Электронлă вулавăш

Ку сайтра эсир чăвашла çырнă хайлавсене тупма пултаратăр. Пур хайлава та авторĕ, çырнă çул тăрăх çăмăллăн тупма пулать. Ку архива ятарласа хатĕрленĕ — сире килĕшекен хайлавсене эсир ку сайтра та, уйрăммăн уçласа илсе те вулама пултаратăр.

Пӗлме: хайлавсем вырнаҫтармалли йӗрке.

Халăх хунаймĕ ар вĕççĕн кăна,

Пурнăç парнелĕ хĕрарăм ăна.

Ар хӳтĕлетĕр тăван çĕршывне,

Арăм ĕрчеттĕр тăван ăрăвне.

Хамăр хунанă вĕсен пилĕпе.

Шухăшăм вĕçрĕ весен çулĕпе.,

Чыс та мухтав, асанне-кукамай!

Паттăр ĕç тунă эсир те нумай —

Кил терĕшре те сăпка умĕнче,

Вут-вăрçăра паттăр ар çумĕнче.

Çитнĕ-çӳренĕ тĕнчемĕр вĕçне,

Ар пек çĕкленĕ йăх-несĕл чысне.

Сирĕн сăнарăр асра вăранать,

Çул кăтартан палăк пек курăнать.

Килĕр ума сĕмлĕхрен-инçетрен,

Сыхлăр пире инкекрен-синкекрен.

Чăваш çĕрĕ-шывĕ

ал тупанĕ пек пĕчĕк теççĕ,

сăхман сарсассăнах

куçран çухалать вăл

тесе шӳтлеççĕ.

Мĕнех,

кĕме кирлĕ мар чĕрре.

Картă çине

пăхар-ха пĕрле.

Куратăр-и,

Чăваш çĕр-шывĕ вăл

пĕчĕк чĕре,

Атăл –

тулли юн тымарĕ.

Çапла мар-и?

Тăванăм,

Чăваш çĕрĕ-шывĕ вăл

санпа манăн чĕре,

чĕре вара

пурин те пĕрре.

Илтетĕн-и,

кăкăрсенчех тапать вăл,

юна çывăрттармасть,

уçлать,

уçлать…

Çамрăксенче çав юн

черчен ӳтре вылять,

ваттисенче çав юн

пуç миминче вылять.

Хăшĕсем тăван чĕлхемĕре

вĕр-çĕнĕ тупăкра кураççĕ.

Çут малашлăха çывхартатпăр тесе

кăкăр сĕчĕ çине сураççĕ.

Тăванăм,

чăтаймастăп кĕмесĕр чĕрре:

анне чĕлхи çĕр-шыв пекех вăл - пĕрре.

Пĕчĕккинче тăван сăмахăмăр

чĕкеç чĕлхи евĕр пултăр,

çамрăккинче тăван сăмахăмăр

Малалла

(мифодрама пуçламăшĕ)

1. Талай

Çут тĕнче талайран юлнă

(Ашм. сл., XIII т., 165 с.)

Уçлăха тан тапса тухрĕ.

Талай тапранчĕ.

Тĕссĕр шыв юхрĕ, юхрĕ, юхрĕ,

кăпăкланчĕ.

Сасартăк тĕн шăтăкĕнчен

çил вирхĕнсе тухрĕ,

анаталла юхакан шыва

çавăрттарчĕ те

юпалантарчĕ,

уçлăх хĕрнелле сулăнтарчĕ.

Кĕр-р! кĕрлерĕ шыв кӳлепи,

каялла чакрĕ.

Кĕр-р! кĕрлерĕ тепре,

уçлăх хĕрне пырса çапрĕ.

Вăхăт Сехечĕн йĕппи

шатăртатса илчĕ те

тапранмарĕ-ха,

уçлăх вăхăчĕ вырăнтан

хускалмарĕ-ха.

Вĕçтер, Тĕн Тăвăлĕ,

вăйлăраххăн!

Хирсем, Тан Ывăлĕ,

хăватлăраххăн!

Вăрат, Тан Кăмăлĕ,

вăхăта.

Татах харăссăн!

Татах харăссăн!

Шакка пуçларĕ!

илтетĕр-и,

уçлăх тӳпинчи сехет

ĕмĕрсем шутла пуçларĕ!

Малалла

Пурнăçра кашни хăна çав,

Шăпине кура çынна

Тепĕр чух мĕскер кăна-ши

Кăтартмасть çак самана?

Революци кĕр кĕрлерĕ

Аслати пек сасăпа,

Кашнинех куçран хистерĕ:

— Эй, кала-ха, эс кампа?

Çиçĕм çиçрĕ, çĕр чĕтрерĕ

Кунĕпе те çĕрĕпе,

Аçтаха пуçне çĕклерĕ,

Тавлашать çут тĕнчепе.

Пĕлĕтсем хура, синкерлĕ,

Чараймастăн тăвăла,

Тӳпене чăваш тинкернĕ,

Шухăшлать: мĕн тумалла?

Нишлисемшĕн кирлĕ хӳтлĕх

Ураран ӳкериччен,

Е тата: кам самăр ӳтлĕ,

Çавă шиклĕрех иккен.

Шурă, хĕрлĕ тĕслĕ çиçĕм

Тӳпере хĕресленет,

Ăш-чикри асамлă сисĕм

Тимлĕрех пулма хистет.

Е тарса пытанмалла-и,

Выртмалла-и йăпшăнса,

Тăвăла парăнмалла-и,

Пĕтмелле кӳтсе, шăнса.

Пӳлĕхçĕ пулсассăн, куртăр,

Çук, пĕтесшĕн мар чăваш,

Утăм хыççăн утăм пултăр,

Тăвăлпа, чăваш, тавлаш.

Талпăнсам вут-çиçĕм витĕр

Малалла тăк малалла!

Малалла

Кивĕ масар пăлхавĕ

Çур çĕр çитеспе

пуйăс çинчен анса юлтăм.

Киле май утнă чух

пĕччен çеç пултăм.

Тӳрĕренех каям-ха терĕм те

кивĕ масар урлă çул тытрăм.

Масарĕ вăл пирĕн вун икĕ ялăн,

Илтнĕ те пуль-ха Кушлавăш тенине?

Çапла вара, киле çитес хаваллăн

сисмен те масар тĕлне çитнине.

Ши! шăхăрса иртрĕ пуç тăрринчен

пĕр çутă чăмăркка.

Масар енчен переççĕ иккен,

ах, йĕттĕр кукка!

Урлă та пирлĕ вĕçеççĕ йĕрсем,

масар вăрçи тапраннă пулин?

Çакна паян кун ăçтан ĕненем,

апли пулмасассăн, мĕскер-ха, эппин?

Куç хăнăхрĕ те курах кайрăм,

шурă тумлă ĕмĕлкесем

хăрах йăмра еннелле куçаççĕ,

путнă шăтăксене анмасăрах каçаççĕ.

Ак хайхи, ак майхи,

мĕн тăвас, ăçта каяс?

Çавра çулпала каяс,

ырă мартан пăрăнас.

Эй, мĕн килĕ, мĕн пулать –

çул масар урлах выртать.

Ак хайхи те ак майхи,

хам курнине çынсене

каласан ĕненĕç-ши,

Ку çын тĕшмĕшлĕ тесе

Малалла

Мĕншĕн кил-йышри çынсем

пулмаç пĕр пек?

Пĕчĕк чух аслисене картатпăр,

пĕр пĕлмен хĕре качча илетпĕр те

чи хакли çав çын тесе шутлатпăр?

1978, ака.

Тĕп хуламăр çамрăк мар иккен —

Юлнă ун пĕр сий пăлхарсенчен.

Пирĕн несĕл Паттуран тарса

Ларнă Атăл тăрăх хăпарса.

Сăвартан юлман тăрса пăлхар:

Атăлти утрав çинче — Поляр.

(Полярта выртан ырăсене

Асăнса кĕл тунă хăш чухне.)

Ӳкнĕ çичĕ ĕмĕр каяллах

Карттăсем çине тăван хула,

Ячĕ пулнă ун Вăта-Сăвар.

(Халĕ те пур пирĕн ик Супар.)

Ячĕ-шывĕ сумлине курса

Ларнă ун патнех Путай мăрса.

Ишĕлнĕ те çуннă Ишлĕ те,

Хĕсĕннĕ çывăхарах тĕлте.

Тупăнман телей ку тăрăхра —

Тапăннă йĕри-тавра хурах.

Атăлçи хурахсенчен тип шар

Мĕн тери тӳсмен-ши Шупашкар?

Тарçăри пек пурăннă чăваш,

Аптраса сывланă хаш та хаш.

Хусанпа Мускавăн хушшинче

Хĕç вылянă пирĕн çĕр çинче.

Тăнă тĕлĕнсе чăваш вара,

Кĕреймен питех Шупашкара.

Хĕн килсен хула хăй тĕрекне

Кӳнĕ тăтăш вырăссен çарне.

Тав çапах упранăшăн чуна,

Панăшăн курма хальхи куна.

Тиврĕ çĕнетме тĕн йĕркине,

Манасса манман ĕлĕкхине.

Аслă чиркĕве лартсан вара

Малалла

Илеме илентĕм те

кĕллентĕм.

Кĕмĕле кĕлерĕм те

имлентĕм..

1978, ака.

Хĕрарăмсем,

эсир –

Пурнăç Кăвапи,

савнисемшĕн –

сӳнми Кăвак Хуппи,

мăшăрсемшĕн –

Хĕртсурт тирпей-чуппи,

ачасемшĕн –

Кепе чĕрин таппи.

Вилĕмлисен пирĕн,

арçынкассин, –

хĕвел çаврăнăш пек

çаврăнасси,

кунĕн-çĕрĕн сире май пăхса

пуççапасси.

1.03.1978.

– Хĕвел те пур, ăшши те пур,

хăçан пулать?

– Çу кунĕнче.

– Хĕвелĕ пур та, ăшши çук,

хăçан пулать?

– Хĕл кунĕнче.

– Кăмăл та пур, хĕрӳ те пур,

хăçан пулать?

– Яш çулсенче.

– Кăмăлĕ пур, хĕрӳлĕх çук,

хăçан пулать?

– Ват кунсенче.

18.02.1978.