Чӑваш Енӗн мӗнпур муниципалитетӗнчи, Тутарстанри тата Ӗрӗнпур облаҫӗнчи 4 ҫултан пуҫласа 10 ҫула ҫитичченхи 320 ача чӑваш тӗррин илемӗпе паллаштаракан «Азбука чувашского костюма» (чӑв. Чӑваш тумӗн азбуки) пӗтӗм Раҫҫейри конкурса хутшӑннӑ. Ӑна «Радуга» (чӑв. Асамат кӗперӗ) культурӑпа курав центрӗ ирттернӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗсен йышне Шупашкарти, Ҫӗнӗ Шупашкарти, Канашри, Сӗнтӗрвӑрринчи, Вӑрнар, Йӗпреҫ, Канаш, Куславкка, Комсомольски, Красноармейски, Ҫӗрпӳ, Шупашкар, Елчӗк районӗсенчи, Тутарстанри Апастово тата Ҫӗпрел районӗсенчи ачасем лекнӗ.
Чӳк уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Чӑваш тӗррин музейӗнче халӑх художество промыслисен ӑстин, Любовь Вазюкова тӗрӗҫӗн куравӗ уҫӑлӗ. «Тӗлӗнтермӗш тӗрӗ йӗрӗ» курава ӑстан 65 ҫулхине тата Чӑваш тӗррин кунне халаллӗҫ.
Любовь Вазюкова — чӑваш тӗррин профессилле ӑсти. Вӑл ҫак енӗпе 40 ҫул ӗнтӗ тӑрӑшать. Тӗрӗҫӗн ӗҫ биографийӗ Шупашкар районӗнчи «Паха тӗрӗ» фабрикӑран пуҫланнӑ. Вӑл хатӗрленӗ ӗҫсен коллекцийӗнче паян 100 ытла япала. Каччӑ тутӑрӗпе масмак-и, алшӑллипе сӗтел ҫиттийӗ-и — пур ӗҫ те ӑстан ҫыпӑҫуллӑ та килӗшӳллӗ пулса тухать.
Халӗ Любовь Степановна художник пек те палӑрать. Тӗрӗпе вӑл парнелӗх япаласенче, куллен тӑхӑнмалли тата ҫын ҫине тухмалли ҫипуҫра вырӑнлӑ усӑ курма пӗлет.
Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче пирӗн республикӑра кӑҫалхипе иккӗмӗш ҫул Чӑваш тӗррин кунне уявлӑпӑр. Ҫавна май Чӑваш наци музейӗ «Я и чувашская вышивка» (чӑв. Эпӗ тата чӑваш тӗрри) флешмоб ирттерессине пӗлтернӗ.
Тӗрӗ — халӑхӑн чӑн-чӑн пуянлӑхӗ. Вӑл тӗнче культурин эткерлӗхӗн пӗр пайӗ шутланать. Тӗрӗ тӑван халӑхӑмӑрӑн чунне, унӑн шалта пытаннӑ кӑмӑлне, тӗнче курӑмне уҫса парать. Чӑваш тӗррипе капӑрлатнӑ сӑмса тутри-и вӑл е кӗпе-и — кашни хатӗрте хӑйӗн асамлӑхӗпе вӑрттӑнлӑхӗ пур.
Флешмоба хутшӑнас тесен кашни ҫынах хӑйӗн сӑнӳкерчӗкне (унта чӑваш тӗрри пулмалла) #ЯиЧувашскаяВышивка хэштегпа вырнаҫтарма пултарать. Музей ӗсченӗсем сӑнӳкерчӗксенчен коллаж хатӗрлесе учреждени сайтӗнче тата тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗсенчи хӑйӗн страницисенче вырнаҫтарӗҫ. Пурин ытла лайк пухнӑ автора музей парнепе хавхалантарӗ.
Чӳк уйӑхӗн 20-мӗшӗнче Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институтӗнче Чӑваш тӗррин кунне халалласа конферецни иртнӗ. Ӑна онлайн мелпе йӗркеленӗ.
«Чӑваш тӗрри — халӑх пуянлӑхӗ» ят панӑ мероприятие аякри йӑхташӑмӑрсем те хутшӑннӑ. Вӗсен йышӗнче Тутарстанри, Удмурт Республикинчи, Пушкӑртстанри, Иркутск тата Тӗмен облаҫӗсенчи, Сургутри, Екатеринбургри чӑвашсен культурӑпа наци автономийӗсен пайташӗсем пулнӑ. Онлайн-конференцие ют ҫӗршыври хастар чӑвашсем те хутшӑннӑ. Вӗсем — Эстонире тата Францире пурӑнакансем. Тата, паллах, хамӑр республикӑри районсемпе хуласенчен.
Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче пӗлтӗртенпе пирӗн республикӑра Чӑваш тӗррин кунне ирттерме тытӑнчӗҫ.
Пӗлтӗртенпе Чӑваш патшалӑх культурӑпа ӳнер институчӗн Халӑх пултарулӑх кафедринче «тӗрӗ вӑрттӑнлӑхӗсене студентсем ҫирӗп алла илччӗр тесе» вӗрентӳ планне ятарлӑ «Чӑваш тӗрри» ятлӑ предмет кӗртнӗ. Кун пирки Чӑваш наци конгресӗн культура комитечӗн ертӳҫи Вера Архипова конгресӑн тӗнче тетелӗнчи страницинче пӗлтернӗ. Унта хыпарланӑ тӑрӑх, «халӑх пултарулӑх кафедрин пуҫлӑхӗ Раиса Васильева тата Зинаида Воронова тӑрӑшса ӗҫлеҫҫӗ. Паллах, ку ӗҫ патне пурте ӑнтӑлмаҫҫӗ, ҫавах та ӳсекен ӑрӑвӑн пӗр пайӗ ҫак ӑсталӑха алла илме тӑрӑшни савӑнтарать. Вӗсем чӑваш тӗррине пысӑка хурса хаклаҫҫӗ. Ҫамрӑксем ку енӗпе диплом ӗҫӗ хатӗрлени чӑваш тӗррине хисепленине кӑтартать».
Шупашкарти халӑха социалӑ пулӑшу паракан комплекслӑ центрта ҫынсене чӑваш тӗррине тӗрлеме вӗрентеҫҫӗ. Унти «Мой социальный центр» (чӑв. Манӑн социаллӑ центр) клуба ҫӳрекенсем валли чӑваш тӗррин занятийӗсене йӗркеленӗ. Кашни ҫынпа — уйрӑмшар.
Тӗрӗ ӗҫне хӑнӑхас кӑмӑллисемпе центрӑн ӗҫ инструкторӗ Ирина Ковеза ӗҫлет. Паянхи куна занятие социаллӑ пулӑшу илекен 5 ҫын пынӑ. Вӗсенчен пӗри — Геннадий Краснов. Геннадий Германович тӗрлеме тахҫанах юратать. Тӗрлӗ техникӑна алла илнӗскер халӗ чӑваш тӗррине тӗрлет. «Чӑваш тӗрри маншӑн — тӑван тӑрӑх историйӗ», — тет Геннадий Германович.
Чӑваш Ен Элтеперӗ Олег Николаев пуҫарнипе пӗлтӗтенпе пирӗ республикӑра ҫӗнӗ уяв туса хунӑ. Чӑваш тӗррин кунне ҫулсерен чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче ирттерӗҫ. Ку куна чӑваш халӑхӗн культурипе йӑли-йӗркине упраса хӑварас тӗллевпе йышӑннӑ.
Чӑваш тӗррин кунне халалласа Шупашкар хулин библиотекисен пӗрлешӗвӗн К. Чуковский ячӗллӗ вулавӑшӗ «Многоцветие чувашской вышивки» (чӑв. Чӑваш тӗррин нумай тӗсӗ) онлайн-акци ирттерессине пӗлтернӗ. Унта хутшӑнас тесен асӑннӑ вулавӑшӑн тата Шупашкар хулин библиотекисен пӗрлешӗвӗн «Контактри» страницисене ҫырӑнмалла. Ун хыҫҫӑн вӗсенчи ятарлӑ фотоальбома сӑнӳкерчӗксем вырнаҫтармалла. Вӗсене #МногоцветиеЧувашскойВышивкиЧуковкаЧебоксары #Библ21 хештегсемпе палӑртмалла.
Ҫак кунсенче Хакас Республикинче Наци музейӗсен пӗтӗм Раҫҫейри ассамблейин пухӑвӗ иртнӗ. Унта Чӑваш наци музейӗн директорӗ Ирина Меньшикова хутшӑннӑ.
Форума чӳк уйӑхӗн 1-мӗшӗнче уҫӑлнӑ, чӳк уйӑхӗн 3-мӗшӗнче хупӑннӑ. Мероприяти Л.Р. Кызласов ячӗллӗ наци краеведени музейӗнче пухӑннӑ.
Наци музейӗсен ассамблейин форумӗн пӗрремӗш кунӗнче Ирина Меньшикова Хакас Республикинчи краведени музейӗпе туслӑ ҫыхӑну тытасси ҫинчен калакан килӗшӗве алӑ пуснӑ. Икӗ регион пӗрлехи проектсене пурнӑҫа кӗртме палӑртать, куравсем йӗркелесшӗн.
Форумӑн иккӗмӗш кунӗнче Шупашкарти музей директорӗ «Национальная культура в России как инструмент государственной политики» (чӑв. Раҫҫейри наци культури — патшалӑх политикин инструменчӗ) сессире «Чувашская вышивка – культурный код нации: сохраняем, рассказываем, развиваем» (чӑв. Чӑваш тӗрри — наци культурин вӑрттӑнлӑхӗ: упратпӑр, каласа кӑтартатпӑр, аталантаратпӑр) ятпа доклад тунӑ.
Чӑваш Енӗн тӗрленӗ карттине малалла пуҫтараҫҫӗ. Аса илтерер: «Тӗрленӗ Чӑваш Ен» акцие кӑҫал Республика кунӗнче пуҫарнӑ. Унпа килӗшӳллӗн, районсенчи ӑстасем хӑйсен тӑрӑхӗнчи карттине тӗрлеҫҫӗ. Кайран пурне те пӗр ҫӗре пухса картта хатӗрлеҫҫӗ.
Районсен тӗрленӗ картти Чӑваш тӗррин музейне ҫурла уйӑхӗнче килме тытӑннӑ. Музей юпа уйӑхӗн 5-мӗшӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, карттӑна пуҫтарас ӗҫ вӗҫленсе пырать.
Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Чӑваш тӗррин кунӗнче, Чӑваш Енӗн тӗрленӗ картти вырӑн тупӗ.
«Тӗрленӗ Чӑваш Ен» проект Республика кунӗнче старт илнӗ. Унпа килӗшӳллӗн, кашни районти ӑстасем республика карттине тӗрлӗҫ. Уявра Чӑваш тӗррин музейӗ кашни района чиккисене ӳкернӗ картинӑна валеҫсе панӑ.
Ӑстасем ҫӑвӗпех ӗҫленӗ. Акӑ карттӑн пӗрремӗш пайӗсем музея ҫитнӗ. Шупашкар районӗн карттине Любовь Вазюковӑпа Анастасия Андреева тӗрленӗ. Елчӗк районӗнче ку ӗҫе Римма Парферьева пурнӑҫланӑ. Вӑрнар районӗнче вара карттӑна Елена Есенцева тата Елена Шарипова тӗрленӗ. Красноармейски районӗн карртине Жанна Михайлова хатӗрленӗ.
Проект положенийӗпе килӗшӳллӗн, карттӑсен тӗрленӗ пайӗсем музея авӑн уйӑхӗн 15-мӗшӗччен ҫитмелле. Унтан вӗсене «Паха тӗрӗ» хапрӑк ӑстисем пӗрлештерӗҫ. Тӗрленӗ карттӑпа халӑха Чӑваш тӗррин кунӗнче, чӳкӗн 26-мӗшӗнче, паллаштарӗҫ.
+8.3 °C