Электронлă вулавăш

Пĕрремĕш пайĕ

Иртĕхеççĕ çамрăксем, иртĕхеççĕ... Чарас — чаракан çук, хăйсене хăйсем алла илме шалти чарак çук.

Кăшт сăра-эрех сыпкаласан каччăсем ăйăрлансах каяççĕ: кашни утăмра кĕсре шырама тытăнаççĕ. Пурте мар, паллах, Нестăр йышшисем. Пăхăр-ха, ячĕ кăна мĕне тăрать — ашшĕ-амăшĕ ăçтан тупса панă-ши? Тусĕсем ăна хăйсене майлă çавăрттарса янратаççĕ: «Мистăр». «Мистер» ĕнтĕ тĕрĕсрех. Мистер теме хăй çумĕнче мĕн пур-ши? Сăнĕ-пичĕпе палăрсах каймасть, чĕлхи япшарах мар, ăс-тăнĕпе уйрăлçа тăмасть, укçи-тенки хăçан пур, хăçан çук... Чăрсăрлăхĕ ытлашшипех ĕнтĕ, çав кăна: именмесĕр-вăтанмасăр çыпçăнать хĕрсем çумне. Лешсене, апăршасене, ялтан куçса килнĕскерсене, чĕтрете-чĕтрете пăхăнтарать. Уйрăмах общежитире пурăнаканнисене хăй ташшине ташлаттарма хăнăхтарса çитерчĕ. Хĕрсен, хӳтĕлекен çук тăк, ăçта кайса кĕрес? Пĕчĕккĕн-пĕчĕккĕн çакланкалаççĕ Нестăр-Мистăр серепине.

Тусĕсем те иртеймеççĕ унран. «Ку ман пулать, ку — сан», — пайлать вăл общежити çывăхĕнче шăл çеммисене асăрханă-асăрхаман чипертереххисене суйласа.

Икĕ юлташĕпе пĕрле Лена тĕлне пырса тухсан та Нестăр иккĕленсе тăмарĕ.

«Ку — ман, хам пуçласа парап. Кайран хăвăр пайлăр», — хĕр шăпине татса пама васкарĕ ун тулли ура хырăмĕсене куçпа хыпашланă май. Лена, çичĕ-сакăр утăм маларах пыраканскер, арçынсен сăмах-юмахне аванах уйăрса илчĕ, анчах путсĕр калаçăва илтнине систермерĕ. «Юхтарăр сĕлекĕрсене...» — йĕкĕлтешрĕ хăй ăссĕн. Чĕнмерĕ хĕр, çаврăнса пăхмарĕ, каччăсем хăваласа çитме тăчĕç кăна — уттине хăвăртлатрĕ. Лена хăш общежитие кĕрсе каясса кĕтсе ун хыççăнах йĕрлерĕç арçынсем. Вĕсене малтанлăха çитрĕ те: пуç каçăртса çӳрекене ăçта шырамалли паллă. Нестăр вара куç хыврĕ тек пĕр-пĕр чиперука — ĕç ăнтармасăр лăпланаймасть. Ĕç ăнтарасси уншăн — хĕр-хĕрарама хăйне пăхăнтарасси. Йăпатса-и, илĕртсе-и, хăратса-и е сăра-эрехпе аптратса-и — пурпĕрех. Ленăна мĕнле çавăрас пирки пуçне ватмарĕ: малтанлăха ăна вăлтана çаклатмалла — паллашмалла, ăс-тăнне минретмелле, унтан «хĕве хупмалла»... Кайран курăнĕ: килĕшсе кайсан кассăн-кассăн йăпанма юрĕ, кăмăла каймасан иккĕ-виççĕ тĕл пулни те çитĕ. Кашни хĕрарăмпа çывăхланмассерен хăй пурăнакан общежити пӳлĕмĕнчи чӳрече янахне çĕçĕпе картласа паллă тăвать. Вăл картсене ĕненсен... Пĕтĕм общежити хĕрĕ ăна куçран пăхмалла тейĕн. Акă Ленăн та черет çитрĕ пулать-и-ха?

Тантăшĕсенчен хĕр илткеленĕ-ха Нестăр пирки, ăша илмен вĕсем асăрхаттарнине — «Мистăр» юнашар общежитире пурăнать, пуçтахланма, çапăçма кăмăллать тенине. Ку таранччен каччăсемпе хутшăнсах курман Ленăна сĕмсĕр Нестăр хăйне йĕрлеме тытăнни çав териех шиклентермерĕ: ялтан килнĕренпе хăюланса çитнĕ ĕнтĕ, унсăр пуçне тата вăл нихăçан те хăравçăсен шутĕнче пулман. Анчах та пĕррехинче, шăматкун, каç пулттипе, хĕрсен пӳлĕмĕн алăкне такам хыттăн пырса шаккасан шартах сикрĕ. «Ку çавах! — иккĕленсе тăмарĕ хĕр: ыттисем пек пӳрнисемпе ерипен тăкăртаттарса тăмарĕ кĕтмен хăна, «Эп килтĕм! Йышăн!» тесе асăрхаттарнăн тăнкăртаттарчĕ. — Мĕн тăвас? Уçмалла-ши, уçмалла мар-ши?»

Нестăр тек шаккамарĕ. «Эп санпа выляма килмен!» — тенĕн йышăнчĕ хĕр арçын алăка тăнкăртаттарнине. Хăйне мĕн хушнине пурнăçланăн алăк патнерех пычĕ:

— Кам унта?

— Тух, курăн, — кăнттаммăн хуравларĕ хулăн сасă — Ан ăяла. Унта кĕтетĕп.

Ăçта кайса кĕчĕ-ши хĕр халиччен каччăсемпĕ шăл йĕрсе йĕкĕлтешме хăнăхни? Пулас упăшки кил умне пырса тăнине сисрĕ тейĕн, сас пачĕ:

— Юрĕ.

Тăват-пилĕк минутран ытла кĕттермерĕ хĕр, тумланса тухрĕ. Пĕрремĕш хута ансан каччăна асăрхарĕ те хăюлансах кайрĕ: Нестăр пĕччен мар, тепĕр икĕ юлташĕпе. «Ку манран та хăравçăрах иккен, хĕр патне те хуралсăр çӳремест, — терĕ хăй ăшĕнче. — Пăс кăларать кăна».

— Кама мĕн кирлĕччĕ? — çӳхерех тутисене илемлĕн выляткаласа тикĕс те вĕтĕ шăлĕсене кăтартрĕ Лена. — Виçĕ каччăн мĕн шухăш?

Нестăр, ытларах хĕрĕн çинçе пилĕкне, чăмăр кăкрисене, тулли урисене куç хывнăскер, пурте сисмеллех пуçне пăркаласа илчĕ. «Чиперук тееймĕн те, йăпанмалăх пур», — виçелерĕ хăнăхнă йăлапа.

— Ку — Нестăр, — чи тĕрекли енне тĕллерĕ каччăсенчен вăтамми.

— Кайрăмăр, — чĕнчĕ лутрараххи.

— Уçăлма. Ялан килте ларнипе ватта юлан, — унчченех хатĕрлесе хунă сăмаха кăнттамраххăн çавăрттарса хучĕ Нестăр.

— Ăçтан пĕлетĕр эсир эп килте ларнине? — тĕлĕненçи турĕ хĕр.

— Разведка ĕçлет, — пуçтахланчĕ вăтамми.

— Разведка? Çарта пулнă пекех калаçатăр вара, — ют çынсенчен ютшăнсах каймарĕ Лена. «Тăван йăваран, общежитирен, тухиччен хуçаланса юлам-ха, — тенĕ пек тыткалама тăрăшрĕ хăйне. Картса хучĕ: — Кусене парăнма васкам мар-ха. Техучилище пĕтернĕ те пуç каçăртса çӳреççĕ. Сăмса шывĕсем... Ку таранччен çемçешкесен тĕлне леккеленĕ те паттăра тухнă... Курăпăр-ха, кама кам çăварлăх хыптарĕ».

Каччăсем пĕр-пĕрне куç хĕссе илчĕç: рольсене пайланă вĕсем — хăшĕ хăйне мĕнлерех тыткаламаллине калаçса килĕшнĕ.

— Çар тармасть. Унччен ирĕкре савăнса юлмалла, — сăмах хушма черет çитрĕ лутрараххин.

— Савăнни курăнсах каймасть, пĕр хĕр патне виççĕн çӳретĕр, — тĕртсе илчĕ Лена.

— Кансĕрлетпĕр-и? — меллĕ самант тупăннăшăн хĕпĕртерĕ вăтамми. — Апла пулсан... Мистăр, эпир кайрăмăр.

— Отчет пухăвĕччен, — теме систерсе урамалла васкарĕ лутрараххи те.

— Эпир те кайрăмăр пуль? — чĕнчĕ ăна каччă тепĕр самантран.

— Ăçта? — иккĕн кăна юлсан хĕрĕн хăюлăхĕ чакмарĕ.

— Хăв ăçта сĕнен?

— Ак тата, эп пулса тăтăм-и сĕнекенни?

Эх, кăштах сăра-эрех ĕçнĕ пулсан Нестăр хĕре çапла пуçтахланма ирĕк паратчĕ-и? Тытнă та çавăтса кайнă кирлĕ çĕре! «Пăх-ха ăна, пуççаптарса тăрать. Юрĕ, курăпăр-ха... Кайран-малтан макăрмалла ан пултăр...» — чунĕ вĕчĕрхенчĕ каччăн.

Урама тухса хĕре хулĕнчен çавăтсан Нестăр-Мистăра вăй кĕнĕ пек пулчĕ. Кăшт юнашар утсан-утсан арçын аллине хĕр пилĕкĕ çине хучĕ, тепĕртакран, ăнсăртран тенĕ пек, тĕрĕслемелĕх, ăна купарчи çинерех антарчĕ. Хĕр самантрах тавçăрса илчĕ каччă кăмăлне, анчах та хирĕçлеме тăхтарĕ. Ку Нестăра хăюлантарса ячĕ: пысăк ал лаппипе хĕре хытăрах çупăрласа çумнерех туртрĕ.

— Тен, хамăр пата каятпăр? Общежитие... — терĕ арçын, Лена килĕшессе шанма хатĕрскер.

Тăп чарăнчĕ хĕр, каччă аллине вăшт кăна сирсе печĕ çумĕнчен:

— Ытла хăвăрт мар-и? Шăл çемми лекрĕ пек-и каллех? Эп уçăлса тăрантăм. Эс вара... Вĕçтер тусусем патне, отчет пухăвне. Савăнтар черетлĕ айванккана çаклатрăм тесе.

— Чим-ха, чим... — лайăхмарланса хĕрелмерĕ каччă, йăнăшне — ытла хăвăрт чарак çухатнине — тӳрлетме васкарĕ. — Ăнсăртран пулчĕ.

— Ăнсăртран — кĕмсĕрт. Çапла-и?

— Ну чĕлхӳ те вара сан... Кам лартса панă-ши?

— Мана чĕлхе лартса панă, сана... — тăп чарăнчĕ хĕр.

— Ну, кала, кала.

— Юрĕ, пĕр-пĕрне ăнлантăмăр. Уйрăлма вăхăт.

Лена çаврăнчĕ те килнелле çул тытрĕ. Нестăр хыçран хăваламарĕ, хĕр куçран çухаличчен сăнаса тăчĕ: ку таранччен капла «ĕç кăларайманни» пулманччĕ. «Тыткаларăшне пăхсан тӳрех çавăтса кайма май пур пек, сăмахне итлесен... чĕрĕп тĕк чĕрĕп: алсасăр тытаймăн...» — кăтăрт-кăтăрт пуç хыçма тиврĕ услапăн.

 

* * *

Ни пĕчĕк, ни пысăк хулара курас темесен те тĕл пулатăнах пĕрре асăрханă çынна. Юнашар общежитисенче пурăнакансен вара ăçта кайса кĕмелле? Асăрхан е ан асăрхан — куç тĕлне лекетĕнех. Лена урамра темиçе хутчен Нестăра сăмси вĕçĕпе лекесле иртсе кайрĕ — сывлăх сунса чăрманмарĕ. Хăйĕнчен мăшкăлланăнах туйăнчĕ ку каччăшăн. Тӳсĕмĕ пĕтрĕ ун: çитет ята ярса, вĕрентсе илмелле пуç каçăртса çӳрекен пушмак пăрăва. «Стратеги» тĕллевĕ паллă, «тактикăна» улăштармалла: кăшт тӳсĕмлĕх çитермелле, мĕскĕнтерех курăнмалла. Тĕв турĕ Нестăр: тепре тĕл пулсан Ленăна вĕçертмĕ.

Нумай кĕтме тивмерĕ, лавккара пырса тухрĕç вĕсем пĕр-пĕрин тĕлне. Лена, тавар суйласа илнĕскер, касса патне черете тăнăччĕ, каччă ăна асăрхарĕ те хăй мĕн туянма шутланине мансах юнашар пырса тăчĕ.

— Пурнăçсем мĕнле? — терĕ тӳрех. — Кун чухлĕ кучченеçпе мĕн тăван вара?

— Кăшт самăрланасшăн-ха, ытла типсе хытрăм, — ячĕшĕн сăмах хушрĕ хĕр.

— Уяв таврашĕ мар-и?

— Çук-ха.

— Яла пуçтарăнман-и?

— Иртерех-ха.

— Эс ăçтисемччĕ-ха? Хăш районтан?

— Мĕне кирлĕ сана?

— Мĕнле мĕне кирлĕ? Тăрук евчĕ яма тивĕ...

— Эс чăннипех «ăнсăртран — кĕмсĕрт»-çке, — уяса тăмасăр хуравларĕ Лена.

— Ниепле те ăнланаймастăп, мĕне пĕлтерет вăл ăнсăртран — кĕмсĕрт тени?

— Аннӳнтен ыйт. Ăнлантарĕ, ăс парĕ.

— Анне çук çав ман. Пĕчĕкрен тăлăх ӳснĕ, — суеçтерчĕ каччă. — Ăс паракан пулман, — хаш сывларĕ юнашар тăракансем илтмеллех.

Тăруках улшăнчĕ Лена кăмăлĕ: сăлтавсăрах чĕрре кĕнĕн туйса илчĕ хăйне. Каçару ыйтасси те кĕç-вĕçчĕ — Нестăр пуçне унталла-кунталла пăркаласа такама шырани пӳлчĕ: «Юрĕ-çке, ку услапа шеллесе улăштараяс çук...»

Каччă лавккана тусĕпе, Илюшпа, пырса кĕнĕччĕ. Вăл хăйсем патне çитсе тăрса кансĕрлесрен асăрханчĕ Нестăр. Илюш, сиснĕ пекех, касса черетне васкамарĕ. Нестăр Лена хыççăн урама тусĕсĕрех тухрĕ.

— Ним те туянмалла марччĕ-и вара сан? — ыт ахальтен, кирек кампа чухне те сăмах чĕнмесĕр утма-тăма хăнăхманран ыйтре хĕр.

— Ой, мансах кайнă, сана курнипе çухалса кайрăм мар-и? — питĕ меллĕ пулса тухрĕ асăрхаттарни каччăшăн: тусне систерсе хăвармалла — хыçран ан пытăр. — Çăкăр туянмаллаччĕ. Кăштах кĕтсе тăр-ха, эп виç çеккунтрах... Момент!

Лена хуравласса кĕтсе тăмасăрах лавккана чăмрĕ Нестăр. Самантрах тупрĕ Илюша, касса патĕнче таваршăн укçа тӳлесе тăраканскере хыпаланса ăнлантарчĕ:

— Эп çаклатрăм лешне. Эс ан васка, тăр кăштах лавккара.

— Хăшне? — тӳрех тавçăраймарĕ Илюш. Çаклатмалли, куç хывни сахал-им вĕсен? Пĕтĕм тĕллевĕ çав та: ялтан куçса килнĕ хĕрсене, айвантараххисене, хула асар-писерне хăнăхса ĕлкĕрейменскерсене, шĕкĕлчемелле. Хула майрисене те тиркемеççĕ-ха, анчах вĕсемле укçа-тенкĕ ытларах тăкаклама тивет.

— Ну, лешне, пĕркун ĕç кăлараймаинине... Юрĕ, кайран... — Тусĕн аллинчи çăкăр буханкине туртса илчĕ те Нестăр урамалла васкарĕ.

«Сая каймарĕ, эппин, ăс пани», — мăн кăмăллăн хыçран пăхса юлчĕ Илюш.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн