Электронлă вулавăш

Нарядсăр ĕçлес пирки Сатлайкина халь кашни кунах шухăшларĕ. Апла та капла виçсе пăхрĕ çак меслете. Тĕрлĕ енчен курма тăрăшрĕ ăна. Чăнах, сдельщинăпа ĕçлеме хăнăхса ӳснĕ-çке пирĕн çынсем. Колхоз пуçланнăранпах... Пирĕн чун-чĕрене, юна кĕрсе вырнаçнă çак меслет. Çавăнпа унран хăпма ансат мар. Унпа уйрăлни чун-чĕререн темĕскер, питĕ кирлĕ япала, ватăрса пăрахнă пекех туйăнать. Нормăсăр-мĕнсĕр мĕнле укçа илме май килтĕр-ха тесе калас килет. Аккордлă-премиллĕ теççĕ-ха ĕнтĕ... Мĕнлерех япала вăл аккордлă-премиллĕ тени?.. Паллах, çынсене, колхоза ырă тума шухăшласа кăларнă-ха ăна. Анчах пурпĕрех хăратать-çке, шиклентерет. Тен, вăл уй-хир çыннисемшĕн ниме тăман ют япала кăна. Тĕнчере пурне те пĕр калăппа виçме çук çав. Пĕрисене юрать çав калăп, теприсене юрамасть. Тĕллевĕ лайăх унăн. Питех те лайăх. Апла пулсан хăтланса пăхас... Тен, вырăнлă килсе тухмĕ-и? Вырăнлă пулмасан — кам чарать пире? — халичченхиллех, хамăрлах шатăртаттарма тытăнар. Çапла, Нина Сатлайкина пуçне тем тĕрлĕ шухăшсем те киле-киле капланчĕç.

Хĕрĕ тем пирки шухăша кайса çӳренине Марук кинемей сисрĕ-ха. Апла пулин те ун пек-кун пек ним те шарламарĕ. «Ӳссе çитнĕ хĕрĕн тем те пулма пултарĕ. Сĕкĕнес мар ун хуйхи-суйхи патне», — тесе шутларĕ вăл.

Тепĕр эрнерен бригадăри механизаторсем пурте колхоз председателĕн пӳлĕмне пухăнчĕç. Кунта çап-çутă та хăтлă. Урайĕнче кавирсем. Пӳлĕм йĕри-тавра та, пысăк сĕтел çуммипе те çемçе пукансем лартса тухнă. Трактористсем сĕтел çумĕнчисем çине вырнаçрĕç. Кунта пурте лайăх тирпейленсе, тумланса килнĕ. Вĕр çĕнĕ костюмсемпе, галстуксемпе-мĕнсемпе. Те учительсем кусем, те инженерсем — малтанах чухласа илме те çук. Колхоз председателĕ Тихон Иванович Кайсаров тӳрех сăмах хускатрĕ. Аккордлă-премиллĕ меслетпе ĕçленин ырă енĕсем çинчен каласа пачĕ, трактористсене çав меслетпе ĕçлеме сĕнчĕ. Председатель ĕç-пуç тикĕссĕн, шăв-шавсăр пырасса шаннăччĕ пулас. Хăйне самай лăпкăн та мăнаç тыткаларĕ. Кукша пуçне, яланхи йăлипе, умлăн-хыçлăн ал лаппипе тӳлеккĕн сăтăра-сăтăра илчĕ. Ӳсĕрес килмен çĕртенех хыттăн, сывлăхлăн ӳсĕрчĕ. Ун хыççăн:

— Калаçăр. Сире сăмах паратăп, — терĕ. Сасартăк вăйлă шăв-шав çĕкленчĕ:

— Мĕнле-ха капла? Ним те ăнланмастпăр...

— Уйăхсерен, укçа еплерех парас тетĕр?

— Шăхăртса хăварни çес пулмасть-и ку?

— Кĕркунне мĕн чухлĕ тыр-пул пухса кĕртнипе хакласшăн-ха ĕçе. Вăкăр çăмарти татăлса ӳкессе кĕтнĕ пекçеç килсе тухмĕ-ши çак меслет?

— Хăш-пĕр çулсенче гектартан вăтăр пилĕкшер-хĕрĕхшер центнер тухать. Хăш-пĕр çул кушак матти кăна. Вара мĕскер?

— Уяр çанталăк килсе çапсан? Мĕн, катăк пĕр пуспа тăрса юлмалла пулать-и?

— Хăшĕ лайăх ĕçлет, хăшĕ начартарах. Çакна кам хаклать-ха? Пурне те пĕр виçепе картас тетĕр-и?

— Май килмест пуль капла. Шăхăрса юлатпăр эпир.

— Тен, май та килĕ, мекĕрленсе пăхар-ха.

— Чăваш тытса пăхмасăр ĕненмест теççĕ. Тытса пăхар-ха ăна...

— Ха! Тытса пăхасшăн тата. Калăр-ха, мĕн пур унăн тĕкĕнсе пăхмалли? Нарячĕ-мĕнĕ те çук та.

— Кайран пулать, кайран... Тыр-пулне ӳстерсен.

— Да-а, тĕрĕсех пуль ку шеремет меслечĕ... Нумайччен тавлашрĕç трактористсем. Сăрмулат Павăлĕпе Еккĕм Иванĕ пĕр-пĕринпе хирĕçсех кайрĕç. Пĕри çĕнĕ меслетшĕн, тепри — ăна хирĕç. Пĕри — ĕçлетпĕр тет унпа, тепри — çук, кирлĕ мар тет. Пĕри теприне ăнланмастăн эс тет, тепри — эс ытлашши лайăх ăнланатăн тет.

Юлашкинчен çапах та çĕнĕ меслетпе ĕçлесе пăхма шут тытрĕç. Май килет-и, май килмест-и, тĕрĕслесе пăхар терĕç. Çакăн хыççăн пуху саланчĕ.

Нина Сатлайкина урама тухса килĕ еннелле утма хатĕрленнĕччĕ, ун çывăхĕнчех Кĕркури сасси илтĕнчĕ:

— Каяр-и эппин. Пирĕн иксĕмĕрĕн çулсем пĕр еннелле вĕт, атя, — терĕ вăл.

Нина тем пирки шартах сикрĕ. «Мĕн тума маларах тухмарăм-ши? Вара Кĕркури курса та юлаймастчĕ мана», — шухăшларĕ вăл. Халĕ ĕнтĕ ним тума та çук. Нинăн Кĕркурипе юншарах утмалла пулчĕ. Йывăр та килĕшӳсĕр пек туйăнчĕ ăна Каюковпа юнашар пыма. Çынсем тем шухăшласран именчĕ. Тепĕр чухне çапла-çке. Пĕр-пĕр çынпа кăштах юнашар утса пырсан та хăш-пĕр этемсем тем те сӳпĕлтетме тытăнаççĕ. Чĕлхи кĕçетет вĕсен. Кама та пулин чăмламаллах чун каниччен. Уйрăмах ялта çакăн пек сăмах-юмах сараççĕ. Çынпа, паллах, çăвара шыв сыпнă пек, ним чĕнмесĕр пыма сук. Кĕркурипе Нина та пĕр-пĕринпе чиперех шăкăл-шăкăл калаçрĕç.

Тӳпене пин-пин çăлтăр тухса тулнă. Мĕл-мĕл çунса, чĕтренсе тăраççĕ, çĕнĕ уйăх тунă иккен. Кĕмĕл çурла пек тап-таса та питĕ усçăн курăнать. Урамри çӳллĕ йăмрасем лăпкăн тĕлĕреççĕ. Хутран-ситрен ыткăнса килекен çил кăна вĕсен вĕтĕ турачĕсемпе тем калаçса, чашкăра-чашкăра иртсе каять.

— Сирĕн пата кĕрсе тухманни чылай пулать ĕнтĕ. Аннӳ чиперех çӳрет-и? — ыйтрĕ Кĕркури.

— Çӳрекелет-ха. Атте вилни хытă хуçса хăварчĕ ăна.

— Çапла пуль çав. Вăхăтсăр çĕре кĕмелле пулчĕ аçун. Ырă çынччĕ...

— Вăрçă пĕтерчĕ ăна...

— Тĕрĕс. Чарăннăранпа нумай çул иртрĕ пулин те вăрçă çаплах çынсене иле-иле каять.

Вĕсем пĕр кăна каллех ним те шарламарĕç. Йăмрасен вĕтĕ турачĕсем çийĕн тепĕр ăстрăм вичкĕн çил вирхĕнсе иртрĕ. Чашă-ăл! чашă-ăл! турĕç туратсем. Вĕсем витĕр курăнакан çурла-уйăх чĕтренчĕ, хускалчĕ, йăлт-ялт сиккелесе илчĕ.

— Часах çур аки, — каласа хучĕ Кĕркури.

— Чун-чĕре уй-хире васкать, — тунсăхлăн пуплешрĕ Нина.

— Каччăсем пур-и санăн? Мĕн, каччăпа çӳренине курмастăп эп сана, — кĕтмен çĕртен персе ячĕ Каюков.

— Те пур вĕсем, те çук, — çаплах тунсăхлăн калаçрĕ Сатлайкина.

— Тупас пулать.

— Çĕрте выртмаççĕ-çке вĕсем.

— Сан пек хĕршĕн такам та пур.

— Теплерех çав.

— Пăшăрханма кирлĕ мар.

— Эпĕ нимĕн чухлĕ те пăшăрханмастăп. Тупăнсан — тупăнаççĕ, тупăнмасан — çук. Ик айкки те тăвайкки, — кулса ячĕ Нина.

Вĕсем хăйсен тăкăрлăкне çитрĕç. Кунта çуртсем пĕр енче кăна. Сатлайкинсен çурчĕ уй хĕрринчен тăваттăмĕшĕ, Каюковсен — çиччĕмĕшĕ. Çавăнпа Кĕркурин Нинăсен тĕлĕнченех иртсе çӳреме тивет. Акă вĕсем çӳллĕ чул çурт патне çывхарнăçем çывхарчĕç. Анчăк çырминче çурхи шыв шавласа юхать. Çуркунне чăннипех хăватлăн килсе çитнине пĕлтерет. Çырма хĕрринчи йăмрасен тăрринче тăршшипех курак йăвисем. Каçхине пулин те туратсем çинче чăштăр-чăштăр тутарни, хуллен, ыйхă тĕлĕшпе-ши, краклатса илни илтĕнчĕ. Çурхи шыв вара кĕрлет, кĕрлет.

— Ман кĕрес пулать. Чипер кай, — терĕ Нина, вара хапха патнелле ыткăнчĕ.

— Чим-ха, кăшт тăхта, — чĕнчĕ ăна Кĕркури.

— Çук, юрамасть. Çынсем тем калĕç.

— Темĕскер мар. Пĕр-ик сăмах каламалли пурччĕ сана. Нина чарăнса тăчĕ. Кĕркури ун умне çывхарчĕ. Каçĕ самаях çутăран Каюков пĕвĕ-сийĕ, сăнĕ-пичĕ чиперех палăрать. Çӳллĕ те яштака пӳ-силлĕ вăл. Тăрăхла пичĕпе авăнчăк сăмси те аванах курăнаççĕ. Мĕн пирки сăнаса, тинкерсе пăхрĕ-ха ун çине Нина — çакна вăл хăй те ăнлансах çитереймерĕ. Вара сасартăк пуçне урăх еннелле пăрчĕ. Иккĕшĕ те шăп тăнăран ĕнтĕ çырмара çурхи шыв шавласа, кĕрлесе юхни питĕ уçăмлă илтĕнчĕ халь. Кураксем каллех туратсене чăштăр-чăштăр тутарчĕç. Тĕнче темле çĕнĕ хавхаланупа, çĕнĕ вăй-хăватпа тулнă пек туйăнчĕ. Çуркунне çапла-çке, чун-чĕрере хаваслăх çĕкленет, пурнăç хастарлăхĕ ӳсет. Пĕрремĕш чечексем тухасса, курăк ешерессе кĕтетĕн. Куккук авăтнине, Анчăк çырми леш енчи хăвалăхра шăпчăксем туй тунине итлес килет. Нина пуçне Кĕркури еннелле пăрмасăрах:

— Эсĕ тем калама пултăн-çке. Ма шарламастăн? — терĕ.

— Мĕн-ха... Калатăп... Мĕн... — мăкăртатрĕ Кĕркури.

— Ман ура шăнчĕ. Часрах, — пушмакĕсене пĕр-пĕрин çумне шаккаса илчĕ Нина.

— Сăмахĕ... мĕн... çапла... — каллех пӳлĕнсе ларчĕ Кĕркури.

— Юрĕ. Тепĕр чухне... — хапхана чăнкăр-чанкăр тутарса уçрĕ те килне кĕчĕ Нина.

Григорий Каюков пĕчченех тăрса юлчĕ. Чылайччен йăшăл та хускалмарĕ. Çырма малтанхи пекех шавларĕ, кĕрлерĕ. Кураксем те туратсене паçăрхи пекех чăштăр-чăштăр тутарчĕс. Çĕнĕ уйăх анма хатĕрленнĕ. Çурла вĕсĕ халь-халь хире тăрăнас пек тăрать. Пин-пин çăлтăр ăна ăсатма пухăннă. Кĕркури сасартăк ыйхăран вăраннă пек пулчĕ. «Çынсен хапхи умĕнче мĕн туса тăратăп-ха эп? Ухмаха ертĕм-и?» — шухăшласа илчĕ вăл. Вара кирза аттипе кӳлленчĕксенчи шыва чăлт-чалт! сирпĕте-сирпĕте, вăрăммăн яра-яра пусса килнелле утрĕ. Килне çитсен пӳрте хуллен, васкамасăр кĕчĕ. Арăмĕ те, ачисем те çывăраççĕ. Вăл ачисем еплерех çывăрнине пырса итлерĕ. Тикĕссĕн сывлаççĕ. Кĕркури вĕсене саврĕ те лайăхрах витсе хучĕ.

Хăй вара майĕпен салтăнчĕ, диван çине тăсăлса выртрĕ. Ыйхă килмерĕ унăн. «Мĕнлерех çавăрăнса пырать-ши манăн пурнăç? — асаплăн шухăшларĕ вăл. — Пурте лайăх пулмалла ĕнтĕ. Пур енчен те çителĕклĕ темелле. Çапах та тем кӳрентерет, асаплантарать. Ачасене юрататăп. Арăма та хурламалла мар. Сăнĕ-пичĕ те пур. Чĕлхи-çăварĕ те çыпăçуллă. Апла пулин те чун-чĕре вырăнта мар. Мĕскер пулса иртет-ха ăш-чикре? »

 

3

Паян трактористсем хире васкарĕç. Нина Сатлайкина чун-чĕри тинех вырăна ларчĕ темелле. Кăмăлĕ лайăх. Питĕнче ăшă кулă выляса тăрать. Чăн-чăн уяв уншăн паян. Трактор рульне çирĕппĕн тытса пырать вăл. Тимĕр учĕ тикĕссĕн, лайăх ĕçлет. Нина вĕçĕ-хĕррисĕр анлă уй-хире хĕпĕртесе тинкерет. Халĕ вĕсем сĕлĕ хирне культиваци тăваççĕ. Сĕлĕ — ир акмалли тыр-пул. Çавăнпа унăн хирне те çĕр пиçнĕ-пиçменех хатĕрлес пулать. Бригадăри тракторсем пурте пĕрле ĕçлеççĕ. Пĕрин хыççăн тепри карталанса пыраççĕ. Капла пĕрле ĕçленин усси пур çав. Горючи таврашне вăхăтра илсе килме те меллĕрех. Трактор чарăнса ларас-мĕн пулсан ăна хăвăрт майлаштарса яма та лайăхрах. Ара, ху ăна-кăна тавçăрса илеймесен юлташсем юнашар-çке.

Нина Сатлайкина час-часах каялла çаврăна-çаврăна пăхрĕ. «Культиваторсем чиперех-и? Шăйрăксем-мĕнсем ан юлччăр, — шухăшларĕ вăл. — Ара, çĕнĕ меслетпе ĕçлеме тытăнтăмăр-çке. Халĕ пĕтĕм чыс-хисеп, телей тыр-пул еплерех ӳснинчен килет. Тĕп кăтарту — йĕтем. Çавăнпа норми-мĕнĕ те çăва патне... Ним тума та кирлĕ мар. Мĕнпурĕ те пахалăх... Пахалăх вăл — тырă амăшĕ, тырă патши... Апла пулин те хăвăртлăха та манма юрамасть. Çурхи кун çулталăк тăрантарать тесе ахальтен каламан ĕнтĕ».

Нина тракторĕ малаллах ыткăнать. Бригадăри ытти юлташсен тракторĕсем те малалла тикĕссĕн шăваççĕ. Танксем пекех хăватлăн пыраççĕ вĕсем. Чи малта Григорий Каюков тракторĕ. Ун çинче хĕрлĕ ялав вĕлкĕшет. Мухтавлăн, чыслăн вĕлкĕшет вăл. Ялав çине «Нарядсăр ĕçлекен пĕрремĕш бригада» тесе çырса хунă. Ку сăмахсенче — çĕнĕлĕх, пуçарулăх, вĕсем трактористсене сыхлануллă, тимлĕ пулма чĕнеççĕ. Хыçалта пыраканнисем çав ялава пурте лайăх кураççĕ. Вĕçет, вĕлкĕшет хĕрлĕ ялав. Хыçри трактористсене пурне те кăчăк туртать, васкатать.

Сăрмулат Павăлĕ çак меслете хăй çĕнтерсе илнĕ меслет пек туять. Ара, председатель пӳлĕмĕнче Еккĕм Иванĕпе еплерех тытăçрĕç-ха вĕсем. «Ну, тĕкне çăлтăм та Иванăнне!» — халĕ те хĕпĕртесе шухăшлать вăл ун пирки. Паян, хире тухсан, Сăрмулат Павăлĕ хăйĕн тракторне юриех Еккĕм Иванĕн тракторĕ хыççăн тапратса ячĕ. «Сăнаса пырас-ха ку инкек ачине. Тен, юриех намăс кăтартма шухăш тытмасть-ши вăл», — терĕ Сăрмулат. Халĕ аванах тӳрĕ çӳретет. «Ăçтан пĕлен, манпа тытăçни тăн-пуçне усса ячĕ-ши унне, — йăл кулса илчĕ Павăл. — Пулма та пултарать. Ачи ухмах пек туйăнмасть-çке. Малтанлăха пурте çапла-çке эпир: çĕннине васкасах йышăнмастпăр, иккĕленсе тăратпăр. Ку пĕр енчен тĕрĕс те ĕнтĕ, мĕншĕн тесен çĕр ĕçĕнче ниме тăман, кайран тĕлли-паллисĕр çухалнă çĕнĕлĕхсем пулман мар. Пайтах пулнă. Пурнăç-çке вăл. Яланах мĕн те пулин лайăххине тупма тăрăшатпăр. Анчах кашни тупнă япалах лайăх пулмасть. Ылтăн мар-ши ку тесе тепĕр чухне йăл-йăл çуталса выртакан чула та тытса пăхатăн. Укçа мар-ши ку тесе çул çинчи çап-сутă кĕленче пăкки патĕнче те чарăнса тăратăн. Ман атте çапла калатчĕ тата. Ленинград патĕнче, вăрçă вăхăтĕнче, çăкăр мар-ши тесе тăпра муклашки патĕнче те чарăнса тăраттăм тетчĕ. Меслет пирки те çавах. Ниме тăман меслетех тепĕр чухне чи чаплă меслет вырăнне хуратăн. Çавăнпа Еккĕм Иванне айăплама сăлтав çук. Еккĕм Еккĕмех вăл. Кирек мĕне те ĕненме васкамасть. Хăй еккиллĕ этем».

Паян çиллĕ те пĕлĕтлĕрех кун. Хальлĕхе хура, тĕксĕм пĕлĕтсем çук-ха. Шап-шурă катрам-катрам пĕлĕтсем кăна купаланса тăраççĕ. Вĕсем пĕтĕм тӳпене тулнă темелле. Хуллен, васкамасăр шăваççĕ. Пĕрисем таçта кайса çухалаççĕ те, теприсем килсе тухаççĕ. Кашниех хăйне евĕрлĕ. Пĕр пек пĕлĕтсем вуçех çук. Сăрмулат Павăлĕ вĕсем çине тинкерчĕ-тинкерчĕ те шухăша кайрĕ. Унăн сасартăк художник пулас килчĕ. Пĕлĕтсене кăна ӳкересчĕ. Ун шучĕпе, пĕлĕтсене ӳкерсе çын чун-чĕрин пĕтĕм хусканăвне кăтартса пама май пур. Вăл Левитанăн «Вечный покой» картинине аса илчĕ. Унта пĕлĕтсем мĕн тери кичем те хурлăхлă. Çапла, пĕлĕтсем хаваслă та, хурлăхлă та, телейлĕ те, телейсĕр те, вăйлă та, вăйсăр та... Сăрмулат Павăлĕ шкулта вĕреннĕ чухне тĕрлĕ ӳкерчĕксем тума юрататчĕ-ха. Халĕ çав туйăм каллех çĕкленчĕ...

Çил тапхăр-тапхăр самай хăватлăн вĕрет, шăхăрса, уласа иртет. Сăрмулат Павăлĕ хирте вĕрнине килĕштерет. Темле тунсăх, кичемлĕх сисĕнет çил кĕвви-юрринче. Тахçанах çĕре кĕнĕ тăван-хурăнташсен, атте-аннесен, асатте-асаннесен сасси илтĕннĕ пек çав кĕвĕре. Тахçанхине асилтерсе шăхăрнă пек туйăнать. Сăрмулат малалла çивĕччĕн тинкерет, трактор еплерех кĕрленине итлет. Малта, Григорий Каюков тракторĕ çинче, хĕрлĕ ялав çаплах вăр-вăр-вăр! вăркăшать. Тавралăх калама çук уçă та ирĕк. «Çакă ĕнтĕ эпир пурăнакан çут тĕнче!» — шухăшларĕ Сăрмулат.

Еккĕм Иванĕ иртнĕ çулсенче кулленхи нормăна çавăрттаратчĕ кăна. Кун каçа икĕ норма патне хăвалатчĕ. Пахалăх пирки пит шухăшласах каймастчĕ. Уншăн ăна бригадир та, тус-юлташĕсем те час-часах тĕтĕрсе илетчĕç. Вăл вара, кашкăра тем çитерсен те вăрманаллах пăхать тенĕ пек, çаплах нормăшăн хыпса çунатчĕ. Ара, ун пек хăтлансан укçа ытларах тăпăлтарса илме пулатчĕ-çке. Чăнах, тăпăлтарса, хайăрса илетчĕ вăл колхоз укçине. Кăçал акă çĕнĕ меслет. Халĕ ун укçана иртнĕ çулсенчи пек çăмăллăн пĕтĕрсе чикме май çук. Çакна Еккĕм Иванĕ ăнланать. Чĕпсене кĕркунне шутлаççĕ теççĕ-çке. Вĕсен ĕçне те халь чăннипе кĕркунне хак параççĕ. Укçи, тен, ăçтан пĕлĕн-ха, хальчченхинчен ытларах та пулма пултарать. Анчах ăна халех, тыррине туса иличченех, шăкăрттин тыттармаççĕ. Хальччен, тен, суя ĕçшĕн те леккеленĕ пуль нухрат. Малашне, шалиш, ун пек тыттармаççĕ. Ку тĕрĕс-ха. Апла пулин те Еккĕм Иванне самаях тарăхтарать вăл. Темле уçăмсăрлăх пур пек туйăнать ăна çав меслетре. Ара, кĕркуннеччен кĕт-ха. Мĕн чухлĕ тивĕçлине халех илес килет унăн. Анчах чăннипе мĕн чухлĕ илме тивĕçлĕ вăл? Çĕнĕ меслетпе вăл хальлĕхе паллă мар.

Еккĕм Иванĕ çапах та халăхпа пĕрле пулма шут тытрĕ. «Халăх мĕнле, эпĕ те çапла», — терĕ вăл. Апла пулин те иртнĕ çулсенче хăнăхнă йăла-йĕркерен уйрăлма йывăр пулчĕ ăна. Акă паян та хир кĕтесне çитсен тракторне васкавлăн, ăна-кăна тĕплĕн асăрхамасăр-тумасăр пăрчĕ вăл. Çапла самаях шăйрăк хăварчĕ. Сăрмулат Павăлĕ çакна çийĕнчех асăрхарĕ. Тракторне чарчĕ те кабинăран сиксе тухрĕ. Еккĕм Иванĕ еннелле çĕлĕкне сула-сула кăшкăрчĕ:

— Чар-ха тракторна. Чар!Лешĕн чармаллах пулчĕ.

— Мĕскер эсĕ? — Павăл патнелле çывхарчĕ Иван.

— Пăх-ха, мĕн япала çак? — шăйрăк тăрăх атă кĕллипе утрĕ Сăрмулат.

Иван ним те чĕнмерĕ, пичĕ хĕрелсе кайрĕ. Тарăхнипе хыттăн сурчĕ вăл.

Ят:
Хăвăр шухăша çырса пĕлтерĕр:

Ă ă Ĕ ĕ Ç ç Ÿ ÿ Ӳ ӳ « ... » —

Хаклав:

Шухăшĕ: --...вăйсăр...мухтамаллах   мар...вăйлă
Чĕлхе илемлĕхĕ: --...илемсĕр...чаплах   мар...илемлĕ
Содержанийĕ: --...ăшах...вăтам...тарăн