«Вӑрӑ пуҫӗ ҫинче ҫӗлӗк ҫунать» текен ваттисен сӑмахӗ пирки пурте илтнӗ ӗнтӗ. Те хамӑр халӑхрах ҫуралнӑ, те ыттисенчен йышӑннӑ, анчах ӑна пӗлмен ҫын ҫук пулӗ. Хальхи вӑхӑтра ӑнлантару словарӗпе ӗҫлетӗп те «ҫун» сӑмах патне ҫитрӗм. Хайхи хама та ҫак ваттисен сӑмахӗ мӗнле пулса кайни кӑсӑклантарса ячӗ. Шыраса пӑхрӑм вара. Вырӑсла ҫырса кӑтартнӑ пӗр халап тупӑнчӗ, ҫавна сире чӑвашла каласа парас кӑмӑл ҫуралчӗ.

Хайхи пасар вӑхӑтӗнче вӑрӑсем ытла вӑйлӑ алхасма пуҫланӑ тет. Сутӑҫсен тинкине илме пуҫланӑ — ытла та харсӑр хӑтланма тытӑннӑ, тӑр кӑнтӑрлах вӑрлама вӗренсе кайнӑ. Те нумаййӑн, те пӗччен аппаланаҫҫӗ — пӗлме май ҫук, ытла та ӑста ӗҫлеҫҫӗ. Хайхи халӑх аптӑраса ӳкнӗ те пӗр шурсухал патне вӑрра тытмалли меслет пирки канаш ыйтма кайнӑ. Лешӗ пулӑшма килӗшнӗ, анчах пысӑк пасар вӑхӑтне кӗтме ыйтнӑ.

Вӑхӑт шунӑ та шунӑ, тинех вара аслӑ пасар кунӗ ҫитнӗ. Пӗрисем сутнӑ, теприсем туяннӑ. Пасарта суту-илӳ хӑйӗн йӗркипе пынӑ. Хайхи шурсухал та унта ҫитнӗ тет.

Малалла...

Патӑрьел районӗнче пӗр арҫын храмри укҫана вӑрланӑ. Кун пирки ЧР ШӖМӗн пресс-служби хыпарлать.

Ҫу уйӑхӗн 22-мӗшӗнче Патӑрьел районӗнчи Алманчӑ ялӗнчи храм настоятелӗ полицие пынӑ, храмран укҫа ҫухални пирки пӗлтернӗ.

Чӑннипе, храма килен-каян ещӗке хунӑ укҫа-тенкӗ ҫу уйӑхӗн 2-мӗшӗнчех ҫухалнӑ. Анчах ун чухне полицирен пулӑшу ыйтма шухӑшламан, вӑрра хӑйсем тупма хӑтланнӑ. Анчах усси пулман.

Йӗрке хуралҫисем ҫак ӗҫе тума пултарнӑ ҫын йӗрӗ ҫине укнӗ. Вӑл – Елчӗк районӗнче пурӑнакан 63 ҫулти арҫын. Вӑл укҫа вӑрланине тунман. Ӑна арҫын эрех-сӑра ӗҫсе пӗтернӗ-мӗн.

Пӑрачкав районӗнчи пӗр арҫыннӑн пуҫне ултавҫӑ пӗр уйӑх минретнӗ. Хайхискер пӗр вӗҫӗм укҫа ыйтнӑ.

Ку ҫапларах пулса иртнӗ. Тивӗҫлӗ канӑва тухнӑ арҫын, 68 ҫултискер, ҫулталак пуҫламӑшӗнче тӗнче тетелӗ урлӑ БАД саккас панӑ. Ватӑ арҫын ҫав эмеле ӗҫме пуҫласан сывлӑхӗ лайӑхланнине туйман. Пачах тепӗр май – сывлӑхӗ япӑхланса пынӑ.

Ака уйӑхӗн варринче ун патне палламан номертен шӑнкӑравланӑ. Хайхискер Мускаври тӳлев департаменчӗн ӗҫченӗ тесе паллаштарнӑ, БАД сывлӑхшӑн сиенлӗ пулнине каланӑ. Ҫакӑншӑн пенсионера тӑкакне, 200 пин тенкӗ, саплаштарассине пӗлтернӗ. Анчах куншӑн 20 пин тенкӗ комисси куҫарса памалла-мӗн.

Анчах шӑнкӑравсем ҫаплипех килнӗ. Кашнинчех укҫа куҫарса памалли пирки каланӑ. Ҫапла вӑл Пӑрачкав районӗн арҫыннинчен 600 пин тенке яхӑн сӑптӑрса илнӗ.

Ҫӗрпӳ районӗнче пурӑнакан 26 ҫулти каччӑ ултавҫӑсенчен шар курнӑ. Ӑна «сиплевҫӗ» шӑнман пӑр ҫине лартса хӑварнӑ.

Арҫын ача полицие ака уйӑхӗн 17-мӗшӗнче килнӗ. ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, каччӑ «сиплевҫе» халӑх тетелӗнче тупнӑ. Хайхискер пӑснине сирме шантарнӑ, куншӑн, паллах, укҫа ыйтнӑ. Сахал мар. Каччӑ унӑн счечӗ ҫине 23900 тенкӗ куҫарсан лешӗ телефонне тӑрук тытма пӑрахнӑ. «Сиплевҫӗ» ӑна «хура списока» кӗртнӗ.

Паллӑ ӗнтӗ: ултавҫӑ пӑснине сирес тесе пӗр йӑла-йӗрке те туман. Халӗ полици ҫав «сиплевҫе» тупас тӗллевпе оперативлӑ шырав мероприятийӗсем ирттерет.

Пӗр арҫын Шупашкарта пурӑнакан 85 ҫулти хӗрарӑма шӑнман пӑр ҫине лартса хӑварнӑ. Вӑл унӑн укҫи-тенкине вӑрланӑ.

ЧР ШӖМӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, пуш уйӑхӗн 22-мӗшӗнче арҫын ватӑскер патне (вӑл ун чухне урамра пулнӑ) пынӑ та патшалӑх уйӑрнӑ укҫа-тенке илсе килнине пӗлтернӗ. Унтан хайхискер хутсене хатӗрлемешкӗн паспорт ыйтнӑ.

Вӗсем пӳрте кӗнӗ. Хӗрарӑм документсем шыранӑ чухне арҫын укҫа-тенкӗ ӑҫта выртнине асӑрханӑ. Унтан хайхискер отчет тума кирлӗ тесе хӗрарӑма урӑх халат тӑхӑнма ыйтнӑ, кайран сӑн ӳкерӗнме имӗш. Вӑл пӑрӑнсан кӗтмен хӑна 77 пин тенкӗ вӑрланӑ. Унтан почтальонпа тата укҫапа таврӑнма шантарса тухса кайнӑ.

Ҫав арҫын 30–35 ҫулти пек курӑнать, 170 сантиметр ҫӳллӗш, ҫаврака питлӗ, тӗреклӗрех. Йӗрке хуралҫисем ӑна шыраҫҫӗ.

ЧР ШӖМӗ ултавҫӑсене шырать. Республикӑра Пенси фончӗн суя ӗҫченӗсем ҫынсене шӑнман пӑр ҫине лартса янӑ тӗслӗхсем пулнӑ.

Пуш уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Шупашкарта пурӑнакан 56 ҫулти хӗрарӑм патне палламан хӗрарӑм шӑнкӑравланӑ, хӑйӗнпе Пенси фончӗн ӗҫченӗ тесе паллаштарнӑ. Хайхискер пенсин пӗр пайне социаллӑ картта ҫине куҫарса пама шантарнӑ, номерне ыйтнӑ, ят-шывпа кӑсӑкланнӑ. Лешӗ ӑна ӗненсе йӑлтах каланӑ. Кӗҫех хӗрарӑм патне СМС-ҫыру килнӗ. Унти хисепсене палламан хӗрарӑм пӗлтерме ыйтнӑ. Юрать, ултавҫӑн ӗҫӗ вӗҫне ҫитеймен. Банк ҫак операци иккӗленӳллӗ тесе блокировка тунӑ.

Сӗнтӗрвӑрри тата Ҫӗрпӳ районӗсенче пурӑнакан хӗрарӑмсем те ултавҫӑ аллине ҫакланнӑ. «Пенси фончӗн ӗҫченӗсем» вӗсен 7500 тата 12500 тенкине вӑрланӑ.

Халӗ полици ҫав ултавҫӑсене шырать. Астӑвӑр: банк карттин даннӑйӗсене никама та пӗлтерме юрамасть.

Шӑмӑршӑ районӗнчи пӗр ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхӗ тӗлӗшпе пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ. РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри следстви управленийӗн пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, пуҫлӑх пуканне йышӑнакан хӗрарӑм ӗҫ вырӑнӗпе ытлашши усӑ курнӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Следстви версийӗ тӑрӑх, 2016 ҫулхи раштав уйӑхӗн 15-мӗшӗнче пуҫлӑх организаципе (унӑн тӗп директорӗ пӗлӗшӗ пулнӑ) килӗшӳ алӑ пуснӑ. Унта палӑртнӑ тӑрӑх, пӗр ялта ҫул сармалла пулнӑ.

Унтан пуҫлӑх ыйтнипе документсем илсе килнӗ. Вӗсенче ҫул сарнине палӑртнӑ. Чӑннипе вара нимӗнле ҫул та пулман. Ҫак документсем пулӑшнипе контрагент счечӗ ҫине 175 пин ытла тенкӗ куҫарнӑ. Палӑртмалла: ялта ҫула ҫаплах сарман.

Сызраньтен Шупашкара икӗ хӗрарӑма илсе килнӗ. Вӗсем маршруткӑра ҫынсен кӗсйинчен укҫа вӑрланӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ.

Шупашкарти полици уйрӑмне пӗр кунра 5 ҫын пулӑшу ыйтса килнӗ. Вӗсем пурте пӗр евӗрлӗ ӑнлантарнӑ: маршруткӑран тухнӑ хыҫҫӑн енчӗкре укҫа ҫухалнӑ е телефон «ураланнӑ». Хайхискерсем ӑнлантарнӑ тӑрӑх, вӗсене хӑйсем ҫухатма пултарайман. Пурте икӗ хӗрарӑма сӑнласа кӑтартнӑ.

Хӑшӗ-пӗри енчӗкре карточкӑпа пӗрле пин-кода упрать. Шӑпах ҫавӑнпа усӑ курнӑ вӑрӑсем. Полицейскисем вӗсен йӗрӗ ҫине ӳкнӗ. Анчах ҫав вӑхӑталла лешсем хуларан тухса тарма ӗлкӗрнӗ.

Каярахпа ҫак хӗрарӑмсем тахҫанах шыравра пулни тӑрӑ шыв ҫине тухнӑ. Вӗсем вӑрӑ-хурахла 15 ӗҫ тунӑ тесе шухӑшлаҫҫӗ. Хӗрарӑмсене Сызраньте тытса чарнӑ. Полицейскисем ҫак хӗрарӑмсенчен шар курма пултарнӑ ҫынсене хӑйсем патне пыма чӗнеҫҫӗ.

Дачӑсене ҫаратакан арҫыннӑн савӑнӑҫӗ нумая пыман. Кӑрлач уйӑхӗн 12-мӗшӗнче ӑна полицейскисем преступлени вырӑнӗнче тытса чарнӑ.

54 ҫулти арҫын телевизор вӑрланӑ. ЧР ШӖМӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑрлач уйӑхӗн пуҫламӑшӗнче __Шупашкар районӗнче_ дачӑсене ҫаратнӑ тӗслӗх ҫине-ҫине пулнӑ.

Кӑрлачӑн 12-мӗшӗнче полицейскисем оперативлӑ шырав мероприятийӗсем ирттернӗ вӑхӑтра вӑрра аллинченех ярса тытнӑ. Хайхискер дачӑри чӳрече решеткине ҫӗмӗрнӗ те телевизор йӑтса тухма хӑтланнӑ.

54-ри арҫын тӗрмерен ҫур ҫул каялла ҫеҫ тухнӑ-мӗн. Вӑрӑ кӳршӗ дачӑра электрохатӗрсем йӑкӑртса сутма ӗлкӗрнине пытармасӑр каласа кӑтартнӑ.

Шупашкарти ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнче вырнаҫнӑ Ҫветтуй Татиана чиркӗвне ҫаратнӑ. Халӗ кун тӗлӗшпе полици тӗрӗслев ирттернӗ.

Ку кӑрлач уйӑхӗн 11-мӗшӗнче ҫурҫӗр ҫитеспе пулнӑ. Чиркӳрен тимӗр ещӗке йӑтса тухнӑ. Унта вара чиркӗве килекен ҫынсем укҫа янӑ.

Вырӑна йӗрке хуралҫисем ҫитнӗ. Халӗ шырав мероприятийӗсем ирттереҫҫӗ. Кун пирки мӗн те пулин пӗлекенсене 02 номерпе шӑнкӑравласа пӗлтерме ыйтаҫҫӗ.

Ещӗк чиркӳри чӑрӑш айӗнче ларнӑ. Мӗн чухлӗ укҫа вӑрлани паллӑ мар, мӗншӗн тесен ӑна никам та уҫса шутламан.