2012 ҫулхи ҫӗртмен 10-11-мӗшӗсенче Патӑрьелти «Хӗвеллӗ» уҫланкӑра йӑлана кӗнӗ «Акатуй-Сабантуй» уяв иртрӗ.
Кӑҫалхи уява Раҫҫей историйӗн ҫулталӑкне тата района туса хунӑранпа 85 ҫул ҫитнине халалланӑ. Ҫак уява Аслӑ Чемен ял тӑрӑхӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ, спортра палӑрнӑ вӗренекенсем те хутшӑнчӗҫ. «Ассорти» ташӑ ушкӑнӗ куракансене чӑваш ташшисемпе савӑнтарчӗ. Аслӑ Чемен ял тӑрӑхӗнчи культура ҫурчӗ ҫумӗнчи пултарулӑх ушкӑнӗ ҫӗр ӗҫӗн йӑли-йӗркине кӑтартса пачӗ (ака-суха тунине, тырӑ акнине, вырса тӑпачӑпа ҫапнине, алапа тырӑ алланине, ал арманӗпе авӑртнине). Ҫӗр ӗҫӗн йӑли–йӗркине кӑтартса паракан хӗрарӑмсен тумӗсене, ӗлӗкхи ӗҫ хатӗрӗсене курса тӗлӗнекенсем те пайтах пулчӗҫ. Пир кӗпе, сурпан сырса хушпу тӑхӑннӑ, ҫӑпата сырнӑ чӑваш хӗрарӑмӗсем уҫланкӑри хӑнасене Аслӑ Чемен «хуҫалӑхне» йыхравларӗҫ.
Сӑнсем (140)
Акатуйсен тапхӑрӗ пуҫланнӑ тесен та йӑнӑш пулмӗ. Авалтан пыракан уява хальхилле чылай вырӑнсенче уявлаҫҫӗ. Республикӑн кашни районӗнче тенӗ пекех вӑл иртет. Ыран вара Акатуй — Канаш районӗнче.
Ку тӑрӑхри Акатуя Канаш районне йӗркеленӗренпе 85 ҫул ҫитнине тата Раҫҫей шайӗнче иртекен истори ҫулталӑкне халалласа ирттереҫҫӗ. Уяв вырӑнӗ Канаш хулинче мар, юнашар ларакан Аслӑ Асхва Пикшик ялти «Урожай» стадионра.
Уява ҫитсен сире кӗтеҫҫӗ: «Ҫын ӑсталӑхӗ — халӑх пуянлӑхӗ» (халӑх ушкӑнӗсен концерчӗ); «Чун ӑшши — Канаш ен» (фотокурав); «Ҫӑкӑртан асли ҫук» (ҫакӑр-пӗремӗк куравӗ); «Канаш Ен шӑпчӑкӗсем» (ача-пӑча лапамӗ: концерт, ӑмӑрту, вӑйӑ). Паллах, вӑйӑ-ӑмӑртусӑр уяв иртмӗ, вӗсем 10 сехетре пуҫланса 16 сехетченех иртӗҫ.
Акатуя 10 сехетре уҫӗҫ. 16 сехетре чӑваш эстрада ҫӑлтӑрӗсен концерчӗ пуҫланӗ. Ун хыҫҫӑн — ҫамрӑксем валли дискотека!
Акатуй уявӗсем районсемпе ялсен шайӗнче кӑна мар, шкулсенче те иртеҫҫӗ. Нумай пулмасть, ав, Акатуй уявне Пушкӑртстанри Пелепей хулинче вырнаҫнӑ чӑваш гимназинче ирттерчӗҫ.
Ҫӑвӑн 31-мӗшӗнче иртрӗ Акатуй. Унта пӗрремӗш класра пӗлӳ пухакансенчен пуҫласа директор таранах хутшӑнчӗҫ. Вӑйӑсемпе ӑмӑртусенче тупӑшрӗҫ, юрӑпа ташӑ пултарулӑхӗпе савӑнтарчӗҫ. Пӗлӗве тӗрӗслеме те манмарӗҫ — экологипе историе епле пӗлнипе ӑмӑртрӗҫ.
Чи матуррисем, чи хастаррисем вара парнелле пулчӗҫ — вӗсене пылак ҫимӗҫ лекрӗ.
Пелепей хулинчи чӑваш гимназире 2011-12 вӗренӳ ҫулӗ ҫапла вӗҫленчӗ. Чӑн та маттурсем!
Ҫураки ӗҫӗсем вӗҫленсен чӑваш халӑхӗ Акатуй уявӗнче савӑннӑ. Темиҫе кун маларах хатӗрленнӗ уява — йывӑр ӗҫ хыҫҫӑн канни питӗ те усӑллӑ, тата акнӑ тырӑ ӑнса пултӑр тесе чӳклени те кирлӗ-ҫке. Уяв умӗн кил-ҫурта тирпейленӗ, кашни кил Акатуя ирттерме кашни мӗн те пулин панӑ — пир-авӑр, кӗпе, сурпан тата ытти — вӗсем пурте парне шутне кӗнӗ.
Акатуя ваттисем пуҫланӑ — вӗсем ҫураки епле иртнине пӗтӗмлетнӗ, Турӑран ырлӑх ыйтса чӳкленӗ. Халӑх пухӑннӑ май пӗр-пӗр ыйтӑва пӗрле канашласа сӳтсе явни те час-часах пулнӑ ку уявра. Малалла вара тупӑшу-кӗрешӳ пуҫланнӑ — кам чупса, кам сиксе, кам кӗрешсе, кам ухӑран тӗл персе мала тухма тӑрӑшнӑ. Вӑййисем чӑнах та тӗрлӗрен пулнӑ, карусельпе чуччу таврашӗнчен вара ача-пӑча уйрӑлма пӗлмен. Хальхи вӑхӑтра ытларах вӗрен туртасси, футбол, волейбол вӑййисене ирттереҫҫӗ. Дартс, артреслинг, пневматика пӑшалӗнчен пересси те тӗл пулать.
Йӗпреҫ районӗнчи Акатуй ҫӗртмен 16-мӗшӗнче иртӗ. Кӑмӑл пулсан эсир Йӗпреҫри культрӑпа кану паркне пыма пултаратӑр, пуҫламӑшӗ 11 сехетре.
Ҫӗртмен 12-мӗшӗнче Чӗмпӗрте чӑваш наци уявӗ — Акатуй — пулать. Вӑл Винновка ращинче 11 сехетре пуҫланать.
Программӑра:
• чӑваш Кӗрешӗвӗ (тӗп парне — така);
• облаҫран тата Чӑваш Республикинчен килнӗ пултарулӑх ушкӑнӗсен концерчӗ;
• халӑх, ача-пӑча, спорт вӑййисем;
• кире пукан йӑтасси;
• тӗрлӗ конкурссем.
Уява уҫма Чӗмпӗр облаҫӗн кӗпӗрнаттӑрӗ Сергей Морозов та хутшӑнать.
Хапӑл туса кӗтетпӗр!
Шӑматкун, ҫӗртмен 18-мӗшӗнче, Лапсар ял тӑрӑхӗнче черетлӗ Акатуй иртрӗ. Кӑҫал ӑна Ассакасси ялӗнче уявларӗҫ. Уяв яланхи пекех ҫӑкӑр-тӑвартан, Акатуй юрринчен пуҫланчӗ.
Лапсар ял тарӑхӗн пуҫлӑхӗ Захаров Дмитрий Иванович хӑй сӑмахӗнче салам сӑмахӗсем каланӑ хыҫҫӑн ку тӑрӑхри ӗҫсем пирки кӗскен каласа пачӗ. Районтан ятарласа чӗннӗ хӑнасем те сӑмах тухса каларӗҫ: Шупашкар районӗн экономика тата пурлӑхпа ҫӗр хутшӑнӑвӗсен начальникӗ Зоя Леонидовна Маслова, Шупашкар районӗнчи РФ пенси фончӗн управленийӗн начальникӗ Алевтина Михайловна Исаева.
Ял тӑрӑхӗ парнесем нумай хатӗрленӗччӗ, алла яхӑн — пӗр сӗтел йышӑнатчӗҫ. Кашни тивӗҫлӗ ҫынна тупрӗ, кӑмӑлӗсене хӑпартрӗ. Парнесемпе чи лайӑх харпӑр хуҫалӑхсене тытса пыракансене, чи хӑтлисене, чи чаплӑ фермер хуҫалӑхӗсене тивӗҫтерчӗҫ. Общество ӗҫне хасатар хутшӑнакансене та манмарӗҫ — пурте парнеллӗ пулчӗҫ. Хисеп хучӗсемпе те вӗсене чысларӗҫ.
Юрӑпа-ташӑпа савӑнтаракансем пӗлтӗрхи пекех чылайӑнччӗ.
Ҫӗпрел тӑрӑхӗнчи чӑвашсем район шайӗнчи Акатуя ҫулталӑк каялла кӑна паллӑ тума тытӑннӑ пулсан та ӳсӗм сисӗнет. Район ертӳҫисем ку ӗҫе ырланӑ, чӑвашсем йышлӑ пурӑнакан ял хутлӑхӗсем хаваспах пулӑшма килӗшнӗ. Ҫапла пӗрлехи ӗҫ тытӑнсан никамӑн та айккинче тӑрса юласси килмен.
Ҫӗпрел районӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Александр Шадриков сӑмахӗсемпе, Акатуй ирттерессине пӗлсен ҫынсем хӑйсем шӑнкӑравласа пулӑшу сӗнни питӗ хавхалантарнӑ. Ял хутлӑхӗсен пуҫлӑхӗсем сцена хатӗрлес, шалчасем чутлас ҫӗре хутшӑннӑ. Каярах вӗсем хӑйсен ӗҫӗпе мӑнаҫланнине курма питӗ кӑмӑллӑччӗ. Акатуй пек уявсем яла тирпей кӳреҫҫӗ.
Кӑҫал хӑнасене Хулаҫырми йышӑнчӗ. Тӗрӗссипе каласан, вӗсем пӗлтӗрхинчен те ытларахчӗ. Паллӑ строитель, Шупашкарта пурӑнакан Тутарстан чӑвашӗсен «Пӑлхар» ентешлӗхӗн пуҫлӑхӗ Николай Угаслов тӑрӑшнипе ҫӗпрелсен Акатуйӗ ҫӳллерех картлашка ҫине хӑпарма пултарчӗ. Чӑвашлӑха аталантарас енӗпе ҫак ҫын нумайӑшӗшӗн паянхи кун тӗслӗх пулса тӑрать.
Акатуй хӑй йӗркипе иртрӗ.
Чӗмпӗр хулине пухӑннӑ 85 ушкӑн хушшинче Хӗрлӗ Чутайсем те пулнӑ. Район чысне райадминистрацин социаллӑ аталану секторӗн заведующийӗ, юрӑҫ Александр Самсонов, «Ҫын тата ҫутҫанталӑк» халӑх музейӗн директорӗ, композитор, юрӑҫ Зоя Спиридонова тата Штанаш ял тӑрӑхӗнчи «Шуҫӑм» фольклор коллективӗ хӳтӗленӗ. Чутайсен чӑваш тумне тӑхӑннӑ Штанашсем пухӑннисем умӗнче тӑван ен илемӗ, туслӑхпа тӑванлӑх юррисене шӑрантарнӑ, хаваслӑ ташӑсемпе савӑнтарнӑ. Фольклор ушкӑнӗнче вырӑнти шкулта, медицина офисӗнче, лавкара, уй-хирте ӗҫлекенсем: З. Прокопьева, В. тата В. Париковсем, А.Арсенкин, Н.Егорова тата ыттисем.
Куславкка район халӑхӗ ҫӗртмен 4-мӗшӗнче Акатуя анлӑн уявларӗ.
Хальччен «Радуга» пионер лагерӗ пулнӑ уҫланкӑна чӑваш ялӗ картишӗсемпе, килӗ-ҫурчӗсемпе, ҫатан карти-мӗнӗпе куҫса килнӗ тейӗн. Ял халӑхӗ тата хула ҫыннисем, уява килнӗскерсем, пӗр-пӗрин патне хаваспах «хӑнана» ҫӳрерӗҫ. Кашни «килтех» вара сӗтел тулли ӗҫме-ҫиме.
Уява пухӑннӑ халӑха район ертӳҫисем саламланӑ хыҫҫӑн ҫур аки вӑхӑтӗнче чи хастар ӗҫленисене наградӑсемпе паха парнесем пачӗҫ.
Районта кӑҫал тыр-пула пурӗ 11 пин гектар ытла акнӑ. Ҫакӑн чухлӗ ҫӗре сухаласа акма машинӑпа трактор паркне ҫӗнетни май пачӗ. Юлашки виҫӗ ҫулта районта 250 миллион тенкӗлӗх ҫӗнӗ техника туяннӑ. Ытти ҫитӗнӳсем те сахал мар куславккасен. Ҫавӑнпа та мӗншӗн савӑнас мар-ха паянхи уявра?
Акатуй кашни ҫулах хавасланма, пӗр-пӗрне курса калаҫма кӑмӑл тӑвакансене пӗр ҫӗре пухать.Уява таврари ялсенче пурӑнакансем кӑна мар, ытти хуласенчен те килеҫҫӗ. Халӑх ӑстаҫисем те хӑйсен тӗрлӗ-тӗрлӗ таварне — килте тӗртнӗ кавирсене, хӑваран авса тунӑ сӗтел-пуканпа карҫинкка-сумккасене, килти хуҫалӑхра кирлӗ савӑт-сапана сӗнчӗҫ.
Ӗнер, ҫӗртмен 4-мӗшӗнче, Чӗмпӗрте Раҫҫей шайенчи Акатуй иртрӗ. Унта Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑнчӗ.
Чӗмпӗрсем уява лайӑх хатӗрленни курӑнчӗ — хулипех баннерсемпе пӗлтерӳсем ҫакса тухнӑ, сарӑ-хӗрлӗ ялавсем вырнаҫтарнӑ. Ленин тӳремӗнче вара уяв чӑннипех курӑнать — темиҫе сцена йӗркеленӗ, Чӗмпӗр облаҫӗн кашни район хӑй стендне илемлетнӗ. Ку кун унта ҫӗнӗ мӑшӑрсем чылайччӗ — мӑшӑрлану кунӗ чӑвашсен Акатуйӗнче иртни вӗсем кайран асӑнса пурӑнӗҫ — ятарласа килмен пулин те Акатуй паллисем видеосене лекрӗҫех ӗнтӗ. Сӑмах май каласан — районсен кашни стенчӗ мухтава тивӗҫ — шел те вӑйлӑ ҫумӑр хӑш-пӗрисене тивӗҫлӗн кӑтартма май памарӗ пулас. Район стенчӗсем ҫумӗнче пухӑннӑ халӑх вара пурне те хавассӑн кӗтсе илчӗ — кичеммисен кӑмӑлне уҫма пултарчӗ, ташша яра паракансем те пулчӗҫ. Ҫумӑр пӗрре те кансӗрлемерӗ вӗсене.
Чӑваш Ен Элтеперӗ чи малтанах ҫемьипе пӗрле Иван Яковлевич Яковлев палӑкӗ умне чечек хучӗ. Ун хыҫҫӑн Правительство ҫуртӗнче Михаил Игнатьевпа Чӗмпӗр облаҫӗн кӗпернаттӑрӗпе Сергей Морозовпа ӗҫлӗ тӗлпулу ирттерчӗ.
+3.3 °C