑв. Шкулти музей кунӗ) ҫутӗҫ проекчӗ пуҫарса янӑ.
Проектпа килӗшӳллӗн музейри ӑслӑлӑх ӗҫченӗсем чӗрӗ урок ирттереҫҫӗ. Ҫакӑн пек заняти ҫамрӑк ӑрӑва тӑван тӑрӑх историйӗпе кӑсӑклантарса ярасса шанаҫҫӗ.
«Шкулти музей кунӗ» проекта хутшӑнас тесен вӗренӳ учрежденийӗсен музейҫӑсене систермелле ҫеҫ — вӗсем шкула пырса та ҫитӗҫ.
Шупашкарти К.В. Иванов ячӗллӗ литература музейӗн вывескине тинех чӑвашла ҫырса хунӑ. Ку хыпара эпир ӗнер хамӑр ҫӑлкуҫсем урлӑ пӗлтӗмӗр.
Ырӑ хыпара пӗлтерекен палӑртнӑ тӑрӑх, «миҫе ҫул иртрӗ пулин те ҫак ӗҫе туни, чӑн та, савӑнтарать. Малтан «Май ҫук» тесе тӳрре тухма хӑтланкаланӑ. Анчах, тӑрӑшсан, чӑнах та тума пулать».
Мӗн тӑвӑн, Чӑваш Енре чӑвашла вывескӑсене курсан савӑнма тивни, пӗр енчен, питех те тӗлӗнтерет. Наци республикисенче малтанах вӗсене чӑвашла тата вырӑсла ҫырса хумалла пек те... Ҫав вӑхӑтрах акӑлчанла ҫырса хунисем те хулара тӗл пулаҫҫӗ.
Пушкӑртстанри пӗрисем «Асанне арчи» музей йӗркеленӗ.
Пишпӳлек районӗнчи Ситек ялӗнче пурӑнакан Иванпа Людмила Григорьевсем килтен киле ҫӳресе экспонатсем пухнӑ.
Музейра экспозицисене темиҫе пайран вырнаҫтарса тухнӑ. Григорьевсен кил картинче шыв арманӗ, тимӗрҫӗ станокӗ, лаша урапи, суха пуҫ, кивӗ вӗллесем килӗшӳллӗн курӑнаҫҫӗ.
Халӗ музей наци культура центре ҫаврӑннӑ. Унта «Ҫеҫпӗл» фольклор ушкӑнӗ те йӗркеленӗ иккен. Вӑл чӑваш чӗлхине, йӑли-йӗркине упраса хӑварас тӗлӗшпе пысӑк ӗҫ тӑвать тесе ӗнентерет «Хыпар» издательство ҫурчӗ.
Кӑҫал Вӗрентекенпе вӗрентӳҫӗ ҫулне паллӑ тунӑ май И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче 20 ҫул хушши ректорта ӗҫленӗ Лев Пантелеймонович Кураков (1943-2020) ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине паллӑ туса ирттерме Шупашкарти Ҫеҫпӗл Мишши музейӗнче пухӑннӑ. Музейри аса илӳсен каҫӗ «Малашлӑха талпӑннӑскер» ятпа иртнӗ.
Лев Пантелеймоновичӑн хисеплӗ ятсемпе премисемсӗр пуҫне Халӑхсем хушшинчи Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ преми те пулнӑ. Ҫак премие ӑна И.Я. Яковлев ӗҫ-хӗлне, унӑн пултарулӑх тата педагогика эткерлӗхне халӑхра анлӑ сарас ӗҫре хастар ӗҫленӗшӗн тата халӑхӑмӑра ҫутта кӑларакан Патриархӑмӑр ҫуралнӑранпа 150 ҫулхине паллӑ тӑвас ӗҫе пысӑк тӳпе хывнӑшӑн 1998 ҫулта панӑ.
Аса илӳсен каҫне Ҫеҫпӗл Мишши фончӗпе (директорӗ - Валерий Туркай) пӗрле йӗркелесе ирттернӗ. Йывӑр вӑхӑтра алӑ тӑсса пама пӗлнишӗн, ӑса вӗрентнӗшӗн Л.П. Куракова кашниех ӑшшӑн тав туса аса илнӗ.
Чӑваш наци музейӗ нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗнче 102-мӗш ҫуралнӑ кунне паллӑ тӑвать. Ҫавна май унта «Музея экспонат парнеле» акци малалла пырать. Унпа килӗшӳллӗн, музея кивӗ япаласене парнелеме пулать. Ҫав йышра – сайра тӗл пулакан кӗнекесем те, тимӗр укҫасем те, сӑнӳкерчӗксем те, документсем те.
Акци нарӑс уйӑхӗн 12-мӗшӗччен тӑсӑлӗ. Нарӑсӑн 14-мӗшӗнче вара пӗтӗмлетӳ тӑвӗҫ, чи интерелӗ экспонатсен хуҫине музея пӗр ҫул тӳлевсӗр ҫӳремелли абонемент парӗҫ.
+7.3 °C