Чӑваш Енре Пысӑк этнографи диктанчӗ пӗрремӗш хут иртӗ. Пирӗн республика Пӗтӗм Раҫҫейри акцие хутшӑнма кӑмӑл тунӑ.
Диктанта юпа уйӑхӗн 4-мӗшӗнче ҫырӗҫ. Вӑл 11 сехетре ҫӗршыври мӗнпур регионта пуҫланӗ. Унта 15 ҫул тултарнӑ ҫамраксем тата аслӑраххисем хутшӑнма пултараҫҫӗ.
Чӑваш Енре Пысӑк этнографи диктантне 7 лапамра ҫыртарӗҫ. Вӑл Шупашкарта кӑна мар, Канаш, Улатӑр хулисенче те иртӗ.
Кунсӑр пуҫне онлайн мелпе тестировани ирттерӗҫ, вӑл вара 13 сехетре пуҫланӗ. Унта 30 ыйту пулӗ. Пурне те пӗр пек йывӑр ӗҫ парӗҫ. Пӗтӗмпе 100 балл пухма май пур.
Диктант федераци тата регион пайӗнчен пулӗ. Пӗтӗмлетӗве чӳк уйӑхӗн 4-мӗшӗнче пӗлме пулать. Диктанта мӗнле ҫырнине тишкерсе вӗренӳ программине еплерех улшӑнусем кӗртесси пирки шухӑшлӗҫ.
Статистика органӗсем Чӑваш Енре пурӑнакансем епле пурӑннине ҫырма тухӗҫ. Ку ӗҫпе вӗсем ҫитес уйӑхра ҫине тӑрӗҫ.
Халӑхӑн пурнӑҫ условийӗсене пур енлӗн сӑнас тӗллевлӗ специалистсем 540 ҫемье пурнӑҫӗпе кӑсӑкланӗҫ. Вӗсенчен 297-шӗ хуларисем тесе пӗлтереҫҫӗ, 243-шӗ — ялтисем.
Ҫырса ҫӳремелли хуҫалӑхсене Шупашкар, Ҫӗнӗ Шупашкар, Улатӑр, Канаш, Ҫӗмӗрле тата Куславкка хулисенче, районсенчен Патӑрьел районӗнчи Ыхраҫырми ялӗнче, Вӑрнар районӗнчи Шинерте, Йӗпреҫ районӗнчи Шӑрттанта, Канаш районӗнчи Ҫӗнӗ Шелттӗмре, Комсомольски районӗнчи Ҫӗнӗ Мӑратра, Муркаш районӗнчи Кашмашра, Вӑрмар районӗнчи Ҫиҫтӗпере, Шупашкар районӗнчи Чаканарта, Етӗрне районӗнчи Эмеккассинче палӑртса хунӑ. Камӑн пурнӑҫ условийӗ еплине ҫынсем каланӑ тӑрӑх ҫырса хурӗҫ.
Канаш хулине аталантармашкӑн Раҫҫей правительстви укҫа-тенкӗ уҫӑрнӑ. Сахал мар — 739 миллион тенкӗ.
Монохуласене аталантаракан фонд ирттернӗ канашра йышӑннӑ ҫакна. Фондӑн генеральнӑй директорӗ Илья Кривогов каланӑ тӑрӑх, ҫул-йӗр, тасатмалли сооруженисене тумашкӑн, 15 инвестици проекчӗ валли, 8 миллиард тенкӗ уйӑрнӑ. Бизнес-шухӑшсене пурнӑҫа кӗртни 1500 яхӑн ӗҫ вырӑнӗ пулӗ.
8 миллиард тенкӗрен 739 миллион тенки Канаш валли пулӗ. Унпа инженери тата транспорт инфратытӑмӗсене тунӑ ҫӗрте усӑ курӗҫ. Савут хута яма палӑртнӑ. Ку проекта пурнӑҫлама 6,7 миллион тенкӗ кирлӗ.
Кӑҫал «карчӑк ӑшшине» кӗтсе илеймерӗмӗр-ха. Ҫанталӑк сивӗ те ҫумӑрлӑ тӑрать. Республикӑра ӑшӑ парас ыйтӑва сӳтсе явма тытӑннӑ.
Ҫанталӑк темиҫе кун 8 градус ҫеҫ ӑшӑ тӑрсан хваттерсене ӑшӑпа тивӗҫтерӗҫ. Ку тапхӑра мӗнле хатӗрленни паллӑ. Чӑваш Енӗпе илес тӗк 96–99 процент хатӗр. Авӑн уйӑхӗ валли ку кӑтарту лайӑх.
Алексей Ладыков юпа уйӑхӗн 1-мӗшӗ тӗлне ӗҫе вӗҫлессине каланӑ. Синоптиксем авӑн уйӑхӗнче ӑшӑ пуласса шантармаҫҫӗ, ҫавна май ӑшӑ парас ӗҫе маларах куҫарма пултарӗҫ.
Канаш ҫеҫ иккӗленӳ кӑларса тӑратать. Унта 112 ҫурта «Промтрактор-Вакун» савут котельнӑйӗ ӑшӑтнӑ. Анчах пӗлтӗр вӑл ку ӗҫе тумассине пӗлтернӗ. Правительство икӗ ҫӗнӗ котельнӑй хӑпартма палӑртнӑ. Ӑна юпан 3-мӗшӗ тӗлне вӗҫлемелле. Ӑшша юпа уйӑхӗн 15-мӗшӗччен яма шантараҫҫӗ.
Канашра тулӑ тирпейлекен савут хута ярасшӑн. Проекта пурнӑҫа кӗртме ӗмӗтленекен «КиПиАй Агро Порецкое» тулли мар яваплӑ общество тулӑран глюкозӑпа фруктоза сиропӗ, тулӑран типӗ клейковина, глюкоза моногидрачӗ, гидрол (меласса), апат-ҫимӗҫ добавкисем хатӗрлесшӗн. Ҫулталӑкра 100 пин тонна тулӑ тирпейлесшӗн. Проектӑн пӗтӗмӗшле хакӗ 6,7 млрд тенкӗрен иртет.
Канаша монохуласен йышне кӗртнӗ май Монохуласене аталантаракан фондран ҫывӑх вӑхӑтра 739 миллион тенкӗ уйӑрмалла. Ку укҫа инженери тата транспорт инфраструктурине аталантарма кайӗ. «Кӗмӗле» уйӑрассине Раҫҫей правительствинче иртнӗ сӑнав канашӗн ларӑвӗнче йышӑннӑ. Унта ҫӗршыври 15 инвестици проектне аталантарма 8 миллиард ытла тенкӗ уйӑрассине пӗлтернӗ.
Чӑвашстат ӗҫ укҫи парӑмӗсен кӑтартӑвне шутланӑ. Ҫур ҫулта парӑм темиҫе теҫетке миллион таран ӳснӗ-мӗн.
Ку енӗпе Канаш тата Шупашкар малта. Чӑвашстат специалисчӗсем палӑртнӑ тӑрӑх, кӑҫалхи кӑрлач-авӑн уйӑхӗсенче ӗҫ укҫин парӑмӗ 40 миллион тенке ҫитнӗ.
Конкурс производствин процесӗнчи организацисенче парӑм 15 миллион тенке ҫитнӗ. Чылай компани ӗҫ укҫине мӗншӗн тӳлеменни те паллӑ: «кӗмӗл» ҫук. Палӑртма кӑмӑллӑ: республикӑри 19 районта тата 2 хулара парӑм пачах ҫук. Канашра вара ҫынсене пӗтӗмпе ӗҫ укҫи 20,7 миллион тенкӗ тӳлемен. Шупашкарта ку кӑтарту 14,7 миллион тенкӗпе танлашнӑ.
Авӑн уйӑхӗн 4-мӗшӗнче чутах ҫемье ҫунса кайман. Ҫав кун нумай ачаллӑ ҫемьере пушар тухнӑ.
Канаш хулинчи Гагарин урамӗнче ҫӗрле 52 ҫулти арҫын хуҫалӑхӗнче мунча, гараж тата пӳрт тӑрри ҫунма тытӑннӑ. Пушар алхаснине кӳршисем асӑрханӑ. Вӗсем тӳрех кил хуҫисене ҫӑлма чупнӑ.
Пӳртре ун чухне 14 ҫын пулнӑ. Ҫӑлавҫӑсем киличчен вӗсенчен 11-шне ҫулӑмран кӑларма ӗлкӗрнӗ. МЧС ӗҫченӗсем килсен тепӗр 3 ҫамрӑка пӳртрен илсе тухнӑ.
Пушара 1 сехетрен сӳнтернӗ. Ҫурта тата ун таврашӗнчи хуралтӑсене сыхласа хӑварма май килнӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, пушар мунчари кӑмакаран тухнӑ.
Улатӑрта паян кинозал уҫӑлнӑ. Вӑл «Лабиринт» суту-илӳ центрӗнче вырнаҫнӑ. «Космос» ят панӑ кинотеатра уҫма хулара ӗҫпе пулнӑ республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та хутшӑннӑ.
Улатӑрти кинозала уҫма Кино фондӗнчен 4,7 миллион тенкӗ уйӑрнӑ. Инвестор хӑй те укҫа хывнӑ. Вӑл хӑй кӗсйинчен 10 миллион тенкӗ ытларах янӑ. «Кӗмӗл» чаплӑ оборудовани туянма та, ҫемҫе пукан илме те, кондиционерсем вырнаҫтарма та тухса кайнӑ.
Кинозала савӑнӑҫлӑ лару-тӑрура уҫичченех унта кино кӑтартма тытӑннӑ. Халиччен 3500 ҫын пырса та курнӑ. Нумай-и, сахал-и, анчах кинотеатр уҫӑлнине кура тӑхӑр ҫын валли ӗҫ вырӑнӗ тупӑннӑ.
Михаил Игнатьев Элтепер маларах кинозалсем Канашра тата Ҫӗмӗрлере уҫӑлнине те палӑртса хӑварнӑ.
Ӗнер, ҫурла уйӑхӗн 24-мӗшӗнче, ҫӗршыв ертӳҫи Владимир Путин Резерв фондӗнчен Ӗҫлев, Сывлӑх сыхлав тата Вӗренӳ министерствисем валли хушма укҫа уйӑрма йышӑннӑ. Социаллӑ тӗллевлӗ «кӗмӗл» пирӗн республикӑна та лекӗ.
Чӑваш Енӗн влаҫ органӗсен официаллӑ порталӗнче пӗлтернӗ тӑрӑх, пирӗн тӑрӑхри сывлӑх сыхлавӗпе вӗренӳ учрежденийӗсем пӗтӗмпе 24 млн тенкӗ ытла укҫа илӗҫ.
Мускавран, Раҫҫей Федерацийӗн Президенчӗн резерв фондӗнчен, уйӑракан тупран пӗр пайне — 10 миллион тенкине — Ачасен Шупашкарти 2-мӗш номерлӗ пульницине тӗпрен юсаса ҫӗнетме уйӑрасшӑн. Юлнӑ укҫа Ачасен Канашри вӗренӳ центрне йӗркене кӗртме кайӗ. Ӗҫе хӑҫан кӳлӗнесси пирки хальлӗхе каламан. Ун валли конкурс иртсе юсавҫӑсене палӑртмалли куҫкӗрет.
Тӳре-шара вӑл е ку лару-тӑрура хӑйне епле тытнине ахаль ҫынсем лупӑсӑрах аван кураҫҫӗ. Сӑнанӑ-асӑрханӑ тӑрӑх, вӑл е ку должноҫре ларакансем юлашки вӑхӑтра хӑйсене уҫҫӑнрах тытма тӑрӑшни сисӗнет. Ҫакна ҫирӗплетсе паракан ҫӗнӗ тӗслӗхсенчен пӗринпе сире те, Чӑваш халӑх сайтне вулакансене, паллаштарар.
Канашри хӑш-пӗр урамри ҫул-йӗр тӑрӑмӗ пирки Чӑваш халӑх сайчӗ те нумаях пулмасть ҫырнӑччӗ. Сӑмах май каласан, хулари ҫул-йӗр ыйтӑвне Чӑваш Енӗн Элтеперӗ Михаил Игнатьев пресс-конференци ирттернӗ чух та вӑл тӑрӑхри журналист хускатнӑччӗ.
Нумаях пулмасть тӗнче тетелӗнчи МИХсемпе хӑш-пӗр блогер хускатнӑ (Чӑваш халӑх сайчӗ те ӑна хыпарланӑччӗ) темӑра Ильич урамӗнчи ҫула саплама ачасем хӑйӑр йӑтнине ҫырнӑччӗ.
Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнче республикӑн Транспорт министерстви Канашри урамсене юсассишӗн Канаш хули яваплине палӑртса хӑй сайтӗнче хыпарланӑ. Ҫав вӑхӑтрах унта Канаш хулине республикӑн Ҫул-йӗр фондӗнче 51,7 миллион ытларах тенкӗ укҫа уйӑрнине асӑнса хӑварнӑ. Ильич урамӗнчи ҫула юсакана палӑртма ҫурлан 26-мӗшӗнче электрон аукцион ирттерессине пӗлтернӗ.
+20.3 °C