Электронлă вулавăш

— Спаççипă ырă сăмахшăн, апачĕ тутлă пултăр! — сăпайлăн хирĕç сасă пачĕ хăйĕн комбайнĕ патĕнчен Геннадий Авакаев. — Пирĕн те кĕçех килмелле...

Малтан — пирĕнне, унтан — сирĕнне, — хаваслăн кулса илчĕ Танюк. — Е эсир тутлăраххине кĕтетĕр-и?

— Тепле пулть ĕнтĕ, — сăмах хушрĕ Андрей Байдулов, ассăн сывласа. — Тутлине кĕтекене йӳççи лекет, теççĕ. Тем каласан та, чипер хĕр аллинчи апат тутлăрах пулаканччĕ...

— И-их, юптарать те Энтри! — хĕрĕн илĕртӳллĕ кулли хир тăрăх кĕмĕл шăнкăрав сасси пек шăнкăртатса кайрĕ.

Хирте пур апат та тутлă. Уйрăмах тин вырса çапнă улăм купи хӳттинче. Ара, тулă улăмĕнчен хăйĕнчен те тин пиçсе тухнă хăпарту шăрши кĕрет-çке-ха.

Танюк ашшĕне апат лартса пама ĕлкĕреймерĕ, ялтан Аваккай Якурĕпе Пайтул Çеменĕ килсе çитрĕç. Вĕсем ывăлĕсем валли пĕрер кастрюль вĕри яшка, пĕрер çыхă çăкăр йăтнă.

— Вăт, комбайнерсем! — хăй тĕллĕн мăкăртатса илчĕ Мултиер. — Чаплă механизаторсем!.. Ним каласси те çук — пултаратăр! Хире ывăлăрсем патне апатпа çӳретĕр... чăн-чăн чипер инкесенчен те ирттеретĕр!..

— Атте, мĕн эсĕ? — тĕлĕнчĕ Танюк. — Кама вăрçатăн?

— Никама та вăрçмастăп, хĕрĕм, — сăмаха урăх çĕрелле пăрма тăрăшрĕ ашшĕ. — Хамăр председателе чăнах пĕр тустарас килет. Ĕççи вăхăтĕнче столовăй уçмалла тесе ĕрлерĕмĕр-ĕрлерĕмĕр, председатель хăнк та тумарĕ. Хăлхи мăкланнă. Пуçĕ хытă!.. Халь акă хирте ĕçлекен кашни комбайнер патне, кашни тракторист патне куллен пĕрер çын апатпа çӳрет. Мĕн чухлĕ ĕç вăйĕ, мĕн чухлĕ вăхăт харама каять. Чи лайăх механизаторсем инке-арăмсем вырăнне тăрса юлчĕç те — мĕн унта!..

— Юрĕ-çке, атте, — лăплантарма пăхрĕ ăна хĕрĕ. — Пĕр эсĕ çеç темшĕн те хыпăнса çунатăн... Çи-ха апатна, çи!..

Ашшĕ хирĕç ченмест. Йывăррăн кăна сывласа илет. Хĕрĕ илсе килнĕ аш яшкине ӳркевлĕн хĕрĕплеттерсе сыпать. Апачĕ тутлă-ха, этем ĕшеннипе çеç вăл ирĕксĕртереххĕн анать. Унтан Мултиер чĕрçинчи çăкăр тĕпренчĕкĕсене хăрах ывçипе пуçтарчĕ те кĕленче тутинчен уйран ĕçрĕ. Танюк ашшĕ çнне хĕрхенсе пăхать: ашшĕ хытах ывăннă, унăн шупкалнă хура куçĕсем шалалла путса кĕнĕ, пичĕпе янах шăммисем тулалла тухса ларнă. Йывăр ăна.

— Хĕрĕм, — терĕ ашшĕ, анаслакаласа, — лешсем апатланнă хушăра эпĕ кăтăш пулса илем-ха.

— Выртса кан, атте, выртса кан, — ашшĕне ăшшăн йăпатса каларĕ Танюк. — Лешсем вĕсем апат хыççăн чĕлĕм туртма ларакан-ха. Вăхăт çитсен, эп сана вăратăп.

Мултиер Элекçейĕ çемçе тулă улăмĕ çине епле пуçне хучĕ, çавăнтах тарăн ыйха путрĕ. Пĕвене чул путнă пек. Танюк вара ашшĕ комбайнĕ патне тăрса утрĕ. Çипуç вараланасран хăрамасть вăл — паян юри кивĕрех çитсă кĕпе тăхăнса тухнă. Комбайн та уншăн — çĕнĕ япала мар. Мĕн пĕчĕкренех Танюк штурвал умне ашшĕпе юнашар тăрса çӳреме юратать. Хăш чухне штурвалне те хăй тытса пырать. Тырă вырса çапмалли ăслă машинăна çакă хура пысăк куçлă хĕр пĕр деталь юлмиччен вĕренсе çитнĕ ĕнтĕ. Аваккай Генипе Пайтул Энтрийĕ пекех, Танюк комбайнпа хăй тĕллĕн ĕçлеме те хатĕр. Анчах ашшĕ темшĕн килĕшмест.

— Хĕр ĕçĕ мар, — тет вăл. — Йывăр ĕç... Пĕр-пĕр шăлтăрми çĕмрĕлсен, ларса та макăрăн. — Çавăнтах ашшĕ шӳт туса илет: —Кăлăхах çумăр çутарас мар, тырри ахаль те нӳрĕ...

Танюк комбайн уратисемпе каштисем çине пухăнса ларнă тусана шăпăрпа шăлкаласа тасатрĕ. Çу сирпĕнсе вараланнă мотор хуплачине тутăр таткипе сăтăрчĕ. Машинăн хатĕрĕпе хаччине, шăлтăрмисемпе сăнчăрĕсене, моторĕпе барабанне, транспортерĕсене тĕрĕслерĕ. Пурте йĕркеллех. Çав вăхăтра Танюк патне Геннадий Авакаев пырса тухрĕ. Вăл кăвак комбинезонпа, мотористсен пысăк куçлăхĕпе (ăна çартанах илсе, килнĕ пулас), кирза атăпа. Пуçĕнче — сарлака улăм шлепке.

— Ну, мĕнле, Танюша, комбайна кĕрлеттерĕпĕр-и? — кулкаласа ыйтрĕ каччă. — Аçу кăшт кантăр, аттуш вăл çĕрĕпех çывăрман.

— Тытăнса пăхма юрать, — килĕшрĕ хĕр.

— Тавай, моторне хута яма пулăшам, — терĕ Гена.

— Хамах пĕлетĕп...

— Яра пар эппин! Малтанлăха эпĕ санпа пĕр çаврăм кайса килĕп.

— Апла та юрать, — Танюк мотора хăпăл-хапăл хута ячĕ те, тепрер самантра комбайн вырăнтан хускалса та кайрĕ. Кăрт турĕ хĕр чĕри. Ун çумĕнче Геннадий Авакаев тăрать — Танюк кăмăлланă каччă. Акă вăл пичĕпе хĕр хăлхи патнелле тайăлчĕ те:

— Эх, хам поэт мар — терĕ, — поэт пулнă пулсан, сăвă шăрантарăттăм кăна!

Савнă тусăм Мултиер,

Бункер тулли, мул тиер!..

Танюк тӳсеймесĕр кулса ячĕ. Хирте кĕмĕл шăнкрав сасси шăнкăртатса кайрĕ.

— Тепле сăвăçран та ирттеретĕн эс, Гена! — терĕ хĕр. - Анчах Мултиер вăл — ман атте. Эпĕ — Татьяна, Таня, Танюк...

— Савнă тусăмçăм Танюк, комбайн çинчен ан ӳк, — самантрах çĕнĕ сăвă тупрĕ Геннадий Авакаев.

Вĕсем çапла чиперех пĕр çаврăм вырса çаврăнчĕç. Халь ĕнтĕ Геннадий хăйĕн комбайнĕ çине куçрĕ. Вăл — чи малта. Ун хыççăн Пайтул Энтрийĕ пырать. Виççĕмĕшĕ вара — Танюк. Ун ашшĕ малта пулнă-ха, Танюк, авă, — чи хыçалти. Эй, нимех те мар-çке! — Вĕренмелле вăл çиччĕмĕш комбайн хыççăн та пыма хатĕр. Каччăсем пăрахса хăвармĕç-ха ăна, пулăшĕç. Вĕсен ашшĕсем те, ывăлĕсене апат çитерсенех, улăм купи çине канма выртрĕç. Сывă çыннăн çĕрле те, кăнтăрла та пĕр пекех ыйхи тутлă.

Танюк чĕринче вара паян йăлтах çĕнĕ туйăм хăпартланса çĕкленчĕ. Вăл комбайн штурвалне пуçласа хăй тĕллĕн, хăй ирĕккĕн тытса пырать. Ун аллинче - поэтсем тахçанах сăвă-юрăра мухтаса чапа кăларнă хир карапĕ! Вăл хăйсен колхозĕнчи маттур каччăсемпе пĕрле ĕçлет. Вĕсенчен кая юлмасть. Чи малта — Геннадий... Ах, Гена, Гена, эсĕ пур сăмаха та шӳтелле çавăратăн, кула-кула ирттерсе яратăн! Танюк чĕри мĕншĕн çуннине кăшт та туймастăн-шим вара? Е, ахаль чух питĕ хăюллăскер, эсĕ хĕр умĕнче именетĕн-и? Пĕр сăмах çеç каласчĕ санăн! Пĕр сăмах çеç...

Шкулта вĕреннĕ чухнех, Геннадий, эсĕ хире, тракторпа е комбайнпа ĕçлекен аçу патне, чупаттăнччĕ... Эсĕ манран тăватă çул аслăрах... Анчах манăн та санран юлас килместчĕ. Халĕ те юласшăн мар эпĕ. Юлмастăп та!.. Манăн хам аттене пулăшмалла. Ывăл çуккишĕн ытлашши ан пăшăрхантăр вăл. Эпĕ ывăл ачаран юлмăп!.. Çук, çук, Гена, нихçан та кая тăрса юлмăп эп санран!.

Паян çанталăк уярриие кура, комбайнсем виççĕшĕ те тикĕс ĕçлеççĕ. Шоферсем бункерсенчен йĕтем çине сарă тулă турттарма аран çеç ĕлкĕрсе пыраççĕ. Çав хушăра Мултиер Элекçейĕ çемçе улăм çинче тĕлĕк курсах çывăрать. Питĕ ырă тĕлĕк курать вăл, çутă тĕлĕк... Унăн пысăк хура куçлă ĕçчен хĕрĕ, Валентина Терешкова майлах, космонавт пулнă пек. Танюк — космонавт. Вăл уйăх çине чиперех вĕçсе çитнĕ. Унта хайхи комбайнпа тырă вырма тытăннă... Ха, уйăх çинче тырă акса тăваççĕ иккен. Анчах вырса пуçтарма комбайнерсем çитмеççĕ. Танюк уйăх çинчи комбайнерсене пулăшма шут тытнă.

«Пултарать çав ман хĕр! Питĕ маттур!» — савăнать ашшĕ. Çав вăхăтра вăл сасартăк ыйхăран вăранса кайрĕ. Пуçне çĕклерĕ те тĕлĕнмеллипех тĕлĕнчĕ: хĕвел чылай каçалла сулăннă. Тулă пуссинче комбайнсем те, комбайнерсем те çук! Тепĕр тесен, тулă пусси те çук, иçмасса... Мултиер Элекçейĕн Танюкĕ те çук. Ăçта вĕсем?.. Мултиер ура çине сиксе тăчĕ. Курать хайхи: комбайнсем урăх пусса куçнă-мĕн. Ку пусăра çамрăк йĕкĕт «Беларусь» трактор кӳлнĕ волокушăпа хирти улăм куписене пĕр çĕре — пĕр пысăк урана турттарса пуçтарать.

— Ак, ачам, çывăрнă-ă-ă! — хăйĕнчен хăй тăрăхласа Кулать Мултиер. — Ыйхă чăпти!.. Намăссăр!..

Вăл вара, ыйхă тĕлĕшпе хăйне питех пăхăнман урисемпе кăнттамăн танкăлтаттарса, тепĕр пуссалла васкарĕ. Çитрĕ те курчĕ Мултиер: унăн хĕрĕ Танюк — штурвал умĕнче! Унăн хĕрĕ Танюк хир карапне тытса пырать!.. Пĕр хăрамасăр, хăюллăн, шанчăклăн...

— Эх, юратнă хĕрĕм Танюк, эсĕ те тупрăн иккен хăвăн каçалăкна! — терĕ ватă комбайнер Мултиер Элекçейĕ, шывланнă куçне алă тӳрчĕпе шăлкаласа. — Манăн шанчăкăм, пулăшаканăм...

Çавăнтах ун çумне Аваккай Якурĕпе Пайтул Çеменĕ пырса тăраççĕ.

— Куратăн-и, Аваккай тусăм, — лешне аяккинчен чавсипе кăлт тĕртет Мултиер, — пĕлĕт çине улăхма та пусма пур, манăн та ывăл вырăнне ĕçлекен хĕрĕм пур!..

— Куратăп-ха, — килĕшет Аваккай Якурĕ, — капла пирĕн яланлăхах кăмака çине улăхса выртма вăхăт çитет пуль?!

— Пăх-ха эсĕ, пăх-ха! —çаплах лăпланаймасть Мултиер. — Еплерех тытса пырать вăл хăйĕн каçалăкне!..

Чăн та, ватă комбайнер калакан «кăçалăк» сăмах кивелнĕ ĕнтĕ. Вăл тахçан анана урлă е тăрăх вырса каçассине пĕлтернĕ. Тырра халĕ каçалăкпа вырмаççĕ. Анчах аслă пурнăç уй-хирĕнче кашни çыннăн хăйĕн каçалăкĕ пур. Çавăн пекех пирĕн Танюк та, ашшĕ калашле, хăй каçалăкне тупрĕ. Хир карапĕ умĕнче хумханса выртакан ылтăн тулă тинĕсĕ — унăн чăн-чăн каçалăкĕ... Пурнăç каçалăкĕ...