Орхонпа Енисей ҫырӑвӗнчи палла а тата
а( == е) сасӑсене пӗлтерат терӗмӗр. Енисей ҫырӑвӗнче кӑна е саоса пӗлтермешкӗн ^ ^ паллӑсем пулнӑ. Ҫав
вӑхӑтрах паллӑ та е сасса пӗлтерме пултарнӑ.
3. Ав. тӗр. е~ чӑв. и{ — г), анчах Ҫ.-ХА. е
Авалхи тӗрӗк сӑмахӗсенчи е сасӑ чӑваш чӗлхинче кӑка мар, тутар, пушкӑрт чӗлхисенче те и сасса тӳрре килет. Ҫав вӑхӑтрах чӑваш сӑмахӗоене тутар чӗлхинчен кӗнӗ теме сӑлггав та ҫук. Тӗслӗхсем: ав. тӗр. екх «два»~чӑв. шсгсе~тут., пушк. ике; —»— ет «лечебное средство, лекарство» ~чӑв. им ~тут., пушк., им;
— » — екзг «убывать, уменьшаться, недостать» ~ чӑв.
иксӗл;
—»— ке1- «приходить»~чӑв. /сил~тут., пушк. кил;
— »— 1еппг «железо» ~ чӑв. тимӗр^тут., пушк. тимер; Ъеӑ «пять» ~чӑв. пиллӗк~тут.у пушк. биш; езхӑ- «слышать» ^чӑв. илт^тут., пушк. ишет; егйаӑӑ «оказывается» «чӑв. илеӗш^тут., пушк. имеш;
т—»— егкӑп «когда, в то время как, пока^^чӑв. иккен туг., пушк. икэн;
— »— зеШ «семь»^чӑв. ҫиччӗ~тут. щиде;
—»— еӑ- «гр^зти, разгребать»»чӑв. иш^тут., пушк. иш т. ыт. те. - ^
Вырӑс чӗлхинчен кӗнӗ сӑмахсенче те е сасӑ * сасӑпа ыл-машать: выр. межевой>мишаващ выр. мешок>чкв. мишук,
— » —
23
выр. первый>чав. пирвай; выр. немой>чӑв. иимщ выр. печатъ>ч&в. пичет т. ыт. ,те.
Хӑшпӗр чух тутар, пушкӑрт сӑмахӗсенче и щ рӑнӗнче э, у сасӑсем тӑраҫҫӗ. Тӗслӗхсем: ав. тӗр. еп- «таять, исчезать»~чӑв. ирӗл^тут., пушк.
— | — егЕ- «проходить, миновать» ~ чӑв. ирт- *
пушк. ут- т. ыт. те.
3. 2. Ав. тӗр. е^чӑв. о\\ у (=о \\ и);
ав. тӗр. ^егйк «трещина, брешь»~чӑв. ҫорӑк \\ ҫурӑк; —»— кесЦп ~кебт~кедп «сзади»^чӑв. котӑн \\ кутӑ\ —»— ке<1«ке4 «конец, задняя часть» ^чӑв. кот т. ыт. те.
3. 3. Ав. тӗр. £~чӑв. ӗ (=э)
Тутар сӑмахесенче каллех и сасӑ тӑрать. Тӗслӗхсе' ав. тӗр. етсЁ «теперь» ^чӑв. ӗнтӗ~тут. инде;
— »— ет- «сосать»~чӑв. ӗм~тут. им; —»— ^ег «земля»~чӑв. ҫӗр~тут. щир т. ыт. те.
3. 4. Ав. тер, £~чӑв. ӳ ( = й)
Тӗслӗхсем нумай мар: ав, тӗр. еӑйг- «пьянеть»^чӑв. усӗр; —»— еЬ «мясо» ~чӑв. ӳг^ггут., пушк, ит.
3. 4. Ав. тӗр. е^чӑв. ы(=г, 1)
ав. тӗр. ЬесШк, ЪӑДйк «большой» ^чӑв. пысӑк; —»— ке^ «сильно, крепко, основӑтельно» ^ чӑв. хытӑ;
»— хегпа «зять, муж старшеи сестры» ^чав. йыснӑ.