Мăшкăл


Инкек


Çав çулхине хĕл питĕ сивĕ килсе çитрĕ. Кашни кун çил-тăман тустарать. Çил вăйлă пулнипе мĕнпур çунă юра çырмасене хӳсе тултарчĕ. Çав кун хамăн пӳлĕмре ĕçлесе ларнă вăхăтра алăка пĕр карчăк уçрĕ. Вăл: «Кĕме юрать-ши?» — тесе алăка хупмасăр пăхса тăрать. «Юрать», — тесен кĕрсе тăчĕ, анчах та иртсе ларма пултараймарĕ. Хăй унталла-кунталла пăхкалатъ, темрен хăранăн туйăнать. Пирĕн ĕçре кирек кам килсен те кашнинех чи малтан тĕплĕн, пĕр чармасăр итлесе пĕтермелле, çын нушине ăнланмалла. Çавна чухласа, карчăка хама хирĕç тенкел çине лартрăм, кун хыççăн тин мĕн пирки килнине ыйтса пĕлме шутларăм. Пĕлетĕп-ха ĕнтĕ, çакăнта никам та ырă ĕçпе килмест. Мĕнле те пулин пăтăрмах сиксе тухсан кăна пирĕн пата пырса хăйсен нушисене каласа параççĕ.

Чи малтан çакна асăрхарăм: ман умра ларакан карчăк веç чĕтĕрет, нимĕн те калаймасть, пĕрмай ман çине куçран пăхса ларать. Вăл мана темĕншĕн ытла та нуша курнă çын пек туйăнса кайрĕ. Мĕншĕн тесен унăн аллисем хытса шултăркаса кайнă, пĕр куçĕ вара ытла илемсĕр курăнать, темĕнле çаврăнса тулалла тухса тăрать.

Лăплантарнă хыççăн хушаматне, ăçта пурăннине ыйтса пĕлсен, ватă хĕрарăм калаçма тытăнчĕ. Ĕмĕрне те çакăнта пулса курманччĕ, халĕ акă ватăлса çитсен кунта килме тӳр килчĕ. Тата мĕн курмалли пур-ши? — тесе йĕрсе ячĕ. Кун хыççăн ĕсĕкле-ĕсĕкле каласа пама тытăнчĕ.

Малалла

Çул çинче


I

Ваттисем вилсе пыраççĕ, вĕсем вырăнне ачасем çуралаççĕ, ӳссе çитĕнсен — каччăсем авланаççĕ, хĕрĕсем качча каяççĕ. Çапла вăл пурнăç. Урам тăрăх çарран чупса çӳренине, тусĕсемпе пуканелле вылянине Ульккаç паянхи пек астăвать. Çамрăк ĕмĕр — савăнăçлă вăхăт ма çав тери час иртет-ши вăл? Пиччĕшĕ авланнă чухне Ульккаç 15 те тултарман. Туйне пит вăйлă туса ирттерчĕç. Унтанпа çак иртнĕ виçĕ çул хушшинче Ульккаç хĕр пулса çитрĕ. Иртнĕ эрнере ăна кӳршĕ ялти Карачăм ывăлне Миккулкана килĕшрĕç. Икĕ çул аслăрах вăл Ульккаçран, хитре те, ăслă та теççĕ, анчах амăшĕ усал. Епле пулсан та ĕнтĕ Ульккаç каймастăп тесе татса калаймарĕ. Миккулка çине куç хӳрипе вăтанкаласа пăхса илчĕ те пичĕ пĕçерсе кайнипе пуçне лаш усса «сирĕн сăмахран иртейместĕп, кирек те мĕнле тăвăр» тесе йăвашшăн каласа хучĕ юратнă ашшĕпе амăшне. Çамрăк чĕри сиксе тухас пек тапать, вĕри юн çанçурăмне йĕппе чикнĕ пек чиккелет. Çав вăхăтра амăшĕ ăна «ан кай, кăçаллăха тăр» тесен, вăл ăна хирĕç кăшкăрса пăрахма хатĕр. Ульккаçшăн Миккулка пек хитре ача таврара та çук. Пăхăр-ха унăн ункă пек явăнса тăракан сарă кăтрисене, пăхăр-ха унăн кулса тăракан сенкер куçĕсене, унăн килĕшӳллĕ сăн-питне, кам тиркеме пултарĕ ăна?

Малалла