Республикӑри чылай вулавӑшӗ евӗрех Муркаш районӗнчи ҫак учрежденисенчен хӑшӗ-пӗрисем те ҫынсене патшалӑх тата муниципалитет пулӑшӑвӗ кӳме тытӑннӑ. Документсене вӗсем «пӗр чӳрече» меслетпе йышӑнаҫҫӗ. Ку пулӑшӑва ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнчен районти тӑхӑр вулавӑш: Мӑн Сӗнтӗрти, Ильинкӑри, Катькасри, Кашмашри, Анаткассинчи, Чуманкассинчи, Шетмӗпуҫӗнчи, Юнкӑри тата Йӳҫкассинчи — кӳрет иккен. Вӗсенче муниципалитетсем кӳрекен 29 йышши пулӑшӑва илме пулать.
Унччен вара районти специалистсем — район администрацийӗн информаципе тивӗҫтерекен пайӗн пуҫлӑхӗ В. Лаврентьева, Муркаш районӗнчи нумай ӗҫ тӑвакан центр директорӗ Т. Королькова тата Муркаш районӗн тӗп вулавӑшӑн директорӗ И. Николаева культура учрежденийӗсем ҫӗнӗлле ӗҫлеме хатӗррине тӗрӗсленӗ. Вӗсем компьютерсемпе оргтехникӑн, ҫыхӑнӑвӑн тӑрӑмне хакланӑ, ӗҫре кирлӗ сӗнӳсемпе пулӑшнӑ.
Сӑнсем (12)
Ӗнер республикӑн Наци вулавӑшӗнче ҫармӑс халӑхӗн «Пеледыш» уявӗ иртнӗ. Вӑл 15 сехетре пуҫланнӑ. Унта пухӑннисем Ҫармӑссен культура центрӗн ертӳҫин Сергей Синяковӑн ӗҫӗсен куравӗпе паллашма пултарнӑ, Чӑваш тата Ҫармӑс республикисен артисчӗсен концертне пӑхса савӑннӑ.
Сӑмах май, «Пеледыш пайрем» (вӑл чечек кунӗ тенине пӗлтерет иккен) ҫармӑссен наци уявӗ шутланать. 1965 ҫултанпа ӑна патшалӑх шайӗнче уявлаҫҫӗ иккен. Кун пек уява ҫармӑссем пирӗн патра кӑна мар, хӑйсен ҫыннисем йышлӑ пурӑнакан ытти тӑрӑхсенче те йӗркелеҫҫӗ. Ҫав шутра Мускав, Питӗр, Пермь хулисене, Тутар, Пушкӑрт республикисене, Кировпа Екатеринбург облаҫӗсене асӑнмалла.
Патшалӑх тата умниципалитет пулӑшӑвне илес тесен вырӑнти вулавӑшсене ҫул тытмалла. Кун пирки Пӑрачкав район администрацийӗ хыпарлать.
Ҫак енӗпе халӑха «пӗр чӳрече» текен меслетпе пулӑшу кӳрессине унччен Мишуково, Никулино, Сиява, Сыреҫ вулавӑшӗсенче йӗркеленӗ пулнӑ. Ҫак уйӑхӑн пуҫламӑшӗнчен вара Анастасово, Кудеиха, Напольное ялӗсенчи вулавӑшсенче ӗҫлеттерсе янӑ. Асӑннӑ учреждени пуҫлӑхӗсене ӗҫе хӑнӑхтарма ака уйӑхӗнче ятарлӑ вӗрентӳ йӗркеленӗ. Ҫак кунсенче вара районти тӗп вулавӑшра ҫакӑн пеккине тепре йӗркеленӗ. Унта Пӑрачкав, Улатӑр тата Ҫӗмӗрле районӗсенчи нумай функциллӗ центрсенче ӗҫлеме хатӗрленекенсене ӗҫ йӗркине хӑнӑхтарнӑ.
Чӑваш наци вулавӑшӗн «Кӗмӗл ӗмӗр» галерейинче Комсомольски район администрацийӗн культура секторӗн заведующийӗн Василий Васильевӑн «Савнӑ енӗм, Чӑваш Ен!» юбилей куравӗ уҫӑлнӑ. Вӑл утӑ уйӑхӗн ҫурриччен ӗҫлӗ. Курава ӑста 70-е яхӑн ӗҫ — пейзаж, портрет, натюрморт — тӑратнӑ.
Василий Софронович Елчӗк районӗнчи Ҫуткӳл ялӗнче 1953 ҫулта ҫуралнӑ. И.Н. Яковлев ячӗллӗ Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн ӳнерпе графика факультетне пӗтернӗ. Аслӑ шкул пӗтернӗ ҫамрӑка хӑйсемпе кӳршӗллӗ Комсомольски районӗнчи Явӑш шкулне направленипе ӗҫлеме янӑ. Унтан вӑл пӗр вӑхӑт асӑннӑ районта художник пулса тӑрӑшнӑ. 1984 ҫултанпа культура пайне ертсе пынӑ.
Курав уҫӑлнӑ ятпа саламлама тӗрлӗ шайри пуҫлӑхсем, ӳнер ӗҫченӗсем тата ҫуралнӑ ялӑн культура ҫурчӗ ҫумӗнчи «Шанӑҫ» фольклор ансамблӗ пырса ҫитнӗ.
Сӑнсем (72)
Чӑваш Республикин никӗсӗ епле ҫурални, вӑл епле амаланни пирки ҫак кунсенче ҫӗнӗ кӗнеке пичетленсе тухнӑ. Щербаков Сергей Владимирович, вӑл патшалӑх архивӗнче вӑй хурать, ҫак ӗҫпе ҫыхӑннӑ хутсене тишкерсе чылай ҫӗнӗ материала ҫутта кӑларнӑ. Ҫавӑнпа та «Национальное самоопределение чувашского народа в начале XX века: идеологический аспект» кӗнеке тӑван республикӑн кун-ҫулӗпе кӑсӑкланакансен аллине ҫывӑх вӑхӑтра лекессе шанас килет.
Паян вара кӗнекен хӑтлавӗ иртрӗ. Чӑвашлӑхпа тӑчӑ ӗҫлекен ҫынсем кунта чылайӑн пухӑннӑччӗ — кашни тенӗ пекех кӗнекене, уйрӑмах авторӑн ӗҫне ырларӗ. Пуҫланӑ ӗҫе малалла тӑсма сӗнчӗҫ — 1917–1920 ҫултисемсӗр пуҫне каярахри тапхӑра та тишкермелле.
Мӗн ҫинчен-ха кӗнеке? Халӑхра анлӑ сарӑлнӑ шухӑша ӗненес пулсан революциччен пирӗн халӑх тӗттӗм пулнӑ, нимӗнле наци идеологийӗ те пулман имӗш. Пӗтӗмпех большевиксем тӑрашнипе йӗркеленнӗ иккен, В.И. Ленин ырланипе. Республика таврашне тунӑ май та пирӗн халӑх, имӗш, вырӑссен, тутарсен тата ытти халӑхсен тӗслӗхӗсемпе усӑ курнӑ, хӑйӗн нимӗн те пулман. Ҫак кӗнеке вара суя шухӑша сирме пулӑшать, республикӑна тунӑ вӑхӑтра ӗҫ-пуҫ епле пулнине тӗплӗн ҫутатса парать: мӗншӗн Элмен ҫапла йышӑну тунӑ; мӗншӗн республика пирӗн пӗчӗк тата ытти те.
Етӗрне районӗнчи «Ленинская искра» хуҫалӑх хӑй вӑхӑтӗнче питӗ кӗрлесе тӑнӑ. Тӳррипе, хуҫалӑх Аркадий Айдак ячӗпе тачӑ ҫыхӑннӑ — тилхепене вӑл 45 ҫул тытса пынӑ.
Ыран Аркадий Айдак ячӗпе асӑну мероприятийӗ иртмелле. Сӑмах май, пӗлтӗр ӑна, хӑй ҫаралнӑ кун — ҫӗртмен 7-мӗшӗнче — «Чӑваш Республикин хисеплӗ ҫынни» ятпа чысланӑччӗ. Пӗлтӗрхи авӑн уйӑхӗн 9-мӗшӗнче вӑл пирӗнтен ӗмӗрлӗхе уйрӑлчӗ. Унӑн мухтавлӑ ӗҫӗсене сума суса «Экомарафон-2013» ирттермелле. Унта хутшӑнакансем чӑваш хресченӗн ҫуртне (ҫапла, ун пек музей та пур Етӗрне тӑрӑхӗнче) кӗрсе тухӗҫ. Вырӑнти вулавӑшра вара «Айдак вулавӗсем» иртӗҫ. Хальхи вӑхӑтра вара районти ӳнерпе таврапӗлӳ музейӗнче Айдака асӑннӑ фотоӗҫсен куравӗ ӗҫлет-мӗн.
Сумлӑ ертӳҫӗ пулнӑ ҫынна халалласа стелла уҫма палӑртнӑ. Ыран унӑн никӗсне ярӗҫ.
Паян Ҫӗмӗрле хулинчи культура паркӗнче уҫӑ вырӑнтах вулав залӗ уҫӑлнӑ.
Кӗнеке тӗнчипе паллашмалли ҫак меслетпе пӗр кунта 250 ҫын усӑ курнӑ иккен. Вӗсен хушшинче ватти те, вӗтти те тупӑннӑ. Ара, чи кӗҫӗнни пиллӗкре пулнӑ-мӗн, чи асли — 78-та. Паркра кӗнекесем сарса хунине асӑрханӑ ҫынсем айккинчен пӑрӑнса кайман, чарӑнса тӑнӑ. Тата вӗсем валли кӑсӑклӑ тӗрлӗ мероприяти: конкурссем, литература темипе ҫыхӑннӑ калаҫу, викторина-та хатӗрленӗ иккен.
Ҫуллахи вулав залӗ кӗҫнерникунсерен ӗҫлӗ.
Республикӑри ача-пӑчапа ҫамрӑксен вулавӑшӗнче ӗнер библиотекарьсем вырӑнне унта ытти чух кӗнеке вулама ҫӳрекенсем ӗҫленӗ. Ҫук-ха, лешсем ӗҫрен кайса пӗтнипе мар. Вулавӑш кунне халалласа унта хӑй тытӑмлӑх кунӗ йӗркеленӗ.
Вулавӑшра хӑйне евӗр мероприяти пулнине халӑх йышлӑ ҫӳрекен вырӑнсенчен вулавӑш енне ҫул кӑтартакан паллӑсем те систернӗ-ха. Сӑмах май, ачасем хӑйсем те парне хатӗрленӗ. «Библиотекӑсен кунӗпе саламлатпӑр!» тесе вӗсем асфальт ҫинех ҫырса хунӑ.
Кайран вулавӑшра тӗрлӗ мероприяти пуҫланнӑ. Культура учрежденийӗн ертӳҫи Тамара Григорьева ӗҫтешӗсене тата вулакансене уявпа саламланӑ май Наталия Осипова пай пуҫлӑхне республикӑн Культура министерствин Хисеп грамотипе чысланӑ.
Ҫу уйӑхӗн 30–31-мӗшӗсенче Чӑваш Енре Пушкӑртстан культурин кунӗсем иртмелле. Кун пирки Культура министерствинче паян иртнӗ пресс-конференцире тӗплӗн каласа кӑтартнӑ. Культура кунӗсене ирттернӗ ҫӗре Пушкӑртстан Республикин Пуҫлӑхӗ Рустэм Хамитов килсе ҫитмелле.
Мероприятие кӗҫнерникун Чӑваш патшалӑх оперӑпа балет театрӗнче официаллӑ майпа уҫӗҫ. Вӑл вӑхӑтра харӑсах темиҫе курав йӗркелеме палӑртнӑ. Сӑмахран, Пушкӑртстанӑн Наци музейӗн фондӗнчи «Пушкӑрт халӑхӗн пурлӑх культури» экспозицисемпе паллашма май килӗ. Е тата «Пушкӑртстан — Евразин ахахӗ» фотоӗҫсен куравӗ те пухӑннисене кӑсӑклантарасса шанаҫҫӗ. Унтах алӗҫ ӑстисен япалисене тата пушкӑртсен кӗнекисене туянма май килӗ.
Чӑваш патшалӑх ӳнер музейӗнче те курав ӗҫлӗ. Наци библиотекине вара пушкӑрт писателӗсем килсе ҫитӗҫ. Театр ӳнерне кӑмӑллакансем валли те ырӑ хыпар пур — Чӑваш патшалӑх академи драма театрӗнче Мустай Карим ячӗллӗ Ҫамрӑксен театрӗн «Радость нашего дома» спектакльне кӑтартӗҫ.
Ҫу уйӑхӗн 30-мӗшӗнче 17:00 сехетре Шупашкарти наци вулавӗшӗнче «Администрациллӗ явапа тыттарнӑ чухне граждан ирӗкӗсене хӳтӗлесси» ыйтупа мероприяти иртет.
— Эпир ӑна пӗрремӗш хут мар ирттеретпӗр. Пӗлтӗрхи сӑнавсем тӑрӑх администрациллӗ явапа тытарнӑ чухне граждан ирӗкӗсене хӳтӗлессипе ҫыхӑннӑ ыйтусем халӑхӑн час-часах чиксе тухаҫҫӗ, — пӗлтерет Чӑваш Енӗн ирӗкпе тивӗҫтерекен прокурорӑн аслӑ пулӑшаканӗ Альберт Петров.
Прокуратура ӗҫченӗсем хула ҫыннисене администрациллӗ явапӗн саккун положенийӗсене ӑнлантарса параҫҫӗ, килнӗ халӑхӑн ыйтӑвӗсем ҫине хуравлаҫҫӗ.
-4.7 °C