Электронлă вулавăш

…пур шухăша пĕрле те шухăшласан,

ик куçăмран та куççуль, ай, тан юхать.

Чăваш халăх юрринчен.

 

Кируш такам макăрнă сасса илтсе вăранчĕ, тĕртсе тунă çивиттие хăй çинчен сирсе тăнларĕ. Унăн ăшă тӳшек çинчен тăрасси килмерĕ. Вăл пуçне минтер çинчен çĕклесе ыйхăллă куçĕпе тĕпел еннелле пăхрĕ. Сĕтел пуçĕнче амăшĕ салма татса тăрать. Кил-картиш еннелле каснă чӳрече патĕнчи вăрăм сак çинче мучăшĕ ларать. Вăл вĕсем патне час-час килкелесе каяканччĕ. Паян мĕншĕн-тĕр тумтирĕпех ларать, пуçĕнчи карттусне хывса аллипе тытнă та тем çинчен калаçать. Арçын ача вĕсем калаçнине итлесшĕн пулчĕ, анчах мучăшĕ темшĕн çурма сасăпа калаçать. Вăл унран мĕн-тĕр пытарса калаçнă пек туйăнчĕ ăна. Çирĕм пилĕк çул ытла хĕсметре пулнă мучăшĕ сак çинчен тăрса: «Кин, илсе килме Кукăркӳль пульницине каятпăр», – терĕ алăк патнелле утса.

Ялтăрман, пăяхăшĕ тухса кайсан, куçĕ вĕри куççульпе тулчĕ. Хăйне лăпкăн тытма тăрăшсан та куççульне чараймарĕ: йăпăр-йăпăр пичĕ тăрăх тумламăн-тумламăн юхса анчĕ, чăтаймарĕ – ӳлесе ячĕ. Амăшĕ кăшкăрса макăрни чĕрине çĕмрен йĕппи пек тирĕнсе çурать. Кируш вырăн çинчен тăрса ун çумне пырса тĕршĕнчĕ. Вăл амăшĕ чунтан хурланса макăрнине астумасть. Унăн пичĕ тăрăх тумлакан куççуль тумламĕсем çамрăк ачана хурлантарчĕç. Амăшĕн шурса кайнă сăн-пичĕ ăна шухăша ячĕ, анчах та вăл мĕншĕн татăлса макăрнине ывăлĕ чухлаймарĕ.

– Ан-не, ан-не, ан ма-а-кăр?! Ан-не, макăрмастăн вĕт? – лăплантарчĕ амăшне Кируш. Ялтăрман куççулĕ тумлама пурпĕрех чарăнмарĕ; курăнман пусаркăч хĕстерсе лартнăн кăкăрĕ йывăррăн пăчăртанчĕ, сывлама йывăрланчĕ, аллинчи йывăç кашăкĕ урайне шалтăрт тухса ӳкрĕ, куçĕ те чарăлса кайрĕ, хăй тайăла-тайăла вăйсăррăн кăмака çумне тайăнчĕ. Ай, каллех-и?

Виççĕмĕш ачине çуратнă хыççăн пуçланчĕ ку. Ыратни кăвапа йĕри-тавра çатăрласа илетчĕ те чăтма çук асаплантаратчĕ – хăть те ăçта кайса кĕр. Больницăра сипленнĕ хыççăн юлашки çулсенче чăнах та лăпланнăччĕ çав ыратни. Халĕ ак çĕнĕрен пуçланчĕ-и? Çак Петрухан хыпарĕ-вилĕмĕ хускатрĕ ĕнтĕ.

Кируш амăшĕ тайăлса кайнине курчĕ те:

– Ан-не, ан-не, – тесе хăй те ӳлесе ячĕ.

– Ан-не, ан ӳк-ха. Ан-не, ан чирле. Ан-не, ан ӳк-ха, – куççуль витĕр амăшне лăплантарасшăн пулчĕ. Ялтăрма ывăлĕн сассине илтмерĕ пулас, ури çинче те пĕр самант та тытăнса тăраймарĕ, унăн куçĕ хуралса килчĕ, пуçĕ çаврăннипе урайне тĕшрĕлсе ӳкрĕ. Амăшĕ ӳкнине курсан, Кирушăн хăранипе сасси çĕтрĕ, вăл читлĕхри вĕçен кайăк пек ним тума пĕлеймерĕ, чĕтресе халран кайса тăчĕ. «Анне ăш чирĕпе аптракалатчĕ, анчах хальхи пек тĕшрĕлсе ӳкместчĕ», – шухăшларĕ хăй тĕллĕн Ялтăрман аслă ачи. Амăшĕ мĕншĕн хытă пăлханнине ывăлĕ тавçăрса илеймерĕ, шухăша кайса ун çумне пĕшкĕнчĕ.

Кĕтӳ хăвалакансем килĕсене саланчĕç. Çумăр пĕлĕчĕсем хĕвел пайăркисене тăтăшăн хупласа илчĕç. Ирхи кун каç енне сулăннăн туйăнать. Пӳрт ăш-чикки те хĕвел шевлисĕр ытла та кичеммĕн курăнать. Пӳртри шăплăх алăк уçăлнă сасăпа сирĕлчĕ.

– Аванра-и? Манăн килес, – калаçса алăк урати урлă каçрĕ Ялтăрма кӳрши. Вăл куштăрканă сулахай аллипе хăлăпран тытса пӳрт алăкне хупрĕ. Ăна хирĕç сас-чӳ пулмарĕ, вара сăмахне сыпма:

– Кивçен илнĕ çур çăкăра леçме каçрăм та-ха, анчах манран маларах сирĕн пата хуйхă çитме ĕлкĕрнĕ иккен, – ассăн сывларĕ Синепи карчăк. – Усал хыпар утпа, ырри çуран çӳрет тесе ахаль каламан çав ваттисем.

Урайĕнче выртакан Ялтăрма, те уçă сывлăша пула, те кӳршин сассипе тăна кĕрсе вăй-халне пухса сак çине тăрса ларчĕ. Çак вăхăтра Кируш кĕпипе шăлаварне тăхăнса кутник сакки çине ларчĕ. Кил хуçи хăйне кăшт çăмăлтарах туйрĕ, тутăрĕ айĕнчен тухса сапаланнă çӳç пайăркисене пуçтарса майларĕ те тутăрне тӳрлетсе çыхрĕ. Синепие, çур çăкăрне сылтăм аллипе тытса алăк патĕнче тăраканскере:

– Ки-ил, ир-ртсе лар, – чĕнчĕ вăл тытăнчăклă сассипе. Кируш ларнă çĕртен ик хĕрарăм калаçнине итлерĕ.

– Çынни çынахчĕ те çав, ĕмĕрĕ кĕске пулчĕ, – калаçса Синепи малалла иртсе аллинчи çур çăкăрне сĕтел çине хучĕ. Пĕрмеллĕ шупăрне йӳле ярса тăрăхла сак çине ларчĕ. Сывлăш çавăрса илсе малалла калаçрĕ.

– Аллисем мĕне тăратчĕç. Мĕнле ĕç тытсан та тирпейлĕ тăватчĕ. Унăн тимĕрçĕре ĕçлемелле марччĕ çав.

– Аллисем «ылтăнран» пулсан та, анчах хăйĕн ăсĕ пулмарĕ, – хирĕçлерĕ кӳршине Ялтăрма.

– Мĕн калам, эппин, эп мĕн туса пама ыйтсан та яланах туса паратчĕ, нихăçан та тăваймастăп, е манăн вăхăт çук теместчĕ, – ырăпа асăнчĕ Петруха çинчен кӳрши. Синепи сывлăш çавăрнă вăхăтра Ялтăрма шухăшсен авăрне путрĕ.

«… Ултă çул иртрĕ çумри мăшăрĕ пăрахса кайнăранпа. Паянхи кунччен çумра пулмасан та ачасен куç умĕнче пурччĕ. Халĕ вĕсем кама «атте» тесе чĕнĕç?»

Синепи карчăк чĕнеймесĕр лараймарĕ.

– Эс, кин, мана ан çиллен те-ха, вилекене хĕрхенетĕп, сывви вăл мĕнле йывăр пулсан та пурăнать.

– Ачамсем пĕчĕккĕ-çке… Çăкăр пĕçерме çăнăхăм çук, армана кайма тыррăм çук, – кулянса калаçрĕ кил хуçи.

– Çаплине çапла-тăр та-ха, эп мĕн калам, пурнăçăм манăн та пĕччен çыннăн, «пылаках» мар, – тăсрĕ калаçăвне кинеми.

– Мĕнле пурăнмалла малашне? – кӳршинчен ыйтнăн калаçрĕ Ялтăрма.

– Эс, кин, çамрăк çын, хăвна ху лăплантар, çирĕп кăмăллă пул.

– Ăш тĕрекĕ çук çав, сывлăхăм çирĕп мар, – хуравларĕ Петрухан пĕрремĕш арăмĕ.

– Ав, Кируш мĕн пысăкăш. Часах çитĕнĕ, ун хыççăн кĕççĕннисем те.

– Сывлăхлă пулсан, çителĕксĕр пурнăçпа та ӳсĕç-ха, – пĕлтерчĕ шухăш-кăмăлне Ялтăрма.

– Алимент укçи нумай пулмасан та пулăшчĕ-ха сире, – йăпатасшăн пулчĕ Синепи карчăк.

– Юлашки çулсенче, хăй сывă чухне ытларах колхозра мар, кӳршĕ ялсенче платникре çӳрерĕ, алимент укçи тӳлес мар тесе, – кăмăлсăрланчĕ Кирушăн амăшĕ.

– Мĕн калам, эппин, Петруха пурпĕрех сирĕн çинчен шухăшланă пуль-ха.

– Темĕн-çке, пĕлейместĕп. Хам тăлăх, ют çынсем патĕнче ӳсрĕм. Ачасене хăр тăлăха хăварас марччĕ. Епле те пулсан чĕрĕлесчĕ, – улшăннă сассипе калаçрĕ кил хуçи.

– Ну, эп каям-ха, вучах чĕртнĕччĕ, каярахпа каçса ларăп, – тесе Синепи карчăк килне каçрĕ.

Урамра кĕрхи çанталăк. Синепи карчăкăн пит-куçне пӳртрен тухсанах сивĕ çил сĕртĕнчĕ. Пĕлĕтсем пĕрмаях шăваççĕ те шăваççĕ. Йывăçсем хăйсен кĕрхи тĕрлĕ тĕслĕ илемлĕ тумне хывма та ĕлкĕрнĕ. Каçсерен кӳлленчĕкри шыв пăрпа витĕнет, пĕлĕтсем çаплах юхаççĕ, кăшт та чарăнмаççĕ. Çĕр çине алапа алланă пек юр пĕрчисем сывлăшра çаврăна-çаврăна вĕçсе анса çĕр çине лăпкăн выртаççĕ. Кĕр кунĕсем иртсе пыни, сивĕ, шурă юрлă хĕл çывхарса килни кунран кун сисĕнет.

Кӳрши тухса кайсан пӳрт каллех кичемлĕхпе тата шăплăхпа тулчĕ. Çак шăплăх чуна çӳçентерет. Паянхи кунччен Ялтăрма кичемлĕхе туймастчĕ. Малашнехи çинчен шухăшласа ĕмĕтленетчĕ. Пăяхăшĕ килсе хурлăхлă хыпар пĕлтернĕ хыççăн шутсăр пăшăрханать. Ун пуçĕнче тем тĕрлĕ шухăшсем явăнаççĕ. Пĕри çиеле тухать те хăвăрт явăнса ыттисемпе пĕрлешсе каять. Пӳртри шăплăха ывăлĕн сасси сирчĕ.

– Анне, мĕн пулнă ара? Мĕн тума макăратăн?

– Эх, ывăлăм. Мĕн пулнă тесе ыйтатăн, – хурлăхлă сассипе куççульне тутăр вĕçĕпе шăлса калаçрĕ Ялтăрма.

– Ма каламастăн вара? – куçĕнчен пăхса ыйтрĕ макăрма чарăнайман амăшĕнчен.

Çак самантра Ялтăрма пуçĕнче каллех арпаша-арпаша шухăшсем явăнчĕç. «Мĕн тăвас?...Чăнне калас-ши?... Мĕнле калас?... Мĕн калас-ха?...» Вара вăл пĕр шухăшне те суйласа илеймерĕ, ывăлне кĕттерсе те тăратмарĕ.

– Аçусăр тăрса юлтăмăр, – терĕ улшăннă сассипе.

– Ăçта кайнă вăл? – пĕлесшĕн пулчĕ ывăлĕ.

– Аçу Кукăркӳл больницинче вилсе кайнă, – терĕ Ялтăрма хăй те сисмесĕрех. «Вилсе кайнă» сăмаха илтсен Кируш чĕтренсе илчĕ, хытса кайрĕ, унăн çурăмĕ тăрăх сивĕ чупрĕ, сăнĕ улшăнчĕ, чĕнейми пулчĕ. Амăшĕ ывăлне ыталаса çумне çупăрларĕ, хăйне пĕтĕм ӳт-пĕвĕпе темĕскерле вăй чĕтретсе илчĕ. Ялтăрмана ача чухнехи пурнăçĕ тĕлĕкри пек асне килчĕ.

«… Шкула вĕренме çӳреместĕмччĕ-ха, тете шкултан килсен, кĕлет умĕнчи йăмра айĕнче пĕрле выляттăмăр. Аттепе анне киле таврăниччен кĕтĕве хирĕç кайса выльăхсене кĕтсе илеттĕмĕр, вĕсене хăваласа килсе кил-картишне кĕртеттĕмĕр…»

Куççульпе хĕрелнĕ куçĕпе ывăлĕ çине пăхрĕ, ачи сăнран кайса халсăрланнине курчĕ. Ăна лăплантарас тесе эмел ĕçтерчĕ, унтан вырăн çине вырттарчĕ. Ялтăрма лăпланаймарĕ, унăн чĕри чиксе ыратрĕ, ачалăхĕ куç умне каллех тухса тăчĕ.

«… Çур çĕр тĕлĕнче пӳрт алăкне кĕмсĕртеттерсе шакканипе пурте вăрантăмăр. Краççын лампи çунакан пӳрте милици тумĕллĕ виçĕ арçын кĕрсе тăчĕç. Аттепе аннене урай варрине тăратрĕç, пĕри хуралласа тăчĕ, иккĕшĕ пӳрт ăш-чиккине ухтарчĕç. Аттен çӳлĕк çинчи кĕнекисене тустара-тустара урайне пăрахрĕç. Арчари япаласене те кăлара-кăлара тем шырарĕç. Пӳртре тустарман япала тата вырăн хăвармарĕç. Аттене аннепе калаçтармасăр, темле çыруллă хут кăтартса вулаттарчĕç те çĕрлех тытса кайрĕç. Анне пире, ыйхăллăскерсене : «Аçуна каялла киле ыранах яраççĕ», – тесе йăпатса çывăрттарчĕ. Миçе хутчен укăлча хапхи патне каймарăмăр-ши аттене кĕтсе илме, анчах та кашни кун кĕтсен те кĕтсе илеймерĕмĕр. Кам тата мĕншĕн çăхав ярса аттен пуçне çирĕ-ши?...» Çак асаилӳпе кил хуçи тĕпеле кĕрсе ĕçе пикенчĕ.

 

* * *

Йывăр суранланнă Петрухан суранĕсем вăрçă чарăннă хыççăн виç уйăхран тин тӳрленчĕç. Унпа пĕрле сывалса çитнĕ вырăс тата мăкшă арçыннисене килĕсене ячĕç. Вĕсем Сарăту госпиталĕнче сывалакансемпе ытакланса сывпуллашнă хыççăн инçе çула тухрĕç. Петрухан тăван ялĕ Чулман Атăл тăрăхĕнче вырнаçнă.

Тăван тавралăх! Мĕнле ытарайми илемлĕ Сĕнче тăрăхĕ. Çуркунне ешерекен улăхĕ, пыл хурчĕсем вĕçекен çаранĕ, карăш, куккук сассиллĕ вăрманĕ! Сĕм авалтан хăват панă Сĕнче хăйĕн хăвачĕпе пур чĕрчуна. Сĕнче тăрăхĕнче ларса тухнă вырăс, тутар тата чăваш кӳршĕллĕ ялсенче туслă пурăнаççĕ. Чăннипех илемлĕ Сĕнче енĕ, кунта ĕçчен халăхсем пурăнаççĕ. Хастар çамрăкĕсем ĕçре пиçнĕ, çырла пекех пит чипер хĕрĕсем уявсенче хăйсен юррисене çепĕççĕн шăрантараççĕ. Ача чух выляса-чупса çӳренĕ вăхăтсем аса килчĕç. Эх, ырă çамрăклăх! Госпитальтен таврăнакан каччăн чунĕ хăпартланса, савăнса кайрĕ, сиккелесе чупса каяс килчĕ ун. Пĕр-икĕ утăм турĕ те чарăнса тăчĕ, суранĕсем хăйсем çинчен аса илтерчĕç. Акă Çĕнĕ Шуршыв курăнса кайрĕ. Пĕрремĕш хут курнă пек кашни кĕтесе сăнарĕ вăл. Кашни çурт, карта-пахча, урамсемпе тăкăрлăксем чуна çывăх-çке. Шăнкăрч йăвиллĕ çăка хыçĕнчен курăнакан улăмпа витнĕ пӳрт – вĕсен килĕ. Ăна курсан карт! туртăнчĕ салтак чĕри.

Тăван кил-çурчĕ Петрухана пит кичеммĕн кĕтсе илчĕ; вăл илемсĕррĕн курăнать, хуçасăр тăрса юлнă пӳрчĕ умне утса çитсен салтакăн кăмăлĕ хуçăлчĕ, куççулĕ пăчăртанса тухрĕ, çавра пичĕ тăрăх тумласа юхрĕ. Вăл çил хапхине уçса килкартишне кĕчĕ: курăк пусса илнĕ, тĕл-тĕл мăян та ӳсет. Кивĕ çуртăн улăм çивиттийĕ самаях пусăрăннă, вырăн-вырăн путăкĕсем те курăнаççĕ, улăмне пусаракан йăвăрлăхсем çĕрĕшме те ĕлкĕрнĕ. Тусан ларнă чӳрече кантăкĕсем тĕксĕммĕн курăнаççĕ. Пӳртĕн алăкĕ çинче çакăнса тăракан çăра тутăхнă. Шухăша кайса салтак нумайччен пусма вĕçĕнче пирус туртса ларчĕ, унтан аллинчи сӳнмен пирус тĕпне курăк çине пăрахса таканлă аттин кĕллипе лапчăтса сӳнтерчĕ те кӳршине каçрĕ.

– Кĕр, кĕр! Килтех, – илтĕнчĕ шалтан хĕрарăм сасси. «Кам çапла шаккаса çӳрет-ши?» – шухăш вĕçрĕ Синепи пуçĕнче. Пӳрте салтак тумĕ тăхăннă арçын кĕрсе тăчĕ. Тĕмсĕлсе те тинкерсе пăхрĕ Петруха çине унăн кӳрши, анчах палласа илеймерĕ. «Тахçан курнă пек те тен, куçăм арпаштарать», – арçын çине пăхса тĕлĕнчĕ кӳрши.

– Аванра-и?! Кинемей! – аллине тăсрĕ Петруха урай варринче тăракан Синепие хирĕç утса.

– Чим-ха, чим… Петруха сасси мар-и? – хăйĕн кӳршине палланипе савăнса калаçрĕ çитмĕлтен иртнĕ хыткан хĕрарăм.

– Эпĕ Петруха пулатăп, – хуравларĕ Микулайăн аслă ывăлĕ. – Таврăнтăм.

– И, ачам, аçу сире кĕтсе илеймерĕ, – сăмах хушрĕ кӳрши. – Ак, паян çитĕç, ак, ыран таврăнĕç тесе кашни кун, куçĕ хупăниччен сире кĕтрĕ.

Синепи Петрухапа тата та калаçасшăнччĕ, тăватă çул иртнĕ-çке кӳршĕ Микулайăн аслă ывăлне вăрçа ăсатнăранпа, анчах та салтак çăра уççине аллине илсе хăй çуралса ӳснĕ кил-çуртне пусрăнчăк кăмăлĕпе кӳршĕрен каçрĕ.

Салтакран таврăннă-таврăнманах тăван колхозри бригадир Петрухана кӳршĕ района вăрмантан пĕренесем турттарма ячĕ. Унпа пĕрле йĕкĕтсем те лавра çӳреççĕ. Йывăçсене касса ӳкерекенсем тата вĕсене сыпăлакансем пурте Петруха ялĕнчен – Çĕнĕ Шуршыв çыннисем. Вăрман касакансен, сыпăласа хатĕрлекенсен тата тиесе тăракансен ĕçĕсене Улатимĕр йĕркелесе тăрать. Унăн сылтăм питĕнчи суранĕн пысăк çĕвви палăрать, кăтра çӳçĕ кăвакарса шуралнă. Шупка сенкер куçлă, вăтăр пиллĕкелле çывхарнă арçын, аманнă сылтăм урине сĕтĕрсе утать, анчах туя çине таянмасть. Ĕçлекенсемпе пит япшар калаçать, кулăшсем каласа парса пурне те култарать, хăй те çынсемпе пĕрле кулса илет. Ытларах вăл çамрăксене ăнлантарса тата кăтартса тăрать. Вăрман касакансене ушкăнсене уйăрнă: тĕпрен касакансем, туратсене иртекенсем, иртнĕ туратсене пуçтарса йăтса купалакансем килĕштерсе меллĕн ĕçлеççĕ. Тĕпрен касса яракансен алă сыпписем ывăнсан, туратсем пуçтаракансемпе, е туратсене касса иртекенсемпе ылмашăнаççĕ. Пĕр ушкăнне Ялтăрма, Петрухапа пĕр урамра пурăнаканскер, йĕркелесе тата тĕрĕслесе тăрать, хăй те ушкăнрисемпе пĕрле ĕçлет. Кунта унăн тантăш-юлташĕсем Алтати, Илтепи, Пинепи, Утрепи, Унихĕр, Пинеслу тата Тӳнеслу тăрăшса вăрман касаççĕ. Ялтăрма, çамрăк каччă вăрçăра пулнă çулсенче çитĕнсе чиперленнĕ. Унăн вăтам йăрăс пĕвĕ, çавра тулли пичĕ, хура-хăмăр куçĕсем, чăмăр кăкрисем илемĕпе илĕртеççĕ. Çамрăк хĕрупраçăн çинçе хура та çăра куç харшийĕсем, вăрăм çивĕчĕ ăна тата чиперлетсе илем кӳреççĕ. Ĕçлеме вара вăл – вут та пăрăç. Ялтăрма усравра ӳснĕ тăлăх хĕр. Çитменнине, тетĕшĕ вăрçăра хыпарсăр çухалнă, йăмăкне кӳршĕ районти ача-пăчасăр çемье усрава илнĕ. Халĕ вăл хулара пурăнать. Аппăшĕпе йăмăкĕ уйрăлнăранпа та пĕр-пĕрне курман. Ют çĕрте тĕл пулсан паллаяс та çук. Ялтăрма ачапча чухнехи пурнăçĕ çинчен Калмăрса ятлă ват куккăшĕ – амăшĕпе пĕртăванĕ – каласа панинчен пĕлет.

Пĕр ирхине пурин те лавсем тиемелле пулчĕ. Чукун çул станцине нумай вакун килсе çитнĕ пирки вун çичĕ лав çумне тата пиллĕк хутшăнчĕç. Ялтăрма та ыттисемпе пĕрле пĕренесем тиеме пулăшрĕ. Хĕрсемпе каччăсем шӳтлени вăрманта ян-ян кайса тăрать. Вĕсем çăварнире кама çураçмалли тата çимĕкре камăн туйне тумалли çинчен калаçа-калаçа пĕренесене лавсем çине тиеççĕ. Ушкăн ертӳçи, Ялтăрма, юлашки пĕренесене лав патнелле Петрухапа юнашар тăрса йăвантарчĕ. Çак самантра ăна тĕлĕнмелле çепĕç туйăм тыткăнларĕ. Каччă хăйпе юнашар ĕçлекен хĕрупраç çине куç хывмасăр чăтаймарĕ. Ялтăрман та салтак тумлă Петруха çине хура-хăмăр куçĕ ăшшăн пăхрĕ. Вĕсен сăн-пичĕсем именчĕклĕн писевленчĕç, çӳхе тутисем вăтанчăклăн кулса илчĕç. Каччăпа хĕре пĕр-пĕрин патне юрату туйăмĕ те туртать-пуль. Чăтаймарĕ Петруха сăмах хускатмасăр:

– Пит килĕштерсе сатур ĕçлетĕр, хĕрсем, – терĕ вăл, хăй вара пĕр урамра ӳснĕ хĕрупраç çинчен куçĕсене ниепле те илеймерĕ.

– Эпир, вăрман «уписем»-çке, – шӳтлерĕ Ялтăрма ялкăшса тăракан куçĕсемпе каччă çине тепĕр хут ăшшăн пăхса.

– Хăш вăрман «уписем» пулатăр-ха? – парăмра юлас мар терĕ Петруха юптарса. Ушкăнпа йăтса тиенĕ пĕренесене вăл вĕренпе çыхса пăркăчпа пăркăчларĕ. Тепĕр самантран пĕренесем тиенĕ лавсем тапранчĕç, вăрмантан тухса чукун çул станцийĕ еннелле кайрĕç.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн