Хальхи вӑхӑтра республикӑра «Чӑвашлӑха аталантаракан чи лайӑх шкул» конкурс пырать. Унта Элӗк районӗнчи Чӑваш Сурӑмри вӑтам шкул та хутшӑнать.
Конкурс пирки каланӑ май унтисем шкул музей евӗр пулнине калаҫҫӗ. Музей евӗр курӑнтӑр тесе Чӑваш Республикин культура тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Эдуард Бахмисов та тӑрӑшнӑ. Вӑл шкулӑн иккӗмӗш хутӗнче «Чӑваш ҫипуҫӗ» курав тата фотокурав йӗркеленӗ. Хӑнасене Эдуард Бахмисов чӑваш тӗрри пирки кӑсӑклине, ял кунӗсене епле ирттернине нумай каласа кӑтартнӑ.
Районтан пухӑннӑ чӑваш чӗлхипе литературине вӗрентекенсен методика пӗрлешӗвӗн пайташӗсене тата хӑнасене чӑваш тӗрриллӗ арчасене те пӑхса тухса хаклама май килнӗ. Кашни класс ашшӗ-амӑшӗ пухнипе чӑваш пукани хатӗрленӗ.
Мероприяти вӑхӑтӗнче чӑваш халӑх юррисем, сӑвӑсем янӑранӑ, чӑваш халӑх ташшисене лартнӑ.
Раҫҫей Федерацийӗнче икҫӗре яхӑн тӗрлӗ халӑх пурӑнать. Вӗсем ҫӗршывӑн нумай-нумай хулисемпе ялӗсенче час-часах ҫывӑх хутшӑнса пурӑнни те куҫ кӗрет. Нумай чӗлхеллӗ халӑха пӗр-пӗрне ӑнланса пыма РФ Конституцийӗ «патшалӑх» статусне панӑ вырӑс чӗлхи пулӑшать. Апла пулсан та кашни халӑх хӑйӗн пуян культурине, хӑйнеевӗрлӗхне, несӗлӗсенчен ламран лама куҫса пырса атӑланакан чӗлхине упраса сыхласа хӑварас тесе тӑрӑшать. Ҫакна шута илсе ӗнтӗ шӑп та лӑп ҫирӗм тӑватӑ ҫул каялла пирӗн Чӑваш республикинчи пӗтӗмӗшле пӗлӱ паракан шкулсен программине «Тӑван ен историпе культури» (История и культура родного края) ҫӗнӗ предмет кӗртрӗҫ.
«Кӗртнӗ» сӑмаха калама ҫӑмӑл та, чӑннипе ӗҫе кӗртме вара питех те нумай тар юхтарма тиврӗ ун чухне: вӗренӱ программисем ҫеҫ мар, кӗнекисем те ҫук! Халиччен шкулсенче пулман-илтмен ҫӗнӗ предмета вӗрентме учительсем те ҫук! Ҫӗнӗ вӗренӱ ҫулӗ пуҫланнӑ-пуҫланман республикӑри ялсемпе хуласенчи вырнаҫнӑ шкулсенчи тӗрлӗ предметсене вӗрентекенсем Шупашкарти вӗрентӱ институтне пуҫтарӑнчӗҫ. Вӗсен хушшинче чӑваш чӗлхипе литератури, истори, музыка, рисовани тат ытти предметсене ертсе пыракансем пулчӗҫ.
Тутарстанри Нурлат районӗнчи Вӑтам Хӑмӑшлӑри шкула юсама пуҫланӑ. Мӗншӗн шӑпах вӑл шкула ҫӗнетни пирки хыпарлас тенин сӑлтавне тӳрех уҫӑмлатар: Вӑтам Хӑмӑшлӑ — чӑваш ялӗ. Унта шкул 30 ҫул ӗҫлет. Анчах Тутарстан пек пуян республикӑра та вӗренӳ учрежденине ҫав тапхӑрта пӗртте юсаман иккен.
Кӑҫал вара Вӑтам Хӑмӑшлӑна савӑнӑҫлӑ хыпар ҫитнӗ. Чӑваш ялӗнчи шкула юсама йышӑннӑ. Ҫакна республика хӑй хыснин шучӗпе мар, федерацинчен килекен «кӗмӗлпе» пурнӑҫлӗ.
Паянхи куна вӗренӳ заведенийӗнче юсав ӗҫӗ пуҫланнӑ. Строительсен шкулта юсаса ҫӗнетмелли плансем сахал мар. Чи малтанах вӗсем чӳречесенчен тытӑннӑ — вӗсене ылмаштарса та тухнӑ. Халӗ шкула хӑтлӑх кӗртессипе ҫыхӑннӑ ытти ӗҫ-пуҫпа малалла тимлеҫҫӗ.
Тутарстанри Павлӑ районӗнчи Потапово-Тӑмпӑрлӑ чӑваш ялӗнче унти шкула тӗрлӗ ҫулта вӗренсе пӗтернисен тӗлпулӑвне йӗркеленӗ.
Вӑл «ӑшӑ лару-тӑрура» иртни, мероприятие «лайӑх йӗркелени» пирки пӗлтереҫҫӗ ҫав тӑрӑхри чӑвашсен пӗрлешӗвӗнче.
Шкултан тӗрлӗ вӑхӑтра вӗренсе тухса кайнисене район администрацийӗнче тӑрӑшакансем таранах саламланӑ. Шкулӑн хальхи ертӳҫи унта вӗреннисем пирки, шкул пӗтернисем вара ачалӑх ҫулӗсене аса илсе нумай ырӑ сӑмах каланӑ.
Шкула чапа кӑларнисен хушшинче Совет Союзӗн Геройӗсем те, тӗнче чемпионӗсем те, Олимп вӑййисенче палӑрнисем те, ҫар ҫыннисем те, ҫыравҫӑсем те пур-мӗн. Ун пек мухтавлӑ ҫынсем ӳлемрен те унти шкулта сахал мар пуласса вӑл тӑрӑхрисем шансах тӑраҫҫӗ.
Нумаях пулмасть республикӑри чӑваш чӗлхи учителӗсем «Чӑваш чӗлхине вӗрентмелли тухӑҫлӑ меслетсемпе мелсем» темӑпа семинара пухӑннӑ. Ӑна Чӑваш Енӗн Вӗренӳ институтӗнче иртттернӗ.
Семинара республикӑн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗн пӗрремӗш ҫумӗ С.В. Петрова, «Язык для успеха» ют чӗлхесен шкулӗн директорӗ А.К. Филиппова, гуманитари институчӗн тӗпчевҫи Алос-и-Фонт Эктор, вӗренӳ институчӗн чӑваш чӗлхипе литератури кафедрин, наци вӗренӳ центрӗн ӗҫтешӗсем, вырӑс шкулӗнче чӑваш чӗлхине вӗрентекенсем тата ыттисем хутшӑннӑ.
«Тӗп калаҫу вырӑс шкулӗсенче чӑваш чӗлхине вӗрентмелли тухӑҫлӑ меслетсем тавра пулчӗ», — тесе пӗлтереҫҫӗ Вӗренӳ институтӗнче. Ӗҫ пахалӑхне ӳстерес тӗлӗшпе ют чӗлхе методикине те вырӑнлӑ усӑ курма май пуррине палӑртнӑ-мӗн унта.
«Кала-ха» вӗренӳ кӗнекин авторӗ Александр Блинов вара кӗнекен тытӑмӗпе паллаштарнӑ. Кӗнекере вӗренӳ материалне кулӑшла, мыскараллӑ та хаваслӑ, шкул пурнӑҫӗпе, паянхи пурнӑҫпа ҫыхӑнтарса кӑтартнине пӗлтернӗ вӑл. Вӗренӳ кӗнекин материалне ятарлӑ сайта вырнаҫтарнине, унпа вӗренекенсем те вӗсен ашшӗ-амӑшӗ те усӑ курма пултарнине пӗлтернӗ.
Тутарстан Республикинчи Анат Камӑри 34-мӗш номерлӗ чӑваш гимнази-интернатӗнче нумаях пулмасть асра юлмалла курнӑҫу йӗркеленӗ.
Гимназире вӗренекенсем патне нарӑсӑн 6-мӗшӗнче нимӗҫсен концлагерӗнче асапланнӑ Альбина Дыранована хӑнана йыхравланӑ.
Альбина Павловна пограничник хӗрӗ пулнӑ. Унӑн ашшӗ чикӗ патӗнчи ҫапӑҫура хыпарсӑр ҫухалнӑ. Дырановсен ҫемйи тыткӑна лекнӗ.
Альбина Павловнан амӑшӗ, пиччӗшӗсем тата аппӑшӗ бюргер (хулара пурӑнакана Германире ҫапла каланӑ) патӗнче тӑватӑ ҫул тар тӑкнӑ. Альбина пӗчӗк пулнӑ, ӗҫлеймен, анчах унне юн илсе пурӑннӑ. Нуша-тертне пайтах курнӑ хӗрарӑм аса илӗвне гимнази-интернатра аслӑ класра вӗренекен ачасем чунтан ӑнланса та шеллесе итленӗ, куҫӗсем те шывланнӑ вӗсен.
Вӑрмар районӗнчи Кавал культура ҫуртӗнче нумаях пулмасть илемлӗ пултарулӑх фестивалӗ иртнӗ.
Нарӑсӑн 5-мӗшӗнче йӗркеленӗ ҫав мероприятие кавалсем Раҫҫейри Кино ҫулталӑкне, Чӑваш Енри Ӗҫ ҫыннин ҫулталӑкне халалланине пӗлтереҫҫӗ.
Вырӑнти илемлӗ пултарулӑх ушкӑнӗсем хушшинче «Ҫӑлкуҫ» ача пахчине ҫӳрекенсем, Кавалти тулли мар пӗлӳ паракан шкулта вӗренекенсемпе вӗрентекенсем, администраци ӗҫченӗсем тата ыттисем пулнӑ.
Вӗсем хӑйсен пултарулӑхне тӗрлӗ жанрпа кӑтартнӑ: хор, вокал ансамблӗ, пӗччен юрласси, ҫемье ансамблӗ, инсценировка, ташӑ, театр ӑсталӑхӗ тата ытти те.
Кавал ял тӑрӑхӗнчен пӗлтернӗ тӑрӑх, ал ӑстисен куравне те ҫынсем хӑйсен ӗҫӗсене илсе пынӑ, пӗр-пӗрин пултарулӑхне пӑхса тӗлӗннӗ-савӑннӑ.
Иртнӗ шӑматкун, нарӑсӑн 6-мӗшӗнче, Чӗмпӗр облаҫӗнчи Чӑнлӑ районне кӗнекен Вӑта Тимӗрҫен шкулӗ 175 ҫул тултарнине паллӑ тунӑ. Кун пирки пире Николай Кондрашкин пӗлтерет. Шкул юбилейне укҫана нимелле пухса ирттернӗ.
Шкулти акт залӗнче халах лӑк тулли пухӑннӑ. Чи малтанах мухтава тивӗҫлисене тав хучӗсемпе хисепленӗ. Горбунова Н.П. тата Маслова Ф.Н. кӗпернаттӑрӑн хисеп хучӗсене, Казакова Т.П., Краснова И.В., Благороднова С.А., Аппанова Т.В. кӗпернаттӑрӑн тав хучӗсене илнӗ. Пухӑннисем уйрӑммӑн ҫак шкулта вӗрентнӗ учительсен йӑхӗсене ырӑ сӑмахпа аса илнӗ: Ивановсене, Романовсене, Белозеровсене, Семеновсене, Дубовсене, Красновсене, Сарафановсене тата ыттисене те.
Юбилей каҫӗ вырӑнти Николай Кондрашкин ӳнерҫӗн версинажӗпе вӗҫленнӗ. Унта куракансем ӳкерчӗксемпе, кӳлепеллӗ портретсемпе паллашма пултарнӑ. Николай Кондрашкин ҫавра ҫул тултарнӑ шкула хӑй те пуш алӑпа килмен — «Пӗрремӗш вӗрентекенсем» барельеф парнеленӗ. Ӑна ҫуркунне ҫитсен шкул ҫине ҫакӗҫ.
Вӑта Тимӗрҫен шкулне 1840 ҫулхи раштавӑн 22-мӗшӗнче уҫнӑ. 1870 ҫулта кунта пӗрре мар И.Н. Ульянов, И.Я. Яковлев пулнӑ. 1872–1874 ҫулсенче шкулта И.
Красноармейски районӗнчи Упи шкулӗнче вӗренекенсем халӗ хоккейла выляма пултараҫҫӗ. Унта хоккей курупки уҫнӑ.
Уписем кун пирки тахҫанах ӗмӗтленнӗ. 2014 ҫулта вӗрентекенсем «Каток ҫине кил» социаллӑ проект хатӗрленӗ. Район администрацийӗ вара вӗсене хавхалантарас тенӗ — хыснаран 330 пин тенкӗ уйӑрнӑ. Ҫитменнине шкул администрацийӗ хушнӑ.
Шкул хӑйех ӗҫлесе илет. Унта ферма, ҫӗр лаптӑкӗ пур. Унта ӗҫлесе илнӗ укҫана каток тумашкӑн янӑ. Каток патӗнче ҫурт та тӑвасшӑн.
Ҫавӑн пекех куракансем валли вырӑнсем пур. Хунарсем те ҫутатаҫҫӗ. Халӗ шкулта хоккей командине йӗркелесшӗн. Арҫын ачасем коньки ҫине хаваспах тӑраҫҫӗ.
Шухӑшланипе шур пӳрт лартаймӑн теҫҫӗ те, анчах выртан каска мӑкланни те паллӑ. Чӑваш Енри тӳре-шара хамӑр патра ҫӗлекен шкул формине республика тулашне те сарасшӑн. Кун пирки вӗсем паян ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ. Унта республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев та, экономика аталанӑвӗн тата вӗренӳ министрӗсем Владимир Аврелькин тата Владимир Иванов та хутшӑннӑ.
Владимир Аврелькин ӗнентернӗ тӑрӑх, ҫӑмӑл промышленноҫӑн республикӑри предприятийӗсем (сӑмах кунта шкул форми ҫӗлекенсем пирки пырать) ют ҫӗршыври компанисемшӗн халех конкурент пулса тӑнӑ. Михаил Игнатьев Элтепер вӗсен республика тулашне те тухмаллине палӑртса хӑварнӑ.
Сӑмах май каласан, хальхи вӑхӑтра пирӗн тӑрӑхра шкул формине «Кайсаров», ОВАС, «Аврора», «Элита» предприятисем ҫӗлеҫҫӗ.
+13.3 °C