Чӳк уйӑхӗн 8-мӗшӗнче полицие Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑрат ялӗнчи лавккана ҫаратни пирки пӗлтернӗ. Такам чӳречене ҫӗмӗрсе шала кӗнӗ. Ун хыҫҫӑн 0,1, 0,250 тата 0,350 литрлӑ эрех кӗленчисем, пушшисем, тӑрса юлнӑ.

Вӑрӑ лавккара эрех ӗҫнӗ, вӑл пушӑ алӑпа тухса кайман – пӗрле тепӗр икӗ кӗленче эрех тата кӑлпасси илнӗ. Каярахпа ҫак ӗҫе кам тума пултарнине палӑртнӑ: унччен суд тенкелӗ ҫине пӗрре мар ларнӑ, ҫак ялтах пурӑнакан 51 ҫулти арҫын.

Полицейскисем ун патне киле пынӑ чухне вӑл ҫывӑрнӑ. Лавккаран вӑрласа тухнӑ япаласене килӗнче тупнӑ. Ун тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.

ЧР Арбитраж сучӗ «Юрма» агрохолдинга 150 пин тенкӗлӗх штрафлама приговор вуланӑ. Аса илтерер: тавӑҫа Россельхознадзор тӑратнӑ. Ведомство палӑртнӑ тӑрӑх, агрохолдинг техрегламента пӑснӑ, ҫавна май ҫынсен пурнӑҫне е сывлӑхне, патшалӑх е муниципалитет пурлӑхне, тавралӑха, чӗрчунсене, ӳсен-тӑрана сиен кӳнӗ.

Сӑмах май, авӑн уйӑхӗнче хапрӑка 50 пин тенкӗлӗх штрафланӑ. Енчен те агрохолдинга КоАПӑн 14.42-мӗш статйин 2-мӗш пайӗпе тепӗр хутчен явап тыттарчӗҫ тӗк унӑн ӗҫӗ-хӗлне 90 талӑклӑха чарса лартма пултараҫҫӗ.

Кӑҫалхи ҫуркуннеренпе судра Россельхознадзор тӑратнӑ икӗ тавӑҫа та пӑхса тухнине палӑртмалла. Пӗринче палӑртнӑ тӑкак – 144 миллион тенкӗ, тепринче – 160 миллион тенкӗ.

Сӑра тасатма ЧР Министрсен Кабинечӗн резерв фондӗнчен укҫа-тенкӗ уйӑрнӑ. Иван Моторин чӳк уйӑхӗн 7-мӗшӗнче алӑ пуснӑ распоряжение республикӑри влаҫ органӗсен сайтӗнче вырнаҫьӑ.

Пӗтӗмпе 10 785,54 тенкӗ уйӑрӗҫ. Ӑна Ҫӗмӗрле администрацине куҫарса парӗҫ. Ку укҫа-тенкӗпе Сӑрӑн сылтӑм енне тасатӗҫ.

Палӑртмалла: Ҫӗмӗрле хулишӗн Сӑр юханшывӗ шыв ҫӑлкуҫӗ шутланать. Ҫӗмӗрле водоканалӗ ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх ӗҫӗшӗн те пӗлтерӗшлӗ. Предприяти ҫынсене сивӗ шывпа тивӗҫтерет.

Чӳк уйӑхӗн 2-мӗшӗнче Игорь Васильевич Гуляков, Тӗмен облаҫӗнче пурӑнаканскер, Чӑваш Ене ӗҫлеме килме тухнӑ. Анчах вӑл вырӑна ҫитнӗ-ши? Ӑна тӑванӗсем пӗр эрне курман, унран сас-хура ҫук.

Тӑванӗсем Тӗмен облаҫӗнчи полицирен пулӑшу ыйтнӑ. Вӗсен шухӑшӗпе, Игорь Гуляков Шупашкарта пулма пултарать. Вӑл ҫухалнӑ кунранпа вӗсемпе ҫыхӑнӑва тухмасть. Хальлӗхе 1961 ҫулта ҫуралнӑ арҫын чӑнах та Шупашкарта пулнине палӑртман-ха.

57 ҫултискерӗн пӗрле ҫул сумки пулнӑ. Хӑй 175 сантиметр ҫӳллӗш, сарлака хул-ҫурӑмлӑ, ҫӳҫӗ ҫутӑрах, кӑштах кӑвакарнӑ, куҫӗ кӑвак. Ҫухалнӑ арҫынна медицина пулӑшӑвӗ кирлӗ пулма пултарать.

1978 ҫулта ҫуралнӑ, Шупашкар районӗнчи Ишлей ял тӑрӑхӗнче пурӑнакан хӗрарӑм 18 ҫул тултарман 4 ачине 700 пин тенкӗ алимент тӳлемен. Хайхискер унран хӑтӑлмалли мел тупнӑ: Камчаткӑна тарнӑ.

Анчах парӑмсенчен ниҫта та тарса пытанаймӑн: Петропавловск-Камчатский хулинчи суд приставӗсем ӑна тупнӑ, кун пирки Шупашкар районӗнчи суд приставӗсене пӗлтернӗ.

Хӗрарӑма парӑма парса татмалли пирки ӑнлантарнӑ. Вӑл Шупашкар районӗнчи приставсемпе телефонпа ҫыхӑннӑ, ҫитес вӑхӑтра унта пыма шантарнӑ.

1961 ҫулхи чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗ… Ҫак кун Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Хуракасси шкулӗнче пысак инкек пулнӑ. Савӑнӑҫлӑ мероприяти вӑхӑтӗнче шкул ҫунма тытӑннӑ. Шалта – вӗрентекенсем, вӗренекенсем, пӗчӗк ачасем… Пурте уяв концертне курма пынӑ.

Ҫулӑм тӑрук акт залне вирхӗнсе кӗрсен хӗвӗшӳ пуҫланнӑ. Пурте чӳречесем енне талпӑннӑ. Шел, пушарта нумаййӑн ҫунса вилнӗ: 110 ҫын. Вӗсенчен 106-шӗ – 3-15 ҫулсенчи ачасем. Чылайашӗ аманнӑ. Нумайӑшӗ партӑсене чӳрече патнӗ лартнӑран урама тухайман. Аслӑраххисем пӗчӗккисене таптаса хӑйсем ҫӑлӑнассишӗн тӑрӑшнӑ. Вилнисене тепӗр кунхинех тӑванла масарта пытарнӑ. Ялти кашни ҫемьене тенӗ пекех хурлӑх ҫитнӗ. Хӑш-пӗр ашшӗ-амӑшӗ 3-4 ачине ҫухатнӑ. Пушартан ҫӑлӑннисем ӳт пиҫсе кайнипе аптӑранӑ.

Унтанпа 57 ҫул иртнӗ. Хуракассисем ҫав хура куна нихӑҫан та манмӗҫ. Чӳк уйӑхӗн 5-мӗшӗ вӗсемшӗн хурлӑхлӑ кун. Кӑҫал та халӑх пушарта ҫунса вилнисене халалласа лартнӑ палӑк умне пухӑннӑ, 110 ҫурта ҫутнӑ, пӗр минут шӑп тӑрса вилнисене асӑннӑ. Каласа хӑвармалла: Совет Союзӗнче ку инкек пирки никам та ҫӑвар уҫман, официаллӑ ҫӑлкуҫсенче ун пирки сӑмах та пулман.

Митинг хыҫҫӑн шкулта пушар хӑрушсӑрлӑхӗпе мероприяти иртнӗ.

Малалла...

Халӑхсен пӗрлӗхӗн кунӗнче Муркаш районӗнчи Шурчара чӑвашсемпе марисен пӑлхавне халалласа палӑк уҫнӑ. Ку вӑрҫӑ 176 ҫул каялла пулса иртнӗ.

Районта ҫакнашкал пулӑмсенче шар курнӑ ҫынсене халалланӑ палӑк пур-ха. Халӗ вара ӑна, Муркаш район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев пӗлтернӗ тӑрӑх, шӑп та лӑп вӑрҫӑ пулнӑ вырӑнта, Ярапайкасси ял тӑрӑхӗнче, уҫнӑ.

Историе илес тӗк, 1842 ҫулхи ҫу уйӑхӗнче Шурчара 8 пине яхӑн хресчен сенӗк, пуртӑ, ҫава, пуленкке йӑтса пухӑннӑ. Унта правительство отрячӗсем те килнӗ, 30 ытла хресчене амантнӑ, ҫӗр-ҫӗр ҫынна арестленӗ. Салтаксем тыткӑна илнисене хӗнеме пуҫланӑ. Яла ҫӗнӗ повстанецсем, 10 пине яхӑн ҫын, ҫитнӗ. Анчах пӑшаллӑ салтаксем пӑлхава чарнӑ. Ку вӑрҫӑра 36 ҫын вилнӗ, 250-ӑн аманнӑ. Чылай хресчене хӗненӗ, нумай чӑвашпа марие Ҫӗпӗре янӑ.

Етӗрне районӗнче тасатмалли сооруженисем ҫывӑхӗнче санкцилемен свалка ҫуннине «Тӗрӗслӗхшӗн Раҫҫей» депутачӗ Игорь Молюков видео ӳкернӗ. Ҫулӑм самаях алхаснӑ, унта МЧС ӗҫченӗсене те чӗннӗ.

Тасатмалли сооруженисем ҫывӑхӗнче щит ҫакӑнса тӑрать, унта ҫапла ҫырнӑ: «Ҫӳп-ҫап тӑкма юрамасть». Куншӑн штраф тӳлеттереҫҫӗ. Анчах щит ҫине ҫырни ҫӳп-ҫап килсе тӑкма чӑрмантарман пулмалла – ӑпӑр-тапӑр купипех.

Свалка патӗнче ятарлӑ техника, икӗ трактор пулнӑ. Вӗсем ҫӳп-ҫап лайӑхрах ҫунтӑр тесе ӑна купаланӑ. Етӗрне район администрацийӗ «Про Город» хаҫата ку лару-тӑру пирки комментари пама хирӗҫленӗ.

1983 ҫулта ҫуралнӑ Владимир Иванов ҫулталӑк ҫурӑ каялла ҫухалнӑ. Полици ӑна халӗ те шырать.

ЧР ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, 2017 ҫулхи утӑ уйӑхӗнче вӑл Етӗрне районӗнчи Ильина Гора ялтан тухса кайнӑ. Ҫавӑнтанпа ӑна никам та курман, вӑл ӑҫтине пӗлмеҫҫӗ.

Арҫын 40 ҫулти евӗр курӑнать, 180 сантиметр ҫӳллӗш, ҫӳҫӗ ҫырӑ. Ӑна татуировкӑсенчен те палласа илме пулать. Сулахаййинче аҫтахар ӳкернӗ, сылтӑмминче «БР» саспаллисем. Арҫын Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫуралса ӳснӗ.

Ӑна курнӑ тӑк полици 39-40-95 е 02 номерпе шӑнкӑравалма ыйтать.

Юпа уйӑхӗн 28-мӗшӗнче ирхине Шупашкарти Эгер бульварӗнчи лавкка умӗнче 83 ҫулти арҫын арӑмне кӗтсе тӑнӑ. Ҫав вӑхӑтра ӳсӗр каччӑ иртсе пынӑ. Хайхискер ватӑ ҫынна питӗнчен ҫапнӑ та тарнӑ.

Ҫакнашкал тӗслӗх Шупашкарта пурӑнакан 59-ти хӗрарӑмпа та пулнӑ. Лавккаран киле таврӑннӑ чухне ӑна палламан каччӑ питӗнчен ҫапнӑ. Ун чухне те ҫамрӑкскер тарса ҫухалнӑ.

Ҫӑв каччӑна полицейскисем тытса чарнӑ. Вӑл – 27 ҫултискер. Анчах вӑл хӑй мӗншӗн ҫапла хӑтланнине йӗрке хуралҫисене ӑнлантарса парайман. Ун тӗлӗшпе наркологи тата психиатри экспертизисем ирттерӗҫ. Суд сакки ҫине ларма тиветех – пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ.