Электронлă вулавăш

Сĕрме купăс кĕввипе Таньăн çепĕç те çирĕп сасси çĕрлехи лăпкă сывлăшра хумлăн-хумлăн юхрĕ.

— Бис! Браво! — кăшкăрашрĕç пухăннисем хĕр юррине вĕçлесен.

— Тата юрлаттарас!

— Çитĕ! Çула пуçтарăнма вăхăт. Тул çутăличчен кунтан çухалмалла пирĕн, — пĕтĕмлетӳ турĕ Исса.

— Ниçта та каймастăп сирĕнпе! — кăшкăрчĕ хĕр чун хавалĕпе, хăй çавăнтах хĕвĕнчен çĕçĕ туртса кăларчĕ. — Пырса перĕнĕр кăна — чиксе пăрахатăп!

Тем пăшăлтатрĕ Исса юлташĕсене. Лешсем самантрах хĕр çине сиксе ӳкрĕç, аллисене пăрса çĕççине туртса илчĕç те çăварне пăкăласа çыхса пăрахрĕç. Вăй питти арçынсене хирĕç ним те тăваймарĕ Таня. Çак шăв-шава коридорта итлесе тăракан Владимир Петрович йăпăр-япăр хăй пӳлĕмне кĕчĕ, лампочкăна виçĕ хут сӳнтерчĕ. Милици çыннисене систермелли вăрттăн паллă пулчĕ ку. Тепĕр самантранах çурта кĕмелли алăк тăпсипе пĕрлех кĕрĕслетсе ӳкрĕ те пулĕме пичĕсене маскăсемпе хупланă автоматлă çынсем чупса кĕчĕç:

— Аллăрсене çĕклĕр! Пурте стена енне çаврăнса тăрăр!

Çакна кĕтмен арçынсем çухалсах кайрĕç. Исса текенни кăна сасартăк сĕтел айне выртса пистолет туртса кăларчĕ. Персе ĕлкĕреймерĕ: маскăллă икĕ кервен çын унăн аллисене хыçала пăрса лартрĕç.

— Яр! — хăрăлтатрĕ хурах.

Çак вăхăтра пӳлĕме Владимир Петрович кĕчĕ.

— А-а, сутăнчăк! Пире сутнăшăн нумай тӳлерĕç-и? — шăлне шатăртаттарчĕ Смирнов.

Чăваш каччи чĕнмерĕ. Вăл сĕтел патне иртрĕ те малтан Смирновпа карчăка, унтан Исса текеннине тĕсесе пăхрĕ. Тӳрех палларĕ: умĕнче — хăй пурăннă хваттерте темиçе кун каярах курнă çын тăрать. Хура çӳç-сухал, тăрăхларах пит çинче сарлака лаптак сăмса, хура куç, шĕпĕн... «Исса, Исса... Чим, Чечняра тĕл пулма тивменччĕ-ши ку çынпа? Иккĕленмелли çук, çавă ку, чăнах та!» — тинех аса илчĕ вăл.

— Вăт, тĕл пултăмăр та санпа, Исса. Çĕр чăмăрĕ çаврака иккен. Тахçанах шалчу тулмаллаччĕ сан, — сăмах хушмасăр тӳсеймерĕ Владимир Петрович.

— Сана, йытта, ун чухнех персе пăрахмаллаччĕ. Шеллерĕм, чĕрĕ хăвартăм. Юрĕ, Аллах пулăшсан тепре те тĕл пулăпăр-ха, — шăл витĕр сăрхăнтарчĕ кашни сăмаха. — Ун чухне курсанах палларăм-ха сана. Кунта тепре тĕл пуласса кăна кĕтменччĕ.

— Хупла çăварна, йĕксĕк! — автоматпа çурăмĕнчен тĕртрĕ ăна майор тумне тăхăннă спецназовец. — Эсир халĕ пирĕнпе пыратăр, — Смирновпа Анна Ивановна енне çаврăнчĕ майор.

— Эпĕ çак кил хуçи. Мана тытса кайма сăлтав çук, — шăрт-март тăчĕ карчăк.

— Кунта мĕн пулни-иртнинче ман ĕç çук. Эп ĕçпе килнĕ çын, — тӳрре тухма тăрăшрĕ Смирнов та.

— Кам мĕнле çын пулнине следстви татса парĕ. Хăвăр ирĕкпе пырасшăн пулмасан «тимĕр сулă» тăхăнтартсах илсе каятпăр. Илсе тухăр пиллĕкĕшне те, —хушрĕ майор.

Кухньăра виççĕн юлсан çеç лăпланса çитрĕ Таня. Веçех хăрушă тĕлĕк пек туйăнчĕ ăна.

— Тавтапуç сире çăлса хăварнăшăн. Халь хамăн пӳлĕме кайма юрать-и?

— Чарса тăмастăп. Канăр. Ан пăшăрханăр, хăрушлăх иртрĕ халь. Çак ушкăна тивĕçлипе явап тыттарĕç, — лăплантарчĕ майор. — Владимир Петрович, çак Иссана ăçтан пĕлетĕр? — кăсăкланчĕ вăл иккĕшĕ кăна юлсан.

— Çар тивĕçне Чечняра пурнăçлама тиврĕ. Шăп çавăн чух Гудермес çывăхĕнче тĕл пулнăччĕ унпа. Çак боевик ун чухнех çын вăрласа сутассипе палăрнăччĕ

 

* * *

1994 çулхи çуркунне Володя Иванова çара илчĕç. Псковри сывлăш—çар десантçисен дивизинче çур çул ытларах кăна пулчĕ — вĕсен полкне Чечен Республикине ăсатрĕç. Грозный хулине Дудаев боевикĕсенчен тасатнă чухнехи çапăçусенче пĕрремĕш кунран пуçласах хутшăнма тиврĕ чăваш каччине — вут-çулăм витĕр сывă, тĕрĕс-тĕкелех тухрĕ. Кĕçех ăна Гедермес хулине куçарчĕç. Лăпкă марччĕ унта. Кăнтăр кунĕнче çапăçу пулмарĕ пулсан, çĕрле яланах сыхă пулма тиветчĕ. Кун çутинче мирлĕ çынсем пек курăнакан чеченсенчен нумайăшĕ хĕç-пăшаланнă боевиксене çаврăнатчĕ каçхине. Хуçасăр юлнă çуртсене çаратасси, çын вăрласси анлă сарăлнăччĕ. Çын вăрлас енĕпе палăрнă бандăн ертуçи Исса ятлă пулни те паллăччĕ.

Пĕр каçхине Володя БРТпа хула урамĕсене дозора тухнăччĕ. Иванов отделенийĕ палăртнă маршрутпа темиçе те хутларĕ. Ир енне каялла таврăннă чух БТР умне пĕр вырăс хĕрарăмĕ чупса тухрĕ.

— Пирĕн çурта боевиксем тапăнчĕç. Упăшкапа ывăла хăйсемпе илсе кайрĕç, — пăлханса пĕлтерчĕ вăл.

— Хăçан пулчĕ ку? Нумаййăн-и вĕсем? Машинăпа-и? Хăш еннелле илсе кайнине асăрхаса юлаймарăр-и? — тĕпчерĕ сержант.

— Иккĕнчĕ вĕсем. Иккĕшĕ те автоматсемпе. Халь кăна симĕс «Жигулипе» кайрĕç, — хуларан тухакан çул çине кăтартрĕ хĕрарăм. — Машинин номерне асăрхаса юлаймарăм çав. Çак урамри пиллĕкмĕш çуртра пурăнатпăр эпир. Мĕн тумалла халь манăн? — макăрса ячĕ хĕрарăм.

— Тул çутăлсанах комендатурăна пырса заявлени çырăр. Ан хăрăр, сирĕн килте ик салтак хурала юлать. Упăшкăрпа ывăлăра çав хурахсен аллинчен хăтаратпăрах, — лăплантарчĕ Иванов.

Хĕрарăмпа уйрăлсанах сержант раципе хула комендатурипе çыхăнчĕ, блокпостсене асăрхануллăрах пулса хуларан тухакан машинăсене чарса тĕрĕслеме ыйтрĕ. Тепĕр самантран БТР хĕрарăм кăтартнă çулпа хула хĕрринелле васкарĕ.

Çуллахи çĕр кĕске. Шуçăм çути килчĕ. Ку лайăх-ха, кун çутинче боевиксем темех тăвас çук. Çумăр кĕреслеттерсе çăва пуçлани кăна салтаксен кăмăлне пусса тăчĕ. Кун пек çанталăкра хурахсен йĕрĕ çине ӳкме йывăр пулать. Çавăнпа тĕп çулран уйрăлакан юплĕ çулсене чарăна-чарăна тĕрĕслерĕç — машина йĕрри палăрмарĕ. Акă блок поста çитиччен çухрăм çурă пек юлсан БТР хĕреслĕ çул патĕнче чарăнчĕ.

— Сулахая çăмăл машина пăрăнса кĕнĕ, — пĕлтерчĕç салтаксем.

— Малалла! — хушрĕ водителе сержант.

БТР пылчăклă кукăр-макăр çулпа малалла васкарĕ. «Ку çулпа инçе каяймĕç. Пурпĕр хăваласа çитетпĕрех. Паллах, хурахсем хĕç-пăшаллă. Çавăнпа асăрхануллăрах пулмалла», — шутларĕ Иванов.

Кун çути тавралăха хăй ытамне илчĕ. Çумăр çаплах чашлаттарса çăвать, аслати вĕçĕмсĕр çĕре кисретет. Пĕр аллă утăмран нимĕн те курăнмасть.

— Сержант юлташ! Умра çăмăл машина! — асăрхаттарчĕ салтаксенчен пĕри. Иванов кабина чӳречи çумне тĕршĕнсе малалла тинкерчĕ. Чăнах та, БТРтан пĕр вăтăр утăмра симĕс «Жигули» пылчăклă çулпа пăркалана-пăркалана пырать. Акă машина вĕтлĕх енне пăрăнма пуçларĕ те ланкашкара лакса ларчĕ. Кабинăран автоматлă икĕ арçын сиксе тухрĕç.

— Чарăнăр! Перетпĕр! — асăрхаттарчĕ сержант. Лешсем çаплах чарăнманнине курса автомачĕпе вĕсен пуçĕсен çийĕпе шатăртаттарчĕ.

Боевиксем хирĕç пере-пере вăрман енне чупрĕç.

— Çулне пӳлмелле! Унсăрăн тараççă! — кăшкăрчĕ сержант водителе.

Таракансемпе вăрман хушши кĕскелсех пырать.

— Сержант юлташ! Тарса хăтăлаççĕ кусем! Пеме ирĕк парăр! — тӳсĕймерĕ пулемет умĕнчи салтак.

Сержант аллине кăна сулчĕ — пулемет тăкăлтатнă сасă янăрăса кайрĕ. Малта чупаканни çийĕнчех çĕре йăванчĕ, тепри автоматне пăрахса аллисене çĕклерĕ. БТР çинчен сиксе аннă салтаксем ăна самантрах çыхса пăрахрĕç.

— Теприне кайса пăхăр: сывă-и вăл е аманнă? Машинине тĕрĕслĕр. Тыткăнрисем унтах пулмалла, — хушрĕ сержант.

Чăнах та, çыхса пăрахса çăварĕсене пăкăланă арçынсене машина кабининче тупрĕç. Лешсем ним ăнланаймасăр чĕлхе çухатнă, ун-кун кăна пăхкаласа тăчĕç.

— Теприне тупаймарăмăр. Вилнĕ пек пулса выртрĕ те тарса ĕлкĕрчĕ пулмалла, — пĕлтерчĕç боевика пăхма кайнă виç салтак.

— Инçех тарса ĕлкĕреймĕ. Шырама пуçлатпăр. Боевик автоматлă, хирĕç тăрас пулсан,чĕрĕлле тытмасса та пултаратăр, — пĕтĕмлетӳ турĕ отделени командирĕ.

Салтаксем вăрмана асăрханса кĕчĕç. Çумăр çаплах чарăнмасть. Çанталăк тĕксĕм. Пĕр чĕрĕ чун та курăнмасть таврарă. Вĕтлĕхре пытаннă çынна мар, утакан-чупакана та асăрхаса юлма кансĕр. Умра — тарăн вар. Унта та салтаксем никама та асăрхамарĕç. Салтаксен сулахай енче пыракан сержант хăйĕнчен инçе мар ту хушăкне асăрхарĕ, унта пĕчченех çитсе тĕрĕслеме шутларĕ.

Умĕнче — пысăк çăварлă шăтăк. Анлăшĕ-урлăшĕ пĕр хăлаç та пулать. «Эх, хампа граната илмеллеччĕ. Кун пек шăтăк-хушăкра растяжка çине ним мар пырса перĕнме пулать», — вĕлтлетрĕ шухăш. Юрать-ха пиçиххирен çакнă хунарĕ пур. Автоматне хатĕр тытса шала кĕчĕ сержант. Сулахай аллинчи хунар çути ту хушăкĕн стенисене тĕпчевлĕн хыпашларĕ. Самай пысăк пӳлĕм пекки палăрчĕ. Тăршшĕ вунă утăма яхăн, сарлакăшĕ — улттă-çиччĕ. Çак «пӳлĕм» вĕçĕнче ещĕксем речĕ-речĕпе лараççĕ, вĕсемпе çумлăн — хăмаран çапкаласа тунă вăрăм сĕтел, унăн икĕ енче — хăма саксем, тимĕр кăмака... «Чим, бандитсен йăви вĕт ку!» —тавçăрса илчĕ чăваш каччи. Шалта никам та курăнмарĕ. Володя Иванов малалла иртрĕ. Çак самантра ăна хыçалтан вирлĕн туртса çапрĕç. Нимĕн те ăнланаймарĕ сержант, куçĕ хуралса килчĕ, хунар çутинчи япаласем айăн-çийĕн çаврăнса кайрĕç. Вăл аллинчи автоматпа хунарне туртса илнине кăна астуса юлчĕ.

Тăна кĕрсен вăл хăй ансăр та хытă çĕрте выртнине ăнланчĕ. Пуçне çапса çурнă. Сылтăм куçне юн кĕвелсе ларнă, уçăлмасть. Сак çинче выртать-мĕн. Краççын лампи çĕр хăвăлĕнчи пӳлĕме вăйсăррăн çутатать. Сĕтел хушшинче хура сухаллă çын автомат рожокне авăрласа ларать. Лампа çутинче унăн пичĕ аванах курăнать: лаптак сăмса, сарлака çăвар, сылтăм пичĕ çинче пысăк шĕпĕн... Ту хушăкне пĕччен кĕрсе йăнăшнине халь лайăх ăнланчĕ сержант. «Ăçта манăн салтаксем? Нивушлĕ çак шăтăк-хушăка тупса тĕрĕслеме ăнкараймаççĕ?» Тĕм тĕрлĕ ыйту — хурав çук. Тăрса ларасшăн пулчĕ — пултараймарĕ. Алли-урине çыхса лартнă иккен. Выртакан йăшăлтатнине леш çын та сисрĕ, лампа илсе сержант патне пычĕ.

— Ну, мĕн тумалла санпа? — куçран пăхрĕ вăл. — Халех леш тĕнчене ăсатас-и? Кăшт пурăнассу килет-и? Аçу-аннӳ ăçта пурăнать? Чĕрĕ юлма та шанăç пур-ха санăн. Çĕр пин доллар ыйтса киле çыру çырăн та, укçи кунта çитсен хуть Çĕпĕре тухса кай. Укçи-тенкине тупса параймасан санран шашлык тума тивет. Анлантăн-и?

— Кун пирки иккĕленместĕп, — кашни сăмаха уçăмлă калама тăрăшрĕ Володя. — Тӳрех калам: кун чул укçа тупаймастăп. Эп ача çуртĕнче ӳссе çитĕннĕ, пуян атте-анне çук.

—Хе—хе, эсир пурте малтан çапла юрлатăр. Автомат кĕпçинчен вилĕм пăхсан укçи-тенки самантрах тупăнать. Юрĕ, каçчен вăхăт пур-ха санăн. Хăçан, ăçта укçа тупасси çинчен уйла. Исса ятлă эп. Ман çинчен илтнĕ пуль? Сан яту-пуçу мĕнле? Кама асăнса çурта лартмалла кайран? — лĕх-лĕх кулчĕ боевик. — Каçчен сана кунтах хăварăп. Асту, кунти чул алăка уçса таракан хальччен пулман. Кăшкăрса-макăрса ахалех ан нушалан. Пурпĕр никам та илтес çук. Каçар та, сых ятне аллуна тимĕр сулă тăхăнтартма тивет. — Боевик наручник тăхăнтарса ăна чула çапса лартнă сăнчăртан çаклатрĕ, вара тин ал-урана çыхнă пăявсене салтрĕ. Унтан автоматне илчĕте стена çумĕнчи чула куçарса, унти шăтăка кĕрсе çухалчĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн