Шупашкарти 40-мӗш шкулта вӗренекен ачасем Калинин районӗн сучӗн залӗнче пулнӑ. Унта вӗсем валли экскурси ирттернӗ.
Шкул ачисем суд приговорне те итленӗ. Вӑл Шупашкарти пӗр кафере Ҫӗнӗ ҫул умӗн пӗлӗшӗн укҫипе докуменчӗсене вӑрланӑ.
Анчах суд залне пур ача та лекеймен. Унта юрист пулма ӗмӗтленекенсем ҫеҫ кӗнӗ. Ачасем кашни сӑмаха тимлӗн итленӗ.
Саша Майорова вара малтан кам пулассине пӗлмен. Кунашкал урокра пулса курнӑ хыҫҫӑн вӑл юриста вӗренме палӑртнӑ.
Сӑмах май, судра уҫӑ уроксем тӑваттӑмӗш ҫул иртеҫҫӗ ӗнтӗ. Унта лекессишӗн шкулсем черет те тӑраҫҫӗ. Кунашкал экскурсисем ачасене йӑнӑш утӑм тӑвасран та, тӳрӗ ҫултан пӑрӑнасран та сыхланма пулӑшаҫҫӗ.
Пуш уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Питӗрте иртнӗ Пӗтӗм Раҫҫейри канашлура РФ вӗренӳ министрӗ Дмитрий Ливанов Чӑваш Ен шкулсем тӑвас енӗпе чи малта пыракан 5 регион йышне кӗнине палӑртнӑ.
Малтисен йышне кӗнӗ регионсем, дотациллӗ пулсан та, ятарлӑ проект пурнӑҫа кӗричченех шкулсем хута янӑ.
Сӑмах май, юлашки 5 ҫулта Чӑваш Республикинче 8 шкул ӗҫлеме тытӑннӑ. Вӗсем Йӗпреҫ, Патӑрьел, Тӑвай, Вӑрмар, Сӗнтӗрвӑрри районӗсенче, Шупашкар районӗнчи Янӑш ялӗнче хута кайнӑ. Пӗтӗмпе 1645 вырӑн ачасем валли хатӗрленӗ.
2015 ҫулта Комсомольски районӗнче шкул хута яма тытӑннӑ. Кӑҫалхи ҫурла уйӑхӗччен ӑна туса пӗтермелле.
Проектпа килӗшӳллӗн, Чӑваш Енре 32 шкул хута яма, ҫӗнетме палӑртнӑ. Тепӗр 64 шкула юсама та плана кӗртнӗ.
Чӑвашран тухса тӗнчипе ят-сум илнӗ Никита Бичурин ӑсчах-академик, Раҫҫейре китаейпӗлӗвне пуҫарса янӑ Никита Бичуринӑн пӗртен-пӗр музейӗнче, Кӳкеҫре вырнаҫнӑ «Бичурин тата хальхи самана» ятлӑскерте, вӗҫӗмех шыравра.
Никита Бичурин, сӑмах май, Шупашкар район ҫынни. Вӑл унти Типнерте ҫуралнӑ. Паллӑ ентешне халалланӑ музея уҫнӑранпа ертсе пыракан Ирина Удалова аваллӑх управҫинче нумаях пулмасть китай чӗлхипе маҫтӑр-классем ирттерме тытӑннине пӗлтерет.
Малтан ачасем «Научный подвиг Н.Я. Бичурина» (чӑв. Н.Я. Бичуринӑн ӑслӑлӑхри паттӑрлӑхӗ) залри экспонатсемпе паллашаҫҫӗ. Кайран вӗсене музей экскурсовочӗ А.В. Данилова иероглифсемпе, китай чӗлхинче сасӑсене епле каланипе паллаштарать. Шкул ачисене вӑл ансат сӑмах ҫаврӑнӑшӗсемпе китайла сывлӑх сунма, тав тума, сывпуллашма вӗрентет. Пӗчӗк кӑна диалогсем те ирттерет вӑл вӗсемпе тата темиҫе иероглиф ҫырма хӑнӑхтарать.
Ҫулталӑк пуҫланнӑранпа музейри маҫтӑр-класра Шупашкарти тӑватӑ вӗренӳ учрежденийӗнчи — 2-мӗш гимназири, 14-мӗш кадет шкулӗнчи тата 3-мӗшпе 57-мӗш вӑтам шкулсенчи — ачасем пулнӑ.
Муркаш районӗнче ҫӗнӗ йышши котельнӑйсем хута ярса укҫа перекетлесшӗн. Энергие перекетлессипе те вӗсем, хӑйсем ӗнентернӗ тӑрӑх, республикӑра малта пыраҫҫӗ.
Кӑҫал муркашсем Ҫатракассинчи вӑтам шкулта ҫӗнӗ котельнӑй туса лартасшӑн. Ку ыйтупа район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Ростислав Тимофеев вӑл шкулта райадминистрацин вӗренӳ пайӗн пуҫлӑхӗпе Зоя Дипломатовӑпа пулса ҫывӑх вӑхӑтра туса ирттермелли плансене сӳтсе явнӑ. Чи кирли — ӑшӑтмалли тапхӑр пуҫланиччен котельнӑя туса пӗтерсе ӗҫлеттерсе ярасси. Котельнӑй валли район бюджетӗнчен 2,2 миллион тенкӗ уйӑрӗҫ.
Вырӑнтисем пӗлтернӗ тӑрӑх, юлашки 4 ҫулта муниципалитетра 6 блокпа модульлӗ котельнӑй хута янӑ. Халӗ те вӗсем Ҫатракассинчипех ҫырлахасшӑн мар — тата тепӗр пилӗк шкулпа икӗ ача пахчинче хута ярасшӑн. Ҫӗнӗ йышши котельнӑйсем энергие 30–40 процент перекетлеме пулӑшать тесе калаҫҫӗ.
Пуш уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Даун синдромӗллисен пӗтӗм тӗнчери кунӗ тесе йышӑннине, ҫавна май Ачасен реабилитаци центрӗнче ятарлӑ мероприяти иртнине, унта Чӑваш Патшалӑх Канашӗн депутачӗсенчен пӗри чирлӗ ҫав ачасем валли парнепе пынине эпир пӗлтернӗччӗ.
Шупашкарта ҫав чирлисене халалласа паян ҫавра сӗтел те ирттернӗ. Унта ку амаклӑ шӑпӑрлансене шкул ҫулне ҫитичченхи пӗлӗве епле кӳрессине сӳтсе явнӑ.
«Берегиня» (Тухӑҫ енчи славян халӑхӗн халапӗсенчи Турӑ) ятлӑ ача пахчине пухӑннисем Даун чирӗпе аптӑракан ачасен ыйтӑвне сӳтсе явма психологсемпе педагогсем, тухтӑрсем, яваплӑ ытти специалист хутшӑннӑ. Ҫавра сӗтеле хутшӑннисем хушшинче ашшӗ-амӑшӗ те пулнӑ. Пултаруллӑ та чӑтӑмлӑ педагогсем пулсан амака пӑхмасӑрах ку ачасене пулӑшмалли майсем пуррине сӳтсе явнӑ вӗсем.
«Эпӗ пӗчӗкҫӗ чӑваш» конкурс вӗҫленесси 3 эрнене яхӑн юлчӗ. Паянхи кун тӗлне вара 100 ытла ӗҫ йышӑннӑ та ӗнтӗ сӑвӑ вулакансен видео конкурсне. Ҫавна май конкурса вӗҫлемелли, ҫӗнтерӳҫӗсене палӑртмалли кунсем те часах ҫитӗҫ.
Видеосӑвӑсен куонкурсне йӗркелекенсем ӗҫсене хаклакан сумлӑ комиссине йӗркелени пирки пӗлтерет. Ҫапла май паян эпир вӗт-шакӑр ачасен тата педагогсемпе ашшӗ-амӑшӗн, аслашшӗсемпе асламӑшсен, кукашшӗсемпе кукамӑшсен пултарулӑхне хаклакан комисси йышӗпе паллаштаратпӑр.
Комисси председателӗ — Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗ ертӳҫи, «Шкулта» интернет журнал редакторӗ Андреев Владимир Юрьевич. Унӑн ҫумӗсем: Чӑваш наци конгресӗн Президумӗн пайташӗ Никифоров Геронтий Лукьянович, Чӑваш халӑх сайчӗн тӗп администраторӗ Плотников Николай Алексеевич. Комисси ҫыруҫи — Ҫӗрпӳри 2-мӗш шкул-интернатӑн аслӑ категориллӗ воспитателӗ Андреева Антонина Петровна.
Комисси пайташӗсен йышӗнче пулӗҫ: Александрова Татьяна Ивановна (Чӑваш чӗлхин инҫет вӗренӳ центрӗн ӗҫченӗ, тӑван ен культурине вӗрентекенӗ), Герасимова Алина Васильевна (Чӑваш наци радиовӗн ача-пӑча передачисен пай редакторӗ), Иванова Надежда Григорьевна (Чӑваш вӗренӳ институчӗн доценчӗ), Николай Ишентей (ача-пӑча ҫыравҫи), Осипов Николай Николаевич (ача-пӑча литературин тӗпчевҫи), Петрова Татьяна Николаевна (Ҫӗрпӳ районӗнчи чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекенӗсен пӗрлешӗвӗн ертӳҫи), Прокопьев Олег Иванович (Чӑваш наци радиовӗн продюсер центрӗн пуҫлӑхӗ), Софоронова Ирина Владимировна (филологи наукисен кандидачӗ, ача-пӑча сӑмахлӑхӗн тӗпчевҫи), Федоров Григорий Геннадьевич (Чӑваш академи драма театрӗн артисчӗ), Елен Нарпи (филологи ӑслӑлӑхӗсен кандидачӗ, ҫыравҫӑ).
Комсомольски районӗнчи шкулсенче кашни кун тенӗ пекех тӗрлӗрен конкурссемпе олимпиадӑсем, семинарсемпе фестивальсем иртеҫҫӗ. Иртнӗ эрнере, сӑмахран, Аслӑ Чурачӑк вӑтам шкулӗнче хӑйсен черетлӗ фестивальне истори, право, обществознани тата экономика предмечӗсене ертсе пыракан вӗрентекенсем пуҫтарӑнчӗҫ. Йӑлана кӗнӗ тӑрӑх, фестивальсем кашни ҫулах историри мӗнле те пулин паллӑ пулӑмпа ҫыхӑннӑ: иртнӗ 2015 ҫул — Аслӑ Ҫӗнтерӗвӗн 70 ҫулне халалланӑ, кӑҫал — XIX ӗмӗрӗн пуҫламӑшӗнче пулса иртнӗ декабристсен пӑлхавӗн юбилейне.
Ҫитнӗ хӑнасене малтанах С.А.Лукиянов шкул директорӗ саламларӗ, шкулӑн пуян историпе паллаштарнӑ хыҫҫӑн педагогсене тухӑҫлӑ ӗҫлеме ӑнӑҫу сунчӗ. Унтан виҫӗ ушкӑна пайланса уҫӑ уроксене ирттерме кӑмӑл тунӑ О.Г.Сорокина (Хырай Ӗнел вӑтам шкулӗ), Р.Д.Тимаев (Аслӑ Ҫӗрпӳел вӑтам шкулӗ), И.В.Пильщиков (Урмаел вӑтам шкулӗ) вӗрентекенсем патне саланчӗҫ. Чӑн та, тӗплӗн хатӗрленнӗ ҫамрӑк вӗрентекенсем фестивале: шкул ачисене те, ытти шкулсенчен килнӗ вӗрентекенсене те кӑсӑклантарчӗҫ вӗсем.
Пӗтӗм Раҫҫейри олимпиадӑн регионти тапхӑрӗн ҫӗнтерӳҫисене чысланӑ. Кӑҫал 21 предметпа икӗ пине яхӑн шкул ачи олимпиадӑн хутшӑннӑ.
Ачасем кун валли экзамена хатӗрленнӗ пекех ларнӑ, кӗнекесем шӗкӗлченӗ. Мария Леончик ав чылай кӗнеке шӗкӗлченӗ.
Илья Алексин палӑртнӑ тӑрӑх, олимпиадӑра учебникра ҫук задани нумай. Ҫавӑнпа вӑл аслӑ шкул кӗнекипе хатӗрленет, ӑна тӗнче тетелӗнчен туянать.
Чыслав ЧР Вӗренӳ институтӗнче иртнӗ. Кӑритурта ҫамрӑк робототехниксен ӗҫӗсен куравне йӗркеленӗ. Ачасем машина мӗнле ӗҫленине каласа кӑтартнӑ.
Олимпиадӑпа ҫӗнтернӗ ачасене кӑна мар, вӗрентекенсене тимлӗх уйӑрнӑ. Пушӑн 18-мӗшӗнче ЧР Элтеперӗ Михаил Игнатьев ҫӗнтерӳҫӗсемпе призерсене хатӗрленӗ учительсене укҫан хавхалантарсси пирки Хушу алӑ пуснӑ. Ҫӗнтерӳҫе хатӗрленӗ вӗрентекен — 250, призеран вара 150 пин тенке тивӗҫӗ.
Ҫӗмӗрле хулинче паян педагогика идейисен тата вӗренӳ проекчӗсен ярмӑркки уҫӑлнӑ. Ӑна хулари пултаруллӑ вӗрентекенсене палӑртас тата вӗсене хавхалантарас тесе ирттереҫҫӗ.
Ку проект йӑлана кӗнӗскер — ӑна кӑҫалхипе 11-мӗш хут йӗркелеҫҫӗ. Ӑна кӑҫал та онлайн-меслетпе уҫнӑ.
Ярмӑрккӑна йӗркелекенсем унта хутшӑнакансем вӗрентӳре ҫӗнӗ меслетсем сӗнессе кӗтеҫҫӗ.
Муниципалитет шайӗнче йӗркелекен конкурса хутшӑнакан педагогсем хӑйсен опытне пилӗк номинацире кӑтартаҫҫӗ: «Урок», «Дебют», «Педагогические проекты, научно-методические разработки: учебно-методические комплексы; задачники и циклы лабораторных работ; учебные и дидактические пособия», «Внеклассное занятие», «Признание». Ун валли вӗсен шӑп та лӑп пӗр эрне вӑхӑт пур.
Патӑрьел районӗнче «Янӑра, чӑваш сӑмахӗ» сӑвӑ хитре вулакансен конкурсӗ иртнӗ. Ӑна унти 2-мӗш вӑтам шкулта йӗркеленӗ. Конкурса Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне тата чӑваш поэт-юбилярӗсене халалланӑ.
Юбилярсенчен пӗри — Раиса Сарпи. Вӑл патӑрьелсемшӗн уйрӑмах ҫывӑх ҫын, мӗншӗн тесен ҫак тӑрӑхра ҫуралнӑ. 65 ҫулти поэт, куҫаруҫӑ, 40 ытла сӑвӑпа калав пуххин авторӗ ачасемпе аслисем валли чӑвашла та ҫырать, вырӑсла та. Ун сӑввисемпе юрра хывнӑ хайлавсем 300-тен те иртнӗ.
Тепӗр юбиляр — Юрий Сементер. Чӑваш халӑх поэчӗ 75-е ҫитрӗ. Ҫак вӑхӑтра вӑл 40 ытла кӗнеке кун ҫути кӑтартнӑ. Унӑн сӑввисене те композиторсем хаваспах кӗвве хываҫҫӗ. Ун йышши сӑвӑ шучӗ 600-ех ҫитнӗ. Уйрӑмах паллӑ юрӑсенчен «Уҫланкӑри палан», «Аякри тантӑша», «Ҫыру ҫырсамӑр салтаксем патне» йышшисене асӑнма пулать. Юхма Мишши те Патӑрьел тӑрӑхӗнче ҫуралнӑ. Кӑҫал вӑл 80 ҫул тултарать.
«Янӑра, чӑваш сӑмахӗ» конкурса 16 шкулти 5–11-мӗш классенче вӗренекен 39 ача хутшӑннӑ. 5–6-мӗш класрисенчен Патӑрьелти 2-мӗш шкулти Софья Григорьева, 7–8-мӗшӗнчисенчен Туҫари Анастасия Сугутская, 10–11-мӗшӗнчисенчен Сӑкӑтри Виктория Елагина ҫӗнтернӗ.
+13.3 °C