Пӑтӑрмах пулнӑ вырӑн

Ҫӗрпӳ районӗнчи Вӑрманкас Пайкилт ялӗнче икӗ овчарка виҫӗ ҫынна тапӑнни пирки, ватӑсенчен пӗри йывӑр сурансене пула вилни ҫинчен пӗлтернӗччӗ. Йытӑсен хуҫи тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарни ҫинчен те асӑнса хӑварнӑччӗ. Халӗ следовательсем ӗҫе тишкерсе пӗтернӗ, Ҫӗрпӳ районӗн судне ярса панӑ. Кӗҫех йытӑсен хуҫи суд сакки ҫине ларӗ.

Арҫынна РФ Уголовлӑ кодексӗн 109-мӗш статйин 1-мӗш пайӗпе килӗшӳллӗн (ҫынна асӑрханмасӑр вӗлернӗшӗн) айӑплӗҫ. Вӑл йытӑсене хӑйӗн пурлӑхне сыхламашкӑн усранӑ, анчах ҫӑварне ятарлӑ хатӗр тӑхӑнтартман, кӑкарнӑ цепӗ те кивӗ пулнӑ. Арҫын йытӑсем унччен те салтӑнса кайнине, ял тӑрӑх чупнине пӗлнӗ. Ҫитменнине, хуҫи ӳпле патӗнчи юра тасатса тӑман, ҫапла майпа купаланса кайнӑ. Чӗрчунсем салтӑнса кайсан урамалла карта урлӑ сикнӗ.

Арҫын хӑйӗн айӑпне йышӑннӑ. Йытӑсене вара, аса илтерер, пӑтӑрмах пулнӑ кунах ветеринар ирӗк парсан персе пӑрахнӑ.

ЧР Министрсен Кабинечӗ пушар тухас хӑрушлӑх пуҫланакан сезон хӑҫан тытӑнассине палӑртнӑ: ака уйӑхӗн 24-мӗшӗнчен. Инкеклӗ лару-тӑру комитечӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, ҫу уйӑхӗнче Атӑли федераци округӗнче сывлӑш температури ытти ҫулти вӑтам кӑтартуран пысӑкрах пулӗ, ҫумӑр вара сахалрах ҫӑвӗ. Эппин, вӑрмансенче пушар тухас хӑрушлӑх пысӑк.

Правительство 9 муниципалитетри 13 ялта вӑрман пушарӗ тухас хӑрушлӑх пуррине палӑртнӑ. Ҫак списока Ҫӗмӗрле, Улатӑр, Шӑмӑршӑ, Патӑрьел, Пӑрачкав, Комсомольски, Хӗрлӗ Чутай, Муркаш районӗсем кӗнӗ.

Вӑрмансенче кӑвайт чӗртме, типӗ курӑк ҫунтарма юрамӗ. Ҫак тата ытти йӗркене пӑхӑнманшӑн административлӑ майпа явап тыттарӗҫ. Ахаль ҫынсен – 1500-3000, должноҫри ҫынсен – 10000-20000, юридици сӑпачӗсен 50000-200000 тенкӗ штраф тӳлеме тивӗ.

Василий Кузьмин сӑн ӳкерчӗкӗ

Ӗнер Чӑваш Енре мультиплекс сигналӗсене спутник патне ӑсатакан тата каялла йышӑнакан комплекс вырнаҫтарнӑ. «Хыпар» хаҫат пӗлтернӗ тӑрӑх, унччен ҫакна Чӗмпӗр урлӑ пурнӑҫланӑ.

Паян Чаваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев «Раҫҫей телекурав тата радиохыпарлав сечӗсем» предприятин республикӑри филиалӗн тата «Чӑваш Ен» патшалӑх теле- радиокомпанийӗн ӗҫӗ-хӗлӗпе паллашнӑ.

Аса илтерер, ака уйӑхен 15-мӗшенче пирӗн республикӑра аналог телекуравне сӳнтерӗҫ. Пӗрремӗшпе иккӗмӗш мультиплекса кӗрекен каналсене цифра мелӗпе ҫеҫ кӑтартма пуҫлӗҫ.

«Чӑваш Ен» теле- радиокомпанире цифра ҫине куҫма хатӗрленсе ҫитнӗ. Ҫавна хатӗрленсе унта производствӑна тӗпрен ҫӗнетнӗ, хальхи йышши технологисене шута илсе тӑрӑшма ПТРК ӗҫченӗсен пӗлӗвне ӳстернӗ.

Чулхулари «Парӑмсене пӗтерекен агентство» тулли мар яваплӑ обществӑран 200 пин тенкӗ шыраса илнӗ. Организацие парӑма кӗнӗ ҫын тата унӑн тӑванӗсем патне хӑратса шӑнкӑравланӑшӑн штрафланӑ.

Чӑваш Енре пурӑнакан 31 ҫулти арҫын микрозаймран укҫа илнӗ, анчах парса татайман – парӑма кӗнӗ. Кун хыҫҫӑн ун патне коллекторсем шӑнкӑравлама, хӑратма тытӑннӑ. Ҫитменнине, тӑванӗсене те тапӑннӑ. Арҫын суд приставӗсенчен пулӑшу ыйтнӑ.

Приставсем тӗрӗслев ирттернӗ. Чӑнах та, коллекторсем йӗркене пӑснӑ. Вӗсем шӑнкӑравсен лимитне те пӑхӑнман – ытлашшипех шӑнкӑравланӑ. Агентствӑна штрафлама йышӑннӑ. Унччен те ҫакнашкал йӗркене пӑснине шута илсе организацие 200 пин тенкӗлӗх штрафланӑ.

Юр кайса пӗтсен ҫынсем типӗ курӑк ҫунтарма тытӑнаҫҫӗ. Анчах ку – хӑрушӑ, ҫулӑм сарӑлсан пушар тухма пултарать. Кӑҫал ав «сезон» уҫӑлнӑ темелле – Чӑваш Енре типӗ курӑк ҫуннӑ.

Кунашкал тӗслӗх тунтикун Элӗк районӗнче пулнӑ. Иванькино-Ленино ялӗ ҫывӑхӗнче каҫхи 10 сехет тӗлӗнче пушарнӑйсем ҫулӑма сӳнтернӗ. Унта 300 тӑваткал метр лаптӑк ҫинче типӗ курӑк ҫуннӑ.

Ҫав каҫах Ҫӗмӗрле хулинче Савут урамӗнчи 6-мӗш ҫурт ҫывӑхӗнче ҫулӑм тухнӑ. Унта гаражсен умӗнчи ҫуп-ҫап ҫуннӑ. Юрать, ҫулӑма темиҫе минутрах сӳнтернӗ.

Шупашкарта пурӑнакан хӗрарӑм Пӗрремӗш каналпа кӑтартакан «Давай поженимся» (чӑв. Атя пӗрлешер) телекӑларӑма хутшӑнчӗ. 43 ҫулти хӗрарӑм ӳкерӗннӗ передачӑна ӗнер кӑтӑртрӗҫ.

Елена каланӑ тӑрӑх, вӑл хӗр ӳстернӗ. Шупашкарӑн лайӑх районӗнче пысӑк хваттер пур. Икӗ ҫӗрте ӗҫлеме ӗлкӗрекенскерӗн машинӑпа ҫӳрет. Хӑй укҫаллине кура чухӑн арҫынпа ҫыхланасшӑн мар. «Хам пата пырса пурӑнас шухӑшли ан пултӑр», — ҫапларах каларӗ вӑл.

Елена унччен шанчӑксӑр арҫынпа паллашни ҫинчен каласа кӑтартрӗ. Телеертӳҫӗсенчен пӗри, Роза Сябитова евчӗ, Шупашкар хӗрарӑмне аферистсемпе альфонссемшӗн меллӗ тесе каларӗ. Лариса Гузеева телеертӳҫӗ те ӑна арҫынсене ытла шанать тесе хакларӗ.

Еленӑпа паллашма пынӑ виҫӗ арҫынтан пӗри, сӑмах май, Беларуҫ Республикинченччӗ. Вӑл арӑмӗпе хутпа уйрӑлман та иккен. Нумаях пулмасть ҫавӑ телекӑларӑма хутшӑннӑччӗ, хӗрарӑмсене хурласа лараканскере арӑмӗ палласа илнӗ те хальхинче персе ҫитнӗ. Упӑшки судпа айӑпланни, кӑмӑллах мар ытти япала ҫинчен каласа кӑтартрӗ.

Шупашкарти Елена кандидатсенчен пӗрне те суйламарӗ.

Никита Тӗнче архивӗнчи сӑн

Никита Тӗнче (Васильев) каллех ҫулҫӳреве кайма хатӗрленет. Хальхинче вӑл ҫемйипе – мӑшӑрӗпе Анастасийӑпа тата хӗрӗпе Аяпа – ҫула тухӗ. Вӗсем хӗвеланӑҫри ҫӗршывсене кайма палӑртнӑ.

Ҫемье ҫу уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче ҫула тухӗ. Пӗчӗк Ая (вӑл ҫулталӑк та тултарман-ха) ятарлӑ велоприцеп ҫинче пулӗ. Пӗрремӗш маршрут паллӑ ӗнтӗ: Шупашкар – Питӗр.

Никита Тӗнче каланӑ тӑрӑх, Питӗре икӗ уйӑха яхӑн, тен, кайӗҫ, мӗншӗн тесен вӑл ку таранччен ачапа ҫула тухса курман.

Питӗр хыҫҫӑн – Эстони, унтан кӑнтӑр енне – Балкан ҫурмаутравӗсем ҫине – ҫитме палӑртнӑ. 2020 ҫулхи хӗл хыҫҫӑн ӑҫта каяссине пӑлӑртман-ха. Ҫапах ӗмӗчӗ пур: океан урлӑ каҫса урӑх континента лекесшӗн.

Тытса чарнӑ ҫын

Нарӑс уйӑхӗн вӗҫӗнче Шупашкарта пурӑнакан 28 ҫулти арҫын тӗнче тетелӗнче юсав ӗҫӗсем туни пирки пӗлтерӳ панӑ. Ун патне кӗҫех «полици ӗҫченӗ» шӑнкӑравланӑ, Б.Хмельницкий урамӗнчи ҪҪХПИ ҫуртӗнче юсав ӗҫӗсем ирттерме ыйтнӑ.

Хайхи «полици ӗҫченӗ» ҫав арҫынна кӗсье телефонӗн счечӗ ҫине укҫа хума, ӗҫтешӗсем валли коньяк, канфет туянма ыйтнӑ, ҫакна патшалӑх автоинспекцийӗн дежурнӑй чаҫне илсе пыма каланӑ. 28-тискер ҫаксене туянса 5 пин тенке яхӑн тӑкакланӑ.

Анчах патшалӑх автоинспекцийӗнче ӑна никам та кӗтсе илмен. Унчченхи номерпе шӑнкӑравланӑ – телефона сӳнтернӗ. ҪҪХПИре ӑна ултавҫӑ аллине лекни пирки ӑнлантарнӑ.

Ҫак ултавҫӑ Шупашкар ҫыннисене нумай улталанӑ-мӗн. Ку тӗслӗх хыҫҫӑн вара ӑна тытма май килнӗ. Ултавҫа Краснодар крайӗнче тытса чарнӑ, ӑна акан 8-мӗшӗнче Шупашкара илсе ҫитернӗ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

ЧР Юстици министерстви «Чӑваш Ен» Издательствӑпа полиграфи косплексӗ» акционерсен обществи валли ҫӗнӗ ертӳҫӗ шырани пирки пӗлтерет. Заявкӑсем йышӑнма пуҫлӗҫ, документсене ака уйӑхӗн 10-мӗшӗнчен пуҫласа ҫу уйӑхӗн 13-мӗшӗччен тӑратмалла.

Ҫак должноҫе йышӑнас тесен специалитетран пӗчӗкрех мар аслӑ пӗлӳллӗ пулмалла. Кунсӑр пуҫне ертӳҫӗ должноҫӗнче е полиграфи тытӑмӗнче 5 ҫултан кая мар ӗҫленӗ стаж кирлӗ.

Халӗ тӗп директор тивӗҫӗсене Иван Архипов пурнӑҫлать. Унччен «Чӑваш Ен» Издательствӑпа полиграфи косплексне» ЧР культура министрӗ пулнӑ Вадим Ефимов ертсе пынӑ.

Мишуково ялӗ

Чӑваш Енри 83 ялпа поселок цифра телекуравӗн сигналне йышӑнмалли зона тулашӗнче юлать. Утмӑл ытла ялпа поселок сигнала кӳршӗ регионсенчен илейрет иккен.

Цифра телекуравӗпе ҫыхӑннӑ ыйтӑва паян Правительство ҫуртӗнче черетлӗ хутчен сӳтсе явнӑ. Ӗҫ тӑвакан влаҫ органӗсен тата муниципалитетсен ертӳҫисемпе ирттернӗ планеркӑна Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев ертсе пынӑ.

Республикӑн информполитика министрӗ Михаил Анисимов Чӑваш Ен чиккисенче вырнаҫнӑ ултӑ теҫетке ытла ял сигнала кӳршӗ регионсенчен йышӑнаяссине ӗнентернӗ. Тӗслӗх вырӑннӗ Пӑрачкав районӗнчи Мишуково ялне асӑннӑ. Унтисем Мордва Республикинчи антенӑпа усӑ курайӗҫ.

Кунсӑр пуҫне республикӑри кабель телекуравӗн 19 операторӗнчен тӑваттӑшӗ цифра телекуравӗ ҫине куҫма хатӗр иккен.