Электронлă вулавăш

Бригадăра юлнисенчен хăшĕсем çиленчĕç вĕсене, хăшĕсем ăшĕнче ырларĕç. Çиленме те сăлтавĕ пур ĕнтĕ: вĕсен нормисене те кашни кун мĕкĕрлене-мĕкĕрлене тултармалла. Ырламалли те пур: нимрен те хăраман маттурсем çĕрле тĕттĕм вăрмана тухса тарнă. Халиччен пĕр-пĕр милиционер аллине пырса лекмен-ши-ха хăйсем? Çакăн пек шухăшсем Нинăн пуçне пушшех те кĕреççĕ. Çтаппаншăн пăшăрханать вăл. Темшĕн килĕшет ăна çак вăтам кĕлеткеллĕ те çутă çӳçлĕ каччă. Элле ырă кăмăлĕшĕн, элле. …? Хитре тесе те калаймăн ун çинчен. Икĕ хăлхи айккинелле хупах çулçи пек тухса тăраççĕ, сăмси те кăшт пуклакрах. Анчах Çтаппан йăл! кулнă чухне питçăмартийĕсем çинче ик енче те пĕчĕк çаврашка шăтăксем пулни килĕшет Нинăна. Çак питçăмартисене тытса чуптăвĕччĕ!

Çакăн пек ĕмĕтсемпе вăл паян иртнĕ хырă турачĕсене кăвайт çине ывăтса çунтаратчĕ. Çак самантра пĕр ӳкме пуçланă хырă йывăççи, кӳршĕ йывăçа лексе, айккинелле чалăшрĕ те Нина çунтаракан кăвайт енне сулăнчĕ.

— Нина, чуп! — кăшкăрчĕ хĕре Кĕркури. — Йывăç ӳкет!

Тĕтĕм кĕнĕ куçне аллипе сăтăркаласа тăракан Нина, çакна илтсе, Кĕркури енне пуçне çавăрчĕ çеç, ӳкекен хырă йывăçĕн хăрăк та вĕçлĕ турачĕ унăн чĕркуççийĕнчен кăшт аяларах урине лексе тăрăнчĕ те ура витĕр тухрĕ.

— Ай! — йынăшса ячĕ ури йывăç айне пулнă Нина. -Манăн урам! Хăраса ӳкнĕ Кĕркурипе Вихтĕр ун патне чупса пычĕç.

— Кавĕрле пичче! — кăшкăрса ячĕ Вихтĕр.— Нина урине амантрĕ!

Лешĕ, хырă турачĕсене иртекенскер, ĕçне пăрахса кăшкăрнă енне пăхрĕ. Уринчен юн юхтарса выртакан хĕре çавăнтах асăрхарĕ вăл.

— Мĕн ӳхĕретĕн? — аллипе Вихтĕре хăмсарчĕ вăл, çамрăксем патне чупса çитсен. — Юнне часрах чармаллине курмастăн-им, тăмсай!

Кавĕрле пичче, фронтра икĕ çул пулса та чĕрĕ юлнăскер, вăрçăра кун пеккине кăна мар курнă пулас. Вăл хăвăрттăн шăлаварĕн пиçиххине вĕçертсе илчĕ те унпа хĕр пĕççине пăркăчăласа çыхрĕ, йынăшаканскере асăрхануллăн хырă турачĕ çине вырнаçтарса вырттарчĕ.

— Юрĕ, юрĕ, Нина! — текелерĕ бригадир. — Ан пăшăрхан, Уру хуçăлман. Юн та юхма чарăнчĕ.

Кавĕрле пичче икĕ паркарах хырă турачĕсене пуртăпа йĕпписенчен тасатрĕ те вĕсенчен наçилкке пекки турĕ. Ун çине вĕтĕ хырă турачĕсене сарчĕ, вара наçилкке çине хĕре вырттарчĕ.

— Акă, пулчĕ те! — каллех хăвăрттăн калаçрĕ бригадир. — Нина, эсĕ ыратнине чăтма тăрăш! Халех станцири тухтăр патне илсе кайăпăр.

Вихтĕрпе Кавĕрле пичче наçилккене икĕ вĕçĕнчен çĕклерĕç те васкавлăн барак енне утрĕç.

— Эсир ĕçлĕр! — кăшкăрса хăварчĕ бригадир ыттисене. — Анчах асăрхануллăнрах пулăр!

Барак çывăхĕнче мастерăн лаша кӳлнĕ çунине курсан, тӳрех ун патне пычĕ.

— Нинăна тухтăр патне леçмелле! — кĕскен каларĕ Кавĕрле пичче кантуртан тухнă мастера.

Лешĕ пĕр ыйту памасăрах çуни çине ларчĕ те çур сехетрен Нина станцири тухтăрăн шанчăклă аллине лекрĕ.

 

VII

Пичĕ-куçĕсене шăнтса пĕтернĕ Çтаппанпа Микиш вăрмантан тарнăранпа тăват кун иртсен тăван ялне çитрĕç-çитрĕçех. Мĕн кăна курмарĕç вĕсем çул çинче! Малтан, леш пушкăртăн мунчинчен çĕрле тухса кайсан, Çтерле çитиех вăрмансемпе хирсем урлă çуран утрĕç. Пĕр каç пушкăрт ялĕсем хушшинче ларакан чăваш ялĕнче çĕр каçрĕç. Хăйсен çуртне çывăрма кĕртнĕ кил хуçи арăмĕ — ватă мăнакка — вĕсене çитерсе-ăшăтса килĕнчен ăсатса ячĕ, çул çине çăкăрпа какай татăкĕ пачĕ. Кайран ачасем çул çинче шăнса кӳтрĕç пулсан та, выçăхса япăхнăскерсем, Çтерлĕри хăйсен калхусĕн хваттерне çитсе ӳкрĕç. Кунта кам та пулсан хăйсен ялĕнчен пулассине шанчĕç вĕсем, анчах, пасартан инçетре мар вырнаçнă пĕр хутлă йывăç çуртăн хуçи, Семен тете, ачасене савăнтараймарĕ.

— Ку эрнере никам та Чинкейрен килмерĕ-ха, — пĕлтерчĕ вăл вĕсене, сĕтел хушшинче апатлантарнă май. — Çавăнпа сире килĕрсене çула ункай лавсемпе çитме тивĕ.

Çемен тетен сăмахĕсемпе килĕшсе, таркăнсем ирхине пасара тухрĕç те хăйсен кӳршĕ тутар ялĕнчен лашасемпе пасара килнĕ ентешĕсене курчĕç.

— Пире те киле лартса кайăр-ха! — пычĕç тутарсем патне чăваш çамрăкĕсем.

— Эпир ыран çеç таврăнатпăр, — пĕлтерчĕç лешсем. — Кĕтессĕр килсен — кĕтĕр, лартса кайăпăр.

— Кĕтместпĕр, — хуравларĕç таркăнсем. — Пирĕн часрах яла çитмелле.

Пĕр милиционер хăйсем çине тинкерсе пăхни те вĕсене часрах пасартан кайма хистерĕ. Часах хулан сарлака урамĕсем те вĕсен хыçĕнче тăрса юлчĕç. Каçчченех ял-ял урлă утрĕç ачасем, тĕттĕм те пулчĕ. Акă, çĕрле çитсен, вĕсене хăйсен ялĕн çурчĕсем ту çинчен уйăх çути витĕр курăнса кайрĕç. Ял енчен темле ăшă çапнă пек туйăнчĕ ывăннипе урисем çинче аран тăракан ачасене.

— Çитрĕмĕр! — терĕ Çтаппан. — Килте тинех тăраниччен çийĕпĕр! Ăшăнăпăр! Çывăрăпăр!

Иккĕш те савăннипе çамрăк путексем пек тăнă вырăнĕсенче сиккелесе илчĕç. Ывăннă кквтисене те таçтан вăй кĕнĕ пек туйăнчĕ. Ачасем пĕр-пĕрин çине пăхса илчĕç те, кашни хăйĕн килĕ енне ту çинчен чупса анса кайрĕç. Вăрманти тарăн юра ашма хăнăхнăскерсене, кил хыçĕнчи ăшăх юр ним те те мар пек туйăнчĕ. Çтаппан хăйсен картишĕнчен хыçал енне тухакан калиткине уçса пӳртум патне чупса пычĕ, алăкран хыттăн шаккарĕ.

— Анне! Эпĕ ку, Çтаппан...

— Айтурух! — илтĕнчĕ шалтан амăшĕн тĕлĕннĕ сасси. — Ăçтан килме пĕлтĕн, ачам? Вăрманта мар-им эс?

Амăшĕ алăка васкаса уçрĕ те, ывăлне ыталаса илсе çурта кĕртрĕ. Çак вăхăтра кăмака çинче çывăракан йăмăкĕпе шăллĕ те, вăранса, пуçĕсене кăларчĕç:

— Аван-и, пичче!

Ашшĕ çуртăн шалти пӳлĕмĕнчен тухрĕ. Мăшăрĕпе ачисем Çтаппан таврăннăшăн хĕпĕртерĕç пулсан, ашшĕн пичĕ тĕусĕмленчĕ. Вăл тумтирне хывакан ывăлĕ патне пырс хулĕнчен тытрĕ:

— Ма вăрмантан тарса таврăнтăн? Чăтаймарăн-им?

Çтаппанăн пичĕ те самантрах тĕксĕмленчĕ, анчах вăл шăп тăчĕ-ха.

— Вăрçă вăхăтĕнче фронтран таракансене персе пăрахатчĕç! — шăппăн, анчах татăклăн каларĕ ашшĕ. — Эсĕ пур ….

— Фронтри салтаксене апат çитернĕ, выçлăхпа асаплантарман! — ашшĕне хирĕçлеме пултарнăшăн хăй тетĕлĕнсе кайрĕ ывăлĕ. — Пире вара вăрманта тăраниччен çитермеççĕ, иртен пуçласа каçччен ĕçлетереççĕ.! Выльăхсем-им эпир ?

Çак самантра ашшĕ вирлĕн пуçĕнчен çупса янипе ывăлĕ сулăнса кайрĕ те стенана пырса çапăнчĕ. Вăл, çакна кĕтменскер, пĕр аллипе пуçне тытрĕ, тепринпе пăтаран çакса ĕлкĕреймен фуфайккине каллех тăхăнма пуçларĕ.

— Тавтапуç, атте, ывăлна çапла кĕтсе илнĕшĕн! — теме çеç пултарчĕ вăл. — Эпĕ кайрăм!

Çтаппан тухса каяс шутпа алăка уçрĕ çеç, амăшĕ унăн мăйĕнчен пырса çакăнчĕ:

— Çак çĕр варринче ăçта каятăн, ывăлăм? Ниçта та ямастăп ! Аçун пуçĕ çав таран ĕçленĕшĕн ан çилен ăна — ухмаха!

Шăллĕпе йăмăкĕ те кăмака çинчен çара урисемпех сиксе анчĕç:

— Ан кай, пичче!

Ашшĕ шалти пӳлĕме кĕрсе кайрĕ, шăпланчĕ.

Çтаппана амăшĕ сĕтел хушшине лартасшăн пулчĕ.

— Аттене ан çилен! — пăшăлтатрĕ Марье йăмăкĕ. — Вăл кăра çилĕллĕ те, çилли час иртет унăн.

— Çапла çав, çапла! Вăрçа кайиччен лăпкă кăмăллăччĕ вăл, анчах вăрçăра контузипе кăкăр суранне туяннă хыççăн çавнашкал пулса таврăнчĕ, — куçĕсене тутăр вĕçĕпе шăлкаларĕ амăшĕ те. — Юрĕ-ха, сывă таврăнчĕ.

Çтаппан, амăшĕ хистенипе, саланса сĕтел хушшине ларчĕ. Çапах ним те калаçмарĕ-ха вăл. Ашшĕне кӳренни иртсе каймарĕ. Çак вăхăтра лешĕ хăйех шалти пӳлĕмрен тухрĕ те ывăлĕ çумне пырса ларчĕ.

— Юрĕ, ывăлăм, каçар! Каппăл çилĕ килсе кайрĕ те…. Вăрман касни, чăнах та, фронт мар ĕнтĕ вăл, — çупăрларĕ ывăлне пуçĕнчен.

Лешĕ чĕнмерĕ. Анчах ашшĕ тĕнчери чи лайăх çын пек туйăнчĕ ăна çак самантра.

Çтаппан амăшĕ лартса панă яшкана хĕрĕплеттерсе çинине пăхса ларакан ашшĕпе амăшĕ майĕпен лăпланчĕç. Юрикпе Марье те кăмака çине улăхрĕç.

— Юрĕ, ывăлăм выртса çывăр! — терĕ юлашкинчен ашшĕ.— Çул çинчен кан! Эпĕ калхусăн председательне сана вăрмантан апат-çимĕç илме янă, тейĕп. Эсĕ пĕччен кăна килтĕн-и?

— Çук. Микишпа.

— Сирĕн иксĕрĕн те каллех вăрмана каймалла пулать. Ма, тесен, тарнăшăн тĕрмене хупса лартма пултараççĕ.

— Чăнах-и?

— Çапла, ывăлăм! Кӳршĕ тутар ялĕнчен икĕ сан пек ачана вăрмантан тарнăшăн ултшар уйăха хупса лартнă терĕç.

Иккĕш те шăпланчĕç. Амăшĕ çеç Çтаппан пушатнă чашăка çуса кăшттăртатрĕ.

Кĕçех ывăлне сарлака сак çине вырăн сарса пачĕ те леш ăшă юркан айне чăмрĕ. Анчах, епле ывăннă пулсан та, часах çывăрса каяймарĕ-ха. Шухăшĕсем вăрманта юлнă Нина таврах явăнчĕç.

— Акă, эпĕ ăшă юркан айĕнче выртатăп-ха. Нина вара баракри хытă нар çинче шăнса выртать , тăраниччен çиеймест.Чăнах та, атте тĕрĕс калать. Пирĕн Микишпа иксĕмĕрĕн каллех, хамăра тĕрмене хупса лартиччен, вăрмана каймалла. Микиш пымасан та, пĕчченех каятăп. Нина унта! — пĕр аякĕ çинчен теприн çине çаврăнса выртрĕ вăл. Çак шухăшсемпе çывăрса кайрĕ...

Çывăрса тăнă вăхăта кăнтăрла çитсе пыратчĕ ĕнтĕ. Çтаппан сак çине тăрса ларчĕ те унталла-кунталла пăхкаларĕ. Килĕнче шăп. Йăмăкĕпе шăллĕ шкула кайнă пулас. Ашшĕ те лаша ферминчех-тĕр ĕнтĕ. Пĕр амăшĕ çеç сĕтел çине апат лартать. Акă, ывăлĕ вăраннине курсан, ун патне пычĕ, пуçĕнчен шăлса илчĕ.

— Ав, епле япăхса кайнă эс! — шеллерĕ вăл Çтаппаана. — Сăмсуна та тăм илтернĕ!

Ывăлĕ амăшне вăрмантан епле килсе çитни çинчен каласа пачĕ. Çак вăхăтра килне ашшĕ таврăнчĕ.

— Пулчĕ, калаçрăмăр! — пăхрĕ вăл ывăлĕ çине. — Ыран Çимун Микишпа иксĕре каялла вăрмана леçме пырать. Председатель ăна çунине лайăх лаша кӳлме, çуна çине темиçе михĕ çĕрулми, çăнăх, кăшт какай хума хушрĕ. — Тата ăшă тумтир.

— Ятлаçмарĕ-и? — ыйтрĕ амăшĕ.

— Çук. Миккишпа Çтаппан апат-çимĕç илме килнĕ, терĕм те…

— Тĕрĕс каланă. Ыранах кайăпăр! — йăл! кулчĕ Çтаппан. — Эпĕ мунчана хутса ярам-ха. Кил мунчи кĕменни вăрах пулать.

Тепĕр кун ирех Çимун, Çтаппан тата Миккиш ялтан тухса кайрĕç. Лаша çуни çине михĕсем тиенĕрен, унта ларма ачасене меллĕ вырăн та юлмарĕ. Çимун çеç малта выртакан михĕ çине улăм хурса хăпарса ларнă. Çамрăк каччăсем ăçта çуна çинчи михĕсем çине улăхса ларса, ăçта çуна çинчен сиксе анса чупса пыраççĕ. Каç енне Çтерлĕ хулине çитсе ӳкрĕç, калхус хваттерне кĕрсе, çĕр каçрĕç. Кун уяр тăнипе, çул такăр. Лаша юртать те юртать. Тепĕр каç пĕр пысăк вырăс салинче çĕр каçрĕç: унта та Чинкей калхусĕн хваттерĕ пур. Виççĕмĕш кун çул кунĕпе тенĕ пек вăрман тăрăх чупрĕ те, çулçӳревçĕсем каçпа Вĕçень станцине çитсе ӳкрĕç. Унтан айккине пăрăнчĕç те лаша Çтаппансен баракĕ еннелле юртрĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн