Электронлă вулавăш

Тытатăп та манатăп сана,

Анчах мĕнле манмалла-ши сана?

Р. Сарпи

 

1

Шухă каччăсем улахран киле ирхи кӳлĕм таврăнаççĕ. Хĕр ытамĕнче йĕкĕте ыйхă тутлă пулĕ çав. Тута хăпарса тухиччен чуптуса тул çутăлса килнине сисместĕн те ĕнтĕ. Мăнтарăн яшлăхĕ, тем те тӳстерет.

Хĕвел тухăçра хăйĕн лампине йăлтăр-р çутрĕ. Пĕлĕтпе çĕр пĕрлешнĕ аякри тăрăхра вара çур кăшăла вырнаçнă пĕлĕт хĕп-хĕрлĕ хĕрелчĕ.

Атăл хĕрринчи тăкăрлăкра халăх хĕвĕшме тытăнман-ха. Кунта кăнтăрла та çын сахал çӳрет, ара, çĕнĕ урамра мĕн пурĕ те ик-виç çурт çеç.

Тута хĕрри хура мăкпа витĕннĕ Янаш Паланов такамран шикленнĕн унталла-кунталла тинкерӳллĕн пăхкаларĕ. Унччен те пулмасть, таçтан муртан сикрĕ тухрĕ ума пĕр çамрăк йĕкĕт. Ун çине куç айĕн пăхса йăл-л кулнăн туйăнчĕ. Мĕн-ма пит чĕвен тăрас? Юрату çынпа мĕн виличчен пĕрле пурăнать.

Вăрăпа тытăнасран хăранăнах Янаш йĕри-тавралла шикленсе пăхкалать. Хĕвелĕ те мăшкăллать ахăр, унсăрăн пĕлĕт татăкĕсем хушшипе ăна тинкермĕччĕ. Вăл те кулать, те юнать?

— Çылăхлă эпĕ, çылăхлă, — мăкăртатать Янаш сăмса айĕн. — Тепĕр тесен, эпĕ çав териех айăплă та мар. Пурнăçăма Тунисса чиперкке айăн-çийĕн пăтраштарать.

Кĕтрĕ, кĕтрĕ Паланов юратнă пикине. Кунсем иртрĕç те иртрĕç. Вăл, мур илесшĕ, таврăнмарĕ. Мĕн тумалла?

Туниссана манас шутпах авланчĕ, ара, ĕмĕр пĕччен пурăнаймăн. Мĕн усси? Пурпĕрех ăш çунтармăш пуçран тухса ӳкмест. Халĕ çылăха кĕнĕ сăлтавĕ те унпах çыхăннă.

Кĕтмен çĕртен тенĕн пĕр йĕкĕт хирĕç пулса иртрĕ. Вăл йăл кулнăн туйăнчĕ Янаша. Кӳренчĕ. «Çынран кулсан хăвăн кутна çыпăçать тенĕ ваттисем», — мăкăртатрĕ вăл.

Йĕкĕт куçран çухалчĕ, шухăшсем каллех пуçа сырăнчĕç. Унăн халĕ тата урăх хĕрарăмпа ача çуралчĕ. Кун пирки арăмĕ Лида пĕлмест-ха. Иккĕмĕш хут ăна килтисем çухатрĕç. Малтанхи хут виçĕ талăк киле таврăнманччĕ. Сăлтавĕ тӳрре кăлараканни тупăнсаччĕ ун чухне. Арăмĕ кӳренмен, анчах ăна шыраса Лида ăшне хыптарнă.

— Турра шĕкĕр. Тупăнтăн! — тесе вăл упăшкине алăк уçса хваттере кĕрсенех пырса ыталарĕ. — Эсĕ шыва путрăн пулĕ тесе сехĕрлентĕм. Шыраман вырăн, ыйтса пĕлмен палланă çын хăвармарăм.

— Аплах пăшăрханма кирлĕ марччĕ, — тӳрре тухма пикеннĕччĕ вăл. — ГЭС умĕнчи шыв тарăнăшне виçсе пăхма тиврĕ. Çӳрерĕмĕр вара Атăл тăрăх. Каçар, начальник питĕ хăвăрт кăларса ячĕ те сана систереймерĕм.

Арăмĕ ĕненчĕ. Ара, упăшки ГЭС инженерĕ-çке-ха. Вăл халĕ мăшăрĕ киле тĕрĕс-тĕкел таврăннăшăн савăнчĕ. Ун чухне пуçри ырă мар шухăшсем чиперех сирĕлчĕç. Хĕпĕртенипе ыталасах чуптурĕ ăна.

Ку хутĕнче Янаш пилĕк кун киле таврăнман. Арăмне мĕн каласа суймалла? Ара, суеç тени — янă кăмрăк. Вăл путмасть, çӳрет çиелте ишсе. Чăннине пĕлтерме тиветех ахăр. Мĕнле пытарма хăймалла кун пеккине. Унăн çĕр чăмăрĕ евĕр пысăк савăнăç: ача çуралчĕ. Хăйĕн ачи! Иртнĕ хутĕнче Шерпикене ача çуратмалли çурта ăсатнăччĕ. Хальхинче вара çав çуртра, тĕлĕнтермĕш, Янаша кап! тыттарчĕç пиеленĕ пĕчĕк çын! Темле ура çинче тытăнса тăма вăй çитерчĕ. Унччен те пулмасть, çумри хĕрарăм пепке питне витнĕ чăлт шурă кипкине сирчĕ те ăшшăн пуплерĕ:

— Ывăлăм, эсĕ мана таçтанах палласа илетĕн. Эпĕ — аннӳ. Санăн аçу та пур. Халĕ эсĕ шăпах унăн аллинче.

Янаш шартах сикрĕ.

Пепке, ашшĕне палласа илес тенĕн, тĕлĕнтермĕш, куçне яриех уçрĕ. Пичĕ çинче самант икĕ пĕчĕк çăлтăр йăлтăртатса илчĕ. Анчах тем килĕшмерĕ пĕчĕк этеме, тытăнчĕ нăйкăшма. Янаш хăраса ӳкрĕ.

— Шерпике, ме-ха, хăвах тыт папака, — терĕ вăл ача амăшне. — Ман алăра канлĕ мар-тăр ăна.

— Кӳр-кӳр, — терĕ Шерпике аллине тăсса. Вăл пепкине сыхланса тытрĕ, унпа ачашшăн пуплерĕ: — Ывăлăм, сана нăйкăшни пĕртте килĕшмест. Эсĕ пулас паттăр...

Анне алли ылтăн сăпка тесе ахальтен каламан пулĕ çав халăхра. Ача шăпланчĕ. Вăл куçне хупнă, паппа тăвать.

Амăшĕпе ачине Янаш киле таксипе илсе таврăнчĕ. Хваттерĕ иккĕмĕш хутра. Виççĕн тан кĕчĕç пӳлĕме. Сывлăш йывăрланнă, ара, темиçе кун кунта кĕрсе тухакан пулман. Шерпике ачине диван çине вырттарчĕ те чӳречесене уçса ячĕ. Шурă-шурă çеçкепе капăрланнă çамрăк çĕмĕрт çакна çеç кĕтнĕ тейĕн. Вăл тавралăха систермесĕр кармашрĕ те çепĕç турачĕсене чĕтрентерсе пăхрĕ уçă чӳречерен. Курчĕ: ав вăл — тĕнчене тин çеç килнĕ пĕчĕк этем! Йăл кулать, тĕлĕкĕнче амăшне курать ахăр. Çамрăк çĕмĕрт чăлт! сапрĕ хăйĕн тутлă шăршăллă духине. Пӳлĕмре ĕнтĕ сывлăш уçă. Кăмăл çĕкленӳллĕ.

Шерпике савăнăçлă. Унăн хваттерĕнче икĕ хăна — икĕ арçын. Тĕлĕнет, хĕпĕртет. Нумаях пулмасть вăл уй варринчи тăлăх йывăç пек пĕр-пĕччен пурăнатчĕ-çке-ха. Халĕ унăн çемье пур, ăна апат çитересшĕн. Пурин те хырăм выçнă. Часах ав çатма чăшăлтатрĕ те.

Пӳлĕмри сĕтел майĕпен сăйпа тулчĕ. Паллах, хĕрлĕ эрехсĕр мар. Унăн хăнисем — пĕр-пĕрне шутсăр юратакан «хĕрпе каччă». Сĕтел хушшине вырнаçрĕç вĕсем. Капла куçран куçа пăхма меллĕ. Черккесем тăп-тулли. Янашпа Шерпике ура çине тăрса вĕсене алла тытрĕç. Часах икĕ алăри черккесем пĕр-пĕринпе перĕнчĕç те пӳлĕмре шăнкăрав евĕр çепĕç сасă илтĕнчĕ: чăнк-чанк!

Ĕçиччен малтан ваттисен йĕркипе сăмах тытмалла. Ăна, паллах, Янаш пуçлать:

— Сана, Шерпике, тĕнчене йĕкĕт парнеленĕшĕн чун-чĕререн тав туса саламлатăп! Вăл Тăван çĕршыва юрăхлă çын пулса ӳстĕр, ашшĕ-амăшне хисеплетĕр.

— Эпĕ те, Янаш, сан сăмахусемпе килĕшетĕп, — терĕ Шерпике. — Ывăлăм, илтсем, пурнăçунта эпĕ — чи çывăх тусу. Сана чунтан юрататăп. Ман юрату ĕмĕре тăсăлĕ.

Черккесене татах шаккарĕç. Ĕçрĕç çӳçенкелесе. Вара пуçланчĕ апат. Пĕр кана алăри вилкăсем кăна вылянчĕç. Ача нăйкăшни илтĕнчĕ, çавăнтах шăпланчĕ те.

— Шыва кĕресшĕн пулĕ-ха эсă, ывăлăм, — пуплерĕ Шерпике. — Тӳс кăшт. Сĕтел хушшинчен тухма ирĕк пар.

— Тутлă апатшăн тав, пăрчăканăм, — ура çине тăчĕ те Янаш алă пачĕ Шерпикене.

— Тиркеменшĕн савăнтартăн, — терĕ кил хуçи.

— Яланах эсĕ пĕçернине çиесчĕ ман. Шерпике ăшшăн кулчĕ кăна.

— Туртса ярам-ха эпĕ, — текелесе уçă чӳрече еннелле утрĕ Янаш.

Янаш пируса ĕмме тытăнчĕ. Çăвартан вĕрсе кăларнă ункăллă-ункăллă тĕтĕмĕ кантăк умĕнче ӳсекен çамрăк йывăçсем тăррисенчен сĕртĕнсе сапаланать.

Шухăшсем çакна çеç кĕтнĕ пулас. Пуçа кĕрсе вĕсем чуна хускатаççĕ. Янаш ваштах йăмраллă яла çитрĕ те ав. Акă асламăшĕпе аслашшĕн килĕ. Пӳртре асламăшĕ пĕчченех, вăл уйран уçлать. Тĕпелти сак çинче вĕри кăмакаран тин çеç кăларнă çавра çăкăрсем. Сĕтел çинчи чей чашкинче çу кăпăкĕ. «Мăнукăм, — тет асламăшĕ, — вĕри çăкăр сăмсипе çу пуçса çи-ха».

Хăй тĕллĕн йăл-л кулса илчĕ Янаш. «Сана, асанне, пĕр-пĕр хамăн чăн-чăн ывăлăма пырса кăтартăп-ха. Тульăк унччен пурăн. Эсĕ ăна çавăтса тухăн пӳрт умĕнчи çерем çине. Чуптăр çара уран...»

— Атте!

Янаш çак сасса илтрĕ те шартах сикрĕ. Вăл çаврăнса тăчĕ. Каллех сасă янрарĕ.

— Атте, килсем мана чăпăл тума.

Янаш чĕннĕ çĕре çывхарчĕ. Тĕлĕнтермĕш курав: сак çинче шыв янă валашка. Ун тĕпĕнче — шурă тутăр. Диван çинче кипкесенчен сирнĕ çарапакка ача выртать. Вăл çинçешке урисемпе кулăшла тапкаланать.

— Ай-уй, — тĕлĕнет Янаш, — ача ытла та пĕчĕккĕ!

— Часах ӳсетĕп эпĕ, атте! — тет амăшĕ пепке каланăн.

— Шывĕ ăшă-и-ха?

— Лĕп пулма кирлĕ. Чавса чиксех тĕрĕслерĕм, — унтан Шерпике ачана алла илчĕ. Чи малтан питне çурĕ, вара валашкана вырттарчĕ.

Амăшĕ пепкипе çаплах евĕклĕн пуплет: «Няням, шывран хăрама кирлĕ мар. Шыв çыншăн питĕ хаклă япала. Эпир ăна ĕçетпĕр, унпа çăвăнатпăр. Пире вăл сывлăх парать. Пысăк юхан шыва кĕрсен ишме пĕлмелле. Ӳссен эсĕ те шывра пулă евĕр ишĕн. Атăл урлă та ним мар ишсе каçăн-ха. Ӳс кăна. Илтрĕн-и? Шывран ан хăра, унăн тусĕ пул. Халĕ çăвăннă хыççăн канлĕ паппа тăвăн».

Янаш валашка умĕнче сехĕрленсе тăрать.

— Шерпике, пепкемĕре тирпейлĕ тыткала, — асăрхаттарать. — Асту, ан ӳкерех.

Ача амăшĕ чунтан савăнать, кăмăлĕ çĕкленӳллĕ. Ара, вăл çуратнă ачана хĕрхенекен, юратакан çын пур-çке-ха тĕнчере. Унтан çинçе сасăпа, ывăлĕ пек пулса каларĕ: «Атте, ывăçласа шыв сап ман çине».

Акă тамаша! Янашшăн нихăçан ĕçлемен ĕç ку. Вăтăр çула çитсе те пепкене шыва кĕртсе курман. Шикленет пулин те ухатапах кĕрĕшрĕ хушнă ĕçе тума. Малтан аллине кайса çурĕ. Вара валашка умне пĕшкĕнчĕ те йĕкĕрлесе тытнă таса аллипе шыв ăсрĕ, ача çине чаш-ш! сапрĕ. Хăй шутсăр сехĕрленчĕ пĕчĕк çын çари-и! çухăрса ярасран. Кăлăхах. Пепке хирĕçленине нимпе те систермерĕ.

— Ăмăрт кайăкăм, çитĕ сана рехетленсе, — тет Шерпике пепкине, — ыран каллех валашка пĕвере ишĕн, — çапла калаçкаласа ачине шывран кăларчĕ.

— Сивĕ мар-и ăна? Асту, ан шăнтах, — пăшăрханать Янаш. Вара вăл Шерпике хушнипе пепкене çăмламас ал шăллипе витет. Халĕ ĕнтĕ диван çине вырттармалла. Типтĕр. Кайран тин ятарласа сарнă шурă кипке çине куçарчĕç ăна. Пиелесен, ашшĕ-амăшне тĕлĕнтермĕш, пулчĕ тăчĕ — пукане. Васкасах тата ăна утиялпа чăркемелле, унсăрăн шăнать.

Пепкене ыйхă пусать. Ашшĕпе амăшĕ савăнăçлăн кулаççĕ. «Ах, паттăр!» — тееççĕ. Йĕрмешет. Хырăм выççи канлĕх памасть мар-и.

— Юрĕ, халех ĕмĕн, — текелесе Шерпике диван çине ларса ачана кăкăр çумне тытать. Пĕчĕк этем тилмĕрттермест, тытăнчĕ нăчлаттарма. Амăшĕ вăтанчăк хĕрарăм. Вăл кăкăрĕ çине шурă тутăр витрĕ.

— Маттур, пурăнăç çынни, — мухтать пепкене Янаш хыпалансах ĕçе тытăннăшăн мухтаса.

Унтан вăл ачана чăпăл тунă шыва кайса тăкрĕ, валашкине типĕтме стена çумне сĕвентерсе хучĕ. Çапла айкашнă май килти ачисем аса килчĕç. Вĕсене ваннăйра çăвать. Пĕррехинче мунчана та илсе кайнăччĕ ывăл ачине. Вăхăт иртнĕçем ку та ӳсет, ăна та лешсем пекех çăвĕ.

Ĕнтĕ çывăракан ачине амăшĕ хăй кравачĕ çине хучĕ. Иккĕшĕ диван çине юнашар ларчĕç.

— Ачана мĕн ят хурăпăр? — терĕ Янаш шухăшлăн.

— Ун валли тахçанах ят шухăшласа тупнă.

— Мĕнле?

— Эливан, — терĕ мăнаçлăн Шерпике. — Чĕнессе Ива тесе чĕнĕпĕр.

— Хурламастăп. Ива! Ива! — ачашшăн умлă-хыçлă каларĕ Янаш. — Ыран ывăлăмăр валли сăпка туянатăп.

Шерпике ним те шарламасть. Вăл — шухăшра. Ывăлне Эливан ят пачĕ. Сăлтавсăр мар-çке-ха. Хальлĕхе иртнĕ кунсем пирки шарламарĕ, ӳлĕме хăварчĕ.

...Савнă каччă пурччĕ унăн — ялти пускил çамрăкĕ — Эливан. Пĕрле ӳснĕ, вăтам шкул пĕтернĕ. Шупашкар хулине пĕрле кайнă. Вăл паха çурт-йĕр лартас ĕмĕтлĕччĕ. Çавăнпа та техникума вĕренме кĕчĕ. Шерпикен ĕмĕчĕ пачах урăхла. Пĕчĕккĕллех хаçата шкул пурнăçĕ çинчен çырса тăма хăнăхрĕ. Усерехпе ĕмĕт çуралчĕ — журналист пулас. Университета илчĕç ăна. Халĕ вăл хаçат редакцийĕнче ĕçлет.

Шерпикен юратнă каччи Эливан шăпи телейсĕр пулчĕ. Ăна, техникумра вĕренекенскере, çара илчĕç. Чечня вăрçине лекрĕ. Пĕр çыру çеç çырчĕ вăл унтан. Ашшĕ-амăшĕ часах хурлăхлă хыпар илтрĕ. Кĕçех килне тупăк илсе килчĕç. Пытарчĕç вара ăна ял масарĕ çине.

Унтанпа темиçе çул иртрĕ. Хуйхă-суйхă пайтах çунтарчĕ Шерпике ăшне. Качча кайма тĕллев лартман вăл. Анчах ун ячĕпе ача çуратма ĕмĕт тытнă. Халĕ ĕнтĕ кĕтни çумра: ача çуралчĕ. Ăçтан ĕнтĕ ывăлне ун ятне ан патăр?! Ялан асра тытнине пĕлтерет ку, тата унăн ĕмĕрĕ тăсăлнине, тепĕр майлă каласан — манманнине те систерсе тăрать.

Пурнăç паянхи кун тумхахлă-ха. Паллă мар пачах, ача хăйĕн ашшĕ çумĕнче ӳсĕ-ши? Пĕрле кун кунлас вăхăтсем ытла та ула-чăла. Ара ăна «атте» тесе чĕнекенсем татах та пур. Халĕ Янаш хăйĕн чăн-чăн ывăлне мĕншĕн Эливан ят панине те чухламасть. Пĕлсен, тен, кӳренĕ те-ха. Тепĕр тесен, вăл ăнланма тивĕç, çав териех айван çын мар. Чи пахи — ачи хăйĕн.

Хĕвел вăл тухать те анать. Кунсем ăсанаççĕ каялла таврăнмасăр. Янашпа Шерпике ачине саккун йĕркипе ят хучĕç.

Тĕлĕнтерет çак пурнăç. Тĕнчене çын килнĕ пурăнма. Эсир — ашшĕ-амăшĕ. Эппин, туса парăр ăна йĕркеллĕ ӳсмелли майсем. Хальлĕхе ăна, пĕчĕкскере, мĕнпурĕ те хырăма тăрантма тӳттӳ тата паппа тума сăпка кирлĕ. Аталан ĕнтĕ — пĕчĕк няня.

Темиçе кун иртрĕ. Янашăн киле каймалла. Ăшĕ çунать çыннăн. Вăл сĕм вăрманта çул тупаймасăр аташса çӳрет. Пуçра сухăрлă шухăшсем кăна. Каллĕ-маллĕ уткаланă хыççăн аптранипе ачана кăкăр ĕмтерекен Шерпике çумне пырса ларчĕ.

— Ан пăшăрхан, — терĕ ăна Шерпике. — Ку таранччен эсĕ мĕнле пурăннă, малашне те сан урапу ĕлĕкхи йĕрпех чупĕ.

— Йăнăшан, хаклă юратăвăм, — сăмах хушрĕ Янаш. — Пурнăç улшăнчĕ. Тĕрĕсех, умра юплĕ-юплĕ çул. Йăнăшма юрамасть, пĕртен-пĕр çул суйласа илмелле. Улталансан хăшĕ те пулин юсанайми аманать.

Çак самантра Ивăна тем юрамарĕ, хирĕнсе илчĕ те увва-увва йĕрмĕшрĕ.

— Чухлатăн-и, чунăм, вăл мана кăларса ярасшăн мар, — пуплешрĕ Янаш. — Сирĕн мана йышăнмах тивет.

— Пирĕн кунашкал килĕшӳ пулман, — сăмах хушрĕ ача амăшĕ. — Санăн хăвăн çемье пур.

— Кунта манăн тăван ывăл — пĕртен-пĕр ывăлăм. Ăна мĕнле расна усрас?

Шерпике ачине вырттарчĕ те çумрах тăракан Янаша ыталарĕ. Вара иккĕшĕ те ытарайми пăхрĕç паппа тăвакан ачана.

— Ырă тĕлĕк кур, ывăлăм, — терĕ Янаш.

Унăн ашшĕпе амăшĕ ыталаннипех алăк еннелле утрĕç. Уйрăлма йывăр. Юлашки хут чуптурĕ те Янаш аранах алăк уçса тухрĕ.

Утать, утать... Ытахальтен пуçне çӳлелле каçăртрĕ те кура пачĕ: тӳпе юнтарнă пĕлĕтпе карăннă. Куç умне Тунисса пикене килсе тăратрĕ. Турă ăна парнеленĕ çак тӳпен пĕр пайне. Куçне, юнтарнă пĕлĕт тĕслĕскерне, çиçтерсе пăхатчĕ Янаш çине. Ăçта кайса çухалчĕ-ши? Пурăнатех пулсан хăш тĕлти тинĕс хумĕ лăпкакан çыран хĕрринче кун кунлать-ши? Ăна мичманпа троллейбуса кĕрсе ларнине хăй куçĕпе курчĕ-çке. Янаш тăкăрлăка çитсен тунката выртнине курчĕ те ун çине ларчĕ. Куç умĕн иртеççĕ Туниссапа паллашни, ăна çухатни...

 

2

Чи малтан Янаш Паланов çав вутăшпа ăçта тĕл пулнине пĕлесчĕ... Тупата, юри шухăшласа кăлараяс çук. Кинора мар. Ташлама çӳремен. Хулара, ялти пек, хĕл кунĕсенче хĕр упраç улах лармасть, çу кунĕсенче те ешĕл çеремлĕ урама вăййа тухмаççĕ, темиçе ял çамрăкĕ вăрман уçланкине аслă вăййа пухăнмасть. Хула çамрăкĕсен пĕр-пĕринпе паллашасси самай кансĕр. Вĕсем акă тĕл пулнă, паллашнă. Çапах та ăçта? Пасарта! Çук, çук, вĕсем (Янаш та, Тунисса та) суту-илӳпе çыхăнман. Чăнах та ĕнтĕ хальхи вăхăтра хăш-пĕр хĕр упраç пасарта тем сутать, туянать. Анчах Тунисса ун йышши мар. Вăл таса чунлă пике. Суту ĕçĕнче тупăнатех çынна чике таран лартасси е пилĕк таран юшкăна путасси.

Янаш Паланов çар хĕсметĕнчен таврăнсан Шупашкар ГЭСĕнче инженерта ĕçлеме тытăнчĕ. Унтанпа икĕ уйăх çеç иртнĕччĕ-ха, çийĕнчи тельняшкине те хывма ĕлкĕреймен. Вăл тата институт пĕтерсен виçĕ çул Тинĕс Çар флочĕн çыранти службинче тăнă. Таврăнсан çывăх юлташ тупма та ĕлкĕреймен. Чи ырри — хваттер пачĕç. Ăна тирпейлесе вăхăт самай иртрĕ. Килти ĕç патне ал пымасть. Пĕррехинче тунсăх ăна тĕп хулана илсе çитерчĕ. Урамсенче яланхиллех халăх хĕвĕшет. Ытахальтен вăл лавккасене кĕчĕ, тухрĕ. Çӳлĕкĕсем çинче тавар лăках. Анчах ним туянма та кăмăл çук. Каллех — урама. Çынçем хыççăн утрĕ те утрĕ Янаш. Ăçта куçать ку халăх? Умра кĕтменни — пасар. Шалта — хурт вĕлли! Хĕвĕшет халăх, сĕрлет. Сисмерĕ те Паланов, хăй те чăмрĕ çав юхха. Ир-тет речĕпех карнă палатăсем умĕн. Лавккаçисем сĕнеççĕ хăйсен таварĕсене туянма. Ăна хальлĕхе ним те ним те: ни кĕпе-йĕм, ни калуш-пушмак, пусма-пурçăн кирлĕ мар.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн