Сӑвӑҫ юбилейӗ умӗнхи калаҫуран

«Тӑван Атӑл» журналта «Ҫав-ҫав ҫыравҫӑ ман пурнӑҫра» ятлӑ ярӑм уҫас шутпа Арсений Тарасов тӗремен манпа темиҫе хут та калаҫрӗ «Виталий Петрович, эсӗ паллӑ тӗпчевҫӗ, ҫеҫпӗлҫӗ. Ҫавӑнпа санран «Ҫеҫпӗл манӑн пурнӑҫра» ятлӑ эссе журналӑн чӳк кӑларӑмӗ валли ҫырса пама ыйтатӑп», — терӗ. Эпӗ чӗркелесе пӑрахрӑм та, журнала юрӑхлӑ пулаймарӗ. Тен, Чӑваш халӑх сайтне каймӗ-ши тесе ярса паратӑп.

Вталий Станьял.

Малалла...

Посвящается памяти чувашского поэта Сеспель Мишши.

Вступление

Чувашия! Страна людей трудолюбивых,

Известных, мягкостью души и добротой;

Людей, по жизни чаще, незлобивых,

Считающих тебя - им богом данной и святой…

Страна лесов твоих, лугов, садов цветущих,

Полей ухоженных, прозрачных тихих рек;

Ты - образ на земле прекрасных райских кущей

Где жить и радоваться мог бы человек…

Ну почему, для сыновей порой бываешь тесной,

И вынуждаешь покидать родимый милый край?

Малалла...

(Ҫеҫпӗл Мишши вилнӗренпе 100 ҫул иртнине асӑнса)

«Асап тӑвӗ ҫине ҫаруран...»

Ҫеҫпӗле ҫывӑх пулнӑ ҫын Н. Рубис ӑна Аслӑ Асаплануҫӑпа (Великий Страдалец) танлаштарнӑ: «Аслӑ Асаплануҫӑ ‑ ҫапла калама хӑятӑп эпӗ, мӗншӗн тесен вӑл унӑн пурнӑҫне тӗрӗссӗн кӑтартать. Михаил Кузьмичӑн пурнӑҫӗ вӗҫсӗр-хӗрсӗр асапланура иртрӗ-ҫке: чир-чӗрӗ, выҫлӑх, хаяр элек, телейсӗр юратӑвӗ...» Хӑйӗн пурнӑҫӗ Асап ҫулӗ ҫинче пулнине поэт аван ӑнланнӑ. «Асаплану ‑ ман пурнӑҫӑн саккунӗ», — тесе ҫырать вӑл хӑйӗн А.

Малалла...

(«Чӗрӗ чӑваш. Чӗрӗ мар чӑваш» кӗнекерен)

«Чӑвашӑн малалла ӑслӑлӑх вӗренес пулать. Тӗнче пысӑк, тӗнчере темӗн те пур. Тӗнчене пӗлме тӑрӑшмасӑр, тӗнче йӗркине, пурнӑҫ йӗркине пӗлме тӑрашмасӑр пурӑнма май ҫук», – ҫырнӑ Ҫеҫпӗл 1921 ҫулта.

«Май пур!..» – теҫҫӗ пирӗн вӗреннӗ чӑвашсем. Хаҫат-журналсене, литература е ӑслӑлӑх ятпа тухакан кӗнекесене уҫкаласа пӑхӑр, радио-телевидени кӑларӑмӗсемпе паллашӑр, театрта пулӑр, чӑваш фильмӗсене курӑр. пуху-конференцисене интернетра шыраса тупӑр, паянхи чӑваш юрри-музыкине итлӗр, «Чӑваш халӑх сайтӗнчи» комментарисене/акапасарсене вулӑр… Пур-и унта ӑслӑлӑха вӗренес тени, тӗнчене, тӗнче йӗркине, пурнӑҫ йӗркине пӗлме тӑрӑшни?

Малалла...

«Тӗрӗслӗх ҫутаттӑр Ҫеҫпӗлӗн ятне» фильм ҫинчен. 2019-2020 ҫулсенче ӳкернӗ. Ольга Авинова продюсерӗ Антонина Андреева директор, сценарисчӗпе режиссерӗ Алексей Енейкин.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗ чӑваш халӑхӗн историйӗнче ӗмӗрсене ҫырӑнса юлнӑ. Генилле ӑслӑ, ҫутӑ тӗллевлӗ, вӗри чӗреллӗ, синкер шӑпаллӑ кӗрешӳҫӗсем пирӗн халӑхӑн татах пур. Анчах ун пекки урӑх ҫук. Ҫавӑнпа ҫулӑмлӑ сӑвӑҫ сӑнарӗ кашни ҫӗнӗ ӑрӑва хӑйӗн пултарулӑхӗпе, пурнӑҫӗпе, кӗрешӗвӗпе хумхантарма пӑрахмасть.

Малалла...

Пӗрремӗш ҫавра. Чӑваш пӗтнипе пӗтменни пирки калаҫнӑ чух Ҫеҫпеле асра тытар, Ҫеҫпӗл умӗнче намӑсланар.

Паянхи чӑваш наци ӑнӗнчи (сознанийӗнчи), чӑваш наци тӗнчетуйӑмӗнчи тӗпри кӑмӑла палӑртма/ӑнланса илме пӑхсан ирӗксӗрех Ҫеҫпӗл сӑввисем аса килеҫҫӗ. (Ун сӑввисем каҫ тӗттӗмне самантлаха сирекен ҫиҫӗм пек: халӑх чунӗнчи шухӑша кӗменни, сӗмленни уҫӑмланать, наци шӑпин ҫырӑвне вулас кӑмӑл пирте – Ҫеҫпӗле ӑша илнисенче – амаланать.). 1921 ҫулхи ҫуркунне ҫырнӑ сӑввине поэтӑмӑр «Йӑвӑр шухӑшсем» тесе ят панӑ.

Малалла...

После публикации на Чувашском народном сайте материала «Фестиваль «Зов Сеспеля» прошел с песнями и цветами» (18 ноября 2016 года) на наш адрес поступило несколько обращений: «У нас большое желание стать участниками конкурса «Костры Сеспеля». Где организуется фестиваль? Как к нему готовиться, что нужно делать и к кому обратиться?» Эти вопросы нас обрадовали и воодушевили, поэтому считаем нужным ответить на письма публично через сайт.

На недавнем праздновании дня рождения Михаила Сеспеля в деревне Сеспель Канашского района Чувашии председатель Ульяновской областной чувашской культурной автономии Олег Мустаев высказал мнение, что нужно восстановить проведение популярного фестиваля школьников «Костры Сеспеля (Ҫеҫпӗл кӑвайчӗсем) и предложил в 2017 году организовать его в исторических местах городов Булгар, Сувар, Биляр в Татарстане.

Малалла...

13 ноября 2015. Ко Дню Сеспеля

Митинг у майрасловского памятника поэту в Чебоксарах. Ведет председатель благотворительного Фонда Сеспеля народный поэт Валери Тургай. Дипломы нового образца - лауреатам международной премии художнику Владимиру Агееву, врачу Николаю Григорьеву, певцу Вячеславу Вахтеркину, строителю Валерию Гордееву. Продолжение праздника – на малой родине поэта.

... С 1959 года десятки раз побывал в Казаккасах... Доезжая до Шихазан на грузотакси, гурьбой сильзюнатцев и учащихся Канашского педучилища пешком шли до родной деревни Сеспеля.

Малалла...

ÇЕÇПĔЛЕ

Мĕнле çеç вăрлăхран шăтса ÿсейнĕ-ши

Чăваш сăмахĕсен тулли паха тĕшши? —

Çакна чун-чĕрепе эс туйнă пуль, Мишши!

Çĕн Кун Аки хĕрсех пуçланнă пулнăран,

Тăван поэзире эс уçнă çĕн йăран! —

Умра сăнарланать хавассăр мар Ыран!

Апли апла та... Пурпĕр иртнĕ пĕлĕт пек

Çĕршывăмăрçăм урлă тĕрлĕрен инкек.

Поэт шăпи те, çавăнпах пулас, сивлек...

Анчах та эс, Мишши, çапах телейсĕр мар.

Хальхи ăрушăн эс — мала чĕнен Сăнар.

Ахаль çунман хĕрÿллĕ чĕрери кăвар!

Вут евĕр хавална туять паян кашни.

Малалла...

В.Г. Родионов ăсчахăмăрăн вырăсла çырнă черетлĕ кĕнеки «Çеçпĕл – çĕрпе тӳпе çеçки» (Сеспель – цветок Земли и Неба) ятпа кун çути курчĕ. Тĕпчевре ăрăмçă-вĕрӳçĕ йăхĕнчен тухнă, каярах чăваш халăхĕн паллă поэчĕ, Пророкĕ тата Асаплануçи пулса тăнă Çеçпĕл Мишшин пурнăçĕпе пултарулăхне çутатнă.

«Пирĕн тĕнчери халăхсен культура талккăшĕнче хăйне евĕрлĕ чун тĕнчи пур, вăл СЕСПЕЛИАДА ятлă. Çак сăмахăн пĕлтерĕшне Наталья Рубис ăнăçлă палăртнă: «Сеспелиада вăл Çеçпĕл çинчен тата Çеçпĕл çĕршывĕ çинчен каласа пани.

Малалла...