Раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, 18 сехетре, Мускаври «Русская песня» (чӑв. Вырӑс юрри) театрта хӑй тӗллӗн вӗреннӗ пултарулӑх коллективӗсен гала-концерчӗ уҫӑлӗ. Шупашкарти тӗп клуб тытӑмӗн ертӳҫи Светлана Балыбердина Фейсбукра хыпарланӑ тӑрӑх, ҫӗршывӑн тӗп хулинчи концерта «Уяв» фольклор ансамблӗ хутшӑнӗ.
Гала-концерта Раҫҫейӗн тӗрлӗ кӗтесӗнчи 20 коллектив хутшӑнӗ. Вӗсем пурте «Культура» наци прокчӗн грантне тивӗҫнӗскерсем.
Мускаври гала-концерт вӑхӑтӗнче сцена ҫине Адыгея, Буряти, Мари Эл, Мордва, Тутарстан, Тыва, Чечня, Байкал, Белгород, Волгоград, Воронеж, Иркутск, Курган, Ленинград, Мускав, Омск, Орлов, Пенза, Челябинск тӑрӑхӗсенчи коллективсем тухӗҫ.
Ятарлӑ хӑнасем хушшинче М.Е. Пятницкий ячӗллӗ патшалӑх академи вырӑс халӑх хорӗ, Марина Девятова, «Партизан-FM» фолк-группа тата ыттисем пулӗҫ.
Бурят Республикинче тухса тӑракан «Информ Полис» хаҫатра иртнӗ уйӑхра «Хамбо лама благословил нашу семью» ятпа чӑвашри паллӑ ҫемье, Атнер Петровичпа Гажидма Дамбаевна Хусанкайсем, ҫинчен пысӑк статья пичетленнӗ.
Атнер Петрович — филолог, литература критикӗ, публицист, наци юхӑмӗнче йӗр хӑварнӑ ҫын. Гажидма Дамбаевна — преподаватель, 1963-1982-мӗш ҫулсенче Буддистсен СССРти тӗп тӗн управленийӗн ертӳҫи пулнӑ Пандито Хамбо-лама XIX Жамбал-Доржи Гомбоевӑн пӗрремӗш куҫаруҫи пулнӑ.
Бурят хаҫачӗ хӑйсен ентешӗ Гажидма Дамбаевна мӑшӑрӗпе тӑван тӑрӑхне пырсан ҫемьепе тӗл пулнӑ. Атнер Петрович мӑшӑрӗ Хамбо лама вӗсен ҫемйине ырӑ суннине тата вӑл чӑваш чӗлхине вӗренме хушнине те аса илсе каласа кӑтартнӑ. «Чӑваш чӗлхине вӗрен! Эсӗ унта пурӑнатӑн пулсан, вӑл — санӑн иккӗмӗш тӑван ҫӗршыву», — тенӗ иккен буддистсен паллӑ манахӗ.
Бурят Республикинче вырӑнти укҫана чӑваш спортсменӗсем валли уйӑрнипе кӑмӑлсӑр. Ку шӑв-шав нумаях пулмасть тӗнче тетелӗнчи халӑх ушкӑнӗнчи мӑкӑртатуран «Московский комсомолец» хаҫата ҫитнӗ. Хаҫат журналисчӗ Сергей Данилов асӑннӑ регионти кӗрешӳҫӗсемпе ҫыхӑннӑ лару-тӑру пирки ҫырнинче Улан-Удэ хулинче пурӑнакан Владимир Ширапов сӑмахне илсе кӑтартнӑ.
В. Ширапов ирӗклӗ майпа кӗрешекен бурят спортсменкисенчен Жаргалма Цыренова шанӑҫ панине палӑртнӑ. Анчах вӑл пысӑк шайри ӑмӑртусене хутшӑнаймасть иккен. Сӑлтавӗ Чӑваш Енри Вероника Чумиковӑпа Мария Кузнецова валли укҫа уйӑрнипе ҫыхӑннӑ имӗш. Пирӗн республика хӗрӗсем икӗ регионшӑн кӗрешӗве тухаҫҫӗ. Ҫав вӑхӑтрах вырӑнти пултаруллӑ спортсменсене аталантарма «кӗмӗл» ҫитсе пымасть-мӗн.
Ҫав вӑхӑтрах икӗ регион спортӑн маларах асӑннӑ енӗпе килӗштерсе ӗҫлессине алӑ пуссах ҫирӗплетни те паллӑ.
Велосипедпа тӗнче курса ҫӳрекен Никита Васильев халӗ Бурятие ҫитнӗ. Пӗр ялта чутах унӑн телефонне вӑрламан. Телее, гаджета тупма май килнӗ. Ӑна вӑрлани видеокамера ҫине лекнӗ, ӑна тупма полицейскисем пулӑшнӑ.
Ку утӑ уйӑхӗн 13-мӗшӗнче пулнӑ. Никита лавккана ҫӑкӑр илме кӗнӗ. Телефонне сумкине чикнӗ те велосипед ҫинчех хӑварнӑ. Вӑл лавккара пулнӑ чухне телефона йӑкӑртнӑ. Телефон ҫухалнине сиссенех Никита кун пирки патрульпе пост службин ӗҫченӗсене пӗлтернӗ.
Никита ҫак ӗҫе икӗ ҫамрӑк тума пултарнӑ тесе шухӑшланӑ. Лешсем лавккаран инҫех мар тӑнӑ. Пӗри ҫавӑнтах юлнӑ, лешӗ телефон вӑрлани пирки пӗлмен ахӑртнех. Ӑна полици уйрӑмне илсе ҫитернӗ, тӗпченӗ. Вӑл пулӑшнипе вӑрра та тупнӑ. Вӑл — 13-ри ҫамрӑк. Унӑн ашшӗ-амӑшӗ, тӑванӗсем тӗрмере ларнӑ-мӗн. Хӑй вӑрланине йышӑнман. Анчах ҫакна видеокамера ҫирӗплетнӗ. Телефона вӑл тӗмӗ ӑшне пытарнӑ, 5 симкӑна та кӑларнӑ.
Телефона тупсан полицейскисем Никитӑна апатлантарнӑ, хӑна ҫуртне вырнаҫтарнӑ. Никитӑн ҫулӗ малалла Читана выртӗ. Унтан — Хабаровска, Владивостока. Хӗлле вӑл Кӑнтӑр-Хӗвелтухӑҫ Азире пулӗ.
Иркутск облаҫӗпе Буряти чиккинче вырнаҫнӑ Байкал (тӗрӗкле Пуян кӳлӗ пулать) кӳллине шыв ҫитмест. Ӗнер кӑна пӗр талӑк хушшинче вӑл 1 см ҫухатнӑ. Ҫапла май ун хальхи шыв шайӗ 455,96 метра ҫитнӗ. Ку вара Раҫҫей Правительстви палӑртнӑ чи пӗчӗк виҫӗрен 4 см сахалрах. 2001 ҫулхи пуш уйӑхӗн 26-мӗшӗнче Раҫҫей Правительстви чи ҫӳллӗ шая 457 метрпа, чи пӗчӗк шая 456 метрпа ҫирӗплетнӗ. Шыв ҫитменсӗррине пӗлтӗрхи ҫанталӑкпа ҫыхӑнтараҫҫӗ — ҫумӑр сахал ҫунӑран кӳлле юхса кӗрекен юханшывсем тулли мар иккен. Ҫуллапа кӗркунне вӑхӑтӗнче юханшывсем кӳлле кирлӗ шайран 67% кӑна пама пултарнӑ. Ку вара Байкалран юхса тухакан Ангара шывӗ хӗрринче ларакан хуласемшӗн сиенлӗ — вӗсене валли шыв ҫитми пулӗ.
Иркутск облаҫӗнче инкеклӗ лару-тӑру пуҫарнӑ. Халӑха шывпа тата электроэнергипе перекетлӗ усӑ курма ыйтаҫҫӗ. Иркутск ГЭСӗнчи шыв шайӗ анма пуҫланӑран унӑн хӑвачӗ чакать имӗш.
Байкал кӳлли тавра хальхи вӑхӑтра Бурятипе Иркутск облаҫӗсем тупӑшаҫҫӗ — пӗрисем шыва чакармалла мар теҫҫӗ, теприсем ГЭС валли кирлӗ тесе ӗнентереҫҫӗ. Экологсен шучӗпе Правительство ытларах энергетиксем майлӑ — вӗсем кӳлӗ шывне ытларах илме хирӗҫ мар иккен.
Ҫу уйӑхӗн 24-мӗшӗнче Шупашкарта пӗчӗк хуласен кинематографне халалланӑ Пӗтӗм тӗнчери VII кинофестиваль вӗҫленнӗ. Ҫӗнтерӳҫӗсене К.В.Иванов ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх драма театрӗнче чысланӑ.
Фестивальпе килӗшӳллӗн 50 ытла мероприяти пулнӑ: кино кӑтартасси, тӗлпулусем, ҫавра сӗтелсем, пресс-конференцисем. «Чи лайӑх фильм» номинацире Марина Калинина режиссерӑн (Якути) «Семенчик» вӑйӑ картини ҫӗнтернӗ. «Чи лайӑх режиссура» номинацире Сергей Потаповӑн (Якути) «Подснежники» фильмӗ мала тухнӑ.
«Чи лайӑх оператор ӗҫӗ» номинацире «Булаг» фильмӑн операторӗ Дмитрий Ильков (Буряти) ҫӗнтернӗ. «Чи лайӑх актер ӗҫӗ» номинацире «Подснежники» фильмра тӗп роле вылякан Геннадий Турантаев (Якути) палӑрнӑ. «Чи лайӑх сценарий» — Айнур Аскаровӑн «Горький мед» фильмӗ (Пушкӑртстан). Андрей Васильевӑн «Нарспи» фильмӗ жюрин ятарлӑ парнине тивӗҫнӗ (Чӑваш Ен).
Наци киностуди фильмӗсен конкурс программинче «Белый день» фильмӑн операторӗ Иннокентий Амосов (Якути) тивӗҫнӗ.
Вӑйӑ фильмӗсен конкурсӗнче жюрин ятарлӑ парнине «Летящие по ветру листья» фильм (Раҫҫей) тата «Деливеранс» фильм (Раҫҫей) тивӗҫнӗ.
-0.7 °C