21 мая 2015 года группа активистов чебоксарского исследовательского фонда «Сувар» совершила паломничество по историческим местам в Нижнее Закамье и Заволжье, где в средние века находились столицы Волжско-Камской Болгарии. С 1920-го года - это территория Татарской АССР, ныне - Республики Татарстан.

Участники

Путешествие было организовано совместно с сотрудниками чебоксарского ООО «Строительная компания ДЭК», руководимого директором Николаем Димитриевым.

Малалла...

Cпециалистсем талăкне 7-8 сехет çывăрма сĕнеççĕ. Ку тухăçлăрах ĕçлеме май парать-мĕн. Анчах талăкне унран та сахалрах çывăракан çын сахал-им? Хăш-пĕр паллă çынсем сахал çывăрнă пулин те ĕçĕсемпе чапа тухнă. Камсем вĕсем?

1. Гай Юлий Цезарь. Рим политикĕ тата полк ертÿçи. Вăл Рим империне хута янă, Европа культурине улăштарнă. Цезарь талăкне 3 сехет çеç çывăрнă теççĕ. Вăл çар похочĕсенче хăйĕн салтакĕсемпе пĕрле уçă тÿпе айĕнчех çывăрнă-мĕн.

2. Леонардо да Винчи. Ÿнерçĕ тата изобретатель.

Малалла...

Ĕçлекен çынна тухтăр патне каясси чĕр нуша. Тухтăрĕсем патне, тĕрĕссипе, ахаль те йăпăр-япăр каяс килмест-ха. Йăлтах – çав мăнтарăн черетне пула. Çынна меллĕ пултăр тесе электрон регистратура та шухăшласа кăларчĕç. Анчах – усси!

Сăмахăма çирĕплетме пĕр тĕслĕх кăна илсе кăтартам. Пĕррехинче çапла гинеколог патĕнче черетре ларатăп. Эрне çурă маларах çырăнса хунă вăхăтчен пĕр 10 минут маларах çитсе лартăм. Ара, электрон регистратурăпа çырăннă-çке. Унта миçере врач лекмелли паллă.

Малалла...

Каллех аваллӑх патне, халӑх культури патне таврӑнса пӑхар-ха. Сӑмахӑм наци музейӗсем пирки, наци ҫурчӗсем ҫинчен кайӗ. Унашкаллине Шупашкарта тӑвас тесе миҫе хут пуҫӑнмарӗҫ пулӗ, ӗҫӗ-пуҫӗ ниепле те уҫӑмланмасть (темле Ясна тата Амазони проектсем патне пырса тухнӑ тата). Шухӑшлан та, ку ӗҫе ытти тӑрӑхсенче хӑвӑртрах пурнӑҫлӗҫ пуль тесе шутлатӑн.

Нумай пулмасть эп корейсен тӗслӗхӗпе паллашрӑм. Унта вӗсен Хахве ятлӑ ял пур иккен, Ҫурҫӗр Кӗнсанри Ӑнтун хули ҫывӑхӗнче вырнаҫнӑ. Ҫак ялта вара кӑнтӑр корейсем хӑйсен йӑли-йӗркипе паллаштарас тесе пӗр пысӑк комплекс йӗркеленӗ.

Малалла...

Ҫапларах каланӑ тет паян Путин халӑхсен хутшӑнӑвӗсемпе вырӑс чӗлхи канашӗсен ларӑвӗнче.

Вӗсен унта хӑтлӑ Кремӗлӗнче ҫапла шухӑшлаҫҫӗ пуль те, анчах пурнӑҫӗ пачах урӑххине кӑтартса панине чухламаҫҫӗ-ши вара?

Хисеплӗ Путин?

- телекурав кунӗн ҫӗрӗн чӑвашла тата вырӑсла мӗн чухлӗ ҫынсен пуҫӗсене минретнине танлаштарнӑ-и?

Малалла...

Виҫӗмкун эпир Алпарухпа пӗрле хамӑр пӗлекен республикӑри тӗрлӗ кӑсӑклӑ объектсене пӑхса ҫӳреме тухрӑмӑр. Чи малтанах Шупашкар районӗнчи Шоркка ялӗн икӗ арманне кайса пӑхрӑмӑр. Вӗсем пирки эп хам пӗлеттӗм те шыраса тупма йывӑр пулмарӗ.

Армансене илес пулсан вӑхӑт вӗсене самай тустарни сисӗнет. Юрать-ха чи киввине, Ҫатра-Хочахмат енчине, унчченхи ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ пуҫарӑвӗпе профнастилпа витнӗ, ҫиелтен кӑштах тирпейленӗ, илемлетнӗ.

Малалла...

Хеопс пирамидине курма ĕмĕтленекен чылай пулĕ. Хăш-пĕр интереслĕ фактпа паллашма сĕнетпĕр.

Пирамидăна 20 çула яхăн тунă. Официаллă верси тăрăх, ăна пирĕн эрăчченхи 2450 çулта вĕçленĕ.

Анчах арап ăсчахĕсем иккĕленеççĕ. Вĕсем пирамида çине çырнине кăтартса вĕсене сахалтан та 73 пин ытла çул каялла тунине ĕнентереççĕ.

Хеопс пирамидине шăп та лăп полюссемпе тунă.

Малалла...

Фра Мауро картти (1450) çинче Amaziaпа Vedasuar пуррине пĕлеттĕм. Ку пĕртен-пĕр карттă тесе шутлаттăм. Анчах ăнсăртран тепĕр карттăпа (Мартин Вальдземюллер, 1470-1521) тĕл пултăп. Ун çинче пирĕн çĕршывăмăр - Amazones.

http://www.wdl.org/ru/item/2833/

Пурте пĕлекен карттă

Вальдземюллер

1507

Ытти карттăсене пăхнă май çакă (http://www.

Малалла...

Африкăн хĕвелтухăçĕнче çур ĕмĕр ытла типĕ çанталăк тăни унти 10 миллион ытла çынна пырса тивнĕ. Пин-пин çемье, çав шутра çара уран чупакан ачасем те, Сомалирен Кение кайнă. Унта çитиччен вĕсем хĕвел хĕртекен çĕр тăрăх шывсăр-апатсăр утнă. Сомалире пурăнма май пулман: тыр-пул пĕтнĕ, выльăх-чĕрлĕх вилнĕ… Кенири çурçĕр-хĕвеланăç районĕнчи халăхăн 37 процентне яхăн выçăпа аптăрать. Сомалири нумай ача çакна пула çул çинче вилнĕ.

Сăнÿкерчĕкре – 2-ри Аден Салаад.

Малалла...

В.Г. Родионов ăсчахăмăрăн вырăсла çырнă черетлĕ кĕнеки «Çеçпĕл – çĕрпе тӳпе çеçки» (Сеспель – цветок Земли и Неба) ятпа кун çути курчĕ. Тĕпчевре ăрăмçă-вĕрӳçĕ йăхĕнчен тухнă, каярах чăваш халăхĕн паллă поэчĕ, Пророкĕ тата Асаплануçи пулса тăнă Çеçпĕл Мишшин пурнăçĕпе пултарулăхне çутатнă.

«Пирĕн тĕнчери халăхсен культура талккăшĕнче хăйне евĕрлĕ чун тĕнчи пур, вăл СЕСПЕЛИАДА ятлă. Çак сăмахăн пĕлтерĕшне Наталья Рубис ăнăçлă палăртнă: «Сеспелиада вăл Çеçпĕл çинчен тата Çеçпĕл çĕршывĕ çинчен каласа пани.

Малалла...