Паян Чӑваш Енӗн культура, нациольноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов утмӑл ҫул тултарнӑ.
Вячеслав Оринова тӑван республикӑмӑрта тӳре-шара пулнинчен ытла режиссер тата актер евӗр пӗлеҫҫӗ пулӗ. Вӑл Хӗрлӗ Чутай районӗнчи Сӗренкасси ялӗнче ҫуралнӑ. Шупашкарти музыка училищинчи актерсене хатӗрлекен уйрӑмра тата Мускаври В.В. Луначарский ячӗллӗ театр институтӗнче режиссерсене хатӗрлекен факультетра вӗреннӗ.
Зоя Яковлева режиссер калашле, унӑн пӗтӗм пурнӑҫӗ Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗпе ҫыхӑннӑ. Унта ӗҫленӗ чухне вӑл 25 ытла сӑнар калӑпланӑ.
Режиссер И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университетӗнче, Культура институтӗнче те вӑй хунӑ. Кинофильмсем те вӑл пӗрре кӑна мар ӳкернӗ.
Алексей Московский эстрада юрӑҫи «Контрактра» халӑх тетелӗнчи хӑйӗн страницинче хитре сасӑллисене шыранине пӗлтернӗ.
Шоу-бизнесра хӑйсене туптама хатӗр пултаруллӑ ҫынсене аталантарма укҫа хывса пулӑшма хатӗррине палӑртнӑ май анкетӑсене boss.aleksm@mail.ru электрон адреспа йышӑннине каланӑ. Сцена ӑсти пулас текенсене Чӑвашран та, республика тулашӗнчен те йышӑнаҫҫӗ.
Сӑмах май, Алексей Московскийпе ҫыхӑннӑ тепӗр хыпар та пӗлтерер. Ӑна «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Самант» журналӗн иртнӗ уйӑхри номерӗнче хыпарланӑ. Московский жилетне аукционта сутнӑ. Света ятлӑ пике ҫак тума 19 пин тенкӗпе туяннӑ. Ӑна Ирина ятлӑ хӗр те илме ӗмӗтленнӗ. Анчах — 2 пин ҫурӑпа. Ирина ӗҫлекен парикмахер салонне Московский ҫӳҫ кастарма ҫӳрет иккен.
Пӗлтӗрхи Чунҫӳрев пирӗн халӑхӑн мӑн аслашшӗсем пурӑннӑ вырӑна — Хӑнахура — кайса килнӗччӗ. Унта вӗсем пысӑк чул лартса вӑл вырӑнта Аслӑ Пӑлхар патшалӑхӗ пулнине ҫирӗплетсе хӑварнӑччӗ.
Пӗлтӗр лартнӑ чул мӗнле тӑнине пӑхма чӑваш хастарӗсем Хӑнакура (Фанагорине) кӑҫал тепре ҫитнӗ. Шупашкартан автобуспа 43 ҫын, тата уйрӑммӑн Мускавран тӑваттӑн. Владимир Болгарский каласа панӑ тӑрӑх вырӑнтисем чула кӑшт куҫарнӑ. Туристсем чул патӗнче тӳлевсӗр ан ӳкерӗнччӗр тесе ӑна карта хыҫне лартнӑ. Сӑмах май, ку чул палӑк Хӑнакурта ҫӗре чавса шыранӑ вырӑнта (е тепӗр май каласан, раскопкӑсем патӗнче) ларать. Туристсене унта тӳлевлӗ кӗртеҫҫӗ — хакӗ 150 тенкӗ. Экскурси вара шӑп та лӑп чул палӑк патӗнчен пуҫланать.
«Чулпа асамлӑ япаласем пулса иртеҫҫӗ. Эпир ҫитес умӗн вӗсем [вырӑнтисем] чулне хӑйсем куҫарма тытӑннӑ. Троссемпе кӑкарса тракторпа хӗрес хыҫне куҫарнӑ, анчах та ҫӗклеймен. 4 тоннӑллӑ чул чӑвашсемсӗр ҫӗкленесшӗн пулман», — пӗлтерчӗ Владимир Болгарский. Чӑвашсем ҫитнӗ хыҫҫӑн вара чулне ҫӗклесе лартнӑ, сӑрланӑ, вырнаҫтарса лартнӑ. Чул йӗри-тавра тимӗртен чӑвашла юпасем вырнаҫтарса сӑнчӑрсемпе картланӑ.
Шупашкар хулин ҫуралнӑ кунӗнче кам концерт лартӗ? Ҫак кун Раҫҫей эстрада ҫӑлтӑрне чӗнесси йӑлана кӗнӗ. Хальхинче кам килессине хула ҫыннисем хӑйсем палӑртнӑ. Кун пирки сайтра пӗлтернӗччӗ.
Аса илтерер: сасӑлава онлайн-режимра утӑ уйӑхӗн 25-30-мӗшӗсенче ирттернӗ. Хула ҫыннисене 8 артистран е ушкӑнран пӗрне суйлама ирӗк панӑ: «Серебро», «Иванушки International», «УмаТурман», «Браво», «На-На» ушкӑнсем тата Вера Брежнева, Стас Пьеха, Анита Цой юрӑҫсем.
Сасӑлава 12 пин ытла ҫын хутшӑннӑ. Сасӑлав утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче 23 сехет те 59 минутра вӗҫленнӗ. Эппин, Шупашкар хулин уявне кам килесси паллӑ. Хальхинче «Браво» ушкӑн концерт кӑтартӗ.
Утӑ уйӑхӗн 28-мӗшӗнче Елчӗк Ен ентешлӗхӗн пайташӗсем, республикӑри композиторсемпе ҫыравҫӑсем, вӗрентекенсемпе культура ӗҫченӗсем Николай Карлин композитора тата поэта асӑннӑ. «Ҫичӗ чӳрече», «Юр тӑкӑнать», «Хӗвелҫаврӑнӑш» тата ытти чылай авторӗ вӑл.
Асӑну каҫне хутшӑннӑ чӑваш халӑх поэчӗ Юрий Сементер Николай Карлинпа пӗрле ӗҫленӗ самантсене кӑмӑллӑн та ӑшшӑн аса илнӗ. Калӑпласа ҫитернӗ «Суйлса илнисем» юлашки кӗнекине пичетрен тухнине те курайман композитор. Кӗнекене юлашки вӑхӑтра ҫырнӑ сӑвӑсем, юмах, легенда, баллада тата поэмӑсем кӗнӗ. Асӑну каҫне пуҫтарӑннисем ку кӗнекене пысӑка хурса хакланӑ.
«Николай Карлин — чӑн чӑн профессиллӗ композитор. Мӗн чухлӗ баллада ҫырнӑ вӑл. Ку пысӑк жанрлӑ произведени шутланать. Унӑн кашни юрри — шедевр, халӑх юрри пек пулса кайнӑ»,— тенӗ Юрий Кудаков композитор.
Пӗрремӗш канал Андрей Малахов телеертӳҫӗ хӑйсем патӗнчен кайма пултарассине комментарилеме килӗшмен тесе пӗлтерет «Интерфакс».
Маларах массӑллӑ информаци хатӗрӗсем Андрей Малахов Пӗрремӗш каналтан каять, Пӗтӗм Раҫҫейри патшалӑхӑн телевиденийӗпе радио компанине куҫать тесе пӗлтернӗ. РБК канала пӗлтерекен ҫӑлкуҫ систернӗ тӑрӑх, Андрей Малахов ертсе пыракан «Пусть говорят» (чӑв. Калаҫчӑрах) кӑларӑма унччен тӑхӑр ҫул ӗҫленӗ продюсера каялла илсе пынӑ. Ҫакӑ телертӳҫӗне кӑмӑлсӑрлантарнӑ.
Пӗтӗм Раҫҫейри патшалӑхӑн телевиденийӗпе радио компанийӗнче те Андрей Малахов хӑйсем патне куҫма пултарассине комментарилеменнине кура «Пусть говорят» ертӳҫи ӗҫ вырӑнне улӑштарасси паллӑ мар.
Утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Сарӑту облаҫӗнчи Шнеуй ялӗнче облаҫри чӑвашсен «Акатуйӗ» иртнӗ, унта Чӑваш Республикин делегацийӗ хутшӑннӑ.
Суха тата ҫӗр уявӗпе унта пурӑнакансене тата хӑнасене Сарӑту облаҫӗ Правительствин Пуҫлӑхӗн ҫумӗ Иван Кузьмин, Шнеуй ялӗ вырнаҫнӑ муниципалитет районӗн пуҫлӑхӗ Олег Чумбаев, Чӑваш Республикин культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Вячеслав Оринов тата ыттисем саламланӑ.
Иван Кузьмин ҫак чаплӑ уяв паян чӑн чӑваш ҫӗрӗ ҫинче иртет, ку вӑл мода ыйтни мар тесе каланӑ. «Пирӗн кӗпӗрне нумай нациллӗ. Пӗтӗм истори пуҫланакан йӑла-йӗркене пӑхӑнни кирек епле халӑхӑн та тӗп пайӗ. Историе пӗлмен ҫын пуласлӑха аталантарасси иккӗлентерет. Ҫавӑнпа та 325 ҫул палӑртакан ялта тата шкул уҫнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ ялта Акатуй иртни питӗ лайӑх», — тенӗ Иван Кузьмин.
Уява 3 пин ытла ҫын хутшӑннӑ.
Чӑваш Енри культура ӗҫченӗсене ведомство наградипе чыслама пуҫласшӑн. Кун пек пуҫарупа республикӑн Культура, наци тата архив ӗҫӗсен министерстви Правительствӑна тухнӑ. Йышӑну проектне паян ЧР Министрсен Кабинечӗн ларӑвӗнче пӑхса тухнӑ.
«За достижения в культуре» (чӑв. Культурӑри ҫитӗнӳсемшӗн) кӑкӑр ҫине ҫакмалли паллӑ ҫирӗплетесшӗн.
Культура министрӗн ҫумӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Вячеслав Оринов ларура пӗлтернӗ тӑрӑх, ун пек награда Раҫҫей шайӗнче пур. Культурӑра, ӳнерте тата туризмпа ӗҫлекенсене унпа чыслаҫҫӗ. Чӑваш Енре вара вӑл паллӑна отрасльте 10 ҫултан кая мар ӗҫлесен ним мар ҫакса ярӗҫ. Тепӗр услови те пур-ха: награда илме тӑратнӑ организацире хайхи ҫыннӑн 5 ҫултан кая мар тимлемелле.
Чӑваш Енӗн тӗп хули кӑҫал 548 ҫул тултарать. Шупашкар хула администрацийӗ хальхинче те ӑна сумлӑн ирттерме ӗмӗтленет. Ытти ҫул хула кунне Раҫҫейри артистсем киленекенччӗ, кӑҫал та вӗсене чӗнесшӗн. Анчах хальхинче хулари тӳре-шара хӑш артиста чӗнессине хӑй тӗллӗн татса памӗ. Ҫынсен кӑмӑлне пӗлес тесе унтисем ыйтӑм ирттерме йышӑннӑ. Сасӑлас шухӑшлисен http://www.gcheb.cap.ru/vote.aspx?id=1044 каҫӑпа иртмелле. Хальлӗхе 4,5 пин ҫын сасӑланӑ та ӗнтӗ.
Сасӑлава хутшӑнакансем вали «Серебро», «Иванушки International», «УмаТурман», «Браво», «На-На» ушкӑнсене, Вера Брежнева, Стас Пьеха, Анита Цой артистсене сӗннӗ.
Сасӑлав утӑ уйӑхӗн 30-мӗшӗнче 23 сехет те 59 минутра вӗҫленет. Анита Цой пуринчен сахал сасӑ (2 процент) пухнӑ, «На-на» тата Стас Пьеха — 3 процент.
Красноярск тӑрӑхӗнчи Ачинск хулинче ҫитес уйӑхра Чӳклеме наци уявӗ иртмелле.
Нумаях пулмасть унти чӑвашсен автономийӗн президенчӗ Геннадий Храмов Красноярск хула пуҫлӑхӗпе Эдхам Акбулатовпа тӗл пулнӑ. Геннадий Храмов хула ертӳҫине Красноярск крайӗнчи чӑвашсен пӗрлешӗвӗ туса ирттерекен ӗҫсем ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Эдхам Акбулатов кӑсӑкланса итленӗ май наципе культура ӗҫӗнчи ырӑ енсене палӑртнӑ. Хула ҫыннисене те ун пек мероприятисем кирлине асӑнса хӑварнӑ.
Енсем пӗр шухӑшлӑн малашне те туслӑ ӗҫлемелли пирки калаҫса татӑлнӑ. Красноярск крайӗнчи чӑвашсен автономийӗн ертӳҫи Геннадий Храмов Красноярск хула мэрне Эхам Акбулатова ҫурла уйӑхӗн 19-мӗшӗнче Ачинскра иртекен Чӳклеме уява йыхравланӑ.
+8.3 °C