Чӑваш кӗнеке издательстви кӑҫал Виталий Станьяла кӗнеке кӑларса савӑнтарнӑ. Кӗнеки «Чӑваш мар пулсан кам? — Кто, если не чуваши?» ятлӑ. Калӑпӑшӗ 239 страница. Хакӗ 537 тенкӗ.
Кӗнеки вунӑ пӗчӗк пайран тӑрать, унта авторне ӗҫрен кӑларса янӑ тата хаҫат-журналта пичетлеме чарнӑ хыҫҫӑн (юлашки пилӗк ҫулта) ҫырнӑ статьясене, интервьюсене, рецензисенне суйласа кӗртнӗ. Вӗсем интернетра, ытларах Чӑваш халӑх сайтӗнче, пичетленнӗ. Вӑл чӑвашла тата вырӑсла тухнӑ.
Халиччен Виталий Станьяла республикӑри паллӑ врач, халӑх депутачӗ Николай Григорьев писатель тата Чӑваш наци библиотекинчи таврапӗлӳҫӗсем Галина Соловьевӑпа Ольга Тимофеева библиотекарьсем хӑйсен шучӗпе икӗ кӗнеке кӑларса панӑ. Вӗсене сӑвӑҫ сиплӗ эмел вырӑннех йышӑннӑ.
Станьял хӑйне нумай ҫултан патшалӑх ҫапла хисеп тунӑшӑн, кӗнеке кӑларӑшне, хӑтавсене пухса кӑларакансене тата Олег Николаев элтепер ертӳлӗхне тав тунӑ.
Чӑвашран тухнӑ ҫар ҫыннин ывӑлӗ, Саранскра пурӑнакан Андрей Сапожников, хӑйӗн гаражӗнче «МиГ-23» истребителе юсаса ҫӗнетнӗ. Кун пирки «Хыпар» издательство ҫурчӗн сайтӗнче ӗнер пӗлтернӗ.
«Андрей Сапожников Абхазире ӳснӗ. Унӑн ашшӗне, Геннадий Сапожникова, Чӑваш Енрен ҫав тӑрӑха ҫар тивӗҫне пурнӑҫлама янӑ. Вӑл «Ми-8» вертолетпа вӗҫнӗ. Ашшӗне Ростов облаҫне куҫарсан ҫемье унта пурӑнма тытӑннӑ. Каярах Андрей мордва хӗрӗпе мӑшӑрланнӑ та Саранска куҫнӑ», — пӗлтернӗ хыпарта.
Каччӑ кабинӑна пӗлтӗр туяннӑ. «Ӑна хӑй тӗллӗнех гаража илсе ҫитернӗ те ӗҫе пуҫӑннӑ. Мӗн кирлине пӗтӗмпех туяннӑ. Халӗ пур пускӑч та ӗҫлет», — хыпарланӑ сайтра.
«МиГ-23» истребитель ҫине Андрей ачасем валли экскурси йӗркелеме ӗмӗтленет.
Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн патшалӑх телерадиокомпанийӗн «Ирхи тӗпел» кӑларӑмӗнче Марина Карягина тележурналист Илемпипе Силпи Туркайсемпе (вӗсем — Чӑваш халӑх поэчӗпе Валери Туркайпа Ольга Туркай ҫыравҫӑн хӗрӗсем) уҫӑ эфирта калаҫнӑ. Кун пирки Марина Карягина Фейсбукра пӗлтернӗ.
Хыпара комментарилекенсем те тупӑннӑ. Вӗсенчен пӗри, Николай Максимов паллӑ ҫыравҫӑ, ҫапларах хакланӑ: «Туркайсем (аслисем) — хӑйне евӗр ҫынсем. Анчах ҫак хӗрсене ҫуратса ӳстернӗшӗнех вӗсен пур ҫылӑхне каҫарма юрать. Улмуҫҫи. Улмисем. Тымар... Шухӑшламалӑх пулӑм пур кунта, философилле пӗтӗмлетӳ тӑвас таранах».
Марина Карягина Николай Максимова ҫапларах хуравланӑ: «Ҫын хушшинче пурӑнакан ҫылӑхсӑр пулмастех пуль. Чи пӗлтерӗшли — пирӗн хыҫҫӑн мӗн юлни. Ӑрусен ҫыхӑнӑвне татманни — несӗлсен умӗнчи чи пысӑк тивӗҫ тесе шутлатӑп. Нумайӑшӗ, ах, нумайӑшӗ татрӗҫ ҫав ҫыхӑнӑва. Чылайӑшӗ паянхи кунпа анчах пурӑнасшӑн, «Пӗтетпӗр, чӗлхе пӗтет!», — тесе хурах кӑшкӑракан ҫыравҫӑсем — хӑйсемех чӗлхерен, халӑхран пуласлӑха туртса илекенсем...»
«Тавах, Марина. Тавах, Тургай. Философи кунта питех те ансат.
Ҫулланнӑҫем илемлӗ ҫут тӗнче,
Тӗнче варри — тӑван ҫӗршывӑмӑр.
Петӗр Хусанкай
2006-мӗш ҫулта, шӑп 15 ҫул каялла ман Эстони чӑвашӗсем патӗнче пулса курма тӳр килнӗччӗ. Питӗр хулинчи Ленсовет ячӗллӗ театрӑн сцени ҫинче К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗн икӗ кунлӑх гастролӗ иртрӗ. Вӑл спектакльсене Эстони ҫӗршывӗнчи Нарвӑпа Таллин хулисенче пурӑнакан чӑвашсем те пырса курчӗҫ. Аякри йӑхташсем ҫапла пӗр пулса ӗҫлеме пултарни пире савӑнтарчӗ те, тӗлӗнтерчӗ те. Чӑваш ушкӑнӗсем Эстонире иккӗ: пӗри Нарва хулинче — ӑна Лидия Григорьева (Муркаш районӗнче ҫуралнӑ) ертсе пырать, тепри — Таллинра, ун тилхепине малтан вунӑ ҫул ытла Герман Викторов моряк тытса пынӑ (Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫуралнӑ), халӗ вара тӑватӑ ҫул Ираида Захарова (Елчӗк районӗнчен) йӗркелесе тӑрать. Эстонири Чӑваш культура обществи пӗлтӗр хӑйӗн вунпилӗк ҫулне паллӑ тунӑ, ӑна Эстони ҫӗрӗнче пурӑнакан тӗрлӗ халӑхсен Ассоциацине кӗртнӗ. Ҫак маттур та чипер хӗр Рида (ача чухне ҫапла чӗнме юратнӑ иккен ӑна кукашшӗ) Захарова пуҫарӑвӗпе тата пирӗн Культура министерстви пулӑшнипе, Таллин хулинче СССР халӑх артистки Вера Кузьмина тата эпӗ, Надежда Кириллова, хамӑр пултарулӑх программипе Эстони ҫӗршывӗнче пурӑнакан чӑвашсене паллаштарма ҫула тухатпӑр.
Америкӑри Пӗрлешӳллӗ Штата кайса тӗпленнӗ чӑваш велоҫулҫӳревҫин Никита Тӗнчен пурнӑҫӗ ҫинчен эпир тӑтӑшах пӗлтерсе тӑратпӑр. АПШра чухне ҫемьере тепӗр ача, ывӑл, ҫуралнине те хыпарланӑччӗ.
Паян Никита ҫемье каллех йышланнине пӗлтернӗ. Анчах хальхинче сӑмах ачапа ҫыхӑнман. Кил хуҫи машина туяннӑ. Пилӗк метр тӑршшӗ «Toyota Avalon» седан. Вӑл виҫҫӗмӗш ӑрури машина шутланать. Машинӑн двигателӗ — 2GR FE 3,5 L. Автомобиле 2007 ҫулта туса кӑларнӑ. Пурӗ 211 000 милӗ чупнӑ. Никита пӗлтернӗ тӑрӑх, Америкӑри виҫепе ку вӑл питех те сахал.
«Машина шырама ман вӑхӑт пулман. Куҫ умне пулнӑ пӗрремӗш лайӑх варианта туянтӑм. Кузовӗ питӗ лайӑх — ҫавӑ маншӑн пӗлтерӗшлӗ», — тесе ҫырнӑ Тӗнче Фейсбукра.
Ӗнер, ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, чӑвашсен Украинӑри ентешлӗхӗн хастарӗсем ҫулӑм чӗреллӗ чӑваш классикӗпе, Ҫеҫпӗл Мишшипе, ҫыхӑннӑ паллӑ вырӑнсенче пулнӑ. Ку хыпара асӑннӑ тӑрӑхри хастар ҫын, Надежда Лисовая, ӗнер Фейсбукра пӗлтернӗ.
Надежда Лисова (вӑл чӑвашсен Украинӑри ентешлӗхӗн ертӳҫи пулнӑччӗ) хыпарланӑ тӑрӑх, ентешлӗх ертӳҫипе Михаил Люллинпа Остёр хулинче пулнӑ. Унта вӗсем хула администрацийӗн ҫӗнӗ ертӳҫипе Леонид Мысловецпа курнӑҫнӑ.
Унтан Ҫеҫпӗл Мишшипе ҫыхӑннӑ паллӑ вырӑнсене ҫитнӗ. Евдокия Пенская вил тӑпри ҫине ҫитсе те пуҫ тайнӑ. Аса илтерер: хӗрӳ поэт Украинӑра пурӑннӑ чух Евдокия Пенскаян ашшӗ-амӑшӗн килӗнче тӗпленнӗ. Евдокия чӑваш поэчӗн ал ҫырӑвӗсене упраса хӑварассипе тӑрӑшнӑ. Евдокии Федоровна тата Давид Степанович Пенскийсен вил тӑпри ҫинчи палӑка хӑй вӑхӑтӗнче Украинӑри хастар чӑвашсем тӑрӑшнипе лартнӑ.
Ленинград облаҫӗн Правительствин ларусен пысӑк залӗнче Ленинград облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ ҫумӗнчи нацисем хушшинчи ыйтупа ӗҫлекен канашӑн ларӑвӗ иртнӗ. Унта, тӗпрен илсен, вырӑс чӗлхи пирки, вӑл тӗрлӗ халӑх ҫыннине хутшӑнма кирли ҫинчен калаҫнӑ.
Лару нацисем хушшинчи ыйтупа хастар ӗҫлекенсене чысланипе вӗҫленнӗ. Ленинград облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ
Александр Дрозденко Питӗр тӑрӑхӗнчи хастар чӑваша Валериан Гаврилова Тав хучӗпе чысланӑ.
«Ку вӑл Ленинград облаҫӗнче чӑвашсен обществин ӗҫне сума сунине пӗлтерет», – хавхаланса палӑртнӑ Валериан Гаврилов.
Либерал-демократсен партийӗн ертӳҫи Владимир Жириновский Раҫҫей регионӗсене пӗрлештерсе пысӑклатасшӑнни пирки эпир маларах пӗлтернӗччӗ. Аса илтерер: кун пирки вӑл «Комсомольская правда» МИХ журналистне каланӑ. Пӗрлештересси пирки сӑмах хускатнӑ май Жириновский Чӑваш Ене, Бурят Республикине, Удмурт Республикине, Тутарстана тата ытти наци республикине пӗтересшӗн.
Мускаври Владимир Болгарский чӑваш хастарӗ Раҫҫейри политик шухӑшне хирӗҫлесе хурав шӑрҫаланӑ. Кун пирки вӑл Фейсбукра хыпарланӑ. Хурава Болгарский Виталий Станьял ертсе пыракан Чӑваш шурсухалӗсен канашӗнче ҫирӗплетесшӗн.
Ҫу уйӑхӗн 19-20-мӗшӗсенче Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсен ентешлӗхӗн фончӗ «Паха тӗрӗ» хапрӑкпа (аякри йӑхташсемпе предприятин директорӗн ҫумӗ Маргарита Павлова тӗл пулнӑ) тата Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн халӑх пултарулӑхӗн кафедрин доценчӗпе Зинаида Воронова ӑстапа пултарулӑх каҫне ирттернӗ.
«Чувашия. Творцы и Хранители» (чӑв. Чӑваш Ен. Аваллӑх тата пуласлӑх) ятпа йӗркеленӗ мероприятие пухӑннисем пирӗн халӑхӑмӑрӑн авалхи пуянлӑхне тишкернӗ. Пирӗн, сӑмахран, руна ҫырулӑхӗ те аталаннӑ, ӑна мӑн асаттсемпе асаннесем тӗрӗ урлӑ паянхи кунччен упраса хӑварма пултарнӑ. Кашни ҫемьен хӑйӗн тӗрри пулнӑ, вӑл йӑх-несӗл ҫинчен, вӑл мӗнпе кӑсӑкланни пирки каласа кӑтартма пултарнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Чӗмпӗрте чӑваш Акатуйӗ иртӗ. Ҫак эрнере ку ыйтӑва республикӑн культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Светлана Каликова Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономийӗн ертӳҫипе Олег Мустаевпа тӗл пулсан сӳтсе явнӑ.
Министра Олег Николаевич наци уявне епле хатӗрленни ҫинчен каласа кӑтартнӑ.
«Чӑваш Ен Чӗмпӗрти Акатуя чи лайӑх пултарулӑх ушкӑнӗсене ӑсатӗ», — шантарнӑ республикӑн культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министрӗ Светлана Каликова Чӗмпӗр тӑрӑхӗнчи чӑваш хастарне.
+19.3 °C