Ларура / Н. Плотников тунӑ сӑн

Паян Чӑваш наци конгресӗнче пысӑках мар ушкӑнпа — пурӗ те 15 ҫынна яхӑн пулчӗҫ — чӑваш чӗлхине мӗнле майпа хӳтӗлеме пуласси тавра калаҫрӗҫ. Тӗп ыйтусем шутӗнче шкулсенче пилӗк кунлӑха куҫнӑ май чӑваш чӗлхипе литературин сехечӗсене чакарма май парас марри тата чӑваш чӗлхине упраса хӑварас тата аталантарас тӗлӗшпе 2–3 ҫулталӑклӑх план хатӗрлеме тытӑнасси пулчӗ.

Ларӑва Валерий Клементьев ертсе пычӗ. Вӑл ЧНК Президенчӗ чӑваш чӗлхин шӑпишӗн пӑшӑрханни пирки пӗлтерчӗ. Чӑн та юлашки вӑхӑтра тӑван чӗлхене «тапӑнни» уйрӑмах уҫӑмлӑн курӑнма тытӑнчӗ — ку шутра шкулсенче вӗренӗве 5 кунлӑха куҫарнӑ май чӑваш чӗлхин сехечӗсене чакарнине те, Шупашкарта спорт канашлӑвӗ умӗн чарӑну ячӗсенче чӑваш чӗлхине «маннине» те илсе кӑтартма пулать. Ҫавӑн пекех Валерий Леонидович ҫакна та палӑртрӗ — иртнӗ Аслӑ Пухуранпа вӑхӑт чылай иртрӗ пулин те вӑл ытларах хут ӗҫӗсемпе пулчӗ имӗш. Халӗ вара, вӑл ыйтусене татса панӑ хыҫҫӑн, ӗҫлеме те вӑхӑт ҫитнӗ.

Егорова Анна Семёновна (вӗренӳ институтӗнче чӑваш чӗлхи кафедрин ертӳҫи) шкулти вӗрентӳпе ҫыхӑннӑ йывӑрлӑхсем пирки кӗскен каласа пачӗ. Ҫавӑн пекех хӑйсен шухӑшӗсене Иванов Виталий Петрович ӑсчах, ЧНК-ан Шупашкарти уйрӑмӗн ертӳҫи Бахмисов Эдуард Константинович, Никифоров Геронтий Лукианович тата ыттисем пӗлтерчӗҫ. Вӗсен сӗнӗвӗсене кӗскен илсе парсан ҫаксене палӑртмалла:

• пирӗн Чӑваш чӗлхине аталантарма йышӑннӑ патшалӑх программи пур. Ҫывӑх вӑхӑтрах ӑна тишкерсе тухса министерствӑсене (ӑна вӗренӳпе культура министерствисем хатӗрленӗ пулас) ыйту тӑратмалла: мӗн пурнӑҫланнӑ, ӗҫсем епле пыраҫҫӗ, мӗн туманнине хӑҫан пурнӑҫа кӗртме шухӑшлаҫҫӗ т. ыт. те.

• ФГОС текен япала шкул программине шкулсене хӑйсене йӗркелеме парать пулсан директорсене пухса калаҫмалла.

• хӑшӗ-пӗри ҫыру ҫырнин усси ҫук терӗ пулин те теприсем вӗсен витӗмӗ пурри ҫинчен аса илтерчӗҫ. Ку ыйтупа пуҫлӑхсем патне ҫырусем ҫитермеллех терӗҫ.

Ҫавӑн пекех ларура чӑваш чӗлхипе ҫыхӑннӑ шкулсенчи тӗрлӗ пӑтармахсене илтме май пулчӗ. Хӑшӗ-пӗри сӑмахран, 6 кунлӑха хӑварнӑ пулин те чӑваш чӗлхипе литературин сехечӗсене ҫавах чакарнӑ (сӑмах Канаш районӗнчи пӗр шкул пирки пулас, хӑшӗ пирки тӳррӗн каламарӗҫ). Элӗк районне илес пулсан, шӑв-шав ҫӗкленнӗ хыҫҫӑн вӗсен патне вырӑнта тӗпчесе пӗлес тӗлӗшпе вӗренӳ институтӗнчен пырса кайнӑ хыҫҫӑн чӑваш чӗлхипе литературин учителӗсене пухса ӗҫрен кӑларса ярассипе асӑрхаттарнӑ имӗш. Красноармейскинчи тӗп шкулта тата пуҫламӑш класра пушшех те чӑваш чӗлхине вӗрентесшӗн пулман имӗш, анчах шӑв-шав хыҫҫӑн лару-тӑру улшӑннӑ пулас.

Пӗтӗмлетнӗ май пухӑннисем ытти сӗнӳсенчен ытларах Николай Угаслова Чӑваш Ен Элтеперӗпе тӗл пулса калаҫмаллине ырларӗҫ. Вӑл пуринчен те ытларах витӗм кӳрӗ терӗҫ.

Чӑваш чӗлхине упраса аталантармалли план валли сӗнӳсем пулчӗҫ, анчах тӗплӗн ҫырса илме май килменрен хальхи самантра вӗсемпе паллаштармӑпӑр. Вӗсене каярахпа ЧНК сайтӗнче вырнаҫтараҫҫех пулӗ, унта паллашма пулӗ.

Чӑваш чӗлхине вӗрентесси тавра ҫывӑх вӑхӑтра тата та мероприятисем пулмалла: ку ыйтӑва ҫитес Президиум ларӑвӗнче хускатмалла (вӑл тепӗр эрнере пулмалла пулас, унта министр тавраша та чӗнесшӗн); чӳкӗн 27-мӗшӗнче гуманитари институтӗнче наци шкулӗн методисчӗсене пухасшӑн, вӗсемпе канашлу ирттересшӗн.

Сӑнсем (5)

#Красноармейски, #ЧПГӐИ, #вӗренӳ институчӗ, #шкулсем, #ЧНК, #чӑваш чӗлхи, #Канаш районӗ, #Элӗк районӗ, #Шупашкар