Чӑваш тӗррин кунне Шупашкарти В.П. Воробьев ячӗлшӗ ача-пӑча музыка шкулне ҫӳрекенсем те хастар хутшӑннӑ. Ҫав кун вӗренӳ учрежденийӗ «В краю ста тысяч песен и ста тысяч вышивок» (чӑв. Ҫӗр пин юрӑ тата ҫӗр пин тӗрӗ ҫӗршывӗнче~~) программа хатӗрленӗ.

Мероприятие шкулӑн «Контактра» халӑх ушкӑнӗнче йӗркеленӗ. Унта хутшӑнакансене республикӑри ҫӗнӗ уяв ҫинчен каласа кӑтартнӑ, чӑваш тӗррин асамлӑхӗпе паллаштарнӑ.

Маша Леонтьева ҫӗлеме тата тӗрлеме пӗлет, тӑрӑшуллӑскер чӑваш тӗррин вӑрттӑнлӑхне те алла илнӗ. Шкулта ӗҫлекенсемпе вӗренекенсем чӑваш тумне тӑхӑнса ӳкерӗннӗ хитре сӑнӳкерчӗсене кӑтартнӑ, чӑваш композиторӗсен юррисене щӑрантарнӑ видеороликсемпе паллаштарнӑ.

Чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче ҫуралнисене чӑваш тӗрриллӗ кипке парнелесси пирки унччен хыпарланӑччӗ. Аса илтерер: «Тӗрӗпе ҫуралнисем» акцие чӑваш тӗррин кунне халалланӑ. Ӑна республика Элтеперӗ Олег Николаев пуҫарнӑ.

Ӗнер, чӳк уйӑхӗн 26-мӗшӗнче, Шупашкарти Президент пепкелӗх центрӗнче ҫут тӗнчене килнӗ «ҫӗнӗ кайӑксене» чӑваш тӗрриллӗ кипке парнеленӗ. Унсӑр пуҫне вӗсене теттесем тата асӑнмалӑх кӗнекесем парнеленӗ. Вӗсене пепкелӗх центрӗн тӗп врачӗ Ольга Рябухина ырӑ сунса тыттарнӑ.

«Тӗрӗ – чӑваш халӑхӗн наци мӑнаҫлӑхӗ», – тенӗ центрӑн тӗп врачӗ Ольга Рябухина.

Эсир юлашки вӑхӑтра Инстаграма кӗнӗ-и? Грузинсем чӑваш юррине шӑрантарнине курнӑ-и? «Браво Метехи» ушкӑн ӳкернӗ видеона нумай ҫын курнӑ ӗнтӗ.

Ултӑ солист, грузинсем, гитара каласа «Вӗҫ, вӗҫ, куккук» юрра юрлаҫҫӗ. «Чӑваш халӑхне грузинсенчен салам!» тесе пуҫлаҫҫӗ видеоролике. Сӑмах май, ҫак ушкӑн белорусла та, еврейла та юрлать.

«Браво Метехи» ушкӑн Грузире 2004 ҫулта йӗркеленнӗ. Хӑйсен ҫӗршывӗнче вӗсене юратаҫҫӗ. 2014 ҫулта солистсем хӑйсен пӗрремӗш альбомне кӑларнӑ. Пӗлтӗр вара пӗрремӗш хутчен вырӑсла юрланӑ.

Чӑваш Республикин тӗп хулинче вырнаҫнӑ Литература музейӗн пуҫелӗкӗ ылмашӑнни ҫулталӑк та иртсе кайрӗ ӗнтӗ. Ун пирки эпӗ пӗлтӗрех ҫырасшӑнччӗ, статьяна та пуҫланӑччӗ, анчах пичетлесе кӑларма май ҫитмерӗ. Тӗрлӗ ӗҫсем чӑрмантарчӗҫ (алли ман иккӗ кӑна та, чӑн та тӑватӑ аллӑн ӗҫлеме йывӑр ҫав — Яндекс.Куҫаруҫӑ валли мӑшӑрсем пухасси вӑхӑта чылай ҫисе ярать). Ҫавах та ку ыйту тавра шӑв-шав пушшех те ҫӗклемесӗр хӑварма май ҫук.

Чӑваш халӑхӗн литературине халалланӑ музейӗн, уйрӑмах Константин Иванов ячӗпе хисепленекенскерӗн, пуҫелӗкне вырӑсла шаплаттарса хуни чӑн та питӗ тӗлӗнмелле япала. Кун пирки ӑна вырнаҫтарнӑ хыҫҫӑнах халӑх шавла пуҫларӗ-ха. Валери Туркай та, ЧНК конгресӗнчи президиум пайташӗсем те ҫак ӑнланма йывӑр япала пирки пӑшӑрханса каларӗҫ. Мӗншӗн ҫапла пулса тухни пирки эпир хамӑр та музейӗн заведующийӗпе ҫыхӑнтӑмӑр. Пире вара пуҫелӗкӗ ҫеҫ вырӑсла пулни ҫинчен, музей пирки вара тӳрех виҫӗ чӗлхепе ҫырса хуни пирки (ҫав шутра чӑвашла тата акӑлчанла) каласа пачӗҫ. Пуҫелӗке хатӗрленӗ чухне тӳрех вырӑсла та чӑвашла та туни пирки пӗлтерчӗҫ, анчах, имӗш, Шупашкар хулин чиновникӗсем (чӑвашла манса кайнисем пулас) вырӑслине суйласа илнӗ.

Малалла...

Компарти хатӗрленӗ медаль. Вячеслав Ильин танӑ сӑн

Кӑҫал Чӑваш Республики пирӗн патшалӑхӑн автономине йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине паллӑ тӑвать. Ҫак ятпа республика влаҫӗсем ятарлӑ медаль те хатӗрленӗччӗ, унпа «Чӑваш халӑх сайчӗн» тӗп редакторне Аҫтахар Плотникова та чысланӑччӗ.

Чӑваш автономи облаҫне йӗркеленӗренпе 100 ҫул ҫитнине халалласа асӑнмалӑх медале Раҫҫей компартийӗн Тӗп Комитечӗ те хатӗрленӗ. Нумаях пулмасть Мускав хулинчи чӑвашсен ентешлӗхӗн компетентлӑ комиссийӗ ҫак медальпе кама чысламалли йыша РФ Патшалах Думине тӑратнӑ. Тин кӑна Мускавран таврӑннӑ пирӗн корреспондент Тимӗр Акташ пӗлтернӗ тӑрӑх Раҫҫей Компартийӗн Тӗп Комитечӗ Чӑваш Енри ҫак ҫынсене наградӑлама йышӑннӑ:

• Юхма Мишши, чӑваш халӑх ҫыравҫи;

• Анатолий Кипеч, чӑваш халӑх ҫыравҫи;

• Лидия Филиппова-Михайлова, ЧР Профессиллӗ ҫыравҫӑсен пӗрлӗхӗн председателӗ;

• Николай Лукианов, юрист, Чӑваш Наци конгресӗн президиум пайташӗ;

• Наталья Володина, патшалӑх деятелӗ, журналист;

• Владимир Долгов, РФ, ЧР Журналистсен пӗрлӗхӗсен пайташӗ;

• Юрий Тарасов, «Канашсем» ентешлӗхӗн ертӳҫи;

• Анатолий Аринин, хастарҫӑ;

• Олег Самана, юрӑҫ, бард;

• Венера Изратова, Канаш районӗнчи Шӑхасанти вӑтам шкул директорӗ;

• Любовь Григорьева, Канаш районӗнчи Шӑхасанти вӑтам шкулӗнчи вӗрентекен, ЧР тава тивӗҫлӗ вӗрентекенӗ;

• Светлана Рожкова, Муркаш районӗнчи Муркаш вӑтам шкулӗнчи вӗрентекен;

• Людмила Трофимова, палла усламҫӑ, ял хуҫалӑх таварӗсем туса кӑлараканӗ.

Малалла...

(Охатер Томеев ҫуралнӑранпа 320 ҫул ҫитнине асӑнса) 

Халӑха нихӑҫан та вӑйпа хистемелле мар, ӑна вӑл е ку ҫӗнӗлӗхе йышӑнма, малалла талпӑнма хӑнӑхтармалла, ӳкӗте кӗртме пӗлмелле. 18 ӗмӗрте те чӑваша хистекенсене хирӗҫлекенсем, халӑхӑмӑра чунран-чӗререн юратакансем, тӑван чӗлхемӗре хӳтӗлекенсем, унпа усӑ курса ӳкӗтлекенсем тупӑннӑ. Ун йышшисенчен чи малтанхи Охатер Томеев (вӑл 1700 ҫул тӗлнелле хальхи Чӑваш Республикин Шупашкар районне кӗрекен Питтукасси ялӗнче ҫуралнӑ) пулнӑ. Ҫак мухтавлӑ ҫын чӑваш историйӗнче халӑхӑмӑра тӗне вӑйпа кӗртнине тата наци пусмӑрне хирӗҫ хӑюллӑн ҫӗкленнӗ кӗрешӳҫӗ пек паллӑ. Охатер Томеев чӑваш хутлӑхне вырӑс православийӗ тӑван чӗлхемӗр урлӑ кӑна лайӑх ҫитме пултарасса пуринчен малтан туйса илнӗ, чӑваш тӑрӑхӗнче ӳкӗтлевҫӗ пулма шухӑш тытнӑ. Унӑн ӗмӗтне тепӗр 20 ҫултан Ермей Рожанский пурнӑҫлама пуҫӑнать. Ҫак мал ӗмӗтлӗ чӑвашсене пӗрлештерекен тепӗр ен вӑл вӗсене тӑван халӑхӑмӑр хӑй ҫав ӗҫе шанса пама кӑмӑл туни, ӳкӗтлевҫӗ пулма ыйтни. Ҫакӑ вара вӗсем халӑхӑмӑрӑн чӑн-чӑн ертӳҫисем пулнӑ тесе калама май парать.

Малалла...

Ираида Захарова страницинчи сӑнӳкерчӗксенчен хатӗрленӗ коллаж

Эстонире пурӑнакан йӑхташсем «Ӑраскал» кӑларӑм йӗркелесе пынине Чӑваш халӑх сайчӗ унччен темиҫе хутчен те пӗлтернӗччӗ.

Передачӑна ертсе пыракан Ираида Захарова Фейсбукра хыпарланӑ тӑрӑх, чӑвашла хатӗрлекен кӑларӑмӑн черетлӗ каларӑмӗ паян, чӳк уйӑхӗн 11-мӗшӗнче, 19 сехет те 35 минутра эфира тухӗ.

Ираида Захарова Фейсбукри хӑйӗн страницинче пӗлтернӗ тӑрӑх, черетлӗ кӑларӑмра «Уяв» ансамбль пултарулӑхӗпе паллаштарӗҫ. Тӗнче тетелӗнчи страницӑра радиоертӳҫӗ ансамблӗн тӗрлӗ тапхӑрӗнчи сӑнӳкерчӗксене илсе кӑтартнӑ.

Thebiggest.ru сайтра хӑйне евӗр сасӑлав пуҫарнӑ. Унта хутшӑнакансен хӑйсене хӑш наци ҫынни тесе шухӑшланине пӗлтермелле. Сасӑлава ҫак йӗркесен авторӗ те хутшӑнчӗ. Хӑйсене чӑваш тесе палӑртнисем ҫак самантра – 1671 ҫын.

Сасӑлав страницинче кашни халӑх пирки кӗскен ӑнлантарса пани пур. Унта Раҫҫейре чӑвашсем 1,58 миллион ҫын пурӑннине пӗлтернӗ, тӗнчере – 1,6 миллион тенкӗ. Сайтра ҫырнӑ тӑрӑх, историлле тӑван ҫӗршывӗнче ҫак тӗрӗк этносӗн ҫурри пурӑнать, ытти пайӗ пӗтӗм ҫӗршыв тӑрӑх сапаланнӑ. Хӑй вӑхӑтӗнче чӑвашсем чӑн тӗне ӗненнӗ.

Сасӑлава хутшӑнас тесен ҫак каҫӑпа иртмелле.

Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси шкулӗнче чӑваш ачисем ҫеҫ мар, таджиксем те вӗренеҫҫӗ.

«Чӑваш автономийӗ 100 ҫул тултарнӑ май ҫӗр пин юрӑ, ҫӗр пин сӑвӑ янӑратма хавас пулчӗҫ шкулти онлайн лагерь ачисем. Тӗрлӗ чӗхепе янӑратма хавас эпир. Пирӗн шкулта таджик ачисем те пӗлӳ пухаҫҫӗ. Вӗсем хӑйсен тӑван чӗлхине те, вырӑсла та, акӑлчанла та, паллах, чӑвашла та юратса вӗренеҫҫӗ», – пӗлтерет шкулти чӑваш чӗлхипе литературин вӗрентекенӗ Алина Николаева.

Халӑхсен пӗрлӗхӗн кунӗ тӗлне шкул ачисем чӑвашла сӑвӑсем, юрӑсем шӑрантарнӑ. Вӗренекенсем чӑваш халӑх йӑли-йӗрки ҫинчен паллӑ поэтсен сӑввисене те вуланӑ, уявсем ҫинчен хӑйсем те сӑвӑсем ҫырнӑ, кӑмӑлтанах вуласа панӑ.

(Чӗмпӗрти чӑвашсен «Атӑл юрри» альманахӗ тавра)

Юратнӑ Атӑл ҫинчен чӑваш пин-пин сӑмах, юмах, халап сарнӑ, савса юрланӑ. Атӑл ҫинчен хайланӑ калавсене Самарта Влас Паймен ҫыравҫӑ, Каҫалта Иван Никифоров студент пухса тӗпчениcене пӗлетӗп. «Атӑл юррин» ултӑ альманахӗнче (1919-2020) пӗтӗмлетӳллӗ тишкерӳ кураймарӑм. Шел, «Атӑл юрри» ҫинчен Чӑваш жрналистикипе пичечӗн энциклопедийӗнче туллин асӑнман. Юрать-ха, альманах историйӗпе унӑн тӗременӗ Елена Мустаева тата истори наукисен кандидачӗ Роза Макарова (Павлова) пӗтӗмӗшле каласа параҫҫӗ. «Тен, пуҫарса яраканӗн алли йывӑртарах пулнӑ — ыйтуллӑн тинкерӗ хӑш-пӗр вулаканӑм? Пӗлместӗп», — вырӑнлӑ мар хурланать хаҫатпа альманах тӗременӗ. Чӗмпӗрте пичетленнӗ «Атӑл юрри» журнал, «Канаш», «Чухӑнсем сасси», «Ҫӗнӗ пурнӑҫ» хаҫатсен, «Ҫуталла» вӗренӳ кӗнекин шӑписем тата вӗсене кам кӑларасшӑн ҫунни Арсентий Изоркин, Елена Арланова тата ытти тӗпчевҫӗсене тахҫанах паллӑ. Чӑваш юхӑмӗ мӗнле тапранни, 1989 ҫулта инҫехумпа чӑвашла «Еткер» кӑларӑм, «Канаш» хаҫат (ахалех «Ҫутӑ пурнӑҫа» чӗртмерӗҫ), «Шевле ҫути» тухни, хальхи аталанӑва мӗнле хакланине альманахра курмарӑм.

Малалла...