Шупашкарти 22-мӗш шкула Раҫҫей Паттӑрӗн Николай Гавриловӑн ятне пама йышӑннӑ. Постановление хула администрацийӗн пуҫлӑхӗн тивӗҫӗсене пурнӑҫлакан Владимир Филиппов алӑ пуснӑ. Шкул ҫӗнӗ кӑнтӑр районӗнче Кӑкшӑм урамӗнче вырнаҫнӑ. Ӑна 1984 ҫулта уҫнӑ.
Николай Гаврилов Канаш районӗнчи Янкӑлч ялӗнче 1958 ҫулта ҫуралнӑ. 2002 ҫулта Раҫҫей президенчӗн хушӑвӗпе килӗшӳллӗн ӑна «Ятарлӑ задание пурнӑҫланӑ чухне паттӑрлӑхпа хӑюлӑх кӑтартнӑшӑн» Раҫҫей Федерацийӗн Паттӑрӗн ятне панӑ.
Палӑртмалла: Канаш районӗнчи Янкӑлч ялӗнчи шкул та Николай Гаврилов ячӗпе хисепленет.
Ку пӑтӑрмах паян, раштав уйӑхӗн 13-мӗшӗнче, пулса иртнӗ. Чӑваш Енӗн Шалти ӗҫсен министерствин пресс-службинче ҫак йӗркесен авторне пӗлтернӗ тӑрӑх, усал хыпар пирки пакунлисене ирхи 10 сехет тӗлӗнче пӗлтернӗ.
Инкек Шупашкарти экономикӑпа технологи колледжӗнче пулнӑ. Вӗренӳ заведенийӗнче уйрӑм заведующийӗнче ӗҫлекен ҫамрӑк преподавателе (вӑл — 1989-мӗш ҫулта ҫуралнӑскер) 17-ри хӗр ҫӗҫӗпе чикнӗ. Питне тата аллине суранлатнӑ преподавателе пульницӑна илсе кайнӑ. Суран пит тарӑн пулман.
Колледжра ЧР ШӖМӗн ертӳҫисем таранах пулнӑ. Ҫул ҫитменнисемпе ӗҫлекен подразделени ӗҫченӗсем те вырӑна ҫитнӗ. Пухнӑ материалсене РФ Следстви комитечӗн Чӑваш Енри управленине ӑсатнӑ. Ӗҫе унтисем малалла тӗпчӗҫ. Пуҫиле ӗҫ пуҫарнӑ та ӗнтӗ.
Шанчӑклӑ ҫӑлкуҫсем пӗлтернӗ тӑрӑх, студентка ӑс-сывлӑхӗ хавшак тесе шухӑшлаҫҫӗ.
Шупашкар районӗнчи Тутаркассинчи ача пахчинче халӗ те сивӗ. Тӗрӗсрех, ӗнер ҫак ыйтӑва Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев влаҫ органӗсенче ӗҫлекенсемпе ирттернӗ канашлура сӳтсе явнӑ.
Ача пахчинчи лару-тӑру пирки республика ертӳҫине вӑл ирттернӗ «тӳрӗ лини» вӑхӑтӗнче евитлекен тупӑннӑ. Ыйту ҫивӗчлӗхне кура ҫавна ӗнер Правительство ҫуртӗнчи канашлура хускатнӑ.
Чӑваш Енӗн вӗренӳ тата ҫамрӑксен политикин министрӗ Сергей Кудряшов ку ыйтупа тӗрӗслев ирттернине ӗнентернӗ.
«Шӑматкун лару-тӑрӑва йӗркеленӗ, паян ачасем ача пахчине кайнӑ», – хыпарланӑ министр.
Михаил Игнатьев поселокра мӗншӗн халӗ те блокпа модуль котельнӑйне хута яманнипе кӑсӑклансан газ яма ирӗк илменни ҫиеле тухнӑ. Республика ертӳҫи яваплисене палӑртса явап тыттарма хушнӑ.
Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкасси шкулӗнчи 6 класра вӗренекенсем Николай Золотницкий пирки пуҫ ватнӑ. Кам вӑл? Ҫапла ыйтнӑ чӑваш чӗлхипе литература вӗрентекен Алина Николаева. Хурав шыраса ачасенчен пӗрисем шкул вулавӑшне васканӑ, теприсем чӑваш чӗлхипе литература пӳлӗмӗнчи тӗрлӗ меслетлӗх кӗнекисене, вӗрентӳ пособийӗсене тишкернӗ, теприсем вӗрентекенпе тӗнче тетелӗнче Николай Золотницкий ҫинчен ҫырнине, унӑн статйисене шыранӑ.
«Ачасем тӑхтав вӑхӑтне усӑллӑ ирттерчӗҫ, каннӑ вӑхӑтрах вӗсем пӗчӗк тӗпчев ӗҫӗ тума пултарчӗҫ.
Николай Золотницкий (1829-1880) чӑваш ҫырулӑхне "ӳ" сас палли кӗртни ачасемшӗн питӗ кӑсӑклӑ пулчӗ. Вӑлах 1867 ҫулта чӑвашсем валли пӗрремӗш букварьпе пӗрремӗш календарь те кӑларнӑ иккен! Улттӑмӗш класра ӑс пухакансем паллӑ чӗлхеҫӗ ҫинчен презентаци курчӗҫ, "ӳ" сас паллипе сӑмахсем тупса чӑвашла-вырӑсла словарь турӗҫ», — пӗлтерет Алина Николаева.
Виҫҫӗ-тӑваттӑри ывӑлӗпе вырӑсла калаҫса тӑракан чӑваш хӗрарӑмӗнчен, ма вӑл ачипе чӑвашла калаҫманни ҫинчен ыйтрӑм та вӑл мана ҫапла хуравларӗ:
— Ывӑл манпа вырӑсла калаҫнӑран, эпӗ унпа темшӗн элле чӑвашла калаҫаймастӑп ҫав: чӗлхе ҫаврӑнмасть. Именетӗп-ши вырӑсла калаҫакан хамӑн ачапах чӑвашла калаҫма, е урӑх сӑлтавӗ ҫакӑн, анчах ҫакна ниепле те ӑнлантараймастӑп. Шалти тормоз чарать, пӗр сӑмахпа.
Тепрехинче ҫамрӑкранпах пӗрне-пӗри пӗлекен юлташ, калаҫӑва чӗлхе проблемисем ҫинчен хускатсан, хӑйӗн сӑмахӗсене пӗртен-пӗр тӗрӗс чӑнлӑх вырӑнне хурса, татӑклӑн тата уҫҫӑн ҫапла каласа хучӗ:
— Эпир — чӑвашсем, пирӗн хушша пӗр-пӗр вырӑс е урӑх халӑх ҫынни пырса кӗрсенех, пурте ҫав самантрах вырӑсла калаҫма пуҫламалла. Ҫакӑ вӑл эпир ҫӳллӗ шайри культурӑллӑ ҫынсем пулнине кӑтартать. Эпир ҫак ҫын умӗнче вырӑсла калаҫманни эпир ӑна хисеплеменнине пӗлтерет.
— Эпир шутпа нумайраххине курса, пире хисеп туса, ҫак ҫын пирӗнпе чӑвашла калаҫма тӑрӑшмалла мар-шим? — тесе ыйтасшӑнччӗ унран, анчах ӗлкӗреймерӗм: вӑл хӑйӗн ӗҫӗпе айккинелле пӑрӑнса кайрӗ.
Шупашкарти 31-мӗш шкул малашне Святослав Федоров офтальмолог ячӗпе хисепленӗ. Постановление хула администрацийӗн пуҫлӑхӗ Алексей Ладыков алӑ пуснӑ.
Святослав Федоров Гелмгольц ячӗллӗ куҫ чирӗсен патшалӑх институчӗн Шупашкарти филиалӗн клиника уйрӑмне ертсе пыма 1958 ҫулта килнӗ. 1960 ҫулта вӑл кунта искусственнӑй хрусталика куҫарса лартассипе пӗрремӗш операци ирттернӗ. Анчах революци экспериментне тӗрлӗрен йышӑннӑ, Святослав Федоров Шупашкартан кайнӑ.
Палӑртмалла: Шупашкарти «Куҫ микрохирургийӗ» тата пӗр урам Святослав Федоров ячӗпе хисепленет.
Шупашкарта ҫак кунсенче Пӗтӗм чӑвашсен 4-мӗш «Асам» кинофествалӗ иртнине Чӑваш халӑх сайчӗн вулаканӗсем пӗлеҫҫӗ ӗнтӗ. Фестиваль программинчи тӗрлӗ фильм хушшинче — Юрий Скворцов хайлавӗ тӑрӑх ӳкернӗ «Амаҫури» фильм та пур. Ӑна Шупашкар районӗнчи Л.В. Пучков ячӗллӗ Чӑрӑшкасси шкулӗнчи 5 класс ачисем тӗнче тетелӗнче пӑхнӑ. Асӑннӑ шкулта чӑваш чӗлхипе литературин вӗрентекен Алина Николаева пӗлтернӗ тӑрӑх, фильма ачасем шкулти программӑпа килӗшӳллӗн Юрий Скворцовӑн «Амаҫури анне» хайлавне вуланӑ хыҫҫӑн курса тӗлӗннӗ.
«Юрий Илларионовичӑн психологилле хайлавӗсем ҫыннӑн чун-чӗринчи пӑшӑрханӑвне, кулянӑвне, вӑл мӗн шухӑшланине тарӑннӑн кӑтартаҫҫӗ. Ҫакна курса ӗненчӗҫ те ӗнтӗ ачасем. Хайлав тӑрӑх ӳкернӗ фильма курсан 5 класс ачисем Митьӑшӑн ҫав тери пӑшӑрханчӗҫ, ӑна хӗрхенчӗҫ», — тет Алина Николаева вӗрентекен.
Фильм режиссерӗ Н.Семенов, А. Ефремов оператор, В.Карсаков сценарист, О. Изванова, А. Бельская тата ыттисем те асӑннӑ фильм пысӑк пахалӑхлӑ пултӑр тесе нумай тӑрӑшнине те палӑртнӑ ачасем.
Ҫитес ҫул республикӑри вӗренӳ аталанӑвӗ валли хыснаран 16,2 миллиард тенке пӑхса хунӑ. Ҫак укҫаран 4 шкул, 9 ача пахчи хута ярӗҫ – ку тӗллевпе 1,3 миллиард тенкӗ тӑкаклӗҫ.
Халӗ Шупашкарти Ҫӗнӗ хула микрорайонта шкул тӑвас ӗҫ хӗрӳ пырать. Ӑна ҫитес ҫул уҫӗҫ. Ҫавӑн пекех Куславкка районӗнчи Куснар ялӗнчи шкул алӑкӗсене уҫӗ.
2020 ҫулта Патӑрьел районӗнчи Шӑнкӑртамра, Муркаш районӗнчи Кашмашра шкулсем тума пуҫлӗҫ. Шупашкарта, Куславккара, Сӗнтӗрвӑрринче, Ҫӗрпӳре, Элӗкре ача пахчисене хута яма тытӑнӗҫ.
Чӑваш Енри пилӗк вӗренӳ заведенийӗ Мускав укҫине илӗ. Раҫҫейӗн Ҫутӗҫ министерствин грантне выляса илес тесе ҫӗршывӑ тӗрлӗ регионӗнчи 786 вӗренӳ заведенийӗ заявка тӑратнӑ. Веенчен 503-шне суйласа илнӗ хыҫҫӑн гранта юрӑхлисене палӑртнӑ. Ҫав йышра — Чӑваш Енри виҫӗ техникумпа икӗ колледж.
Мускав укҫине, 206,055 миллион тенке, Шупашкарти электромеханика колледжӗ, Ҫӗрпӳри аграрипе технологи техникумӗ, Канашри педагогика колледжӗ, Шупашкарти транспорт тата строительство технологийӗсен техникумӗ, Ҫӗнӗ Шупашкарти химипе механика техникумӗ пайлӗҫ. Тупрана учрежденисен пурлӑхпа техника никӗсне пуянлатма усӑ курӗҫ. Ҫӗнӗ Шупашкарти техникум, сӑмах май, икӗ йышши грант ҫӗнсе илнӗ. Вӑл 37,05 тата 47,6 миллионшар тенке тивӗҫнӗ.
Шупашкар районӗнчи Чӑрӑшкассинчи вӑтам шкулта «Арҫури» авторне халалласа урок ирттернӗ.
Чӳк уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Михаил Федоров ҫуралнӑранпа 171 ҫул ҫитрӗ. Ҫак паллӑ куна Л.В. Пучков ячӗллӗ Чӑрӑшкасси шкулӗнчи 8 класс ачисем чӑваш литература урокӗнче «Арҫури» поэмӑна тепӗр хут аса илнӗ, ӑна тишкернӗ. Юра Николаев поэма сыпӑкне пӗр-пӗр артистран кая мар вуласа пани А.М. Николаева вӗрентекене те, класри тантӑшӗсене те тыткӑнланӑ. Алина Николаева вӗрентекен пӗлтернӗ тӑрӑх, ачасем Чӑваш Республикин картти ҫинче поэтӑн ҫуралнӑ Сӗтӗрвӑрри районӗнчи Хурапха ялне шыраса тупнӑ.
«Арҫури» юмахлатнӑ поэмӑн авторӗ 1848 ҫулта ҫуралнӑ та 1904 ҫулта ҫӗре кӗнӗ. Чӑрӑшкассисем «Арҫури» хайлав тӑрӑх ӳкернӗ сюжетсем пирки те тӗплӗ каласа панӑ, композиципе стильне тишкернӗ.
+18.3 °C