Аçтахар Плотников: Апачӗ тутлӑ пултӑр е камӑнлӑх категорийӗ

Аçтахар Плотников06.10.2009 14:335586 хут пӑхнӑ

Халӗ, эпир, чӑвашсем, апата ларнӑ чухне «Апачӗ тутлӑ пултӑр!» тетпӗр. Леш, «Приятного аппетита!» текен чӑвашне тӗкӗнмӗпӗр, чӑвашла пуплекенни пирки сӑмах хушӑпӑр.
Пирӗн чӗлхе улшӑнсах пыни пурне те курӑнать пулӗ? Вырӑсланни ҫеҫ мар, чӑвашла та эпир урӑхларах калаҫатпӑр. Хӑш-пӗр улшӑнусем вырӑс чӗлхи урлӑ кӗреҫҫӗ («Иван Иванович ХХ ҫулта» теес вырӑнне «Иван Ивановича ХХ ҫул!»; «-ра/-ре/-та/-те» аффикс вырӑнне ҫине-ҫинех «ҫинче» сӑмаха усӑ курни тата ытти те), теприсем вара хамӑр улшӑннинчен пулӗ...

Ак, «Таркӑн» романа вуланӑ май мӗн тӗл пулчӗ:
«— Апат тутлӑ пултӑр! — сӗнчӗ Янтул.»

Чӑн та кунта «Апачӗ» мар — «Апат». Камӑнлӑх категорине кашнинчех усӑ курни те вырӑнсӑр пулӗ.

Малалла вулас — хама валли ҫӗнни кунта туп-тулли.

Редакцирен: Статьяна вырнаҫтарни редакци автор шухӑшӗпе килӗшнине пӗлтермест.

[Комментариле (4)]

Комментари:

Saśuk Aidarov // 3996.69.4868 2009.10.09 12:30
	Ep tahaşah căvaśsempe şise larnă cuh kalarăm ta: Apaçĕ tutlă pultăr! Man śutpa Djagterev şyrna samouchiteltăn vulasa tuhrăm (syh jatne şĕnĕren păhmalla). Pĕrre lalarĕ apacĕ kalama tĕrĕs mar. Apat tĕrĕs ancah. (Jănăśsem pulsan türeletĕr-ha)
Сувар С. // 3356.62.3771 2009.10.10 00:00
	Ыйхă (сон) тутлă пултăр! - çаплата калаç.
Victor // 4868.1.6482 2009.10.10 21:50
	Apacĕ tutlă pultăr! tenince apatne kamănlăh kattekorĭpe usă kursan ta kurmasan ta tĕrĕs pek. Apacĕ - apatu, apatăr, sirĕn apat, san apat - tenĕ pek - săpajlărah pek tujănat'.
Курак // 2826.62.5208 2009.12.23 14:14
	Кунта пач урăх япала курас пулать. Вăл пирĕн чĕлхере хыçăнхи палăрту артиклĕ пуррине çеç пĕлтереть. Вăл 3-ш сăпатăн камăнлăх хыçлăхĕнчен аталанса кайнă. Тслхрн: Сысна илсе пусрăм. Сысни питĕ çуллă тухрĕ. Çак уйрăмлăха эпĕ Balkan халăхĕсен чĕлхисен витĕмĕпе çыхăнтаратăп. Несĕлĕмĕрсем (Hun) нумай вăхăт хушши пурăннă-çке унта.Чăваш чĕлхинче вăл япалана (артикле) халĕччен те никам-та тĕпчемен. Манăн унăн çинчен "Опыт расшифровки гуннских надписей" ĕçре пур кăштă. Шалах кĕмен. Тĕпчес пулать уна