Электронлă вулавăш

Вĕсен ĕмĕтне тивĕçтереймерĕ кинĕ.

Иринăн ашшĕпе амăшĕ укçи-тенкине шеллемерĕç пĕртен-пĕр хĕрĕшĕн. Туй хыççăнах çамрăк çемье валли уйрăм хваттер тӳлесе илчĕç. Пуçланчĕ вара çĕнĕ пурнăç. Вĕренсе пĕтерсен Федьăна кӳршĕ районти больницăра ординатурăра малалла пĕлӳ пухма ячĕç. Кунсерен çамрăк арăмĕ патне таврăнчĕ арçын.

Пĕр каçхине Ирина упăшкине ăшĕнче пĕчĕк пепке тĕвĕленнине пĕлтерчĕ. Федор савăшнине те, куляннине те кăтартмарĕ.

— Вăхăтсăртарах пулчĕ, — терĕ çех.

Çак сăмахсем «пулăшрĕç» те ĕнтĕ ăшри пепкине тĕп тума. Никампа та канашламарĕ Ирина. Ашшĕпе амăшне те нимĕн те каламарĕ.

— Паян аборта каятăп, — хумханнă сасăпа пĕлтерчĕ хĕрарăм савнă мăшăрне.

— Мĕнех, хăвăн кăмăлу, — лăпкăн тавăрчĕ упăшки.

Эх, çав вăхăтра мăшăрĕ тытса чарнă пулсан-и! Халĕ вĕсене вунă çулхи ывăл е хĕр савăнтарнă пулĕччĕ. Юратсах юратнă-ши ăна Федор? Юратнах пулсан хăйĕн пепкине çут тĕнчене килме çине тăнă пулĕччĕ.

Ирина сехет çине пăхса илчĕ. Кĕçех çур çĕр çитет. Чĕри туять: таврăнмасть паян киле Федор. Хваттерте шăп. Çак шăплăх чуна çӳçентерет. Урамра çилтăман çĕкленнĕ пулас, вăхăт-вăхăт кантăкран пӳрт умĕнчи чие йывăççи тураттипе шаккаса сас парать. Эп те пĕччен теет пулас.

— Эсĕ пĕччен мар-çке, — пăшăлтатрĕ Ирина. — Сан çумăнта мĕн чул турат. Эпĕ вара хăр тăлăх.

Иринăн ашшĕпе амăшĕ пĕрин хыççăн тепри пурнăçран уйрăлса кайрĕç. Амăшĕ мĕн астăвассах сывлăхран айвантарахчĕ. Ашшĕне инфаркт çапса пăрахрĕ. Пĕр-пĕринпе питĕ килĕштерсе пурăнатчĕç.

Ирина çĕрĕпе лĕм куç хупмарĕ тесен те йăнăш пулмĕ. Ирхине те апатланмарĕ: пĕр курка чей ĕçрĕ те каçхине çуса тултарнă кăпăшка юра аша-аша ĕçе васкарĕ. Ирхинехи чупăва та пурнăçламарĕ вăл паян.

Ача-пăча тухтăрĕ пулса ĕçлекен Иринăн кунĕпех ачасемпе пулма тивет. Пĕлинччĕ çав пепкесемпе вĕсен ашшĕ-амăшĕсем тухтăрăн чĕри епле чиксе ыратнине. Пĕтĕм çепĕçлĕхне, ырă кăмăлне парать вĕсене хĕрарăм.

Алăк хуллен уçăлчĕ те, пӳлĕме пĕр утмăлалла çывхаракан япăхрах тумланнă хĕрарăмпа виçĕ-тăватă çулхи хĕр ача кĕрсе тăчĕç. Çи-пуçĕ пуян пулмасан та таса, типтерлĕ. Çамрăк хĕрарăма курсан хĕр ача пысăк кăвак куçĕсене мăчлаттарса йăл-л кулчĕ.

— Анне! - терĕ вăл тухтăр енне пĕчĕк кăпăшка аллине тăсса.

Кинемейĕн куçĕсем шывланчĕç. Вăл тухтăр çине айăплăн пйхрĕ те унăн куçĕсем те куççульпе тулнине асăрхарĕ.

— Аннӳ мар вăл. Тухтăр аппу, — çупăрларĕ хĕрарăм хĕр ачана.

— Тухтăр анне! — каллех аллисене тăсрĕ хĕр

Ирина пĕтĕм чун хавалĕпе ыткăнчĕ хĕр ача патне. Ăна йăтса илчĕ те хăй çумне хыттăн чăмăртарĕ, çепĕççĕн пит çăмартинчен чуптурĕ.

— Питĕ тунсăхлать амăшĕшĕн. Хăр тăлăха тăрса юлчĕ мăнукăм. Сарăмсăр çĕре кĕчĕç хĕрĕмпе упăшки.

Хĕр ачана ача çуртне вырнаçтарма справка илме килнĕ иккен вĕсем.

— Питĕ шел-çке. Опекун пулса хăйсен çемйине илес текен тăванăрсем çук-им?

— Çук çав. Хам та пĕччен ӳсрĕм. Ывăлăн хăйĕн виçĕ ача. Вăл хирĕç мар та, арăмĕ килĕшмест. Мана çулсем нумай тесе опекун тума килĕшмеççĕ. Сывлăхăм та хавшак тата. Юн пусăмĕ пысăккипе нушаланатăп.

Çирĕп сывлăхлă хĕр ача. Сумлă çемьерен иккен. Амăшĕ учительница, ашшĕ инженер пулса ĕçленĕ. Çул çинче аварие лекнĕ...

Ирина куçне хупрĕ те хăйсен виçĕ пӳлĕмлĕ, хăтлă хваттерĕнче пӳлĕмрен пӳлĕме чупакан сарă çӳçлĕ, пысăк кăвак куçлă хĕр ачана курчă. Вăл ассăн сывласа илчĕ те справка çырма пуçларĕ.

Хĕрарăмпа ача тухса кайсан Ирина хăйĕн блокночĕ çине вĕсен адресне çырса хучĕ. Темĕнччен лăпланаймарĕ вăл. Ун куçĕ умĕнчен хĕр ача сăнарĕ каймарĕ.

Ĕç кунĕ вĕçленсе çитнĕ çĕре хĕрарăм хăй питĕ ывăнса çитнине туйрĕ. Шăм-шакĕ ыратать, пуçĕ çаврăнать. Такам çапса, хĕнесе пĕтернĕ тейĕн. Аран-аран утса çитрĕ хăйсен çурчĕ патне. Подъезд умĕнче Машăпа Мишăна тата вĕсен икĕ ывăлне курчĕ. Çитрĕ те йывăррăн ларчĕ çурт умĕнчи сак çине.

— Ирина аппа! Ирина аппа! — сиккелеççĕ ун тавра Петюкпа Ваççук.

Пĕлеççĕ шăпăрлансем, вĕсен валли унăн сумкинче яланах тутлă çимĕç пур. Пĕрер мандарин тыттарчĕ вĕсене Ирина.

— Тем шурса кайнă эсĕ. Чирлемерĕн пуль те? — хыпăнса ыйтрĕ Маша.

— Çĕрĕпех куç хупман тесен те юрать. Федор киле çывăрма таврăнмарĕ.

Миша ывăлĕсене çавăтса сăрт еннелле утрĕ, хĕрарăмсене калаçма чăрмантарас мар терĕ.

— Маша, эпĕ ача усрама илесшĕн. Федорпа калаçса пăхма шутлатăп. Пирĕн çемье арканасси патне çитсе пырать пулас. Туятăп, Федорăн такам пур. Хăй мана яланах каçхи операцисем пирки ĕнентерет. Пирĕн хушăра арлă-арăмлă хутшăнусем те тахçантанпах çук.

— Калаçса пăх, тантăшăм, калаçса пăх. Тен, килĕрте ача-пăча сасси янăрама пуçласан пурнăçăр майлашса кайĕ. Енчен те хăвăн пепке çуралас пулсан?

— Эпĕ нумай сипленнĕ, Маша. Тĕрлĕ анализсем нумай тутарнă. Тухтăрсем «приговор» текеннине пилĕк çул каяллах çырса панă. Манăн ача пулмасть. Эпĕ пĕрремĕш хырăма пăрахнă.

— Эх, Ирина! Епле пысăк йăнăш тунă эсĕ. Хăв тухтăра вĕреннĕ-çке. Мĕнле шутламан пуласлăх çинчен?

— Чавса çывăх та — çыртма çук çав. Упăшка та чармарĕ. Паянах калаçатăп Федорпа. Тен, килĕшĕ. Пирĕн çемьере пепке çуккишĕн унăн айăпĕ те пур-çке.

Урамра темĕнччен уçăлса çӳрерĕç тантăшсем. Петюкпа Ваççука çак кăна кирлĕ те.

— Эй! Арçынсем! Сирĕн хырăмăрсем хыр тăрне хăпарман-и унта?! — кăшкăрса ыйтрĕ Маша.

— Тĕрĕс те, выçрăмăр, — ун патнелле утрĕç упăшкипе ачисем. Петюкпа Ваççук амăшĕн сумкине йăтса хăпарма васкарĕç.

— Эй, ан ашкăнăр. Пылак çимĕçе апатланнă хыççăн çеç çимелле.

— Апатланас умĕн, апатланнă хыççăн та! — сиккелет Петюк.

 

* * *

Упăшки каллех çывăрма киле килмерĕ çĕркаç. Пăшăрханса ӳкнĕ Ирина кĕсье телефонĕпе шăнкăравларĕ те мăшăрĕн çиллĕрех сассине илтрĕ:

— Ăçта çӳретĕп?! Мана шырама эпĕ пĕчĕк ача мар. Аппендицитпа аптăранă хĕрарăма илсе килчĕç. Операци тумалла пулчĕ.

— Шăнкăравласа пĕлтерме пулмарĕ пуль çав? — хăйне лăпкăрах тытма тăрăшса калаçрĕ арăмĕ.

— Ĕç вăхăтĕнче кил çинчен шухăшлама хушмаççĕ — тимлĕхе чакарма пултарать, — пат татса хучĕ упăшки.

Çав вăхăтра трубкăра хĕрарăм сассисем илтĕнчĕç. Лах-лах! кулаççĕ хăйсем.

«Федор Иванович, нумай калаçатăр эсир! Васкăр! Атту эрех ăшне шăна урине чиксе кăларать!» — кăшкăрчĕ пĕри.

Ирина аллинчи телефон урайне лап ӳкрĕ.

Мĕншĕн пăсăлса кайрĕ-ха вĕсен пурнăçĕ? Юратсах пĕрлешрĕç-çке. Иккĕшĕ те тухтăрсем. Интересĕсем те, пурнăç тĕллевĕсем те пĕр пекрехчĕ вĕсен. Ирхине пĕрле пуçтарăнса ĕçе васкатчĕç. Килте ĕçри пулăмсене сӳтсе яватчĕç. Нимĕн те пытармастчĕ упăшки. Яланах пĕр-пĕрне канаш пама тăрăшатчĕç.

Юлашки вăхăтра Федор куç умĕнчех улшăнса пычĕ. Каçхи дежурствăсем, операцисем нумайлана пуçларĕç. Канмалли кунсенче те сăлтав тупса тухса кайма тăрăшать. Час-часах эрех шăрши кĕре пуçларĕ упăшкинчен. Кăмăлĕ те кăраланчĕ. Ним çукранах харкашма пăхать. Ĕç патне аллисем пымаççĕ унăн. Урлă выртаканне тăрăх та çавăрса хумасть вăл. Пур ĕçе те пултарнă таран арăмĕ тăвать. «Мана йывăр йăтма, хура ĕç тума юрамасть. Эп — хирург. Манăн пӳрнесен туйăмлăхне упраса хăвармалла», — унăн яланхи сăмахĕ. «Эрехпе туслашни пӳрнесен туйăмлăхне, ăс-тăн çивĕчлĕхне ытларах мăкатать-çке», — ассăн сывласа каларĕ Ирина.

Упăшкине шанакан хĕрарăм ун хыççăнни-хăçан та йĕрлесе çӳремест. Ачасен поликлиники тĕп больницăран аяккарах вырнаçнă. Вăл çырман сулахай енче ларать. Кирлех пулсан ыйтса пĕлме май пур паллах. Анчах та йĕрлесе çӳренипе çынна йĕркене кĕртейместĕн-çке.

Ĕнерхи пулăм аса килчĕ: Ирина лавккаран тухатчĕ. Кăмăл-туйăмĕ савăк. Çанталăкĕ те питĕ ырă. Кунсем вăрăмланнă май хĕвелĕ те çутăрах, унăн кулли те ачашрах.

— Феденька, ан асаплантар-ха мана капла. Ах, пĕрре те уйрăлас килмест-çке санран. Суйлама вăхăт çитрĕ санăн. Е арăму, е эпĕ, — илтĕнчĕ аякрах та мар палланă хĕрарăм сасси.

Ирина пуçне калаçакансем еннелле пăрчĕ те упăшкине тата унпа пĕрле ĕçлекен медсестрана курчĕ. Хĕрарăм лавкка кĕтессине тĕршĕнсе малалла сăнарĕ, лешсем ăна асăрхамарĕç. Федя медсестрана никамран именмесĕр ыталаса илчĕ те, иккĕшĕ урампа анаталла утрĕç.

— Çак кунсенче татса паратăп, чунăм, — илтĕнчĕ унăн Иринăн чун-чĕрине ватакан, çутă ĕмĕчĕсене татакан сасси...

Ăçта кайса кĕчĕ-ши çутă хĕвел? Нимĕн те курмасть хĕрарăм. Урисем утмаççĕ. Вăл вăйсăррăн лавкка çумне таянчĕ. Мĕн чухлĕ ларнă-ши çапла?

— Ирина Васильевна! Ирина Васильевна! — силлет такам хулпуççинчен. Хĕрарăм куçне уçрĕ те пĕр çамрăк арçынна курчĕ. Лешĕн куçĕсем шиклĕн пăхаççĕ. — Ирина Васильевна, мĕн пулнă сире? Эсир чирлесе ӳкнĕ пулас. «Васкавлă пулăшу» чĕнтерес пуль. Е хамăн машинăпа больницăна леçес мар-и?

— Чирлĕ мар эп, — асаплăн тухрĕç хĕрарăм сăмахĕсем. — Темшĕн вăй пĕтсе килчĕ. Машинăпа пулсан киле леçсе хăварăр-ха.

— Хаваспах, — çăмăллăн сывласа ячĕ арçын. — Эпĕ питĕ хăраса ӳкнĕччĕ. Пирĕн Айболитшăн Турăран сывлăх, тăнăçлăх ыйтмалла. Манăн пепкесем сире питĕ юратаççĕ, мăшăрăм та хисеплет.

«Чирлĕ çав, чирлĕ. Паянтан манăн чун сывалми чирлĕ», — пăшăлтатрĕ Иринăн самантрах типсе çуркаланса кайнă тути вĕри сывлăша сăрхăнтарса.

Упăшкине мĕн курни çинчен пĕлтерес мар тесе тĕв турĕ Ирина. Тен, ку вăхăтлăх йăпану анчах уншăн? Халĕ вĕт хĕрарăмĕсем те ним уяса тăмасăрах çынсен упăшкисем çумне çулăхаççĕ.

— А мĕн вара? Хĕрĕхри арçын — самый смак, — илтрĕ вăл пĕррехинче пĕрле ĕçлекен çирĕм çулхи медсестраран. — Укçи пулсан, машини чупсан — о' кей! Арăм стена мар — подвинется.

Упăшкипе пĕрле ĕçлекен Аня нихăçан та йăл кулмасăр, сывлăх сунмасăр иртсе кайман. Вăл та çавăн пекех шутлать иккен.

— Пăрасшăн, пăрасшăн вăл мана упăшка çумĕнчен. Пуçĕпех туртса илесшĕн, — куççульпе çăвăнчĕ Ирина.

 

* * *

Паян Машăн канмалли кун. Вăл иртнĕ шăмат кун район администрацийĕнче дежурнăй пулнăччĕ те, çав куншăн паян канма пачĕç. Упăшкипе ачисене ăсатса ячĕ те килти ĕçсемпе тăрмашма пуçларĕ. Ĕçĕ хĕрарăмăн лавĕпех. Маша тирпее юратать. Паян та пуçĕпех ĕçе пуçăнчĕ.

«Тавах турра, — шутларĕ хĕрарăм. — Паян кунччен пурнăçăм йĕркеллех пулса пырать. Ачасем те тĕрĕс-тĕкелех. Сывлăх енчен аптрасах каймаççĕ. Садикра та, шкулта та вĕсем çинчен япăх каламаççĕ. Ваççук кăçал виççĕмĕш класа кайрĕ. «Пиллĕк» паллăсемпе çеç вĕренет. Асли юнтармăшрах. Характерне те кăтартма тăрăшать. Хăйĕн пек тăвасси пур. Вăхăт-вахăт кĕçĕннине кӳрентерме пăхать. Урамра, вăйăра вара хăйне кăтартма пĕлмест — куççуль юхтарса кĕни те пулкалать. Кунта Мишăпа иксĕмĕрĕн айăп та пур-тăр-ха. Маххă ан пар. Хирĕç тăр тесе вĕрентместпĕр ачасене. Апла тесен Петюк пачах урăхла. Хăй чĕрре кĕмест, кӳрентерекенсене парăнмасть. Сăмахпа намăслантарать тата. Улттăри ача тесе калаймăн».

Маша йăл кулса илчĕ. Урамри пĕр самант аса килчĕ ăна. Пĕр арçын ача хĕр ачана курентерчĕ — юр çине тĕртсе ӳкерчĕ. Петя чупса пычĕ те кăкăрне каçăртса арçын ача умне тăчĕ:

— Эс ма хĕр ачапа çапăçатăн?! Арçын тăк — манпа çапăç! — терĕ. Ура хучĕ те юр ăшне чăмтарчĕ.

Лешĕ мĕкĕлт! турĕ. Тăраймасăр выртать. Петюк пычĕ те ал пачĕ:

— Тăр! Мир-и?! — терĕ.

— Мир! — хуравларĕ лешĕ сăмса витĕр. Юрла, юрла ĕçлет Маша. Сасси çепĕç, янăравлă. Культура керменĕ çумĕнчи хора та çӳрет вăл. Пĕччен юрласа дипломсемпе парнесем те çĕнсе илнĕ.

Телефон сас пачĕ.

— Шкултан шăнкăравлатпăр. Ывăлăр шуса ӳксе урине ыраттарнă. Шкул тухтăрĕ «васкавлă пулăшу» машинипе больницăна илсе кайрĕ, — пĕлтерчĕ хыпăннă сасă.

Ним ыйтса та ĕлкĕреймерĕ Маша, трубкăна хучĕç.

Амăшĕ чĕри мар-и? Машăн ал-ури чĕтреме пуçларĕ. Ним тума пĕлмест хĕрарăм. Унталла-кунталла чупкалать хваттер тăрăх. Упăшкине шăнкăравлама телефон кĕпçине тытрĕ. Лере никам та сас памасть. Унтан вăй-халне пухрĕ те килти тумĕ çинех пальто уртса ячĕ. Кун пек чухне тата ал айĕнчи япаласемех таçта тарса çухалаççĕ. Пуçне калпак тăхăнмасăр, çара аллăн тухса чупрĕ. Юрать урамра çанталăкĕ сивех мар. Пуш уйăхĕ вĕçленсе пырать.

Больницăна чупса çитрĕ те ăçта каймаллине шутласа тăмарĕ, тӳрех поликлиникăна, хирург кабинетне, васкарĕ. Кабинет умĕнче пĕр çын та çук. Ĕç кунĕ вĕçленсе пырать пулас. Яри уçса ячĕ те хĕрарăм алăка кабинета кĕчĕ.

— Федор Иванович! Эсир кунта-и?

Сас паракан пулмарĕ. Маша пуçне пăрчĕ те ширма хыçĕнче чуптуса тăракан хирургпа медсестрана курчĕ.

— Ах! — терĕ хĕрарăмĕ. Сассинче намăсланни, чун ыратăвĕ палăрчĕ.

Пуля пек тухса вирхĕнчĕ Маша кабинетран. Чупрĕ те чупрĕ хăй ăçталла кайнине ăнланмасăр. Çак вăхăтра вăл кунта мĕн сăлтавпа килнине те манса кайрĕ. Унтан тăп чарăнчĕ, пĕр вăхăт хушши вырăнтах тăпăртатса тăчĕ. Пуçне аллипе ярса тытса унталла-кунталла силлерĕ. Вара васкамасăр «Васкавлă пулăшу» уйрăмне утрĕ.

Алăка уçса ячĕ те кушетка çинче ларакан ывăлне курчĕ. Чупса пырса ыталарĕ, чуптурĕ.

Ваççука пĕрремĕш пулăшу панă ĕнтĕ. Сылтăм урине гипс лангеткипе çирĕплетнĕ.

— Ытлашши ан пăшăрханăр. Хуçăлман ури. Мăкăлтаннă çеç. Вунă кунран гипсне илетпĕр, — лăплантарчĕ хĕрарăм травматолог.

— Тавтапуçах сире.

— Пирĕн ĕçĕ çавă, — кулать тухтăр. — Ну, Ваççук, малашне асăрхануллăрах пулмалла. Халĕ сире «васкавлă пулăшу» машинипе киле ăсатăпăр.

Ывăлне килне леçсе хăварчĕ те Маша шкула васкарĕ. Ваççукăн сумки те, сылтăм уринчи пушмакĕ те шкултах юлнă. Утнăçемĕн унăн куççулĕ шăпăр-шăпăр юхрĕ. Юрать-ха паллакансем хирĕç пулмарĕç, атту тем шутланă пулĕччĕç. Ку куççульте ачине шеллени те, Иринăшăн хурланни те пĕрле пулчĕç пуль.

Эх, пурнăç! Паян-ыран мĕн кĕтмеллине те картаймастăн вĕт. Машăна упăшкипе мĕнле паллашни аса килчĕ.

Экономика институтне пĕтернĕ хыççăн çамрăк специалиста çак район центрне ĕçе ячĕç. Аван кĕтсе илчĕç Машăна унта. Ĕçе вырнаçсанах общежитинче пӳлĕм пачĕç. Иккĕн пурăнма тытăнчĕç вĕсем. Лида — вырăс хĕрĕ. Питĕ ăш пиллĕскер. Часах пĕр чĕлхе тупрĕç вĕсем. Маша институтра вĕреннĕ чухне вырăс хĕрĕсем чăвашсене тĕккелесе илнине нумай курнă та малтанласа ютшăнарах тытрĕ хăйне. Пурте пĕр пек мар иккен вырăссем те. Лида питĕ ăслă, çынна хисеплеме пĕлекен хĕр. Вăл та шут ĕçĕнче ĕçлет, анчах урăх организацире. Клуба тухкалама пуçларĕç. Икĕ чипер пикене вырăнти каччăсем часах асăрхарĕç. Мишăпа Сергей юлташсем иккен. Ташша чĕне пуçларĕç Машăпа Лидăна. Каччисем яштака, чиперскерсем. Иккĕшĕ те вырăс. Пĕр хуçалăхрах тăрăшаççĕ. Миша шофер пулса ĕçлет. Сергей, ял хуçалăх институтне пĕтернĕскер, механик лавне туртать.

Машăн ĕçтешĕсем вăл Мишăпа тĕл пулкаланине илтсен карах хирĕç пулчĕç.

— Мĕне кирлĕ сана çав çил хăван?! — сассине хăпартсах калаçрĕ тĕп бухгалтер Мария Петровна. — Вăл çыпăçман хĕр те юлман пуль пирĕн салара. Эрех-сăраран та пăрăнса иртмест. Юрĕ, пирус туртни темех мар-ха.

— Сан валли вĕреннĕ çын та тупăнĕ-ха, — пуплет тĕп экономист.

Маша нимех те чĕнмерĕ. «Мĕнле-ха капла? Питĕ йĕркеллĕ çын пек курăнать-çке Миша. Çак виçĕ уйăх хушшинче пĕрре сыпкалани пулнăччĕ-ха. Ун чухне Маша хытарсах асăрхаттарчĕ:

— Пирĕн килте атте те, икĕ пичче те ĕçмеççĕ те, пирус та туртмаççĕ. Манăн эрехпе пирус çине аллергия.

Çапла каларĕ те пăрăнса утрĕ. Çав кунран Мишăран эрех шăрши кĕни пулман. Пĕр-ик эрнерен туртма та пăрахрĕ.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн