Чӑваш пичечӗн кунне «Хыпар» хаҫатӑн пӗр ушкӑнӗ уява каймасси пирки пӗлтерет имӗш. Ҫакӑн пирки «Правда ПФО» интернет-хаҫат ҫырать.
Уяв, аса илтеретпӗр, ҫак шӑматкун Чӑваш патшалӑх драма театрӗнче иртмелле.
Маларах асӑннӑ МИХа редакцинчи ҫӑлкуҫ «редакцинче ыйтусем малтанах пулнине», «ҫӗнӗ пуҫлӑх Валерий Туркай килсен лару-тӑру ылмашасса» шаннине пӗлтернӗ-мӗн. Халӗ унта ахаль те пӗчӗк ӗҫ укҫине вӑхӑтра тӳлемеҫҫӗ, гонорара ҫынсем курмаҫҫӗ имӗш. Хайхи ҫын «опытлӑ кадрсем» ӗҫрен кайни пирки те систернӗ пулать. Гендиректорӑн ҫумӗсем пиллӗк ҫынна ҫитсе кайнӑ иккен. «Тиражӑн самай пайӗ макулатурӑна каять», ҫавӑнпа та «хыпарҫӑсен уяв шухӑшӗ мар» имӗш.
Патӑрьел районӗнчи усламҫа, Йӗпреҫ райповӗн тата Шупашкарти суту-илӳ точкин ӗҫченӗсене правительство кӑларман пичет кӑларӑмӗсене сентресем ҫинчен илме хытарса каланӑ-мӗн.
«АиФ-Чӑваш Ен» пӗлтернӗ тӑрӑх, Йӗпреҫ райповӗн ӗҫченӗсем раштавӑн 24-мӗшӗнче виҫӗ кӑларӑма — «АиФ-Чӑваш Ен», «Верси», «МК в Чебоксарах» — сутлӑха илме хирӗҫ пулнӑ. Кунашкал лару-тӑру Шупашкарти «Южанка» лавккара та-мӗн.
Сутлӑха илме пӑрахнӑ-ха, анчах килӗшӗве ҫитес ҫул валли те алӑ пуснӑ-мӗн. Ку кӑна мар, кун пирки вӗсен икӗ эрне маларах пӗлтермелле пулнӑ-ҫке. «АиФ-Чӑваш Ен» пӗлтернӗ тӑрӑх, уведомлени яман вӗсем.
Йӗпреҫ райповӗ ӑнлантарнӑ тӑрӑх, ҫак лару-тӑрӑва ЧР Экономика министерстви хушнӑ. Патӑрьел районӗнчи усламҫа район администрацийӗн пӗр ӗҫченӗ асӑрхаттарнӑ-мӗн. «Южанка» лавккана ЧР Патшалӑх Канашӗ ҫак кӑларӑмсене сентерсем ҫинчен илме сӗннӗ иккен.
Паян 12 сехетре Раҫҫей Президенчӗ Владимир Путин тӗрлӗ МИХ-семпе калаҫу ирттерчӗ. Хаш-пӗр ыйтусене хуравламасӑр хӑварчӗ пулин те тӗп шухӑшӗсем ҫакскерсем:
- экономика йывӑр лару-тӑрӑва пирӗн патшалӑхран килмен сӑлтавсене пула лекнӗ;
- экономика ура ҫине тӑратех, кун валли пире 2 ҫулталӑк кирлӗ пулӗ. Малашлӑхра вара эпир ҫак лару-тӑруран ӳсӗмпе кӑна тухӑпӑр.
- эпир хамӑр наци наци интересӗсене хӳтӗлетпӗрех, нимӗнле патшалӑх та пире ура хураймӗ;
- хамӑрӑн ҫара вӑйлӑлатӑпӑр, пенсисене те инфляци шайӗнче пысӑклатсах тӑрӑпӑр;
- хресчен — Раҫҫей халӑхӗн элити;
- саккун тӗп вырӑнта пулмалла, вӗсене пурте пурнӑҫламалла;
- Турципе Китай хальхи вӑхӑтра чи вӑйлӑ аталанакан тӑрӑхсем, ҫавӑнпа та эпир вӗсемпе ҫыхӑнӑва аталантаратпӑр;
- хальхи лару-тӑрушӑн пурте яваплӑ, ҫав шутра эпӗ те (Путин В.В.), правительство членӗсем те, регионсем шайӗни пур тӳре-шара та;
- влаҫ органӗсем халӑх хушшинче хирӗҫӳлӗхе пуҫармаҫҫӗ, влаҫрисен ӗҫӗ-хӗлӗпе килӗшменнисене ура хумаҫҫӗ.
Прессӑпа калаҫнӑ вахӑтра эпир хамӑр твиттерта чӑвашла онлайн ертсе пытӑмӑр.
«Хыпар» издательство ҫуртне Варнава пилленӗ. Чиркӳ ҫыннин кӗллине итлеме «хаҫат-журнал кӑларас кулленхи кӑткӑс ӗҫре те православи тӗнне тытса пурӑнма тӑрӑшакансем» пухӑнни пирки пӗлтерет кӑларӑм.
Хаҫатҫӑсем патне Шупашкар тата Чӑваш митрополичӗ Варнава издательство ҫурчӗн директорӗн-тӗп редакторӗн Валерий Туркайӑн ӗҫ пӳлӗмне кӗлӗ вуласа тасатнӑ, ҫӑмӑл мар ӗҫре вӑй-хӑват сунса пурне те пил панӑ.
Варнава Туркая Ҫӑлаканӑн турӑшне тата Иерусалимран илсе килнӗ Сӑваплӑ Хӗресе парнеленӗ. «Хыпар» ӗҫченӗсем Шупашкар тата Чӑваш митрополитӗнчен Хӑватлӑ ӗҫсем тӑвакан Хусан Турамӑшӗн Сӑнне илнӗ. Владыко панӑ ҫак пӗчӗк турӑшӑн хӑвачӗ питӗ пысӑк тесе ҫырать хаҫат. Ӑна 2001 ҫулта Шупашкар епархине килнӗ Мускавӑн тата пӗтӗм Руҫӑн Ҫветтуй Патриархӗ Иккӗмӗш Алексий пиллесе хӑварнӑ-мӗн.
Варнава пирӗн тӑрӑхри халӑхпа питӗ кӑмӑллӑ пулнине пӗлтернӗ, чӑвашсен хӑйсен тӑван чӗлхине упраса малалла аталантарас пархатарлӑ тӗллевне чунтан ырланӑ.
«Хыпар» Издательство ҫурчӗ районсенче «Хыпар» ИҪ кунне паллӑ тӑвассине йӑлана кӗртсе пырать. Хальхинче, раштав уйӑхӗн 12-мӗшӗнче, хыпарҫӑсем Вӑрмар районне ҫитнӗ.
Тӗлпулу Вӑрмарти Культура ҫуртӗнче иртнӗ. Вӑрмар район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Константин Никитин ҫырӑнтару кампанине пырса тивекен ҫивӗч ыйтусене сӳтсе явнӑ. Издательство ҫурчӗн директорӗ-тӗп редакторӗ Валери Туркай «Хыпар» хаҫатӑн тиражӗ питӗ пӗчӗк пулнине пытарман.
Константин Никитин вӑрмарсем хаҫатпа пӗрле пуласса, ӑна ҫитес ҫур ҫуллӑха ҫырӑнасса пӗлтернӗ. Валери Туркай вара малашне хаҫат халӑха ҫӗнӗ терминсемпе йӑлӑхтармасса, вӑл тӗпрен улшӑнасса, ҫӗнӗ рубрикӑсем уҫӑласса шантарнӑ.
«Хыпар» ҫумӗнче ытти хаҫат та тухса тӑрать. Вӗсемпе редакторсем паллаштарнӑ. Хаҫата сӳтсе явнӑ ҫӗре хастар вулакансем те хутшӑннӑ. Районти историпе таврапӗлӳ музейӗн директорӗ Василий Цыфаркин, РФ тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ тата ӗҫ ветеранӗ Николай Васильев, Вӑрмарти почтамт пуҫлӑхӗ Сергей Риманов тухса калаҫнӑ.
Тӗлпулу вӗҫӗнче Культура ҫуртне пухӑннисене чӑваш эстрада артисчӗсем Алина Михайлова тата Александр Ильин савӑнтарнӑ.
Вӑхӑт сисӗнмесӗр шӑвать — «Тӑван радио» эфирта янӑрама пуҫланӑранпа ҫулталӑк хыҫа юлчӗ. Ӑна Наци радиовне анлӑлатас тӗллевпе йӗркеленӗ. Ҫапла майпа республикӑри районсем кӑна мар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Шупашкар тӑрӑхӗнче те чӑвашла радио сассине илтнӗ.
Икӗ чӗлхепе янӑракан радиона халӑх хапӑлласа йышӑннӑ. Унта чӑвашла, вырӑсла юрӑсем янӑраҫҫӗ. Ҫавӑн пекех информаци, аналитика, социаллӑ, ҫутта кӑларакан кӑларӑмсем куллен эфира тухаҫҫӗ.
Раштавӑн 16-мӗшӗнче «Тӑван радио» радиоитлекенсене парнесемпе, лайӑх кӑмӑлпа савӑнтарӗ. 19 сехетре пурне те «Мега Молл» суту-илӳ комплексӗнче кӗтеҫҫӗ. Унта ҫуралнӑ кун ячӗпе шоу иртӗ.
Чӑваш наци телекуравӗ Пӗтӗм Раҫҫейри «СМИротворец» VI конкурсра «Этника тата локаллӑ МИХсем» категорире ҫӗнтернӗ. «Туслӑх йывӑҫӗ» тата «Ылтӑн ҫӳпҫерен» проектсемшӗн ЧНТКна «Телекурав» номинацире виҫҫӗмӗш вырӑн панӑ. Чыслав чӳкӗн 25-мӗшӗнче Мускавра иртнӗ.
«Ылтӑн ҫӳпҫерен» ЧР Информаци политикин гранчӗпе пурнӑҫланакан проект, вӑл — МИХсен социаллӑ пӗлтерӗшлӗ проектсен конкурсӗн ҫӗнтерӳҫи. Авторсем чӑваш халӑхӗн культури пирки ӗлӗкхи ӗҫ хатӗрӗсем, тум, алка-эреш урлӑ каласа кӑтартаҫҫӗ.
«Туслӑх йывӑҫӗ» кӑларӑмра вара республика тулашӗнче пурӑнакан чӑвашсем пирки каласа кӑтартаҫҫӗ.
Ҫӗнтерӳҫӗсене массӑлла тата наци кӑларӑмӗсен хушшинче уйрӑммӑн пилӗк номинацире палӑртаҫҫӗ: «Телекурав», «Радио», «Пичет», «Вырӑс тӗнчи», «Ачасен тата ҫамрӑксен МИХӗ». Кӑҫал конкурса 9 пин ытла ӗҫ хутшӑннӑ.
Раҫҫей радиовӗ «Атӑлпа Урал хушшинче» вырсарни кунсерен ирттерет. Тӗрлӗ регионӑн пӗрлехи проекчӗ радио сайра итлекен ҫыншӑн та кӑсӑклӑн туйӑнать-тӗр. Ӑна 1958 ҫултанпа кӑларса тӑраҫҫӗ. Пирӗн республикӑна 1989 ҫултанпа Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ Николай Мулянов ертсе пырать. Радиожурнал тӗрлӗ конкурсра темиҫе хут та ҫӗнтернӗ.
Асӑннӑ радиожурнала йӗркелекенсем кӑҫалхи ӗҫе пӗтӗмлетӗҫ, ҫитес ҫулхи плансене палӑртӗҫ, пӗрлехи проектсене хатӗрлессине сӳтсе явӗҫ. Вӗсене Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернине, Литература ҫулталӑкне халаллӗҫ.
Семинара патшалӑхӑн радиотелевиденин филиалӗсен ертӳҫисем хутшӑнӗҫ. Радиовещание, цифра телекуравне аталантарас ыйтусене те сӳтсе явмалла.
ВВС корреспонденчӗ Марк Страттон Атӑлҫи тӑрӑхӗнчи республикӑсене ҫитсе унти вырӑс мар халӑхсем епле пурӑннипе кӑсӑкланнӑ. Кун пирки BBC News сайтӗнче хыпарланӑ.
«Раҫҫей сахалтан та 190 этнос ушкӑнӗ пурӑнакан ҫӗршыв», — тесе ҫырнӑ иккен Страттон. Наци сӗмӗллӗ ыйтӑва Мускав хурласа йышӑннине кура вак халӑхсен Раҫҫейре пурӑнма еплерех иккенне пӗлес тӗллев лартнӑ иккен BBC корреспонденчӗ.
Страттон Раҫҫей республикисенче хӑйсен парламенчӗ пур пулин те республика ертӳҫисене юлашки вӑхӑтра ҫӗршыв пуҫлӑхӗ лартнине палӑртса хӑварнӑ. Ҫапла туни, Страттон шучӗпе, наци ыйтӑвӗсене татса панӑ чух республикӑсене Мускава пӑхӑнтарасшӑннипе ҫыхӑннӑ имӗш.
BBC корреспондентне Чӑваш Енре акӑлчан чӗлхин преподавателӗ Тамара Воробьева ертсе ҫӳренӗ. Вӑл Раҫҫей Чӑваш Ене колоние илменнине, вӑл ӑна чӑваш культурине сыхласа хӑварма пулӑшнине палӑртнӑ. «Раҫҫей йышӗнче эпир телейлӗ, хамӑра хӗснине нихӑҫан та сисмен», — тенӗ Воробьева.
Страттонпа калаҫнӑ хӗрарӑм шучӗпе СССР саланнӑ хыҫҫӑн Чӑваш ен чӗрӗлме тытӑннӑ. Хӑй сӑмахне ҫирӗплетме вӑл чӑваш чӗлхине шкулта вырӑс чӗлхипе тан вӗрентнине, урамра вывескӑсене икӗ чӗлхепе ҫырнине илсе кӑтартнӑ.
Юпа уйӑхӗ пуҫланнӑранпа Роскомнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ виҫӗ ҫӗнӗ пичет кӑларӑмӗ регистрациленӗ. Ҫапла майпа «Агрик», «Каталог под ключ» реклама журналӗсем, ачана памалли воспитани ыйтӑвӗсене ҫутатакан «Шпаргалка для родителей» журнал уйӑхсерен тухса тӑрӗҫ.
Роскомнадзорӑн Чӑваш Енри управленийӗ пӗлтернӗ тӑрӑх, кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 23-мӗшӗ тӗлне Чӑваш Республикинче 188 массӑллӑ информаци хатӗрӗ регистрациленӗ. Вӗсенчен 151-шӗ — пичет кӑларӑмӗ: 104 хаҫат, 41 журнал, 1 бюллетень, 1 альманах, 1 пуху, 1 каталог.
Ҫавӑн пекех Чӑваш Енре электронлӑ 35 массӑллӑ информаци хатӗрӗ регистрациленнӗ: 2 телекӑларӑм, 3 радиокӑларӑм, 14 телеканал, 14 радиоканал, 1 электронлӑ периодика кӑларӑмӗ, 2 информаци агентстви.
+28.3 °C