Ҫӗнӗ Шупашкарти пӗр клубра «Мисс бикини» конкурс иртнӗ. Ун пирки республикипех калаҫмӗччӗҫ-и тен… Анчах унта шкул ачи ҫӗнтерни шӑв-шав ҫӗкленӗ.

Ҫитменнине, 18 ҫул тултарман пике пӗлтернӗ тӑрӑх, вӑл ку конкурса иккӗмӗш хут хутшӑнать. Ашшӗ-амӑшӗ вара ӑна пулӑшнӑ, ҫӗнтерме хавхалантарнӑ-мӗн. Тӳлевсӗр саланакан пӗр хаҫатра ун пирки 14 ҫулта тесе ҫырнӑ, унтан ку хисепе 17-пе тӳрлетнӗ.

ЧР Прокуратури пӗлтернӗ тӑрӑх, мораль тӗлӗшӗнчен ку чылай ыйту ҫуратать. Анчах шкул ачисене кунашкал конкурса хутшӑнтарма чаракан саккун ҫук-мӗн. Ашшӗ-амӑшӗн килӗшӗвӗ ҫеҫ кирлӗ.

18 ҫул тултарманнисене кун пек конкурса хутшӑнтарма чарас ыйтӑва кӑҫал нарӑс уйӑхӗнчех ҫӗкленӗ. Раштав уйӑхӗнче Патшалӑх Думи ку проекта пӑхса тухӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, саккуна пӑснӑшӑн ашшӗ-амӑшне 5 пин тенкӗлӗх штрафлӗҫ, юридици сӑпачӗсене — 1 миллион тенкӗлӗх.

«Раҫҫей хаҫӑчӗ» кун пек конкурссем ачасен психикине сиенлетни пирки ҫырать.

Ҫӗнӗ ҫул умӗн Чӑваш наци музейӗнче интерактивлӑ курав уҫӑлнӑ. Музей пурне те Европӑна «курма» чӗнет.

Курав пулӑшнипе пӗр кунта хӗвеллӗ Италире, тӗтреллӗ Альбионра пулма, Санта-Клаусӑн телейлӗ тӳммине сӑтӑрма, тӗрлӗ ҫӗршывра Хӗл мучи еплерех пулнине курма май пур.

Ҫӗнӗ ҫул пирки шухӑшлама тытӑннӑ пӗрремӗш ҫӗршыв — Лапланди, Санта-Клаусӑн тӑван кӗтесӗ. Анчах Финляндире Йоулупукки ятлӑ Хӗл мучи пуррине пурте пӗлеҫҫӗ-и?

Аслӑ Британире Раштав тата Ҫӗнӗ ҫул уявӗнче чӑрӑша тата пӳрте омела чечек ҫыххипе илемлетме йышӑннӑ. Кашни ҫӗршывӑн хӑйӗн йӑли-йӗрки пур. Вӗсемпе паллашас тесен Чӑваш наци музейӗнчи «Ҫӗнӗ ҫулхи экспресс» курава ҫитмелле.

Унта ачасем валли вӑйӑсем ирттереҫҫӗ. Курав кӑрлачӑн 31-мӗшӗччен ӗҫлӗ.

Чӑваш Ене ятарлӑ техника килсе ҫитнӗ. Хальхи йышши тӑватӑ трактор Ҫӗмерле, Шупашкар, Патӑрьел районӗсенчи вӑрман хуҫалӑхӗсенче ӗҫлӗҫ.

Вӗсем вӑрмансене пушарсенчен сыхлӗҫ. Вӑрманҫӑсене ҫӗнӗ техникӑн уҫҫисене панӑ ӗнтӗ. Уявра ЧР ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Павлов ӗҫченсене юлашки вӑхӑтра вӑрмансенче пысӑк пушар пулманшӑн тав тунӑ.

Юлашки 20 ҫулта республикӑри вӑрман техники пачах ҫӗнелмен. Уйрӑмах ку 2010 ҫулта паллӑ пулнӑ. Ара, ун чухне шӑрӑх ҫанталӑка пула вӑрмансем ҫунма тытӑнчӗҫ, вӗсене сӳнтерме йывӑр пулнӑ. Кун хыҫҫӑн трактор паркне ҫӗнетме тытӑннӑ: киввисене юсанӑ, ҫӗннисене туянма тӗллевленӗ.

ЧР ҫутҫанталӑк министрӗ Иван Исаев палӑртнӑ тӑрӑх, юлашки 3 ҫулта 100 миллион тенке яхӑн уйӑрнӑ. Вӗсенчен 75 миллионӑшӗ — республика хыснинчен. Укҫапа 61 техника туяннӑ.

Вӑрман хуҫалӑхӗнчи техникӑна 2017 ҫул тӗлне ҫӗнетсе пӗтерме палӑртнӑ.

Вӑрмарти шкулта 8-мӗш класра вӗренекен ачасем «Манӑн вулавӑш» кружокра Ҫӗнӗ ҫул теттине шухӑшласа кӑларна та ӑсталанӑ. Вӑл — йӑвача.

Ҫак ӗҫе Волгограда пӗтӗм тӗнчери фестивале ярса панӑ. Унпа килӗшӳллӗн «Раштав тӗлӗнтермӗшӗ — хӑвӑрӑн алӑпа» ыркӑмӑллӑх акцийӗ иртнӗ.

Йӑвача авторӗсенчен пӗри Надя Белова тетте ӑҫтан пулнине тӳрех ӑнланма май пуррине пӗлтерет. Ҫӗнӗ ҫул теттине чӑваш ялавӗ тӗслӗ ҫипсемпе ӑсталанӑ.

Чӳкӗн 28-мӗшӗнче Офицерсен ҫуртӗнче хӑнасене ыркӑмӑллӑх чӑрӑшӗ кӗтсе илнӗ. Ӑна холра вырнаҫтарнӑ. Чӑрӑша ҫӗнтерӳҫӗсене чыслас умӗн Раҫҫейри тӗрлӗ кӗтесри ачасем ӑсталанӑ теттесемпе илемлетнӗ.

Чӑрӑш турачӗ ҫине чӑваш ачи хатӗрленӗ йӑвача та ҫакӑннӑ. Ҫӗнтерӳҫӗсене чысланӑ хыҫҫӑн чӑрӑша Волгоградри Епархие панӑ.

Ҫак кунсенче Вӑрмар шкулне ырӑ хыпар ҫитнӗ. Чӑвашри йӑвачана «Раштав чӑрӑшӗ» каталога кӗртнӗ. Авторне те палӑртнӑ — Вӑрмар шкулӗн ачисем.

Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑчан ӳнер шкулӗнче «Ачасем валли чӑвашсен фортепиано музыки» лекци-концерт иртнӗ. Ӑна И.Я. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн фортепиано кафедрин доценчӗ, педагогика наукисен кандидачӗ Светлана Заломнова йӗркеленӗ.

Лекци-концерта Культура ҫулталӑкне халалланӑ. «XX ӗмӗрти чӑваш композиторӗсен ача-пӑча фортепиано музыки Ӳсекен ӑрӑвӑн воспитанийӗнче» проекта Раҫҫейӗн гуманитари наукисен фончӗ укҫапа пулӑшнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти ачасене Светлана Заломнова Геннадий Воробьев композитор пурнӑҫӗпе пултарулӑхӗ ҫинчен каласа кӑтартнӑ. Вӑл «Ача-пӑча сюитинчи» фортепиано валли ҫырнӑ пьесине, «Колхозри уяв» сюитӑна, «Музыка дневникӗнчи» пьесӑна янӑратнӑ. Композитор маларах ҫырнӑ хайлавсем те концертра пулнӑ.

Раҫҫейӗн тава тивӗҫлӗ художникӗ, Чӑваш Республикин халӑх художникӗ Праски Витти вӗреннӗ шкул 125 ҫул тултарать. Вӑл Вӑрнар районӗнчи Малти Ишек ялӗнче вырнаҫнӑ. Уяв раштавӑн 20-мӗшӗнче иртмелле. Савӑнӑҫлӑ мероприяти 10 сехетре пуҫланмалла.

Уяв йӗркелӳҫисемпе хастарӗсем шкулта тӗрлӗ ҫулта ӑс пухнисемпе хӑнасем валли пуян программа хатӗрлессине ӗнентереҫҫӗ. Ҫав шутра спорт ӑмӑртӑвӗсем те иртӗҫ, концерт та пулӗ. Пӗрисем спорт залӗнче тупӑшнӑ вӑхӑтра акт залӗнче савӑнӑҫлӑ пай иртмелле. Юрри-ташшине те унтах кӑтартмалла.

Уява хисеплӗ ҫынсем, пысӑк хӑнасем, шкулта тӗрлӗ ҫулта вӗреннисем ҫитессе кӗтеҫҫӗ.

Ҫеҫпӗл Мишши ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх ҫамрӑксен театрӗ Ҫӗнӗ ҫула йыхравлать. Кӑҫал уяв спектаклӗсем пӗчӗк залра иртӗҫ.

Афишӑра — «Кот в сапогах» премьера, «Елка и Белка» юмах, вӑйӑсем, конкурссем. Паллах, уявра илемлӗ пысӑк чӑрӑш та пулӗ.

«Кот в сапогах» юмаха аслисем кӑна мар, пӗчӗккисем те пӗлеҫҫӗ пулӗ. Арманҫӑ виҫӗ ывӑлне арман, ашак тата кушак аҫине парса хӑварать. Лешсем еткере нумай вӑхӑт пайлаҫҫӗ. Аслине арман лекет, вӑтаммине — ашак. Чи кӗҫӗннин вара кушак аҫипе кӑна ҫырлахма тивет. Малалла мӗн пулассине куракансем раштавӑн 20-мӗшӗнче 12 сехетре пӗлме пултарӗҫ.

Куракансем асамлӑха лекӗҫ тейӗн. Йӑлтӑр-ялтӑр гирляндӑсем, теттесем, хӑмпӑсем… Ҫаксене алӑк урати урлӑ каҫсанах курма май пулӗ.

Шупашкарӑн тӗп пайӗнче балконсене юсаса ҫӗнетнине ҫапларах хаклать «Чебоксарские новости» хаҫат.

Ленин проспекчӗпе Гагарин урамӗ хӗресленнӗ вырӑнтан халӑх уйрӑмах йышлӑн иртсе ҫӳрет. Унти ҫуртсенчи балконсем халӗ пурте пӗр пек сӑнлӑ, куҫа аякранах илӗртеҫҫӗ. Ҫапла тума ҫынсем тата хула администрацийӗ пӗр чӗлхе тупни май панӑ. Балконсене юсаса ҫӗнетме муниципалитет укҫан 75 процентне, ҫынсем вара чӗрӗк пайне уйӑрнӑ.

Балконсен япахса кайнӑ плитисене кӑна мар, кивӑ стяжкана та ылмаштарнӑ, тимӗртен ӑсталанӑ кӑшкара та ҫӗннине вырнаҫтарнӑ. Тул енчен профнастилпа тыттарнӑ, кантӑк та лартнӑ.

Сӑмах май, кӑҫал Шупашкарти Ленин проспектӗнчи тата Гагарин урамӗнчи нумай хваттерлӗ ҫичӗ ҫуртри балконсене ҫӗнетме кӑна 13,3 миллион тенкӗ тухса кайнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарти велосипедистсен балӗнче

Ҫӗнӗ Шупашкарти ача-пӑчапа ҫамрӑксен 1-мӗш спорт шкулне нумаях пулмасть хулари велосипедистсем сезона вӗҫленине палӑртма пухӑннӑ. Пуҫтарӑннӑ-пуҫтарӑннах вӗсем асӑннӑ спорт шкулӗн велоспорт уйрӑмӗ 40 ҫул тултарнине те, «Йӗп ҫинчи хӗвел» физкультура юхӑмне йӗркеленӗренпе 10 ҫул ҫитнине те палӑртнӑ.

Ҫӗнӗ Шупашкарта велоспорт пуҫланса кайни тата унӑн аталанӑвӗ Василий Яковлевпа ҫыхӑннӑ-мӗн. Халӗ вӑл пирӗнпе ҫук пулин те ӑна пӗлекенсем ятне ырӑпа асра тытаҫҫӗ.

Велосипедистсен балӗ тесе ят панӑ уява тӗрлӗ шайри велотупӑшура ӑмӑртнӑ тӗнче класлӑ спорт маҫтӑрӗсем — Александр Осипов, Виктор Иванов, Вениамин Григорьев, Владимир Трофимов, Федор Пушкин, Сергей Иванов пырса ҫитнӗ.

Чӑн та, 40 ҫул хушшинче маларах асӑннӑ спорт шкулӗ республика чысне шоссе ҫинче тупӑшура, маутинбайк тата бэимикс енӗпе хӳтӗленӗ вуншар спортсмена вӗрентсе кӑларнӑ. Антон Чудиновских тата Дмитрий Белянкин, сӑмахран, ҫамрӑклах Раҫҫейри тата тӗнчи шайӗнчи ӑмӑртусенче ҫӗнтерме тытӑннӑ. Дмитрий ҫӗршыв чемпионӗ ята хальлӗхе 5 хутчен ҫӗннӗ, хӑй вӑл 29-та. Икӗ урапаллӑ «урхамаха» маттур «ҫӑварлӑхлама» пултарнине вӑл уява пухӑннисем умӗнче тепӗр хутчен кӑтартса панӑ.

Малалла...

Чӑваш наци музейӗ

Раштавӑн 11-мӗшӗнче тата 16-мӗшӗнче Чӑваш наци музейӗнче «Музейри шкул» проект пурнӑҫа кӗртӗ. Ӑна «Музей тата ачасем» вӗренӳ программине пурнӑҫланӑ май ирттерӗҫ.

Асӑннӑ кунсенче музейра Шупашкарти 49-мӗш шкул пулӗ. Вӑл иртсе каякан Культура ҫулталӑкне ӑсатса ярса ҫывхаракан Литература ҫулталӑкне тата Тӑван ҫӗршывӑн аслӑ вӑрҫинче ҫӗнтернӗрепе 70 ҫул ҫитнине кӗтсе илме хатӗрленет тесе хыпарлать республикӑн Культура министерстви.

«Музейри шкул» проект майӗпе Чӑваш наци музейӗн тата унӑн филиалӗсен экспоначӗсемпе ачасен 35 ушкӑнӗ паллашӗ. Вӗсем валли «Ҫӗнӗ ҫул экспересӗ», «Раҫҫей империйӗн XX ӗмӗр пуҫламӑшӗнчи вӑрҫӑсем» куравсем ӗҫлӗҫ. Кунсӑр пуҫне музей тата интерактивлӑ занятисем иртмелле. Сӑмахран, «Тӗрлӗ саспалли ҫырасси», «Чӗрӗ театр», «Тӗрӗ паллисем» ятлисем. Экскурсисемпе видеолекцисем, кинолекторисем тата ытти те пулӗ.