Пуп таврашĕн Мăнкунĕ

Илле Тăхти | Сăвă | 1924 | пуп | спектакль | 8 379


Пĕр пуп хăйĕн ĕнине çитерме утă вăрлама кайсан: «Эй, тур, çырлах, çын ан куртăрах, аминь, аминь», — тесе сăх сăхать, тет.

 

Пупсем паян мăн куна,

Тăнкăл-танкăл чан çапса,

Прихут ушкăн халăхне

Чиркӳ патне чĕнеççĕ.

 

Мăн тияккăн хушнипе

Уксах Таник, хăрах куç,

Хĕвел аннă-анманах

Хыпаланса чан патне

Тапăлтатса ухнă та,

Ик аллипе чансене,

Кантрисене тытнă та,

Лĕнкĕл-ленкĕл тутарса,

Мăнттай чанăн пăявне

Чавсипеле çаклатса,

Турткалашса-хăтланса,

Уксах ури пуçĕпе

Мăнттай чанăн хăмине

Пуса-пуса чан çапать.

 

Калăм кунĕ майĕпе

Пуп таврашĕ, тиечук,

Ватă-вĕтĕ этемсем

Вĕтĕнеççĕ мунчара.

Алтăр-алтăр ăш шывпа

Мунча чулне чашкăртаç.

Хурăн-çăка милĕкпе

Ӳте-тире пиçертеç.

 

Мунча кĕрсе тухнисем:

Кăвак сухал стариксем,

Чĕтре пуçлă карчăксем,

Качча каяс хĕрĕсем,

Пĕве çитнĕ яшăсем,

Шăри-шари вĕт-шакăр —

Калăм çĕрĕ чиркĕве

Унтан кунтан пыраççĕ.

Сарă мăйăр, хĕвелçаврăнăш

Кĕсье-кĕсье туллиех

Хĕрсемпеле каччăсем

Чике-чике тултарнă.

 

Хурал пӳртне кĕреççĕ,

Хăшĕ тулта тăраççĕ.

Чиркӳ хурал пӳртĕнче

Пĕчĕк краççын трупасăр

Çакса панă маччаран.

 

Урайĕнче, сак çинче

Прихут халăх ларатĕ.

Курнă-илтнĕ сăмаха

Пĕрне-пĕри калаççĕ.

Хăшĕ чĕлĕм, хăш пирус

Турткаласа лараççĕ.

 

Икĕ карчăк тĕпелте

Мăкăлтатса пуплеççĕ.

Пĕр карчăкĕ калаçать:

— Ку таранччен кинпеле

Ăшă сăмах калаçман;

Манăн чĕлхе пĕрре те

Ун пек çынна кин тесе

Каламашкăн çаврăнмасть.

 

Çăкăр-тăвар хунă чух

Вĕре-вĕре хрес хумасть;

Çăкăр питне аллипе,

Çăкăр-çимĕç унасан,

Хĕрес палли ӳкермест.

 

Качча килни виçĕ çул.

Виçĕ çулта пĕр кавит

Кĕлле килсе тумарĕ.

Пĕтĕм халăх чиркĕве

Калăм çĕрĕ килеççĕ —

Пирĕн кин, çав урмăш çын,

Паян кĕлле килмерĕ!

 

Ĕç патĕнче ал-ури

Хăйĕн лайăх çаврăнать.

Манăн ывăл йăвашши…

Тепĕр арçын аллинче,

Ун пек арăм пулсассăн,

Патак валли пулмалла.

Хĕрачине хам кăна

Сăхсăхмашкăн вĕрентеп…

 

Карчăк панче ларакан,

Пĕве çитнĕ яшăскер,

Çапла калать карчăка:

— Кала-халĕ, килеми!

Çăнăх-чуста таврашĕ,

Хĕрес хывса лартсассăн,

Çĕпресĕрех йӳçет-и?

Кинӳ ачи, сăхсăхсан,

Палăрмаллах ӳсет-и?..

 

Яша пăхса хай карчăк

Çапла калать вăраххăн:

— Йӳçессине йӳçмест те,

Йăли çапла хай пирĕн.

Сăхсăхмашкăн ачана

Вĕрентмесен хăратăп —

Куç ӳкесрен, чирлесен…

 

Тата çантах ларакан,

Хĕрлĕ çартан çуркунне

Киле килнĕ салтакскер,

Çапла калать карчăка:

— Йăли апла пулсассăн,

«Çырлах-çырлах» каласа,

Сăхха сăхса, çăкăра

Пĕçерсе те кăларсан,

Сахăр тути калать-и?..

Пирĕн карчăк, сурпанне

Аллипеле тӳрлетсе,

Хăйĕн тутăр вĕçĕпе

Тутисене шăлчĕ те

Яша хирĕç сăмахлать:

— Ара, ачам, хăв пĕлен —

Свещенĕксем яланах,

Çимĕç тума тытсассăн,

Хĕрес палли хумашкăн

Заповедьпе хушаççĕ.

Унсăр çиес çимĕçсем

Перекетле пулмаç, тет…

Яшĕ калать карчăка:

— Апла эппин, килеми,

Пуп таврашĕ сăмахне

Вĕсен хыççăн кайсассăн,

Пĕр çăкăртан ик çăкăр

Тума эсир вĕренĕр.

 

Унтан тепĕр карчăкĕ

Сăмах хушать çаплалла:

— Тепле ĕнтĕ, ачамсем!

Ăна-куна пĕлместпĕр —

Хĕлле раштав тур шывпе —

Хура пупа тиечук

Пирĕн яла пырсассăн,

Пирĕн патра ларчĕç те —

Ĕçтертĕмĕр пĕр лустăк.

Хура пупĕ вĕрентет:

«Укçа-пухча, тыр-пулă

Чиркӳсене, пупсене

Пара-пара тăмасан,

Çăкăр-тăвар çитмест, — тет, —

Пурнăç катăк пулать , — тет, —

Выльăх-чĕрлĕх ăнмасть», — тет.

 

Каччă ыйтать карчăкран:

— Вара эсир пупсене

Ĕçкĕ-çикĕ çийĕнчен

Тырă парса ятăр-а?

— Пирĕн ашшĕ кĕлĕшĕн

Ик пăт ыраш, пăт сĕлĕ

Парса ячĕ пупсене.

— Вара, инке, ун хыççăн,

Пупа тырă парсассăн,

Сирĕн кĕлет пӳлмине

Тырă-пулă хутшăнчи?

— Хутшăнни-мĕн пулмарĕ —

Хура çĕре шуратма

Вăрлăх валли çакă çул

Çити, çитми тетпĕр-ха.

 

Икĕ старик юнашар

Сăмахласа лараççĕ:

— Турă тавраш, пуп çинчен

Кутăруçăн çамрăксем

Калаçаççĕ темтепĕр.

Турри пур-ши, çуккă-ши —

Ăна тĕплĕн пĕлме çук.

Чăнах, пупсем пит выçă —

Укçашăн та хырăмшăн

Вăтанмасăр халăхран

Тырă-пулă, кирек-мĕн

Выçăхланса пухаççĕ.

■ Страницăсем: 1 2 3

add comment Çĕнĕ комментари хуш


Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —
Хаклав:
Шухăшĕ:
Чĕлхе илемлĕхĕ:
Содержанийĕ: