Чӑваш наци музейӗнче иртнӗ эрнекунран пуҫласа голографисемпе паллашма май пур. Ӑна йӗркелеме Питӗрти С.И. Вавилов ячӗллӗ патшалӑх оптика институчӗ пулӑшнӑ пулать.

Енчен те сӑнӳкерчӗк тӗрлӗ япалана пӗр лаптӑкӑшпа кӑна сӑнлать пулсан, голографи вара эскере харӑсах виҫӗ енлӗ — пӗтӗм калӑпӑшӗпе — кӑтартма май парать. Ҫавӑнпа та пӗр-пӗр экспонатӑн тулли калӑпӑшлӑ копине кӑтартас тӗлӗшпе голографи питӗ меллӗ хатӗр. Унсӑр пуҫне унпа усӑ курса ҫӗнӗ ӳнер тӗсӗсем те ҫуралаҫҫӗ — оптикӑлла дизайн, илемлӗ голографи тата ыт. те.

Чӑваш наци музейӗнчи куравра вара Эрмитажри кӳлепесен голографийӗсене курма май пур. Унсӑр пуҫне физиксем ӑсталанӑ тӗрлӗ пейзажсем те куракансен кӑмӑлне каймалла пулӗ — лазерпа тата ҫутӑпа усӑ курса ӑсталанӑскерсем самай кӑсӑклӑ. Куравра американ ӑсчахӗсем хатӗрленӗ «ташлакан» ӳкерчӗксем те пур. Акӑлчансен ӗҫӗсем вара тӗрлӗ тӗслӗ — вӗсем юлашки вӑхӑтра тунӑ ҫитӗнӳсен йышне кӗнӗрен куракансене килӗшеҫҫех.

Куравпа авӑн уйӑхӗчченех паллашма пулать. Ӗҫ вӑхӑчӗ: 10:00–19:30.

Паянтан пуҫласа Шупашкартан Питӗре самолетпа ҫитме пулать. Авиарейсӗсем эрнере виҫӗ хут пулӗҫ тесе палӑртнӑ: тунтикун, эрнекун тата вырсарникун. Самолетсене юпа уйӑхӗн 25-мӗшӗччен вӗҫтерӗҫ.

Эрне варринчи рейссем Шупашкартан 12 сехет те 50 минутра хускалмалла. 15 сехетре самолет Питӗр хулине ҫитӗ. Унтан вӑл ирхи 9 сехет те 40 минутра тапранмалла. Вырсарникун вара Питӗрте 11 сехет те 25 минутра сывлӑша ҫӗкленӗ, Шупашкарта — 14 сехет те 35 минутра.

Чӑнах-чӑнах. Сӑмахӑма тӳрӗ пӗлтерӗшпех каларӑм. Хальхи вӑхӑтра республикӑн тӗп хулин аталанӑвӗн планне пӑхса тухас тата сӳтсе явас тапхӑр пырать. Ҫак ӗҫ пуҫланни пирки эпир хыпарланӑччӗ-ха.

Ӗнер хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков, хулан тӗп архитекторӗ Александр Шевлягин тата Питӗр хулинчи Урбанистика институчӗн архитекторӗ Ирина Гришечкина Шупашкар ҫийӗн вертолетпа вӗҫсе ҫаврӑннӑ. Тӳпене вӗсем ҫӳлтен лайӑхрах курӑнать тесе ҫӗкленнӗ. Питӗр архитекторӗ вара ытти самантпа пӗрлех тӗп хуламӑр таса та тирпейлӗ пулнине палӑртнӑ. «Эпир ҫӗршыв тӑрӑх час-часах ҫӳретпӗр те уйрӑмлӑха часах асӑрхатпӑр», — тенӗ иккен вӑл.

Шупашкар аталанӑвӗн тӗп планне татӑклӑн сӳтсе явнӑ хыҫҫӑн маларах асӑннӑ институт унӑн юсаса ҫӗнетнӗ вариантне хатӗрлӗ. Ку ӗҫе кӑҫалхи юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне вӗҫлесшӗн.

Сӑнсем (33)

Шупашкар тепӗр темиҫе ҫултан мӗнле аталанассине утӑ уйӑхӗн 3-мӗшӗнче палӑртӗҫ. Анчах малтанласа. Ун чух хула тӑвӑм канашӗн ларӑвӗнче план проектне архитекторсем, строительство, энергетика, ҫул-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх тытӑмӗн ӗҫченӗсем (ара, шӑпах ҫавсем унпа вӗҫӗм усӑ кураҫҫӗ мар-и?) пӗрле пулса сӳтсе явӗҫ. Пысӑк кӑлтӑксем пулмасан ӑна халӑх итлевӗнче сӳтсе явма сӗнӗҫ.

Тӗп плана Питӗр хулинчи архитекторсем хатӗрленӗ. Ӗҫшӗн вӗсем 6,2 миллион тенкӗ ыйтнӑ-мӗн. Ӗҫе вӗсем пысӑк пахалӑхпа тата кӗске вӑхтӑра пурнӑҫлама шантарнӑ имӗш.

Пӗлекенсем каланӑ тӑрӑх, Шупашкар тӗп планне унччен те ялан тенӗ пекех асӑннӑ хулари Урбанистика инсититучӗн специалисчӗсем хатӗрленӗ. Шупашкарӑмӑр хальхи вӑхӑтра аталанса пурӑнакан плана кӑна урӑххисем шухӑшласа кӑларнӑ иккен.

Ҫак кунсенче Республика кунне халалласа Чӑваш Енре тӗрлӗ мероприяти иртет. Ҫакӑн пек хӗрӳ график вӑхӑтӗнче Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев Питӗрте иртнӗ Пӗтӗм тӗнчери экономика формуне ҫитсе килме вӑхӑт тупнӑ.

Унта Михаил Васильевич «Сименс» компанин Раҫҫейри тата Вӑтам Азинчи президенчӗпе Дитрих Мёллерпа тӗл пулса калаҫнӑ. Усламҫӑ Чӑваш Енре регионсем хушшинчи сервис центрӗ тӑвас шухӑшлине палӑртнӑ иккен. Предприяти медицина оборудованине юсассипе специализациленмелле иккен. Калаҫу вӑхӑтӗнче ҫавӑн пекех «Сименс» производствине Шупашкарти электроаппаратура заводӗнче йӗркелес ыйтӑва та сӳтсе явнӑ. Компани элчисем ҫитес уйӑхӑн 8-9-мӗшӗсенче Шупашкара килме шухӑшлаҫҫӗ имӗш.

Кунсӑр пуҫне Чӑваш Ен Элтеперӗпе Михаил Игнатьевпа Питӗр хулин кӗпӗрнаттӑрӗ Георгий Полтавченко суту-илӳпе экономика, ӑслӑлӑхпа техника, социаллӑ тата культура пурнӑҫ енӗпе 2013-2014 ҫулсенче килӗштерсе ӗҫлесси пирки икӗ енлӗ килӗшӳ тунӑ.

Чӑваш Енрен турист фирмисем урлӑ пӗлтӗр канма тухса кайнисенчен иккӗ виҫҫӗмӗш пайӗ ют ҫӗршыва суйланӑ. Акӑ, унталла ҫул тытнӑ 24,4 пин туристран чӗрӗк пайӗнчен кӑшт ытларахӑшӗ Египетра каннӑ; 24,2 проценчӗ — Турцинче; 6,4 % — Испанире; 6% — Арабри Пӗрлештернӗ Эмиратра; 4,8% — Грецинче; 4,6% — Таиландра.

Хамӑр ҫӗршыв тӑрӑх тура 58,1 пин турист тухса кайнӑ. Вӗсенчен 92 проценчӗ Чӑвашра каннӑ; 3,8% — Краснодар крайӗнче; 2,7% — Питӗрте.

Ҫак уйӑхӑн 11-12-мӗшӗсенче Чӑваш Ен делегацийӗ Питӗр хулинче пулнӑ, хӗвелтухӑҫ халӑхӗсене тӗпченӗ паллӑ учёнӑй Иакинф Бичурин ҫуралнӑранпа 160 ҫул ҫитнине халалласа ирттернӗ мероприятисене хутшӑннӑ.

Асӑннӑ хулари Чӑваш наципе культура автономийӗ чӗннипе ҫула тухнӑ чӑвашсен ушкӑнӗ архимандритӑн вил тӑпри ҫине чечек хунӑ. Унтан вӗсем Бичурина халалланӑ асӑну каҫне хутшӑннӑ. Ӑна хулари чи авалхи вулавӑшсенчен пӗринче — А.С. Грибоедов ячӗллинче — иртнӗ. Унта Питӗрте пурӑнакан 40 ытла наци ҫыннисен литератури вырӑн тупнӑ-мӗн.

Сӑмах май, хулари Наци Лигисен президенчӗ Хамзат Цокиев чӑвашсен ентешлӗхӗ хулан культура пурнӑҫне хастар хутшӑннине палӑртнӑ.

Мероприятире Кӳкеҫри «Бичурин тата хальхи самана» музей пуҫлӑхӗ Ирина Удалова Иакинф Бичурин Чӑваш Еншӗн епле вырӑн йышӑнни пирки чарӑнса тӑнӑ. Пирӗннисем Питӗрти ентешсене концерт та кӑтартнӑ, лешсем те парӑмра юлман — Чӑваш наципе культура автономийӗ ҫумӗнчи «Парне» ушкӑн хӑйӗн пултарулӑхӗпе савӑнтарнӑ.

Ҫулталӑк ытла ӗнтӗ ҫак сайт пирӗн курӑмсӑр выртрӗ. 2011 ҫул вӗҫнелле пулса иртнӗ пӑтӑрмах хыҫҫӑн ӑна каялла тавӑрма питӗ йывӑрччӗ — сӑнсем те нумайччӗ унта, тата движокӗнче те йӑнӑшсем сахал маррине пула тӳрех ӑна чӗртме май ҫукччӗ. Ытти сайтсене те хута ямаллаччӗ те «Чӑваш тӗнчи» пирки майӗпен манса та кайрӑмӑр.

Халӗ, сайтсене каллех тепӗр сервера куҫарма пуҫланӑ май (вӑйлӑраххи ҫине куҫатпӑр, Амстердамран — Питӗре), вӑл сайта хута ятӑмӑр. Анчах пӗр ҫӗнӗлӗх пур: малашне унта регистрациленме май пулмӗ. Маларах регистрациленнисем ҫеҫ усӑ курма пултарӗҫ. Паллах, енчен те сирӗн Чӑваш Енпе ҫыхӑннӑ сӑнсем пур пулсан — вӗсене унта кӗртме май паратпӑрах (ҫырупа ыйтса ярӑр та).

«Чӑваш тӗнчи» — 2006 ҫултанпа ӗҫлекен сӑнсен галерейи. Унта 18 пин ытла сӑнӳкерчӗк вырнаҫнӑ. Чӑваш Ен кӗтесӗсене кӑтартакан сӑнсен йышех 5 500 яхӑн. Ҫавӑн пекех эсир унта музейсемпе, тӗрлӗ мероприятисемпе, уявсемпе паллашма пултаратӑр. Сайтҫӑсен альбомӗсенче те сӑнсем сахал мар — 2 500 ытла.

Шупашкар хула администрацийӗ чи лайӑх тӗп планӑн ӑмӑртӑвне пӗтӗмлетнӗ — конкурсра Питӗрти урбанистика институчӗ ҫӗнтернӗ.

Шупашкарӑн хальхи тӗп планне вунӑ ҫул каялла хатӗрленӗ. Унтанпа вӑл самай кивелнӗ тесе шутлаҫҫӗ, сӑмахран, ҫӗнӗ микрорайонсене шута илменнипе. Ҫӗннине хатӗрлес тӗлӗшпе ӑмӑртӑва ҫавӑн пекех Хусан, Ростов, Саранск ӑстисем хутшӑннӑ, анчах хакпа, пахалӑхпа тата хатӗрлес вӑхӑчӗпе вӗсем Питӗрти ӑстасенчен япӑхрах пулнӑ. Ҫӗнӗ плана ӑсталама пурӗ 6,2 миллион тенкӗ тӑкаклама шутлаҫҫӗ, ӑна 7 уйӑх хушшинче туса ҫитермелле. Паллах, хатӗрленӗ плана патшалӑх ӗҫченӗсем тата халӑх ырламалла.

Ҫӗнӗ тӗп плана Сосновка, Севернӑй, Ҫӗнӗ Лапсар посёлоксем тата Чантӑр ялӗ кӗмелле. Шупашкар хулин тӗп архитекторӗн Александр Шевлягин шухӑшӗпе тӗп хулапа Ҫӗнӗ Шупашкар ҫитес вӑхӑтра пӗрлешме пултарӗҫ. хальхинчи тӗп планпа мар пулин те, 15–20 ҫултан ку пулса иртмеллех.

Ҫапла, Питӗр ҫынни Александр Семёнов танк экипажӗн экскременчӗсене усӑ курса перекен системӑна патентланӑ. Ӑстаҫӑ шухӑшӗпе экипаж хӑйӗн экскеменчӗсене малтан пушӑ савӑта пухмалла, ун хыҫҫӑн вара унпа тӑшмана пемелле.

Проект авторӗ шухӑшӗпе ун технологийӗ харӑс икӗ мулкача хӑвалама пултарӗ — пӗрре каяшсенчен хӑтарӗ, тепре тӑшманӑн хастарлӑхне чакарӗ.

Интерфакс пӗлтернӗ тӑрӑх Александрӑн кунсӑр пуҫне тата тепӗр 200 патент пур иккен.