Чӑваш кӗнеке издательствинче ҫӗнӗ кӗнеке пичетленнӗ. «Чап-чап уйӑхӗ» ят панӑскере Александр Григорьевӑн, Трофим Иванов-Таҫукӑн тата Юрий Терентьевӑн тата Эстонире пурӑнакан Дина Гаврилован кулӑшла калавӗсем кӗнӗ. Вӗсене пухса хатӗрлекенӗ тата редакторӗ — Галина Антонова, ӳнерҫи — Петр Сергеев.
Галина Антонова кӗнекери хайлавсенчен пӗрин сӑнарне уҫса панипе паллашма кӑсӑклӑ: «Санькка авланни эрне ҫитет. Хӑй юратнӑ хӗре качча илнӗ упӑшкана мӗн кирлӗ? Тӗрӗс, чап-чап уйӑхӗ кирлӗ. Ирӗксӗр качча панӑ Роза вара, пирӗшти пек хитрескер, упӑшка шутланакан Саньккана ҫывӑха та ямасть. Кӑнтӑрла вӑл мӑшӑрӗн йӑмӑкӗсенчен шит те уйрӑлмасть, ҫывӑрма вӑхӑт ҫитсен ҫав тери ӗнентерӳллӗ сӑлтавсем тупать: «Эп ҫук ҫын та, ыйткалакан та мар. Пӗрремӗш хут упӑшка ҫумне выртма мана хам алӑпа тӗрленӗ аялти кӗпе, хам туса хатӗрленӗ тӳшек-минтер кирлӗ», _ тет те ҫывӑрма Саньккан йӑмӑкӗ ҫумне кӗрсе выртать. Кашни кунах пӗр юрӑ ҫамрӑк арӑмӑн: «Тӑван яла кайса хамӑн япаласене илсе килмелле». Саньккан ирӗксӗрех хӗр тупри илме кайма тивет. Арҫын ҫул ҫинче арӑмӗпе иккӗшӗ кӑна юласса ӗмӗтленет, вырман ыраш анинче те пулин Розӑна ыталаса курасса шанать.
Ӗнер Мускаври ентешӗмӗрсем Акатуя пухӑнчӗҫ. Ҫанталӑк кӗрхи пек сивӗ тӑнине тата ҫапса ҫумӑр ҫунине пӑхмасӑрах халӑх уявра савӑнчӗ.
Мускаври Акатуя Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн пайташӗсен пӗр ушкӑнӗ те хутшӑнчӗ. Йышра правлени ертӳҫи Лидия Филиппова, ҫавӑн пекех Анатолий Кипеч, Светлана Асамат, Улькка Эльмен, Альбина Юрату, Светлана Гордеева, Ольга Васильева, Раиса Воробьева, Лидия Сарине, Елена Светлая, Владимир Мишшан, Дмитрий Суслин, Владислав Николаев, Чӗмпӗрти чӑваш ҫыравҫи Николай Ларионов пулчӗҫ. Чӑваш халӑх артистки Людмила Семенова, Роза Степанова юрӑҫ, Зоя Яковлева телеоператор та ҫак йышраччӗ.
Акатуйпа саламлама политиксем, тӗрлӗ-шайри тӳре-шара, ҫавӑн пекех Питӗрти, Чӗмпӗр тата Иркутск облаҫӗсенчи, Пушкӑртстанри тата, паллах, чӑвашсем пырса ҫитнӗччӗ.
Чӑваш Енӗн Раҫҫей Президенчӗ ҫумӗнчи полномочиллӗ элчелӗхӗнче чӑваш ҫыравҫисен кӗнекисен вулавӑшне йӗркелесшӗн. Республикӑри поэтсемпе писательсене ҫапла сӗнӳпе Пётр Чекмарёв савӑнтарчӗ.
Эрнекун, ҫӗртме уйӑхӗн 28-мӗшӗнче, Мускаври национальноҫсен ҫуртӗнче Чӑваш поэзийӗн каҫӗ иртрӗ. Ӑна Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗ (правлени ертӳҫи — Лидия Филиппова) полпредство пулӑшнипе ирттерчӗ.
Мускаври каҫа йӗркелес енӗпе Елчӗк ҫӗрӗ ҫинче ҫуралса ӳснӗ Анатолий Волков хастар чӑваш питӗ нумай пулӑшнине уйрӑммӑн палӑртмалла. Вӑл — Мускаври чӑвашсен обществин правленийӗн ертӳҫин ҫумӗ, Раҫҫейри чӑвашсен автономийӗн хастар ертӳҫисенчен пӗри. Ӳркенмен ентешӗмӗрех, сӑмах май, Чӑваш Ен делегацине кӗтсе илчӗ, пирӗн йыш Мускавран тухса киличченех пӗрле пулчӗ.
Поэзи каҫӗнче Раҫҫейри писательсен пӗрлешӗвӗн правленийӗн ертӳҫи Николай Иванов Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн правленийӗн ертӳҫине Лидия Филипповӑна обществӑлла ҫак ӗҫре хавхаланса та пӗтӗм чуна парса ӗҫленӗшӗн ырларӗ. Чӑваш поэзийӗн каҫне хутшӑннӑ Пётр Чекмарёв та пултаруллӑ чӑваш ҫыравҫисене тата чӑвашсене кӑмӑлтан ырласа калаҫрӗ.
Эрнекун, ҫӗртме уйӑхӗн 21-мӗшӗнче, Чӑваш Енӗн Патшалӑх Канашӗ чӗрӗк ӗмӗрхи юбилейне паллӑ турӗ. Парламентӑн ҫуралнӑ кунӗн официаллӑ пайне Шупашкарти Я. Ухсай ячӗллӗ культура керменӗнче уявланӑ. Саккун кӑларакан влаҫ органӗн юбилейне унта ирттернине кирек мӗнре те начаррине шыракансем ырламан-ха. Вӗсен шучӗпе парламент юбилейӗ — Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗн шайӗнче ирттермелли уяв.
Чӑваш халӑх поэчӗ Валери Туркай вара уява чӑваш халӑх поэчӗсемпе ҫыравҫисене чӗнмелле пулнӑ тесе шухӑшлать иккен. Ҫакӑн пирки вӑл Александр Белов журналиста пӗлтернӗ.
«Чӑваш Енӗн халӑх поэчӗ е ҫыравҫи республика парламенчӗн юбилейне хутшӑнма нивушлӗ тивӗҫ мар? Пултарулӑх интеллигенцине хисеплеменнине урӑх нихӑш наци республикинче те кураймӑн», – тенӗ вӑл.
Республикӑра иртнӗ Культура форумӗ пирки те культура ӗҫченӗсенчен чылайӑшне систермен-мӗн.
Ҫӗртме уйӑхӗн 25-мӗшӗнче Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗнче вилӗмсӗр Иосиф Трерӑн кӗнекине хӑтлӗҫ.
Тӗлӗнсе каймалла тарӑн шухӑшлӑ поэт тата драматург, пултаруллӑ тӑлмачӑ, актер тата театр режиссерӗ пирӗнтен иртнӗ ҫул уйрӑлса кайрӗ. Хӑй пурӑннӑ чухне унӑн ӗҫӗсем пӗр уйрӑм кӗнекере пичетленмен. «Хӗрӗх чалӑш хӗрлӗ ту» ҫавна кура та пирӗншӗн, Иосиф Дмитриева хисеплесе те аслӑласа пурӑннисемшӗн тата пурӑнакансемшӗн, чӑннипех те хаклӑ парне пулса тӑчӗ.
Кӗнекене кӗртнӗ материалсене пухса хатӗрлекенни — шухӑшлавӗпе Иосиф Дмитриева ҫывӑхрах Борис Чиндыков драматург, поэт тата публицист.
Иосиф Трер Борис Чиндыков хӑйӗн ӗҫӗсене пухнине пӗлнӗ-ха. Анчах кӗнекене алла тытса ӗлкӗреймерӗ вӑл. Пичет кӑларӑмне пичетлеме Николай Лукианов усламҫӑ кӗмӗл уйӑрса пулӑшнӑ.
Мускавра Чӑваш поэзийӗн каҫ иртӗ. Вӑл ҫӗршывӑн тӗп хулинчи Национальноҫсен ҫуртӗнче ҫӗртме уйӑхӗн 28-мӗшӗнче 18 сехетре пуҫланӗ.
Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗн правленийӗн ертӳҫи, «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журналӗн редакторӗ Лидия Филиппова ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, Мускаври ентешӗмӗрсемпе республикӑри паллӑ ҫыравҫӑсем тӗл пулӗҫ. Вӗсен йышӗнче, сӑмахран, Анатолий Кипеч, Светлана Асамат, Улькка Эльмен, Альбина Юрату, Светлана Гордеева, Ольга Васильева, Раиса Воробьева, Лидия Сарине, Елена Светлая, Владимир Мишшан, Дмитрий Суслин, Владислав Николаев тата ыттисем.
Мускаври Чӑваш поэзийӗн каҫне Шупашкар хули йӗркеленнӗренпе 550 ҫул, Чӑваш автономийӗ 100 ҫул тултарассине халалланӑ.
Культура марафонне пирӗн тӑрӑхри профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗ пуҫарнӑ. Мускаври Чӑваш поэзийӗн каҫне ирттерме ҫӗршывӑн тӗп хулинчи Чӑваш культурин пӗрлӗхӗ тата Чӑваш Енӗн РФ Президенчӗ ҫумӗнчи полпредстви пулӑшать.
Ҫу уйӑхӗн 21-мӗшӗнче Семен Васильевич Элкерӗн тӑван ялӗнче Пысӑк Упакассинче «Асран кайми Элкер сӑнарӗ» литература фестивалӗ иртнине эпир пӗлтернӗччӗ. Ҫакӑн пирки Шупашкарти паллӑ вӗрентекенсенчен пӗри Геронтий Никифоров хыпарланине Фейсбукра асӑрхарӑмӑр. Ҫав хыпарпа паллашнӑ май пултаруллӑ ҫыравҫӑ тата журналист Николай Максимов хӑйӗн шухӑшне палӑртса комментари ҫырнӑ.
«Йӗпреҫ район хаҫачӗ ҫумӗнчи литпӗрлешӗве Элкер ҫав тери нумай пулӑшнӑ. Ун чухне литпӗрлешӗве ҫӳренӗ ҫынсенчен виҫҫӗшӗ пурӑнаҫҫӗ-ха: Н. Теветкел, Гаврил Луҫ поэтсем, Н. Максимов прозаик. Юрать, Максимова унашкал мероприятисене хутшӑнтарма юрамасть тейӗпӗр. Анчах Теветкелпе Луҫ, чӗннӗ пулсан, пыратчӗҫех. Ман шутпа, вӗсем Элкерпа сыхӑнман такам-тӗкемсенчен кӑсӑкларах япаласем каласа кӑтартатчӗҫ», — тенӗ калем ӑсти.
Сӑмах май, шел те, Гаврил Луҫ кӑҫалхи ака уйӑхӗн 19-мӗшӗнче пурнӑҫран уйрӑлнӑ иккен. Ҫавна Геннадий Кириллов уҫӑмлатнӑ.
Ӗнер Йӗпреҫ районӗнчи Мӑн Упакассинче чӑваш поэзийӗн классикӗ, паллӑ ҫыравҫӑ, публицист, общество деятелӗ, СССР писательсен союзӗн пайташӗ Ҫемен Элкер ҫуралнӑранпа 125 ҫул ҫитнине халласа «Асран кайми Элкер сӑнарӗ» литература каҫӗ иртнӗ. Ҫемен Элкер 1894 ҫулхи ҫу уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Чӑваш Республикин Йӗпреҫ районӗнчи Мӑн Упакасси ялӗнче вӑтам хресчен кил-йышӗнче ҫуралнӑ.
Унта Шупашкарти хастарсем те ҫитнӗ. Делегацие филологи ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, И.Н. Ульянов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх университечӗн чӑваш филологийӗпе культурин кафедрин заведующийӗ, РФ тата Чӑваш Республикин наукӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Виталий Родионов ертсе пынӑ. «Кушлавӑш уйӗ» аллея патӗнче хӑнасене вырӑнтисем ҫӑкӑр-тӑварпа кӗтсе илнӗ.
Литература каҫӗ Мӑн Упакассинчи шкулта иртнӗ. Унта «Илемлӗх тӗнчинче» тата «Самана поэчӗ» куравсем ӗҫленӗ.
Мероприятие хутшӑннӑ Йӗпреҫ район администрацийӗн пуҫлӑхӗ Сергей Горбунов Ҫемен Элкере халалласа вырӑнта чылай ӗ туса ирттернине палӑртнӑ. Поэт ҫуралнӑ урам, вырати унӑн ячӗпе хисепленет,шкулта поэтӑн музейне уҫнӑ. Шкул умне ентешӗн бюстне вырнаҫтарнӑ.Поэт ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнӗ тӗле «Кушлавӑш уйӗ» аллея уҫнӑ.
Чӑваш Енри профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗ тинех киллӗ пулса тӑнӑ. Пире кун пирки асӑннӑ пӗрлешӗвӗн правленийӗн ертӳҫи, «Хыпар» издательство ҫурчӗн «Тӑван Атӑл» журналӗн редакторӗ Лидия Филиппова пӗлтерчӗ.
Ҫыравҫӑсем малашне Шупашкарти Хусанкай урамӗнчи 20-мӗш ҫуртри (унта Халӑхсен туслӑхӗн ҫурчӗ вырнаҫнӑ) 205-мӗш офисра тӗл пулӗҫ. Вӗсем конференц-залпа, курав залӗпе, музыка аппаратурипе, кирлӗ ытти оборудованипе усӑ курайӗҫ. Ӗҫ пӳлемӗнче хальлӗхе сӗтел-пукан ҫук-ха, анчах ӑна ҫывӑх вӑхӑтра тупса выранҫтарасса шанаҫҫӗ.
Офис уйӑрма май тупнӑшӑн Профессионал ҫыравҫӑсен пӗрлешӗвӗ Чӑваш Енӗн Культура, национальноҫсен ӗҫӗсен тата архив ӗҫӗн министерствине, Константин Яковлев министра тата этноконфесси пайӗнче ӗҫлекенсене тем пекех тав тӑвать.
Паян, ҫу уйӑхӗн 17-мӗшӗнче, К.В. Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче ҫӗнӗ спектакль кӑтартӗҫ. Премьерӑна Петр Осипов ӗҫӗ тӑрӑх лартнӑ. Спектакль ячӗ — «Сурхури сӑри».
Премьерӑна чӑвашссен паллӑ ҫыравҫи, драматургӗ, режиссерӗ, актерӗ, медицина наукисен кандидачӗ, Чӑваш АССР халӑх ҫыравҫи, СССР Писательсен союзӗн пайташӗ Петр Осипов ҫуралнӑранпа 120 ҫул ҫитнине халалланӑ.
Спектакль режиссёрӗ — Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ артистки Наталия Сергеева, кмопозиторӗ — Чӑваш Республикин искусствӑсен тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ, Чӑваш Енӗн Патшалӑх премийӗн лауреачӗ Лолита Чекушкина, декорацисемпе тумтирсене Светлана Зверевапа хатӗрленӗ, ташшисене Чӑваш Республикин культурӑн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ Зоя Александрова лартнӑ.
+14.3 °C