ЧР Прокуратурин ӗҫченӗсем Александр Петрович Лбовӑн вилтӑприне йӗркене кӗртнӗ. Ӑна 1922 ҫулхи ҫурла уйӑхӗн 1-мӗшӗнче Чӑваш автономи облаҫӗн пӗрремӗш прокурорне лартнӑ.
Ку должноҫра вӑл 1928 ҫулхи чӳк уйӑхӗччен ӗҫленӗ. Хӑй ирӗкӗпех кайнӑ вӑл. Кайран халӑх хуҫалӑхӗнче вӑй хунӑ.
Прокуратура пресс-служби пӗлтернӗ тӑрӑх, Александр Лбова 1937 ҫулта арестленӗ. Вӑл контрреволюционер имӗш пулнӑ. Ӑна тӳрленмелли лагере 10 ҫуллӑха янӑ.
Ирӗке тухсан тепӗр икӗ ҫултан каллех арестленӗ. Контрреволюциллӗ пропагандӑпа тата агитаципе ӗҫленӗ тесе айӑпланӑ. Ӑна Красноярск крайне мӗн виличченех ссылкӑна ӑсатнӑ. 1956 ҫулта ӑна реабилитациленӗ те вӑл Чӑваш Ене таврӑннӑ. Александр Лбов 1975 ҫулта вилнӗ.
Пӗрремӗш прокурорӑн вилтӑпри — Шупашкар районӗнче. Вӑл унччен питӗ япӑх лару-тӑрура пулнӑ.
Ҫитес шӑматкун, ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, «Исток» историпе йӑх тӗпчевҫисен клубӗ черетлӗ ларӑва пухӑнать.
Кун йӗркинче:
• «Основы генеологии» (чӑв. «Йӑх тӗпчевӗн никӗсӗ») вӗренӳ пособийӗн хӑтлавӗ. Ӑна Чӑваш патшалӑх педагогика университечӗн истори ӑслӑлӑхӗсен докторӗ, профессор Л.А. Ефимов ҫырса хатӗрленӗ. Хӑйӗн йӑхне тӗпчекенсемшӗн вӑл кӑсӑклӑ кӗнеке пулма тивӗҫ, ӑна автортан туянма май пур.
• Чӑаш халӑх ӑс-хакӑлӗпе ӳнер академийӗн йӑх тӗпчевҫисен секци ертӳҫи А.Н. Пояндаев хатӗрленӗ хӑтлавпа паллашни. Хӑйӗн сӑмахӗнче вӑл Улхаш ялӗнче ҫуралса ӳснӗ Пӗрремӗш тӗнче вӑрҫине хутшӑннӑ Фёдор Тихонов пирки каласа парӗ.
Тӗлпулура кашни йӗх-нӗсӗле тӗпченӗ чухне сиксе тухакан ыйтусем ҫине хурав тупма, шырав меслечӗсемпе паллашма пултарӗҫ. Клубӑн ларӑвӗ ака уйӑхӗн 16-мӗшӗнче Наци вулавӑшӗнче иртӗ. Сире 10 сехетре 137-мӗш пӳлӗмре кӗтеҫҫӗ.
Иртнӗ ҫул Хӗрлӗ Чутай районӗнчи администраци ҫумӗнчи культура, спорт тата архив уйрӑмӗ Александр Самсонов ертсе пынипе республика пуҫлӑхӗн культурӑпа ӳнере пулӑшас енӗпе йӗркеленӗ конкурса «Мы помним, мы гордимся!» (чӑв. Эпир астӑватпӑр, эпир мухтанатпӑр!) ятлӑ проект тӑратнӑ, грант ҫӗнсе илнӗ.
Проекта Хӗрлӗ Чутай районӗнче ҫуралса ӳснӗ Алексей Логиновпа Иван Индряков Совет Союзӗн Паттӑрӗсене тата ҫак районта кун ҫути курнӑ пӗрремӗш ракетчиксене — Алексей Захаров, Иван Коннов тата Степан Плисов халалланӑ. Грантпа усӑ курса «Наши земляки-первые ракетчики Чувашии» (чӑв. Пирӗн ентешсем — Чӑвашри пӗрремӗш ракетчиксем), Иван Индряковпа Алексей Логинов кун-ҫулне сӑнлакан брошюрӑсем пичетленӗ, темиҫе районта вырӑнти артистсемпе хатӗрленӗ патриотикӑлла концерт программипе сцена ҫине тухнӑ. Концертне ятарлӑ диск ҫине ҫырса пичетленӗ. Асӑннӑ паттӑрсем — Индряков та, Логинов та — пуш уйӑхӗнче ҫуралнӑ: Захаров 5-мӗшӗнче 100 ҫул тултарнӑ, Иван Коннов ракетчик вара пушӑн 17-мӗшӗнче пурӑннӑ пулсан 100 ҫул тултарнӑ пулӗччӗ.
Шӑпах ҫавӑнпа ӗнер хӑнасем районти музей залне пуҫтарӑннӑ.
Раҫҫей Федерацийӗнче икҫӗре яхӑн тӗрлӗ халӑх пурӑнать. Вӗсем ҫӗршывӑн нумай-нумай хулисемпе ялӗсенче час-часах ҫывӑх хутшӑнса пурӑнни те куҫ кӗрет. Нумай чӗлхеллӗ халӑха пӗр-пӗрне ӑнланса пыма РФ Конституцийӗ «патшалӑх» статусне панӑ вырӑс чӗлхи пулӑшать. Апла пулсан та кашни халӑх хӑйӗн пуян культурине, хӑйнеевӗрлӗхне, несӗлӗсенчен ламран лама куҫса пырса атӑланакан чӗлхине упраса сыхласа хӑварас тесе тӑрӑшать. Ҫакна шута илсе ӗнтӗ шӑп та лӑп ҫирӗм тӑватӑ ҫул каялла пирӗн Чӑваш республикинчи пӗтӗмӗшле пӗлӱ паракан шкулсен программине «Тӑван ен историпе культури» (История и культура родного края) ҫӗнӗ предмет кӗртрӗҫ.
«Кӗртнӗ» сӑмаха калама ҫӑмӑл та, чӑннипе ӗҫе кӗртме вара питех те нумай тар юхтарма тиврӗ ун чухне: вӗренӱ программисем ҫеҫ мар, кӗнекисем те ҫук! Халиччен шкулсенче пулман-илтмен ҫӗнӗ предмета вӗрентме учительсем те ҫук! Ҫӗнӗ вӗренӱ ҫулӗ пуҫланнӑ-пуҫланман республикӑри ялсемпе хуласенчи вырнаҫнӑ шкулсенчи тӗрлӗ предметсене вӗрентекенсем Шупашкарти вӗрентӱ институтне пуҫтарӑнчӗҫ. Вӗсен хушшинче чӑваш чӗлхипе литератури, истори, музыка, рисовани тат ытти предметсене ертсе пыракансем пулчӗҫ.
«Чӑваш наци музейӗ 200 пин ытла сайра тӗл пулакан япала упракан вырӑн кӑна мар. Вӑл — хальхи вӑхӑтри культурӑпа ҫутӗҫ центрӗ те», — ҫак шухӑша палӑртнӑ асӑннӑ учрежденин пуҫлӑхӗ Ирина Меньшикова.
Музея ырлакан-мухтакансем, вӑл туса пыракан хисепе тивӗҫлӗ ӗҫсене палӑртакансем ӗнер татах та пулнӑ. Аваллӑхӑн управҫи ӗнер 95 ҫулхине палӑртассине, юбилейччен «Музее парне» акци ирттерессине эпир пӗлтернӗччӗ.
Музее уявпа культура министрӗн ҫумӗ Вячеслав Оринов саламланӑ май музейӑн хӑш-пӗр ӗҫченне Хисеп грамотипе чысланӑ.
Шурсухалсем те ҫитнӗ унта. Виталий Станъял ыррине кӑна каланӑ май ку учреждени Чӑваш Ен историне аталантарма тата сарма пулӑшнине асӑнса хӑварнӑ. Саламлакансем йышлӑ. Чӑваш Енӗн культурӑпа ӳнер институчӗн ректорӗ Наталья Баскакова, ЧППУн историпе филологи факультечӗн деканӗ Анна Скворцова тата ыттисем те хутшӑннӑ.
Ӗнер уҫӑлнӑ «Музей — сӑнсенче» курав та аваллӑх управҫин ӗҫ-хӗлӗпе аван паллаштарать.
Сӑнсем (43)
+0.3 °C