Шупашкарти Эгер бульварӗнче унчченхи Валерьян Соколов ячӗллӗ спорт шкулӗн ҫуртӗнче ача пахчи уҫӑлнӑ. Ҫурта ҫӗнетес ӗҫ ҫулталӑк ҫурӑ пынӑ.

«Золотой ключик» (чӑв. Ылтӑн ҫӑра) ача пахчинче чӑваш халӑхӗн культурине вӗренес ӗҫе пысӑк тимлӗх уйӑрӗҫ. Ку микрорайонта ача пахчи уҫӑласса тахҫанах кӗтнӗ. Кунта халӑх та чылай пурӑнать. Ҫавӑнпа ку ашшӗ-амӑшӗшӗн чӑн-чӑн уяв пулнӑ.

Алена Аришинова депутат республика ача пахчи уҫас енӗпе Раҫҫейри хӑш-пӗр регионтан маларах пынине палӑртнӑ. Эгер бульварӗнчи ача пахчинче интерактивлӑ хӑмасемпе хальхи йышши техника пур. Теттесем те куҫа йӑмӑхтараканнисем, илемлисем.

Шупашкарти супермаркетсенче борщ пӗҫермелли ҫимӗҫ хакланнине палӑртаҫҫӗ. Ҫав йыша кишӗр, сухан, ҫӗрулми кӗрет. Сахӑр та хакланнӑ. Хуратул вара пачах тепӗр май — йӳнелме тытӑннӑ.

ЧР Экономика министерстви кризис хаксене мӗнле витӗм кӳнине кунсерен сӑнать. Халӗ лавккасенче вӑрӑм черет ҫук-мӗн. Министерство ӗҫченӗсем хаксене тӗплӗн тишкереҫҫӗ. Тӗрӗслемелли списокра — 25 тавар. Вӗсен йышӗнче — сӗт, ҫӗрулми, сахӑр, ҫӑкӑр…

Ҫӑмарта деликатессен йышне кӗнӗ тейӗн. Вӑл икӗ хут патнеллех хакланнӑ. Тӗрӗссипе, долларпа евро ӳсме тытӑнсан чылай апат-ҫимӗҫ ӳснӗ. Тӗслӗхрен, ҫӑкӑр, кӑлпасси, сӗт.

Сахӑр тата хуратул тӗлӗшпе монополипе кӗрешекен служба тӗрӗслев ирттерет. Чӑваш Ен правительстви апат-ҫимӗҫ хакне ӳсме чарасшӑн. Вӗсем ҫулталӑк пуҫламӑшӗнче ку лару-тӑру япӑхланмасса шантараҫҫӗ те…

Гражданла хӳтӗлев тата инкеклӗ лару-тӑру патшалӑх комитечӗ Ҫӗнӗ ҫул умӗн сирена сассине илтсен пӑшӑрханса, хӑраса ӳкмелле маррине пӗлтерет. Раштав уйӑхӗн 30-мӗшӗнче ирхи 9 сехетре халӑха электрон мелпе пӗлтермелли тытӑма тӗрӗслеҫҫӗ.

Тӗрӗлев пуҫланасси пирки урамра лартнӑ сиренӑсемпе громкоговорительсем пӗлтерӗҫ. Кун пирки радиопа телекурав та хыпарлӗҫ.

Раштавӑн 30-мӗшӗнче, эппин, сирена сассине илтсен хӑраса ӳкмелле мар, малалла ӗҫлемелле. Чӑннипе, ытти чухне сирена сасси авари, катастрофа, тӑшман тапӑнни пирки пӗлтерет. Ҫавӑнпа кун пек чухне родиоприемника, телевизора ямалла, унта мӗн хыпарланине итлемелле.

Йӑлана кӗнипе килӗшӳллӗн Ҫӗнӗ ҫул умӗн водительсене тата Шупашкар ҫыннисемпе хӑнисене хула урамӗсене Хӗл мучи саламлама тухнӑ. Анчах шур сухал патакпа мар — жезлпа.

Хӗл мучи жезлпа водительсене чарать. Анчах вӑл ҫул-йӗр правилисене пӑснӑшӑн штраф ҫырса памасть. Пачах тепӗр май — парнесем парать.

ЧР ҪҪХПИнче пӗлтернӗ тӑрӑх, уяв тӗп сӑнарӗ (вӑл Хӗл мучин тумне тӑхӑннӑ ҪҪХПИ ӗҫченӗ ӗнтӗ) кунсерен хула центрӗнче тивӗҫне пурнӑҫлать. Вӑл водительсене тата ҫуран ҫӳрекенсене аварисӗр ҫӳреме, хӑрушсӑрлӑха пӑхӑнма сунать. Хӗл мучи пӗчӗккисем пирки те манмасть — вӗсене пылак ҫимӗҫпе хӑналать.

Елчӗкри тӗп вулавӑшра пӗр ӗкнеке куравӗ иртнӗ. Ӑна чӑваш литературин классикӗн Константин Ивановӑн «Нарспи» поэмине халалланӑ. Курав валли зала та ятарласа хатӗрленӗ. Вӑл поэмӑра сӑнланнӑ чӑваш пӳртне аса илтерет.

Вулавӑшра Кӗҫӗн Таяпари тулли мар тата Елчӗкри вӑтам шкулта вӗренекенсем пулса курнӑ. Краеведени секторӗн вӗсене «Чӑваш поэзийӗн юрӑҫи, Константин васильевич Иванов /125 ҫул/» куравпа паллаштарнӑ. Ӑна виҫӗ пайран хатӗрленӗ. Пӗрремӗшӗнче Константин Ивановӑн пурнӑҫӗ куҫ умне тухса тӑрать, вӑл ҫырнисене кӑтартнӑ. Тепӗр пайӗнче Константин Ивановӑн нумай енлӗ пултарулӑхне тишкернисем вырӑн тупнӑ. Виҫҫӗмӗш пайне поэта пӗлекенсен аса илӗвӗсене кӗртнӗ.

Пӗр кӗнеке куравне пынисем «Нарспие» тепӗр хутчен тишкернӗ. Валерий Немцев унти самантсене ӗнтсе кӑларнӑ ӳкерчӗксем урлӑ кӑтартнӑ. Унсӑр пуҫне вулавӑшра Мальвина Усанова шкул ачин ӳкерчӗкӗсене те кӑтартнӑ. Вӑл ӗҫсемпе хӗрача «Ҫамрӑк талантсем» республикӑри конкурсра «Ӳкерчӗк» номинацире ҫӗнтернӗ.

Шупашкар районӗнчи «Волгоэлектропроект» тулли мар яваплӑ обществӑна ҫӗр саккунне пӑснӑшӑн явап тыттарнӑ. Асӑннӑ предприятин Ишек ял тӑрӑхӗнчи икӗ лаптӑк ҫӗр пур иккен. Иккӗшӗ те – харпӑрлӑхра. Ҫав ҫӗре ӑна ял хуҫалӑх тӗллевӗпе усӑ курма тесе панӑ.

Хам ҫӗрпе хам хуҫа. Мӗн тӑвас тетӗп, ҫавна тӑватӑп тееймӗн. Ҫум курӑк ашкӑртса лартни саккуна пӑсни пулать. Асӑннӑ обществӑн ҫӗрӗ ҫинче хытхура хуҫаланнӑ, йывӑҫ та ӳснӗ. Темлерен шӑтса тухнипе те мар-мӗн, ятарласа лартнипех.

Ҫӗрпе ҫапла хӑтланнишӗн Шупашкар район прокуратури ку фактпа административлӑ ӗҫ пуҫарнӑ. «Прокуратура йышӑнӑвӗпе килӗшсе Россельхознадзорӑн управленийӗ обществӑна 2 пин тенкӗлӗх штрафларӗ», – пӗлтерчӗ район прокурорӗн ҫумӗ Анатолий Иванов.

Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Сӗнтӗрпуҫ ялӗнче Хӗл Мучипе хусканусем тунӑ. Ҫӗнӗ ҫул ҫеммипе ачасемпе аслисем ҫӗнӗ ташӑ вӗреннӗ.

Ҫӗнӗ ҫулӑн тӗп сӑнарӗпе хусканӑва тӑнисен хушшинче вырӑнти тулли мар вӑтам шкулта вӗренекенсемпе вӗрентекенсем тата «Ҫӑмха» ясли-пахчана ҫӳрекенсем уйрӑмах хастар пулнӑ. Октябрьски райпо магазинӗнче вара унти сутуҫӑпа тавар туянакансем елка йӗри-тавра ҫаврӑннӑ.

Хӗл Мучипе хусканӑва тухнисене хайхи тата тепӗр хутчен тӗл пулассине пӗлтернӗ. Ун чух шур сухал ялти культура центрне ҫитме шантарнӑ. Раштавӑн 31-мӗшӗнче, каҫхи ҫичӗ сехетре. Шӑпӑрлансем хӑйсем тӗллӗн ҫитеймӗҫ те, анчах ашшӗ-амӑшӗ вӗсене тепӗр хут савӑнӑҫ кӳрессе Хӗл Мучи тем пекех шанать.

Сӑнсем (12)

Паян Етӗрне районӗнчи Палтайри вӑтам шкулта фотоӑстисен, фотоателье ертӳҫисен республикӑри семинарӗ иртрӗ. Семинара Шупашкарти «ЮНИТЭКС» пултарулӑх центрӗн заведующийӗ Светлана Вячеславовна Пудовкина, «Тантӑш» хаҫат журналисчӗ Нина Царыгина, Шупашкарти механикӑпа технологи техникумӗн преподавателӗ Анатолий Серафимович Абрамов, Красноармейски районӗнчи Упи вӑтам шкулӗн черчени, ӳкерӳ тата технологи вӗрентекенӗ Иван Петрович Матвеев, Муркаш районӗнчи «Ильински» вӑтам шкулӗн вӗрентекенӗ Игорь Александрович Каргин, Етӗрне районӗнчи Пӗрҫырлан шкул вӗрентекенӗ Ирина Вячеславовна Григорьева, Чӑваш Республикин тава тивӗҫлӗ культура ӗҫченӗ фотожурналист Илья Степанович Клочков тата ыттисем хутшӑнчӗҫ.

Шкулти зала, шкул коридорӗсене фотоӑстисен ӳкерчӗкӗсемпе, стена хаҫачӗсемпе капӑрлатнӑ. Пухӑннисене Палтайри вӑтам шкулта вӗренекенсем Нонна Юрьевна Яковлева хореограф ертсе пынипе юрӑ-ташӑпа савӑнтарчӗҫ. Шкул директорӗ Галина Петровна Ярославцева хӑнасене ӑшӑ кӑмӑлпа кӗтсе илнӗ май вӗсене кӑштах шкул историпе, кунта тӑрӑшса ӗҫлекен коллективпа паллаштарчӗ.

Малалла...

Шупашкар хули аталанса пынӑ май унта ҫӗнӗ микрорайонсем ҫӗкленсе лараҫҫӗ. Унта пурӑнакансем социаллӑ маршрутсем кирлине палӑртаҫҫӗ. Ӗнер хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн ҫумӗ Герман Александров ертсе пынипе лару иртнӗ. Унта транспорт ҫыхӑнӑвне аталантарассипе тата ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн ыйтӑвӗсемпе ӗҫлекен комисси пайташӗсем кӑна мар, республикӑн Транспорт министерствинче, «Чӑвашавтотранс» предприятире, ШӖМӗн управленийӗн Шупашкар хулинчи пайӗнче, районсен администрацийӗсенче, ҫурт-йӗрпе коммуналлӑ хуҫалӑх, энергетика, транспорт, ҫыхӑну управленийӗнче тӑрӑшакансем пухӑннӑ.

Ларӑва пухӑннисем тӗп хулара социаллӑ маршрутпа ҫӳрекен автобуссем уҫассине сӳтсе явнӑ. Сӑмах кунта «Садовый», «Радужный», «Финн лапамӗ», «Кувшинка», «Ҫӗнӗ хула» микрорайонсем пирки пырать.

Педагогӑн теттисем

Шупашкарта пурӑнакан Елена Владимирова вӗрентекен тахҫанах коллекционера ҫаврӑннӑ. Вӑл совет саманинчи чӑрӑш теттисене пухать. Чӑрӑш тӑррине вырнаҫтарнӑ хӗрлӗ ҫӑлтӑртан пуҫласа тем тӗрлӗ шар таранах пур иккен унӑн килӗнче.

Вӗсене вӑл тахҫанах пуҫтарма тытӑннӑ. Ачалӑхӗ унӑн иртнӗ ӗмӗрӗн 70-мӗш ҫулӗсене тивнӗ. Ҫӑлтӑрсене шутламалли хатӗр ӳксе вансан вӑл тӗлӗнмелле куляннине лайӑх астӑвать. Темиҫе ҫултан ӑна вӑл сайтсенчен пӗринче сутнине курнӑ та пин ҫурӑ парса туяннӑ.

Кайран педагог совет саманинчи теттесен историйӗпе кӑсӑкланма пуҫланӑ. Маларах каланине илсен, ӑна иртнӗ ӗмӗрӗн 50-мӗш ҫулӗсен пуҫламӑшӗнче кӑларнӑ. Вӑл — «Пушкин юмахӗсем» ярӑмпа тухнӑ теттесен шутӗнчен. Ун чухне теттесене вӗрсе тата алӑпа ӳкернӑ. Паян педагогӑн пуххинче — совет саманинчи 300 тетте.