Раҫҫейри массӑллӑ информаци хатӗрӗсенче ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хаҫалӑх отраслӗ енӗпе асӑнни тӑрӑх «Медиалогия» компани регионсен ертӳҫисене танлаштарӑмне хатӗрленӗ. Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев нарӑс уйӑхӗнче 2 йӗрке ҫухатнӑ. Малтан вӑл 34-мӗш йӗркере пулнӑ.
МИХсем пуринчен ытла Мускав мэрне Сергей Собянина, Мускав облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрне Андрей Воробьева тата Тутарстан ертӳҫине Рустам Минниханова асӑннӑ.
Регионсен ертӳҫисен пӗтӗмӗшле рейтингӗнче Михаил Игнатьев хальхинче чакнӑ. Вӑл 11 картлашка чакса 54-мӗш вырӑн йышӑннӑ.
Иртнӗ ҫулхи раштавра тепӗр тӗрлӗ хыпар та пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер, «Рейтинг» (чӑв. Танлаштарӑм) информаци коммуникацийӗсен центрӗ хатӗрленӗ регион пуҫлӑхӗсен танлаштарӑмӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Раҫҫей регионӗсен пуҫлӑхӗсен йышӗнче 16-мӗш вырӑн йышӑннӑччӗ. Вӑл пӗрремӗш ушкӑна лекнӗ.
Республикӑн тӗп хулинчен Турцие канма каякансен йышне Шупашкарти аэропорт икӗ хут ӳстересшӗн. Маларах «Пегас Туристик» компани самолетсене 10 кунта пӗрре вӗҫтерес тенӗ. Халӗ ҫӗршыври пысӑк турооператорсенчен пӗринпе калаҫса татӑлнӑ. Ҫапла туни Анталия хулине тӳрремӗн каякан рейссене Шупашкартан икӗ хут нумайлатма май парӗ.
Маларах эпир Турци Раҫҫей ҫыннисене ют ҫӗршыв паспорчӗсӗрех кӗртме пуҫласшӑннине хыпарланӑччӗ. Аса илтерер, «Российская газета» (чӑв. Раҫҫей хаҫачӗ) пуш уйӑхӗн 27-мӗшӗнче ку ыйтӑва ҫывӑх вӑхӑтра Мускавпа сӳтсе явасшӑннине асӑннӑччӗ. Ун пирки Турцин ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрӗ Мевлют Чавушоглу каланӑ. Хӑйӗн шухӑшне министр Антальере Раҫҫей гражданӗсемпе тӗл пулнӑ чухне палӑртса хӑварнӑ.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, Шупашкарти Ленин район сучӗ патӗнче полицейскисем тӑватӑ ҫамрӑка тытса чарнӑ. Кун пирки «Ҫыхӑнура» портал Алексей Глухов право хуралҫи пӗлтерни тӑрӑх хыпарланӑ. Каччӑсене «административлӑ протокол ҫырма» тесе полицин 1-мӗш пайне илсе кайнӑ-мӗн. Пакунлисен аллине ҫакланнисем хушшинче Семен Кочкин, Роман Романов, Дмитрий Робсон тата Константин Ишутов пулнине пӗлтернӗ.
Аса илтерер, пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Шупашкарти Чапаев скверӗ патӗнче халӑх пухӑвӗ иртнӗ. Асӑннӑ каччӑсем унта хутшӑннӑ. Ӗнер вӗсем Юрий Сидоров ятлӑ ҫын тӗлӗшпе пыракан суд процессне кайнӑ. Лешне полицие пӑхӑнман, «Молодая Гвардия» (чӑв. Ҫамрӑк гварди) йӗркеленӗ экологи митингӗнчен каясшӑн пулман тесе суд ӑна пин тенкӗлӗх штраф ҫырса панӑ-мӗн.
Тытса чарнисем «Ҫыхӑнура» портала пӗлтернӗ тӑрӑх, полицейскисем митинга хутшӑннӑ ҫынсенчен сахалтан та утмӑлӑшӗн ятне-шывне, вӗсем ӑҫта пурӑннине пӗлеҫҫӗ тата вӗсенче хайхисен сӑнӳкерчӗкӗ пур.
Пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Раҫҫейӗн чылай хулинче Дмитрий Медведьев пирки ӳкернӗ фильм тавра халӑх пухӑннине, унта илсе панӑ фактсене тӗрӗслеме, коррупципе кӗрешме ыйтса калаҫнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствинче хӑйсен хӑрушсӑрлӑхӗн пайне ертсе пынӑ Вячеслав Комарова информаци центрӗн пуҫлӑхӗн ҫумне лартнӑ. Информаци центрӗ те пӗчӗк паях мар: вӑл ҫынсем пирки тӗрлӗ хыпар пухать, ал йӗрне, судпа айӑпланни ҫинчен тата ҫавӑн йышшине пуҫтарса пырать.
Вячеслав Комарова ҫынсем 2015 ҫулхи ҫурла уйӑхӗнче Шупашкарта сиксе тухнӑ пӑтӑрмахлӑ пулӑм хыҫҫӑн пӗлме пуҫланӑ тесе ҫырать «За рулем» (чӑв. Руль умӗнче) портал. Ҫавӑн чухне Т999ТТ номерлӗ «Мерседеса» ҫул-йӗр инспекторӗсем тытса чарнӑ. Кантӑкне хытах тӗксӗмлетнӗ машина водителӗн докуменчӗсем те йӗркеллех пулман-мӗн. Пӑтӑрмахлӑ лару-тӑруллӑ вырӑна руль умӗнчи 22 ҫулхи каччӑн ашшӗ, хайхи Комаров, хӑй пырса ҫитнӗ иккен. Ҫавӑн хыҫҫӑн ку истори федерацин телеканалӗпе те янӑранӑ.
Сӑмах май, кӑҫалхи кӑрлачӑн 22-мӗшӗнче те Т999ТТ номерлӗ «Мерседес» ҫул-йӗр ҫинчи инкеке лекнӗ.
Турци Раҫҫей ҫыннисене ют ҫӗршыв паспорчӗсӗрех кӗртме пуҫласшӑн. «Российская газета» (чӑв. Раҫҫей хаҫачӗ) ӗнер хыпарланӑ тӑрӑх, ку ыйтӑва ҫывӑх вӑхӑтра Мускавпа сӳтсе явасшӑн. Ун пирки Турцин ют ҫӗршыв ӗҫӗсен министрӗ Мевлют Чавушоглу каланӑ. Хӑйӗн шухӑшне министр Антальере Раҫҫей гражданӗсемпе тӗл пулнӑ чухне палӑртса хӑварнӑ.
Раҫҫей самолетне Турцире персе антарнӑ хыҫҫӑн хутшӑнусем сивӗнни Турцишӗн пӗртте меллӗ мар тесе шухӑшлаҫҫӗ экспертсем. Пӗрремӗшӗнчен, унта туристсем сахаллӑн ҫӳреме тытӑннӑ. Унччен ҫуркуннерен пуҫласа сӗм кӗркуннечченех Турцирен Раҫҫей ҫыннисем татӑлман. Иккӗмӗшӗнчен, икӗ тӑрӑх экономика енчен те питех те килӗштерсе ӗҫленӗ.
Ют ҫӗршыв паспорчӗсӗрех Турцине Раҫҫей ҫыннисене кӗртме пуҫласан туристсен шучӗ ӳсессе шанаҫҫӗ.
«Капкӑн» журнал пирки пуҫланнӑ калаҫӑва малалла тӑсатпӑр.
1970 ҫулта эпӗ тӑванла Пушкӑртстанри район хаҫатӗнче ӗҫлеме пуҫларӑм. Унта Николай Леонтьев тусӑм чӗннипе тухса кайрӑм. Унччен салтакра виҫӗ ҫул хӗсметре тӑнӑччӗ.
Пушкӑртсемпе тутарсем мана нихҫан та «кит манта!» (кай кутан!) тесе каламан. Калама ҫеҫ те мар, эпӗ Шупашкара «Капкӑн» журнала куҫнине пӗлсен хӑш-пӗрисем кӗҫ-вӗҫ куҫҫуль кӑлармарӗҫ.
Чӑвашсен кулӑшпа сатира журналӗн тиражӗ вӑл тапхӑрта сахалах марччӗ-ха, анчах ҫав тираж ҫултан ҫул ӳссе пыратчӗ. Паллах, эпир тӑрӑшмасӑр пулаймастчӗ ҫакӑ. Совет Союзӗнчи пур кӗтесӗнче пурӑнакан чӑвашсем те «Капкӑна» илсе тӑччӑр тесе тӑрӑшаттӑмӑр. Сӑмахран, казахсен «Ара» (Тӗкӗлтура) кӑларӑмӗсенче «Чӑвашсен «Капкӑн» журналӗ» ятпа темиҫе хутчен те ятарлӑ страницӑсем кӑлартӑмӑр. Ҫапла майпа журнал унта 3 пин экземпляр таранччен кайса тӑма пуҫларӗ. Тутарстан, Пушкӑртстан, Мускав, Чӗмпӗр, Самар облаҫӗсенче те нумайӑн хапӑл тӑватчӗҫ кулӑш ӑстисене. Кӗҫех «Капкӑн» 97 пин экземплярпа тухса тӑма тытӑнчӗ.
1-мӗш телеканалпа кӑтартакан «Наедине со всеми» кӑларӑм хӑни Надежда Павлова балет ӑсти пулнӑ.
Надежда Павлова балерина — СССР халӑх артистки, Пӗтӗм союзри тата тӗнче шайӗнчи конкурссемпе фестивальсен лауреачӗ, Театр ӳнерӗн Раҫҫей академийӗн профессорӗ 7 ҫулта чухне хореографи кружокне ҫӳреме пуҫланӑ. 1966 ҫулта ӑна Пермьрен Шупашкара килнӗ хореографи училищин комиссийӗ асӑрхать те Шупашкар пикине унта вӗренме илеҫҫӗ. Пӗлтӗр вӑл 60 ҫул тултарчӗ.
Аса илтерер, Шупашкарта ренгенотехникпа ача пахчинчи воспитатель ҫемйинче ҫуралса Мускаври сцена ҫинче хӑйӗн пурнӑҫри вырӑнне тупнӑ Надежда Павлова ӑҫта кӑна гастрольпе пулман-ши, хӑш ҫӗршыва кӑна ҫитмен-ши?! 1975 ҫулта вӑл Мускаври пысӑк театрта солистра ташлама тытӑннӑ.
Халӗ вӑл ҫӗршывӑн тӗп хулинче пурӑнать. Унӑн иккӗмӗш мӑшӑрӗ — Константин Окулевич, психоаналитик, медицина наукисен кнадидачӗ. Пурнӑҫри йывӑр самантсенче шӑпах вӑл ӑна ӑшӑ сӑмахпа, ҫул кӑтартнипе пулӑшнине те Надежда Павлова пытармарӗ.
Кӑларӑмра тем пирки те аса илчӗҫ: ачалӑха, пурнӑҫри йывӑр самантсене, ҫитӗнӗве, хӑйне ӑмсанакансене епле йышӑннине.
Паян тинех хыпар ҫитрӗ — «Чӑваш халӑх сайтне» электронлӑ кӑларӑм пек регистрациленӗ иккен. Унӑн номерӗ: ЭЛ № ФС 77-68592. Хӑйне ӑна нарӑсӑн 3-мӗшӗнчех регистрациленӗ тет, анчах та кун пирки паян ҫеҫ пӗлме май пулчӗ. Хальлӗхе свидетельство хучӗ пирӗн пата ҫитмен-ха (ярса пани ҫинчен пӗлтереҫҫӗ).
Шел те, пӗрремӗш чӑвашла электронлӑ кӑларӑм тесе пирӗн сайта хаклама май ҫук. Ку вырӑна пирӗнтен маларах Тутарстанра тухса тӑракан «Сувар» хаҫат йышӑнма ӗлкӗрчӗ. Вӗсен сайтне пӗлтӗрех, раштавӑн 6-мӗшӗнчен регистрациленӗ. Ҫавах та хальлӗхе чӑвашла тухакан электронлӑ кӑларӑмсен шучӗ иккӗ кӑна тесе ҫирӗплетме май пур (урӑххисене тупаймарӑмӑр).
Чӑваш халӑх сайтне 2005 ҫулхи авӑнӑн 7-мӗшӗнче регистрациленӗ. Унти информаци чӑвашла, вырӑсла, акӑлчанла тата эсперантолла (ку версине катертес шухӑшлӑ) тухса тӑрать. Пирӗн портал анлӑ — унта тӗрлӗ сайтсем кӗреҫҫӗ. МИХ пек регистрациленнӗ пайсен йышне Хыпарсем, Статьясем, Энциклопедиллӗ пай, Пӗлтерӳсем, Хурал кӗтесӗ, Видеосем тата Сӑнсен пуххисем кӗреҫҫӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарти ҫул-йӗрҫӗсем ҫула вак кирпӗчпе саплаҫҫӗ. Ку хыпара «PROГород» интернет-хаҫат пӗлтерет. Ӑна Михаил Катмичев ятлӑ ҫын систернӗ иккен. Сӑмахне ҫирӗплетме ҫав этем редакцие сӑнӳкерчӗксем те ярса панӑ. Ванса пӗтнӗ шӑтӑк-путӑклӑ ҫула Ҫӗнӗ Шупашкарти Чумкасси микрорайонта кирпӗчпе саплаҫҫӗ иккен.
Анчах Ҫӗнӗ Шупашкар хула администрацийӗнче кунта ним начаррине те курмаҫҫӗ. Унтисем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ку вӑл — вӑхӑтлӑх йышӑну. Ҫула юсама хальлӗхе ҫанталӑк юрӑхлӑ мар иккен. Кӑштахран шӑтӑк-путӑк вырӑнне вӗри асфальт сарма тытӑнӗҫ.
Хулари тӳре-шара ҫул-йӗр юсама кӑҫалхи хыснара 3,5 миллион тенкӗ пӑхса хӑварнине пӗлтернӗ. Федерацин ҫул-йӗр юсавӗпе ҫыхӑннӑ ятарлӑ программӑна хутшӑнса 12 участока 315 миллион тенкӗлӗх ҫӗнетмелле.
Ӗнер, пуш уйӑхӗн 10-мӗшӗнче, Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче «И собаки лают по-чувашски» (чӑв. Йытӑсем те чӑвашла вӗреҫҫӗ) курав уҫӑлнӑ. Сатира графикипе кӗнеке иллюстрацийӗсен куравне Виталий Емельянов (1937–1982) ҫуралнӑранпа 80 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Кулӑшла та ҫивӗч ӳкерчӗксене курассишӗн иртнӗ ӗмӗрӗн 60–70-мӗш ҫулӗсенче пиншер ҫын «Капкӑн» журнал ҫырӑнса илнӗ тесе палӑртнӑ музей сайтӗнчи хыпарта.
Виталий Емельянов хутпа тата кӑранташпа нихӑҫан та ҫӳремен-мӗн. Унӑн вичкӗн куҫӗ хӑйех йӑлтах асра хӑварнӑ. Унӑн сатирӑлла ӳкерчӗкӗсенчи сӑнсем йӑлтах чӑвашла тенине илтме пулать. Чуна парса ӗҫлекен художника Чӑваш кӗнеке издательствинче те, «Капкӑнта» та, Ӳнер пуххинче те юратнӑ. Сатирик пулин те кӑмӑлӗ ырӑ пулнӑ-мӗн.
+27.3 °C