Ҫӗртмен 26-мӗшӗнче, пӗтӗм тӗнче наркоманипе тата наркобизнеспа кӗрешекен кунта, Шупашкар хулинче «Сывлӑх троллейбусӗ» ятпа акци иртӗ.
Асӑннӑ акци пирӗн республикӑра пӗрремӗш хут иртмест. Иртнӗ ҫулсенче вӑл ӑнӑҫлӑ пулнине шута илсе ҫак япалана йӑлана кӗртме палӑртнӑ. Акци тӗллеве — хула халӑхне наркоми проблемипе паллаштарасси, усал лару-тӑрӑва хирӗҫ епле кӗрешмелли пирки каласа парасси.
Акци Хӗрле тӳремре 10:00 сехетре пуҫланать, 1, 15 тата 17-мӗш троллейбуссенче иртӗ. Хутшӑнакансем: Ачасен полици академийӗн вӗренекенӗсем, ҫамрӑксен «Сталь» патриотла юхӑмӗпе «Чӑваш Ен» фондӑн хӑйсен ирӗкӗпе ӗҫлекен яш-кӗрӗм.
Мероприятие йӗркелесе пыракансем — Раҫҫей Федераллӑ службин Чӑваш Енри наркомани ҫаврӑнӑшне тӗрӗслекен управлени, Чӑваш Республикин прокуратури тата Шупашкарти Калинин районӗнчи наркоманипе кӗрешекен комисси.
Республика кунӗ ҫывхарса килнӗ май уявпа саламлама Шупашкара ятарласа паллӑ вырӑс ҫӑлтӑрӗсем килсе ҫитӗҫ. Вӗсенчен пӗри вырӑс эстрада юрӑҫи — Филипп Киркоров. Унӑн пултарулӑхӗпе паллашма кӑмӑл тӑвакансем ҫӗртмен 21-мӗшӗнче 20:00 сехет валли «Экспо-Контур» курав центрне ҫитме пултарӗҫ — концертне курма. Вӑл кунхине ҫавӑнтах «Регионсем — чикесӗр ҫыхӑну» курав тата «Мисс Поволжье» ӑмӑрту иртӗ. Асӑннӑ мероприятисем куракансемшӗн тӳлевсӗр.
Унсӑр пуҫне пирӗн республикӑна тата тӗпер паллӑ ҫӑлтӑр — Раҫҫей тата Голливуд шайӗнчискер — килсе ҫитет. Олег Такторов — спортмен, актер, ӑна нумайӑшӗ «Солдаты», «Тайна Чингис Хана», «Generation П», «Билет на Vegas» киносериалсем тӑрӑх пӗлме пултарать. Ҫӗртмен 24-мӗшӗнче хула администрацийӗ кӑмӑл пур пулсан 9 сехет тлне Хӗрлӗ тӳреме йыхравлать, кунта ирхи зарядка иртӗ. Паллах, Олег Такторовпа.
Шупашкарта иртнӗ кунсенче Мускаври технологи тата управлени патшалӑх университечӗн (МГУТУ) уйрӑмре хупасси ҫинчен хыпар тухнӑ пулнӑ. Хупнин сӑлтавӗ вара — тӗп ВУЗ Шупашкарти филиал валли уйрӑм ҫурт-йӗр туянма килӗшменнинче иккен. Паянхи кун вӑл 3-мӗш каҫхи шкулӑн ҫуртӗнче вырнаҫнӑ, ку вара паянхи саккунпа килешӳллӗ мар.
Асӑннӑ МГУТУ филталне хупасси ҫинчен хыпар пӗрремӗш хут ака уйӑхӗнче тухнӑ пулнӑ. Университетра вӗренекен студентсен вара Мускаври университета е Чӗмпӗрти МГУТУ уйрӑмне куҫма лекӗ. Шупашкарти филиала ҫӗртмен 30-мӗшӗнче хупма палӑртнӑ.
Кӗҫнерникун, ҫӗртмен 13-мӗшӗнче 16:00 сехет тӗлнелле Чернышевский урамӗнчи 18 тата 14 ҫуртсем хушшинче ҫул ҫинче пӑтӑрмах сиксе тухнӑ пулнӑ. Ҫул хӗрринче ларакан «Мазда 3» маркаллӑ урапана (выр.машина) паллӑ мар машина хыҫалтан пырса ҫапнӑ пулнӑ. Ҫак ӗҫ-пуҫа сӑнанӑ ҫынсен сӑмахне ӗненсен асӑннӑ аварире айӑпли хура тӗслӗ «Лада Калина» урапапа пулнӑ. Машина пырса тӑрӑннӑ хыҫҫӑн «Лада Калина» вырӑнтан тарнӑ пулать. Унӑн та машини «сусӑрланнӑ», бамперӑн пысӑк пайӗ пӑтӑрмах вырӑнӗнчех выртса юлнӑ.
Инкеке лекнӗ Мазда 3 урапа хуҫи айӑплӑ шофера шырама пикеннӗ. Халӑх тетелӗнче, урамри ҫутӑ юписем ҫинче пӗлтерӳсем ҫакса тухнӑ — ҫӗртмен 16-мӗшӗнче ҫӳхалнӑ машин номерне пӗлме пултарнӑ. Урапи вара Чӑваш наци конгресӗнче шутланса тӑрать иккен.
Вӑхӑтлӑха ертӳҫӗ ӗҫне пурнӑҫлакан Валерий Клементьевран ыйтсан хурав ҫапларах пулнӑ тет:
— Паянхи куна конгресс ертӳҫи чирлет. Асӑннӑ машин чӑн та пирӗн организацинче шутланать, Анчах та пирӗн гараж ҫук та вӑл урапана эпӗ курман-ха.
Хальхи вӑхӑтра ЧНК машинин рулӗ умӗнче кам ҫынни ларнине тӗпчеҫҫӗ.
Юнкун, ҫӗртмен 19-мӗшӗнче 18:00 сехет иртсен Шупашкарти Ленин проспектӗнчи 42-мӗш ҫуртра пушар сиксе тухнӑ иккен. Унта тӳрех 4 пушар урапи (машири) килсе ҫитнӗ. Халӑх пӗлтернӗ тӑрӑх вут-ҫулӑм пӗрремӗш хутра тухнӑ иккен.
Вут-ҫулӑмпа кӗрешекенсем пушара 20 минут хушшинче сӳнтерме пултарнӑ. Турра шӗккер, аманнисем тупӑнман, хваттере ҫех самай шырлӑх кӳнӗ. Тӗпчев палӑртнӑ тӑрӑх вут-ҫулӑм тахӑшӗ ятарласа чӗртнипе тухнӑ иккен. Халь вӑл ҫынна шыраҫҫӗ.
Ҫуллахи кунсем яланах хӑйсен шӑрӑх, хӗвеллӗ, пӑчӑх кунсемпе палӑрса тӑраҫҫӗ. Кӑҫал та ҫаплах. Хӗвел питтинчен пытанас тесе, шыв ӑшшипе киленес тӗллевпе ҫынсем хаваспах пляжа ҫул тытаҫҫӗ.
Республикӑра шыва кӗмелли тапхӑр офицаллӑн ҫӗртмен 1-мӗшӗнче уҫӑлнӑ. Хуласенчи пляж лару-тӑрӑвӗсене, хӑрушсӑрлӑха ятарлӑ инспекци сӑнаса тӑрать — саккун ҫапла ыйтать, мӗн тӑвӑн. Паянхи пурнӑҫра, техника самай аталаннӑ вӑхӑтра, тӗрлӗ хатӗрсем этемӗн ӗҫ-хӗлне ҫӑмӑллатаҫҫӗ, ҫав шутра инкеклӗ пулӑмсенчен сыхлама та. Шупашкарти «Центральный» тата «Новосельский» пляжсенче видеокамерӑсем вырнаҫтарнӑ иккен — тӑватшар таран.
Канма килекенсене ку хыпар кӑмӑла каймасть пулин те хула администрацийӗ палӑртнӑ тӑрӑх видеокамерӑсем пляжри лару-тӑрӑва пӗтӗмӗшле ҫеҫ тӗпчеме пулӑшаҫҫӗ — ҫынсем хушшинче ҫӳрекен вӑрӑ-хурах ӗҫне сӑнама май парӗ, мӗн пур пулса иртекен пляжри ӗҫ-пуҫа сӑнама пулӑшӗ.
Пляжсенчи видеокамерӑсенчен шыва кӗме килекенсемшӗн усси чӑнах та пур пулӗ. Тӗрлӗ пӑтӑрмахсенчен хӑтарма е пӗр-пӗр тискер ӗҫ-пуҫа курӑмлӑн тӗпчеме вӗсем пулӑшӗҫ.
Чылай ашшӗ-амӑшӗ ывӑл-хӗрне аслӑ пӗлӳ илтересшӗн хыпса ҫунать. Укҫаллисем «кӗмӗлне» шеллемесӗр тӳлесе те вӗрентме хатӗр. Ара, ачамӑрсем пирӗнтен лайӑхрах пурӑнччӑр тенипе ҫавӑн пек тӑрмашатпӑр пулинех.
Аслӑ шкул пӗтерни пирки калакан дипломлисемех вара хӑш чух ӗҫсӗр аптӑраҫҫӗ. Ахаль лариччен кӗрӗк арки йӑвала тенине шута илсе дипломлӑ каччӑсем водительте, пикесем вара сутуҫӑра вӑй хуни те тӗл пулать. Ҫав вӑхӑтрах промышленноҫ предприятийӗсене инженерсемпе технарьсем ҫитмеҫҫӗ. Ҫакна шута илсе республикӑра прикладной квалификацие хӑнӑхтаракан нумай функциллӗ вӗрентӳ центрӗсем уҫма палӑртаҫҫӗ. Пӗтӗмпе ҫиччӗ уҫмалла. Кун пирки Чӑваш Енӗн вӗрентӳ министрӗн ҫумӗ Сергей Кудряшов пресс-конференцире пӗлтернӗ.
Сӑмах май, вӑл кӑсӑклӑ ҫакӑн пек статистика та илсе кӑтартнӑ. Хальхи вӑхӑтра вӗренекенсенчен 67 проценчӗ аслӑ шкулта ӑс пухать иккен, 23,9-шӗ — вӑтам професси вӗрентӗвӗн учрежденийӗсенче (ӗлӗкхилле каласан, техникумсенче), 8,9-шӗ — пуҫламӑш професси вӗрентӗвӗн учрежденийӗсенче (училищӗсенче). Анчах предприятисенче пачах урӑхла ӳкерчӗк-мӗн — вӗсене рабочисем кирлӗ.
Шупашкарти 500 ҫуллӑх паркӗ тепӗр темиҫе ҫултан пачах ылмашӗ. 65,5 гектар лаптӑк ҫинче океанариум, аквапарк, вӗрен ҫул тата ытти тем тӗрлӗ япала туса хума палӑртаҫҫӗ. Проект Раҫҫейре туризма 2011-2018-мӗш ҫулсенчен аталантарасси федераци программине кӗме пултарнӑ.
Парка ҫӗнетме палӑртнисем ӗҫсене виҫӗ тапхӑрпа ирттерме шухӑшлаҫҫӗ иккен. Кашни ӑстрӑмӗ икшер ҫула тӑсӑлӗ. Парка юсаса ҫӗнетес тӗллевпе ватӑ йывӑҫене касса ҫӗнӗрен хунав лартма тӗллев лартнӑ. Парк лаптӑкӗнче этноял, чӑваш ӗҫми-ҫимин ресторанӗ, яхта клубӗ, спорт комплексӗ, зоопарк, ача-пӑчана выляса савӑнмалли вырӑн та ҫӗкленсе ларӗ. Кунсӑр пуҫне 48 тӗрлӗ аттракцион вырнаҫтарма палӑртнӑ иккен.
Парка юсаса ҫӗнетме республика хыснинчен 293 миллион тенкӗ уйӑрмалла-мӗн, мӗнпур ӗҫе пурнӑҫлама кирлӗ 5 миллиард тенкӗ ытла укҫана инвесторсем хывӗҫ.
Инвестици хывас тӗлӗшпе муниципалитетсем пӗлтӗр епле ӗҫленине пӗтӗмлетнӗ. Ӑна 16 тӗп тата 4 хушма енпе хакланӑ. Районсенчен малти вырӑна красноармейскисем тухнӑ иккен, иккӗмӗшӗнче — Шупашкар районӗ. Хуласенчен вара Шупашкар мала тухнӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене хаклӑ хутпа кӑна мар, премипе те чыслаҫҫӗ. Красноармейски районне, сӑмахран, 975,5 пин тенкӗ тивӗҫӗ, Шупашкар районне – 525 пин. Шупашкар хули вара миллион тенкӗллӗ пулса тӑрӗ.
Ҫакна Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев правительство пайташӗсемпе тунтикунсерен ирттерекен планеркӑра экономика министрӗ Алексей Табаков пӗлтернӗ-мӗн. Сӑмах май, Михаил Васильевич районсемпе хуласен ӗҫне хаклас меслет тӗрӗслӗхӗ пирки иккӗленнине палӑртнӑ. Конкурса палӑртакан кӑтартура муниципалитетсенчен килмен ӗҫ кӑтартӑвне те шута хураҫҫӗ-мӗн.
Ҫак кунсенче Шупашкарти музыка училищине суккӑр хӗр — Галина Никитина — вӗренсе пӗтернӗ. Унӑн аллинче паян — хӗрлӗ диплом. Ку вӑл халӗ. Унччен вара пикене, уйрӑмах тӑватӑ ҫул каялла вӗренме кӗнӗ чух, пӗрттте ҫӑмӑл пулман. Суккӑра курсан вӗренӳ заведенийӗн ертӳҫисем те малтанласа шикленсе ӳкнӗ-мӗн.
Юрлас ӑсталӑха Галина малтанласа ӳнер шкулӗнче ӑс пухнӑ. Паян вӑл нота грамотине, ӳнер кун-ҫулне лайӑх пӗлет, фортепианӑпа вылять. Ӑна педагогсем академи юрӑҫӗ тесе хаклаҫҫӗ иккен. Галина романссене, халӑх юррисене, арисене уйрӑмах лайӑх шӑрантарать иккен.
Музыка училищин директорӗн ҫумӗ Елена Ананьева каланӑ тӑрӑх, суккӑр вӗренекен валли ятарлӑ программа хатӗрлемен. Хӑш-пӗр дисциплинӑпа вара уйрӑм занятисем ирттерме тивнӗ. Ҫав ӑсталӑха кура халӗ куҫ курман ытти ҫамрӑка та пӗлӳ пама пултараҫҫӗ. Сӑмах май, паян унта тата тепӗр суккӑр хӗр вӗренет иккен.
+21.3 °C