Паян, авӑн уйӑхӗн 15-мӗшӗнче, Шупашкарта пурӑнакан вӑҫӑ тата ӗҫ ветеранӗ Муллахази Закиров 100 ҫул тултарнӑ.
Муллахази Закирович Тутарстанри пӗр ялта ҫуралнӑ. Сакӑр класс вӗренсе пӗтерсен авиаци заводне ӗҫлеме кӗнӗ.
Унта вӑл самолёт фюзельяжне тунӑ ҫӗрте тӑрӑшнӑ май салтака каймалла пулман. Анчах пиччӗшӗ Сталинград патӗнче пуҫ хунӑ хыҫҫӑн каччӑ хӑй кӑмӑлӗпе вӑрҫӑна тухса кайнӑ. Ҫарта вӑл мар После гибели брата в битве под Сталинградом он решил мотоцикл батальонне лекнӗ. Аманнӑ май тӗрлӗ госпитальте сипленнӗ.
1946 ҫултанпа Чӑваш Енре пурӑнакан арҫын Йӑлӑмра тӗпленнӗ. Вӑл сакӑрвунна ҫитиччен йӗлтӗрпе ярӑннӑ. Халӗ те ирсерен зарядка тӑвать.
Шупашкартан Хусана пассажирсене Атӑл тӑрӑх турттарса ҫӳрекен «Валдай» карапа юсама кӗртсе лартнӑ. Профилактика тӗллевӗллӗ юсав ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗччен тӑсӑлӗ.
Маларах Шупашкарти юханшыв порчӗ «Валдай 45Р-12» карапа (вӑл пассажирсене иккӗмӗш номерпе турттарнӑ) ҫурла уйӑхӗн 3, 4, 5-мӗшӗсенче ҫула тухмассине пӗлтернӗччӗ-ха. Ҫурла уйӑхӗн 5-мӗшӗнче юханшыв порчӗ тӗп двигателӗн турбини начар ӗҫленине тупса палӑртнине хыпарланӑ. Юсав ҫурла уйӑхӗн 9-мӗшӗччен пырӗ.
«Татарстан Республикин флочӗн» «Метеорӗсем» те халӗ ҫӳреме чарӑннӑ. Вӗсене Зеленодольскри заводра юсӗҫ.
Чӑваш кӗнеке издательствинче «Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ» романӑн иккӗмӗш кӗнеки пичетленсе тухнӑ.
Издательствӑра хыпаралнӑ тӑрӑх, Алексей Афанасьевӑн «Юманлӑх ҫулҫӑ тӑкмарӗ» романӗ кивелми произведенисен шутне кӗрет. Чӑваш Республикин наци библиотеки хатӗрленӗ «Вуламалли 100 кӗнеке» списока та ахальтен лекмен вӑл. Вулакансем ыйтнипе Чӑваш кӗнеке издательстви ӑна тепӗр хут кӑларма йышӑннӑ. Пӗлтӗр пӗрремӗш кӗнеки кун ҫути курнӑ, кӑҫал — иккӗмӗшӗ.
Кӗнеке авторӗ – Тутарстанри Потап-Тӑмпӑрлӑ чӑваш ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Алексей Афанасьев прозаик, поэт тата куҫаруҫӑ. Вӑл ҫамрӑк чух шкулта ачасене удмурт чӗлхине вӗрентнӗ. «Нарспи» поэмӑна, «Айтар» драмӑна тата ытти хӑш-пӗр произведение удмуртла куҫарнӑ.
Пирӗн республикӑра кӑҫал та Пукане театрӗсен фествиалӗсем иртӗҫ. Кун пирки Телеграмри «Пуринчен малтан. Ҫывӑрса юлмасан» пабликра пӗлтернӗ тӑрӑх, Чӑваш патшалӑх пукане театрӗнче ҫулсеренех «Юмахсен каруҫҫелӗ» тата «Пӗрешкел пулма кирлех мар» пӗтӗм тӗнчери фестивальсем ирттерет. Кӑҫал вӗсем Шупашкарӑн 555 ҫулхи юбилейне халалланӑ мероприятисемпе пӗр вӑхӑта килӗҫ — ҫурла уйӑхӗн 16-19-мӗшӗсенче пулӗҫ.
Фестивальсене ҫӗршыври 15 регионтан пултарулӑх ушкӑнӗсем килсе ҫитӗҫ: Мускавран, Белгородран, Владимиртан, Волгоградран, Ростовран, Чӗмпӗртен, Ярославльтен, Краснодартан, Пушкӑртстанран, Мари Элтен; Мордва, Тутар, Удмурт Республикисенчен. Унсӑр пуҫне Азербайджанран тата Казахстанран.
Чӑваш кӗнеке издательствинче Елена Аксупи ҫыравҫӑн ҫӗнӗ кӗнеки тухнӑ.
«Пилеш куҫҫулӗ» ятлӑскере пурӗ вун тӑватӑ калав кӗнӗ. «Автор кашни сӑнар валли йывӑр тӗрӗслев хатӗрленӗ, ҫавӑнпа та кӑларӑмри сюжетсем асра юлаҫҫӗ, шухӑша яраҫҫӗ», — пӗлтернӗ «Хыпар» издательство ҫурчӗ халӑх тетелӗнчи хӑйӗн пабликӗнче.
Елена Аксупи (Елена Геннадиевна Алексеева) 1973 ҫулхи кӑрлачӑн 28-мӗшӗнче Тутарстан Республикинчи Аксу районӗнчи Беловка ялӗнче ҫуралнӑ. Чӗмпӗр облаҫӗнчи чӑвашсем валли тухса тӑракан «Канаш» хаҫатра пай пуҫлӑхӗнче вӑй хурать.
«Тутарстанри Сиктӗрме ялӗнче ирттерекен чӑваш культурин уявне ҫулсеренех хӑна нумай килет, кӑҫал та 15 пинрен кая мар пуҫтарӑнмалла». Ҫапла пӗлтерчӗ «Татаринформ» агенство ятарласа ирттернӗ пресс-конференцире. Калама кӑна ҫӑмӑл: пин ҫурӑ та мар, вун пилӗк пин-ҫке! Кун чухлӗ халӑха кӗтсе илсе вырнаҫтарма, юрлама-ташлама, канма лайӑх майсем туса парас тесен хуҫасен самаях пилӗк авма тивет.
Пирӗн «Икарус» пилӗк сехет чупнӑ хыҫҫӑн ирхине ҫичӗ сехет тӗлне анлӑ ҫултан пӑрӑнса Сиктӗрмери культура ҫурчӗ умне ҫитсе чарӑнчӗ. Ак япала, «Уяв» кӗрлеме те пуҫланӑ иккен, унта та кунта купӑс сасси илтӗнет, уйӑрнӑ вырӑнта автобуссем туллиех: Чӗмпӗр, Самар, Пенза облаҫӗсенчен, Пушкӑртстанпа Тутарстанри тӗрлӗ районсенчен, Марипе Чӑваш республикисенчен… Канаш округӗнчен «Уяв» сцени ҫине «Татмӑш ен» тата «Ҫӑлкуҫ» ансамбльсем тухмалла. Хӑй тӗллӗн вӗреннӗ артистсем пысӑк опыт пухнӑ, нумай хулана ҫитсе куракансене савӑнтарнӑ. Коллективӑн илемлӗх ертӳҫи В.К. Дмитриев кӗске репетици ирттерсе вӗсен хул-ҫурӑмне ҫемҫетме, сассисене уҫӑлтарма шутларӗ, вӑл баянне тӑсса ярсанах янкӑс юрӑ янӑраса кайрӗ.
Патӑрьел тӑрӑхӗнче ҫак кунсенче Пӗтӗм тӗнчери Кокель пленэрӗ иртет. Вӑл утӑ уйӑхӗн 4-мӗшӗнче уҫӑлнӑ, ыран вӗҫленӗ.
Пленэра Чӑваш Енри ҫеҫ мар, ҫӗршывӑн тӗрлӗ регионӗнчи (Мордва, Тутарстан, Пушкӑртстан, Мари Эл республикисенчи, Мускаври тата Хабаровск тӑрӑхӗнчи, Беларуҫри художниксем килсе ҫитнӗ. Вӗсем Турхан тӑрӑхӗнчи илеме хут ҫине куҫараҫҫӗ.
Кун пек пленэр 17-мӗш хут иртет. Турхан ялӗ — чӑвашсен профессиле сӑнарлӑ ӳнерне пуҫарса яракан Алексей Кокелӗн тӑван ялӗ.
Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, Тутарстанра литература фестивалӗ иртнӗ. Ӑна «Чӑваш ачи, сассуна пар!» ят панӑ. Ӑна Элкел районӗнчи Сиктӗрме-Хусанкай ялӗнче йӗркеленӗ чӑвашсен «Уявӗ» вӑхӑтӗнче ирттернӗ.
Фествиале чӑвашсем сумлӑ делегацийӗ хутшӑннӑ. Ҫав шутра паллӑ ҫыравҫӑсем, поэтсем. Марина Карягина тележурналист тӗнче тетелӗнчи хӑйӗн страницинче вырнаҫтарнӑ сӑнӳкерчӗк тӑрӑх хакласан, унта Светлана Асамат, Раиса Сарпи тата ыттисем пулнӑ. Сӑмах май каласан, Уявра Лидия Филиппова журналист, публицист, поэт та пулнӑ.
Ӗнер Тутарстан Республикинчи Элкел районӗнчи Сиктӗрме-Хусанкай ялӗнче чӑвашсен «Уявӗ» иртнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ-ха.
Аса илтерер: унта Чӑваш Енри делегаци те хутшӑннӑ. Уява Тутарстанри, Чӑваш Енри фольклор ушкӑнӗсем те пырса ҫитнӗ.
Халӑх тетелӗнчи «Елчӗк Ен» пабликра пӗлтернӗ тӑрӑх, «Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ», «Раҫҫей Федерацийӗн культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» хисеплӗ ятсене тивӗҫнӗ Геннадий Борисов ертсе пыракан Патреккел халӑх хорӗ, Тӳскелти «Шуҫӑм», «Тускил» ансамбльсем пулнӑ.
Кӑҫалхи ака уйӑхӗнче «Хусан — Канаш» пуйӑсра Тутарстанри пӗр хӗрарӑм пуҫтахланма тапранса кайнӑ.
Вӑл эрех ӗҫсе ӳсӗрӗлнӗ те пассажирсем ҫумне ҫулӑхнӑ. Билет кассирӗ ӑна лӑплантарма тӑрӑшнӑ, анчах май килмен. Унран та ытларах: ӳсӗр хӗрарӑм кассир ҫине алӑ ҫӗкленӗ.
Кибеч станцийӗнче хӗрарӑм стоп-крана туртса антарнӑ.
Чӑркӑш хӗрарӑма транспорт полицейскийӗсем тытса чарнӑ. 47 ҫулти хӗрарӑма ҫывӑх вӑхӑтра суд тӑвӗҫ.
+4.3 °C