Вырсарникун Ҫӗнӗ Шупашкарта ҫухалнӑ хӗрарӑма шыранӑ. Тупнӑ. Анчах, шел те, вӑл вилнӗ.
Хӗрарӑм каҫхине аппӑшӗ патне кайма тухнӑ. Анчах унта вӑл ҫитеймен. Ирхи 4 сехетре вӑл хӗрӗ патне шӑнкӑравланӑ та темӗнле вӑрманта пулнине, шӑнса хытма пуҫланине каланӑ. Кайран телефона пачах тытман.
Хӗрарӑма полицейскисем, тӑванӗсем, нимеҫӗсем шыранӑ. Пӗр предприяти хуралҫи ӑна курса юлнӑ иккен. Вӑл каласа кӑтартнипе ӑҫтарах шырамаллине ӑнланнӑ. Вӑхӑт кӑштах ҫеҫ иртнӗ – шырав чарӑннӑ. Хӗрарӑмӑн виллине тупнӑ…
«Лиза Алерт» отряд хастарӗсем юпа уйӑхӗн 6-мӗшӗнче ҫӗрӗпех 73 ҫулти арҫынна шыранӑ. Вӑл ҫухални пирки 21 сехет те 25 минутра пӗлтернӗ.
Ватӑ арҫын ӑс-тӑн енчен арпашӑннӑ. Вӑл кӑнтӑрла урама уҫӑлма тухнӑ та киле таврӑнман. Ҫӗрле ун чухне 3 градус таранах шӑнтмалла пулнӑ. Арҫын ҫумӗнче телефон та пулнӑ. Анчах шӑнкӑравласан вӑл ӑна тытман. Темле майпа арҫын телефона тытнӑ, темиҫе сӑмах каланӑ. Ҫӑкна пула нимеҫӗсем «ребус» хуравне тупнӑ. Вӗсем старике ҫур ҫӗр иртни 1 сехетре тупнӑ.
Сӑмах май, нимеҫӗсем пӗлтӗр те ҫак арҫынна шыранӑ. Ун чухне те вӑл ӑс енчен арпашӑннӑ.
Ҫӗмӗрле районӗнче арҫынпа хӗрарӑм кӑмпана кайсан ҫухалнӑ. Вӗсене полици, ҫӑлавҫӑсем, нимеҫӗсем шыранӑ.
Вӗсем вӑрманта ҫухални пирки ӗнер 23 сехет ҫурӑра пӗлтернӗ. 1979 тата 1982 ҫулта ҫуралнӑ арҫынпа хӗрарӑм Ҫӗмӗрле вӑрманӗнче каялла тухмалли ҫула тупайман.
Ҫур ҫӗр иртни 3 сехетре кӑмпаҫӑсене тупнӑ. Вӗсем Речной поселокӗ ҫывӑхӗнче юхӑннӑ пионер уйлӑхӗ патӗнче тупнӑ. Арҫынпа хӗрарӑм ҫӗр каҫас тесе кӑвайт чӗртнӗ. Вӗсем ҫӑлавҫӑсене курсан питӗ савӑннӑ. Ара, ҫав вӑхӑталла шӑпах ҫумӑр ҫума тытӑннӑ.
Авӑн уйӑхӗн 8-мӗшӗнче Ҫӗрпӳ районӗнче 83 ҫулти арҫын ҫухалнӑ. Тӑванӗсем тепӗр кунхине нимеҫӗсенчен пулӑшу ыйтнӑ. Ватӑ арҫын вара чир-чӗрпе аптӑранӑ.
Ватӑскере хӑвӑртрах шыраса тупмалла пулнӑ, мӗншӗн тесен каҫхине самай сивӗтет. Ҫитменнине, ҫумӑр ҫунӑ, ҫил кастарса вӗрнӗ. Арҫын хӑй ӑҫта ҫӳренине ӑнланмасть-мӗн, чирне пула эмелсем ӗҫсе тӑрать.
Авӑн уйӑхӗн 10-мӗшӗнче ӑна кӳршӗ ялта тупнӑ. Вӑл шӑнса хытнӑ, питӗ ывӑннӑ. Ватӑскер сивӗре, ҫумӑр айӗнче виҫӗ кун ҫухалса ҫӳренӗ.
Ҫӗнӗ Шупашкарта ачасем уҫӑлма кайнӑ та таврӑнман. Каҫхи 11 сехетре амӑшӗ полицие пӗлтернӗ. Шӑпӑрлансене ирхине хулара балкон айӗнче тупнӑ.
Хӗрарӑм полицие каласа кӑтартнӑ тӑрӑх, 9-ти тата 13 ҫулти ывӑлӗсем йытӑпа уҫӑлма кайнӑ та таврӑнман. Унччен ачасем ҫӗрлечченех уҫӑлса ҫӳрени пулнӑ-ха. Киле таврӑнманни вара – ҫук.
Полици, нимеҫӗсем ҫӗрӗпе вӗсене шыранӑ, путвалсене, чартаксене пӑхнӑ. Ирхи 8 сехетре вӗсене тата йытта Пионерсен урамӗнчи балкон айӗнче тупнӑ.
Арҫын ачасем киле таврӑнма хӑранӑ-мӗн, киле час таврӑнманшӑн амӑшӗ вӑрҫасран шикленнӗ.
Нумаях пулмасть Хусанта пурӑнакан 79 ҫулти арҫын Вӑрмар районӗнчи Кивӗ Вӑрмар ялне масар ҫине килсен ҫухални пирки пӗлтернӗччӗ. Вӑл арӑмӗн вилтӑпри ҫине пынӑ.
Вӑл таврӑнманнине кура тӑванӗсем полицие пӗлтернӗ. Ватӑ арҫынна нимеҫӗсем те шыранӑ. Вӑл сипленмен чирсемпе нушаланни, кӑштах ывӑнсан та хӑйне япӑх туйма пултарни тата вӑйлӑрах хӑратнӑ.
Полицейскисем тата нимеҫӗсем районта йӑлтах шырасан арҫын киле электричкӑпа ларса кайнине уҫӑмлатнӑ. Хусанта ӑна пӗр станцире ҫынсем курнӑ-мӗн. Ҫавӑн чухне арҫынна чӑнах та япӑх пулса кайнӑ иккен. Ӑна васкавлӑ медпулӑшу машинипе пульницӑна илсе кайнӑ.
Хусанта пурӑнакан Юрий Варламович Кузнецов Вӑрмар районӗнчи Кивӗ Вӑрмар поселокне арӑмӗн вилтӑпри ҫине килнӗ те ҫухалнӑ. Килте вӑл виҫӗ кун ҫук ӗнтӗ.
Арҫын ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче килнӗ. Тепӗр икӗ кунран тӑванӗсем сехӗрленсе ӳкнӗ. Унӑн сывлӑхӗ те хавшакрах, ҫанталӑк та ав лайӑхах мар. Нимеҫӗсем ӑна шырама пуҫланӑ, вӑрмансене, ҫарма-ҫатрана ҫаврӑннӑ, анчах кӑлӑхах.
Тӑванӗсем Юрий Кузнецов ҫухални пирки акан 20-мӗшӗнче каҫхине пӗлтернӗ. Ҫур ҫӗр иртни 2 сехет тӗлне нимеҫӗсем пӗтӗм масара пӑхса ҫаврӑннӑ, арҫын ӑҫталла кайма пултарнине палӑртнӑ.
79 ҫулти арҫын 170 сантиметр ҫӳллӗш, вӑтам кӗлеткеллӗ, ҫӳҫӗ шуралнӑ. Вӑл хура куртка, кӑвак джинс, хура кроссовка тӑхӑннӑ пулнӑ. Мӗн те пулин пӗлекенсене полицие шӑнкӑравлама ыйтаҫҫӗ.
Шупашкарта 34 ҫулти хӗрарӑма шырани пирки унччен пӗлтернӗччӗ. Тавах Турра, вӑл тупӑннӑ, чӗрех. Кун пирки «Лиза Алерт Чӑваш Ен» шырав ушкӑнӗн сайтӗнче хыпарланӑ.
Аса илтерер: ҫак хӗрарӑм ака уйӑхӗн 9-мӗшӗнче ӗҫе тухса кайнӑ та киле таврӑнман. Пилӗк кунран унӑн упашки пулнӑ арҫын вӑл ҫухални пирки полицие пӗлтернӗ.
Хӗрарӑм полицейскисем, нимеҫӗсем шыранӑ. Темиҫе кун кӑлӑхах пулнӑ. Ака уйӑхӗн 18-мӗшӗнче ӑна тупнӑ. «Тупӑннӑ. Чӗрӗ», - кӗскен пӗлтернӗ шыравҫӑсем.
«ЭКА» юхӑм «Йывӑҫ ларт» акцие хастар хутшӑнакансене укҫан хавхалантарасшӑн. Халӗ юхӑм ҫуркунне йывӑҫ лартма килӗшекен нимеҫӗсен конкурсене ирттерессине пӗлтернӗ. Йывӑҫ-тӗме пушара пула ҫаралса юлнӑ вӑрмансенче лартмалла. Чи хастаррисене хавхалантарма «ЭКА» юхӑм 200 пин тенкӗ преми фончӗ пӑхса хӑварнӑ.
Конкурса ҫул ҫитнӗ кирек епле ҫын та хутшӑнайӗ. Йывӑҫа вӗсен ака уйӑхӗн 8-мӗшӗнчен тытӑнса ҫӗртме уйӑхӗн 15-мӗшӗччен лартмалла. Хастаррисен тӑрӑшӑвне тӳресем ҫӗртме уйӑхн 30-мӗшӗнче пӗтӗмлетӗҫ. Вӗсем ултӑ ҫӗнтерӳҫе 20 пинрен пуҫласа 50 пин тенкӗ таран премипе савӑнтарӗҫ.
Чӑваш Енре нимеҫӗсен ирӗклӗ «Симӗс Чӑваш Ен» экологи отрячӗ ӗҫлеме тытӑннӑ. Ӑна республикӑри кашни муниципалитетрах йӗркелесшӗн.
Хальхи вӑхӑтра Чӑваш Енре экологи нимелӗхӗпе кӑсӑкланас туртӑм ӳсни палӑрать – ҫапла палӑртнӑ «Симӗс хула» экологи организацийӗн регионти председателӗ Федор Алексеев. Вӑл палӑртнӑ тӑрӑх, шулсенче, аслӑ шкулсенче, техникум-колледжсенче экоотрядсем йӗркеленеҫҫӗ, ҫӗнӗ проектсем ҫуралаҫҫӗ, ҫутҫанталӑка сыхлас тӗлӗшпе мероприятисем иртеҫҫӗ.
Тӳре-шара пӗлтернӗ тӑрӑх, республикӑра 143 экологи отрячӗ ӗҫлет. Вӗсенче 4900 яхӑн ҫын тӑрать.
+15.3 °C