Тутарстанри Ҫӗпрел тӑрӑхӗнчи чӑвашсен Акатуйӗ кӑҫал урӑх ҫӗрте, Упире, иртет тесе пӗлтернӗ. Алешкин-Саплӑк ял хутлӑхне ҫавӑн пек пысӑк уява ирттерме ӑҫтан укҫа тупнине пакунлисем тӗпчеҫҫӗ-мӗн. Кун пирки асӑннӑ регионти «Сувар» хаҫатра пӗлтернӗ. Виҫӗмҫул Акатуй ирттернӗ Анат Чакӑна та ҫакнашкал тӗрӗслев ҫитнӗ текен хыпар ҫитнӗ-мӗн.

«Мӗне пӗлтерет ку? Саккаспа-и е ӑнсӑртран-и? Кама тӗк ҫывӑрттармасть Ҫӗпрел Акатуйӗ?» — пуҫ ватать Тутарстанри чӑвашсен «Сувар» хаҫачӗ.

Акатуя «тума ӗлӗкрен халӑхран парне пуҫтарнӑ: явлӑк, ҫӑмарта, кӗрпе. Пуянраххисем хӑйсен ирӗкӗпе пӗрлехи хурана укҫа пӑрахаҫҫӗ. Ку чухне никам та квитанци е отчет ыйтса лармасть. Вӑл ӗлӗкхи йӑла, ташлакан ҫӗнӗ мӑшӑр ури айне хут укҫа пӑрахнӑ пекех.

Халӑх уявне ирттерме пулӑшни хӑйне евӗр садака пекех вӑл. Унран никам та чухӑна юлман-ха. Кирлех-ши милиципе тӗрӗслеттерсе ырӑ ӗҫ тӑвакан ҫынсен кӑмӑлне хуҫма?» — ҫырнӑ «Суварта».

Чӑваш Енри районсенче ҫак кунсенче Акатуйсем иртеҫҫӗ. Ҫак шӑматкун та ӑна тӗрлӗ ҫӗрте йӗркелеме палӑртса хунӑ. Хамӑр тӑрӑхрисемпе пӗрлех Раҫҫейӗн тӗрлӗ регионӗнче пурӑнакан чӑвашсем ӗҫпе юрӑ уявне пухӑнаҫҫӗ. Тӗмен тӑрӑхӗнчи йӑхташӑмӑрсем Акатуя ҫӗртме уйӑхӗн 8-мӗшӗнче пуҫтарӑнӗҫ.

Асӑннӑ регионти чӑвашсен «Тӑван» наципе культура автономийӗн ертӳҫи Ираида Маслова Фейсбукра пӗлтернӗ тӑрӑх, уяв Аромашево ялӗнчи Олимп стадионӗнче иртӗ.

Унта каяс текенсене Тӗмен хулинчи наци культурисен «Строитель» керменӗ патне пухӑнма сӗнеҫҫӗ. Ирхи ҫичӗ сехете. Пуҫтарӑннисене Акатуя автобуспа илсе кайӗҫ. Пурне те вӑхӑтра ҫитме сӗнеҫҫӗ.

Уяв программи кӑсӑклӑ та тӗрлӗ енлӗ, юрӑ-ташӑпа, вӑйӑ-кулӑпа пуян пулассине шантараҫҫӗ.

Тӗмен тӑрӑхӗнчи чӑвашсем тата тӑван халӑхӑмӑр культурине аталантарма пулӑшса пыракан вырӑнти тӳре-шара ака уйӑхӗн 4-мӗшӗнче канашлӑва пухӑннӑ. Унта Акатуй ирттерес ыйтӑва хускатнӑ. Ҫакӑн пирки эпир ҫав енчи чӑвашсен «Тӑван» ассоциацийӗн ертӳҫи Ираида Маслова Фейсбура хыпарланинчен пӗлтӗмӗр.

Чӑвашсен уявне сӳтсе явакан мероприятие видеоконференцҫыхӑнӑвӗн мелӗпе йӗркеленӗ. Ҫапла майпа Тӗментисем тата Аромашево ялӗнче пурӑнакан хастарсем канашлама пултарнӑ. Вӗсем Акатуя епле ирттересси пирки хӑйсен шухӑшне пӗлтернӗ, тӗрлӗ сӗнӳ-канаша итленӗ.

Акатуя ҫӗртме уйӑхӗн 8-мӗшӗнче уявлама калаҫса татӑлнӑ.

Ираида Маслова пӗлтернӗ тӑрӑх, 10 сехетре лаша ӑмӑртавӗ пуҫланӗ, 12 сехетре — ытти мероприяти.

Кӑҫал Шупашкарти Хӗрлӗ лапама ҫӗнетсе юсама палӑртнӑ. Юсав ӗҫӗсем пынӑ чухне мероприятисем вара ӑҫта иртӗҫ? Ара, Республика кунне те Хӗрлӗ лапамра паллӑ тума хӑнӑхнӑ вӗт.

Ку ыйтӑва йӗркелӳ комитечӗ ларура сӳтсе явнӑ. Унта мероприятисене Юрламалли уйра, Юханшыв портӗнче тата Анне палӑкӗ умӗнче ирттерме сӗннӗ. Юлашкинчен йӗркелӳ комитечӗ Анне палӑкӗ умне суйланӑ. Эппин, кӑҫал Республика кунӗнче тӗп мероприятисем ун умӗнче иртӗҫ: Пӗтӗм чӑвашсен Акатуйӗ, «Раҫҫей ҫӑлкуҫӗсем» фестиваль, фейерверксен фестивалӗ тата ыттисем те.

Аса илтерер: кӑҫал Республика кунӗ Шупашкарта тата Улатӑр районӗнче иртӗ. Улатӑр тӑрӑхӗнче мероприятисем ҫӗртмен 23-мӗшӗнче Кивӗ Эйпеҫ ялӗнче пуҫланӗҫ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 30-мӗшӗнче Мускава чӑвашсен Акатуйӗ иртнӗ. Патӑрьел районӗнчи Ҫӗньялти «Илем» халӑх фольклор ансамблӗ те унта хутшӑннӑ. Ансамбль Нацисен ҫурчӗн картишӗнче хӑнасене наци тумӗпе, чӑваш юрри-кӗввипе кӗтсе илнӗ.

Патӑрьелсем уявран савӑк кӑмӑлпа тата Хисеп грамотипе таврӑннӑ. Ара, вӗсем унта ентешӗсене те курса савӑннӑ. Хӑнасен йышӗнче Патӑрьел тӑрӑхӗнчен тухнӑ ҫынсем те пулнӑ. Вӗсем «Илем» ансамбль юрласа ташланине курса савӑннӑ, тӑвӑллӑн алӑ ҫупнӑ.

Ансамбль Раҫҫей халӑх артисчӗпе, хӑйсен ентешӗпе Станислав Садальскипе сӑн ӳкерӗннӗшӗн хӗпертенӗ. Уявра Ҫуттакӑларуҫӑн Иван Яковлевӑн тӑванӗсем, граждан вӑрҫин паттӑрӗн Василий Чапаевӑн мӑнукӗн ачи те пулнӑ.

Иркутск облаҫӗнчи чӑвашсем хастарлӑхпа палӑрнине Чӑваш халӑх сайтне вулакансем те асӑрхарӗҫ пулӗ. Нумаях пулмасть вӗсем Китайри Хулумбир хули ҫывӑхӗнчи Хайлар провинцийӗнче иртнӗ Пӗтӗм тӗнчери эрешсемпе тумсен фестивальне хутшӑннӑ.

Унта аякри йӑхташӑмӑрсем тивӗҫлипех палӑрнӑ. Китайри курава ҫитнӗскерсене ылтӑн турилккепе, дипломпа чысланӑ.

Иркутск облаҫӗнчи чӑвашсен наципе культура автономине ҫав фестивале хутшӑнма Этнодизайнерсен Евразири ассоциацийӗ пулӑшнӑ.

Ҫӗртме уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Иркутск тӑрӑхӗнче Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнче тӗпленнӗ чӑвашсем Байкал кӳлли хӗрринче, «Тальцы» уҫӑ сывлӑш айӗнчи музей комплексӗнче, Пӗтӗм чӑвашсен Акатуйне ирттернине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.

Утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Сарӑту облаҫӗнчи Шнеуй ялӗнче облаҫри чӑвашсен «Акатуйӗ» иртнӗ, унта Чӑваш Республикин делегацийӗ хутшӑннӑ.

Суха тата ҫӗр уявӗпе унта пурӑнакансене тата хӑнасене Сарӑту облаҫӗ Правительствин Пуҫлӑхӗн ҫумӗ Иван Кузьмин, Шнеуй ялӗ вырнаҫнӑ муниципалитет районӗн пуҫлӑхӗ Олег Чумбаев, Чӑваш Республикин культура, наци ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗсен министрӗн тивӗҫне пурнӑҫлакан Вячеслав Оринов тата ыттисем саламланӑ.

Иван Кузьмин ҫак чаплӑ уяв паян чӑн чӑваш ҫӗрӗ ҫинче иртет, ку вӑл мода ыйтни мар тесе каланӑ. «Пирӗн кӗпӗрне нумай нациллӗ. Пӗтӗм истори пуҫланакан йӑла-йӗркене пӑхӑнни кирек епле халӑхӑн та тӗп пайӗ. Историе пӗлмен ҫын пуласлӑха аталантарасси иккӗлентерет. Ҫавӑнпа та 325 ҫул палӑртакан ялта тата шкул уҫнӑранпа 80 ҫул ҫитнӗ ялта Акатуй иртни питӗ лайӑх», — тенӗ Иван Кузьмин.

Уява 3 пин ытла ҫын хутшӑннӑ.

Тутарстанри Ҫарӑмсан районӗнче Акатуй йӗркеленӗ. Вӑл унта пӗрремӗш хут иртнӗ.

Ҫарӑмсан районӗ Хусантан 200 ҫухрӑмра вырнаҫнӑ. Унти чӑвашсем Акатуя пухӑнса картана тӑнӑ. Ҫураки тахҫанах вӗҫленнӗ пулин те унти халӑх уявра савӑнма шухӑшланӑ. Вӗсем ҫумӑр ҫунӑшӑн савӑннӑ, эппин, тыр-пул ӑнса пулать.

Йӑхташӑмӑрсем ҫак уява тахҫантанпах кӗтнӗ. Пуҫлӑхсем туслӑ халӑх культурин пуянлӑхне упраса хӑварас тесе нумай тӑрӑшаҫҫӗ. 10 ытла лапамра юрӑ-ташӑ, вӑйӑ-кулӑ хуҫаланнӑ. Чи вӑйлисем спорт ӑмӑртӑвӗсенче тупӑшнӑ.

Ҫарӑмсан районне 12 чӑваш ялӗ кӗрет, кашнинчех культура ҫурчӗ ӗҫлет. Вӗсенчи пултарулӑх ушкӑнӗсем, Самар тӑрӑхӗнчен ҫитнӗ чӑвашсем уява юрри-ташшипе илемлетнӗ. Вячеслав Христофоров юрӑҫ, Красноармейски районӗнчи «Трак ен» тата «Хавал» ушкӑнсем те Акатуя ҫитнӗ.

Шупашкарта Республика кунӗнче иртекен Пӗтӗм чӑвашсен Акатуйне Беларуҫран та килмелле. Чӑваш Енӗн Культура министерствин сайтӗнче ҫак уйӑх пуҫламӑшӗнче хатӗрлесе вырнаҫтарнӑ хыпар тӑрӑх кунсӑр пуҫне хамӑр ҫӗршыври 20-е яхӑн регионти йӑхташӑмӑрсем килес шухӑшли паллӑ.

Списока кӗртнисен шутӗнче — Севастопольти «Туслӑх», Мускаври «Атӑл», Питӗрти «Нарспи», Тутарстанри «Уяв», Чӗмпӗр облаҫӗнчи «Родник», «Укӑлча», «Хавас», Тӗмен облаҫӗнчи «Тӑван», Кемӗр облаҫӗнчи «Хӗлхем», Самар облаҫӗнчи «Ҫӑлкуҫ», «Улах», Чулхула облаҫӗнчи «Чулхула чӑвашӗсем», Сарӑту облаҫӗнчи «Палан», Пенза облаҫӗнчи «Шӑпчӑксем», «Асамат», Мурманск облаҫӗнчи «Акатуй», Коми Республикинчи «Нарспи», Пушкӑртстанри «Элем», «Родники Агидели» (чӑв. Шур Атӑл ҫӑлкуҫӗсем), Пермь крайӗнчи «Хӗвел», Удмурт Республикинчи «Уяв», Ӗренпур облаҫӗнчи «Пилеш», ҫавӑн пекех Беларуҫри «Хамӑрьял» ушкӑнсем.

Акатуй вӑхӑтӗнчи савӑнӑҫлӑ самант

Юхмапа Пӑла тӑрӑхӗнче пурӑнакансен инфраструктурине аталантарма Чӑваш Ен Элтеперӗн гранчӗ тивӗҫнӗ. Укҫа парасси ҫинчен калакан хута районта иртнӗ Акатуй вӑхӑтӗнче савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура Михаил Игнатьев панӑ.

Ял хуҫалӑх продукцине туса илессипе Патӑрьел районӗ республикӑра иккӗмӗш вырӑнта. «Ҫулталӑк пуҫланнӑрапа ял хуҫалӑх предприятийӗсемпе фермер хуҫалӑхӗсенче сӗт суса илесси 20 процент ӳснӗ. Раҫҫей Федерацийӗн тата республикӑн программисене те хастар хутшӑнаҫҫӗ. Шӑпах ҫак тата ытти кӑтартусем района республикӑри хуласемпе районсем хушшинче виҫҫӗмӗш вырӑн йышӑнма, Чӑваш Республикин Пуҫлӑхӗ районӑн обществӑлла инфраструктурине аталантарма паракан Гранта (6 млн тенкӗ) ҫӗнсе илме пулӑшнӑ», — хыпарлать асӑннӑ тӑрӑхри «Авангард» хаҫат.