Чӑваш ачисен клубӗ шāматкун, пуш уйӑхӗн 7-мӗшӗнче, тӑван чӗлхене вēренес шухӑшлā шӑпӑрлансене хӑй патӗнче пуҫтарнӑ.
Ҫакӑн пирки эпир «Аталану» ассоциаци пуш уйӑхӗн 6-мӗшӗнче «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче пӗлтернӗ. Унта ҫырнӑ тӑрӑх, икē ушкāнāн та занятийē Шупашкарти Ленин проспектēнчи 15-мӗш ҫyртра, тепӗр майлӑ каласан, Чӑваш Ен наци вулавӑшӗнче иртнӗ. Заняти вулавӑшри 212-мēш пулēмре пулассине пӗлтернӗ. «Шкул ҫулне ҫитмен ачасен ушкāнē 14 сехетре, аслā ушкāнāн вара 13 сехетре занятийēceм пуҫланēҫ», — хыпарланӑ «Аталану» ассоциацире.
Тӗплӗнрех ыйтса пӗлмелли телефон номерӗсене те кӑтартнӑ унта.
Занятие хӑш ҫулхи тата миҫе ача пухӑнни пирки хыпарланине каярах пӗлтерменччӗ.
Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Германири шкул ачисене актер ӑсталӑхне вӗрентнӗ. Кӗске курса Мускари Владимир Беляйкин режиссер ирттернӗ. Владимир Беляйкин Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче пластикӑллӑ икӗ спектакль лартнӑ.
Германи ачисем Шупашкарти 41-мӗш вӑтам шкулта вӗреннӗ хыҫҫӑн тӑван ҫӗршывне таврӑннӑ ентешӗ Чӑваш Ен тӗп хули ҫинчен илӗртӳллӗ каласа кӑтартнине ытарайман — килсе курма шухӑшланӑ. Хӑйсене вырӑс чӗлхи вӗрентекен Светлана Тикуновӑпа пирӗн ҫӗршыв историйӗпе йӑли-йӗркине тишкернӗ, илемлӗ литература вуланӑ. Унтан пирӗн тӑрӑха ик эрнене килнӗ. Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче Николай Гоголӗн повеҫӗ тӑрӑх лартнӑ «Шинель» спектакле курас, унӑн режиссерӗпе Владимир Беляйкинпа паллашас килнӗ вӗсен. Шупашкара киличчен ачасем, сӑмах май, асӑннӑ повеҫе вуланӑ. Тӗлпулу ӑсталӑх сехетне ҫаврӑннӑ.
Шупашкарта тепӗр ҫӗнӗ шкул тума тытӑнасшӑн. Вӑл «Университет» микрорайонта пулӗ.
Малтанах унта шкул строительствине 2021 ҫулта ҫеҫ пуҫлама палӑртнӑ. Анчах тӳре-шара ӑна маларах тума тытӑнччӑр тесе тӑрашать. Кун пирки ЧР Элтеперӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Олег Николаев пӗлтернӗ.
Халӗ проектпа смета документацине хатӗрлеҫҫӗ. Ӑна хӳтӗлесен строительство ӗҫне ҫур ҫулта пуҫӑнас шанчӑк пур.
«Университет» микрорайонта ҫӗнӗ шкул хута кайсан ҫурҫӗр-хӗвеланӑҫ районӗнче иккӗмӗш сменӑра вӗренме пӑрахӗҫ. «Садовый» микрорайонта та шкул уҫсан хулари ачасем иккӗмӗш сменӑра пачах вӗренмӗҫ. Унта кӑҫал ҫулла шкул тума тытӑнасшӑн.
Кунсӑр пуҫне «Лента», «Кувшинка», «Акварель», «Радужный» микрорайонсенче вӗренӳ учрежденийӗсен проектированине тӑвас ӗҫ пырать.
Пуш уйӑхӗн 4-мӗшӗнче Ҫӗнӗ Шупашкарта пурӑнакан 15 ҫулти хӗрачана япӑх пулса кайнӑ. Ачан пуҫӗ ҫаврӑннӑ, ӑш хыпнӑ, ӑшӗ пӑтраннӑ. Васкавлӑ медпулӑшу ун патне 8 минутран ҫитнӗ.
Алексей Сурнаев фельдшер хӗрачана часрах пӗрремӗш пулӑшу панӑ. Унтан ачана машинӑна хурса пульницӑна илсе кайнӑ. Вӑхӑтра пулӑшу пани ачан пурнӑҫне ҫӑлнӑ. Унӑн сахӑр диабечӗ пулнӑ.
Тухтӑрсем палӑртнӑ тӑрӑх, чылай чухне ашшӗ-амӑшӗ ҫак чирӗн пӗрремӗш паллисене шута илмест, ача кайран реанимацие лекет. Шӑпарлан нумай ҫиет, анчах хӑвӑрт начарланать, яланах шыв ӗҫет, «пӗчӗккипе» нумай каять пулсан тухтӑр патне ҫитмеллех.
Нарӑс уйӑхӗн 29-мӗшӗнче, 4 ҫулта пӗр хутчен килекен кунра, Шупашкарти пепкелӗх центрӗнче 29 ача кун ҫути курнӑ. Ачасем те, амӑшӗсем те хӑйсене лайӑхах туяҫҫӗ. Пӗр пепке ҫеҫ пӗчӗк виҫепе ҫуралнӑ, ӑна тухтӑрсем сӑнаса тӑрӗҫ.
Трактор тӑвакансен проспектӗнче вырнаҫнӑ ача ҫуратмалли 3-мӗш ҫуртра вара 4 хӗрачапа 6 арҫын ача кун ҫути курнӑ. «Аслӑ хӗр нарӑсӑн 28-мӗшӗнче ҫуралнӑ, ывӑл – нарӑсӑн 29-мӗшӗнче. Пурте мана пушӑн 1-мӗшӗччен чӑтма е нарӑсӑн 28-мӗшӗнче ҫуратма ӳкӗтлерӗҫ. Анчах ывӑл нарӑсӑн 29-мӗшӗнче ҫуралчӗ», - каласа кӑтартнӑ Ольга.
Апла-и, капла-и – ача кирек хӑш кун ҫуралсан та ашшӗ-амашӗшӗн вӑл пысӑк савӑнӑҫ.
Вӑрнар районӗнче ҫамрӑка полицейскисем, ҫӑлавҫӑсем, «Лиза Алерт» нимеҫисем, ахаль ҫынсем шыранӑ. Телее, арҫын ачана тупнӑ, вӑл чӗрех.
Ҫӑк районта пурӑнакан хӗрарӑм 15-ри ывӑлне канмалли кунсенче яланах киле илсе кайнӑ. Ача коррекци шкул интернатӗнче вӗреннӗ. Ача никампа та ытлах хутшӑнман, унӑн Дружок ятлӑ йытти пулнӑ. Унпа вӗсем вӑрманта уҫӑлса ҫӳреме кӑмӑлланнӑ.
Вырсарникун, пушӑн 1-мӗшӗнче, амӑшӗ ачана йытӑпа пӗрле вӑрмана уҫӑлма янӑ. Тулта тӗттӗмленнӗ, анчах ывӑлӗ килмен, телефонӗ сӳннӗ. Хӗрарӑм ял тӑрӑхӗн пуҫлӑхне пӗлтернӗ, вӑл вара – нимеҫӗсене.
Арҫын ачана ҫур ҫӗр иртни 3 сехетре Ҫӗмӗрле районӗнче тупнӑ. Шӑнса кӳтнӗскере тӳрех вӗри чей ӗҫтернӗ. Унпа пӗрле йытӑ та пулнӑ.
Чӑваш Енри васкавлӑ пулӑшу тухтӑрӗсем ют япала ҫӑтса янӑ ачапа ватӑ ҫын пурнӑҫне ҫӑлнӑ.
Инкекрен пӗри Вӑрнар районӗнче пулнӑ. Унта 11 уйӑхри пепке ача апачӗн хатӗрӗн хупӑлчине ҫӑтнӑ. Кӑвакарса кайнӑскер патне васкавлӑ пулӑшӑвӑн чи ҫывӑхри бригадине часрах янӑ. Хупӑлчана туртса кӑларнӑ хыҫҫӑн ачана пульницӑна илсе кайнӑ. Халӗ пӗчӗкскерӗн сывлӑхӗ чиперех.
Тепӗр инкек Шупашкарта пулса иртнӗ. Апат ҫинӗ чухне 67 ҫулти арҫын чӑх какайне пыра лартнӑ. Васкавлӑ пулӑшу чӗнсе тухтӑрсем патне унӑн арӑмӗ шӑнкӑравланӑ. Кӑвакарса кайнӑ арҫынна пулӑшма тухтӑрсем тӑватӑ минутран ҫитнӗ. Снежана Князева тата Татьяна Выросова фельдшерсем Геймлих мелӗпе усӑ курса какая туртса кӑларнӑ, кӑвакарса кайнӑ арҫын лӑшах сывласа янӑ.
Паян Шупашкарти шкулсенчен пӗринче, 1-мӗш гимназире, 7-мӗш класра вӗренекен хӗрача вилнӗ.
Пӑтӑрмах физкультура урокӗнче пулнӑ. Ача бассейнра тӑнне ҫухатнӑ. Чӑваш Енӗн Сывлӑх сыхлав министерствинче пӗлтернӗ тӑрӑх, физкультура учителӗ ачана шывран туртса кӑларса фельдшерпа пӗрле пӗрремӗш пулӑшу пама пикеннӗ. Ҫав вӑхӑтрах вӗсем васкавлӑ пулӑшу чӗнсе илнӗ. Тухтӑрсем 9 минутран ҫитнӗ. Вӗсем шкул ачин клиника вилӗмне палӑртнӑ. Вырӑна тухтӑрсем реанимаци бригадине чӗнсе илнӗ. Асӑннӑ бригада 7 минутран ҫитнӗ. Ачана ҫӑлас тесе шурӑ халатлисем 1 сехет ытла тӑрӑшсан та усси пулман.
Инкек вырӑнне РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленийӗн тӗпчевҫисем ҫитнӗ. Халӗ вӗсем тӗпчев пуҫарнӑ. Вӗсем ачан шывра ишме юранипе юраманни таранах тӗрӗслӗҫ.
Прокуратура ыйтнипе Красноармейски районӗнчи пӗр ял тӑрӑхӗн администрацине хуҫасӑр ача-пӑча лапамне хӑйӗн балансӗ ҫине илтернӗ. Ҫапла йышӑну тунӑ суд.
Ача-пӑча лапамӗ шӑпӑрлансен пурнӑҫӗшӗн хӑрушлӑх кӑларса тӑратать. Ӑна юсамалла. Анчах камӑн? Унӑн хуҫи ҫук. Анчах ачасем ӑна-кӑна пӗлмеҫҫӗ вӗт – ҫавӑнтах выляма чупаҫҫӗ.
Прокуратура пӗлтернӗ тӑрӑх, тимӗр тӑвайкки ҫинче сварка тунӑ ҫӗвӗсем уйрӑлса кайнӑ, чуччу ҫинче лармалли ҫук, хӑш-пӗр хатӗре сӑрламалла. Лапама никам та тӗрӗслесе тӑман, ҫавна май вӑл ачасен пурнӑҫӗшӗн хӑрушлӑх кӑларса тӑратать.
ЧР Патшалӑх Канашӗ ачасемпе ҫамрӑксене снюс сутма чарассине ырланӑ. Ҫакна паян парламент сессийӗнче йышӑннӑ. Малашне 18 ҫул тултарманнисене ҫак япалана сутакансене штрафлӗҫ.
ЧР прокуратури никотинлӑ снюса ачасемпе ҫамрӑксене сутмалла маррине палӑртса саккун проекчӗ хатӗрленӗ. Федераци саккунӗсенче ҫакна тума чаракан статьясем ҫук, ҫавна май снюса кирек хӑш ӳсӗмри ҫын туянма пултарнӑ.
Малашне Чӑваш Енре ачасемпе ҫамрӑксене снюс сутнӑшӑн граждансене – 3,5-5 пин, должноҫри ҫынсене – 10-50 пин, юридици сӑпачӗсене 50-100 пин тенкӗлӗх штрафлӗҫ.
+13.3 °C